2. Bel Çevresi
Tek başına bel çevresinin
ölçülmesi abdominal yağ
dağılımının ve sağlığın
bozulmasına bir gösterge olarak
pratik bir kullanım sağlar.
Bel çevresi ölçümü geçerli, basit
bir ölçümdür ve boy
uzunluğuna bağımlı değildir.
2
3. • Ölçüm yapılırken bireyin gece
yarısından itibaren aç kalmasına
dikkat edilmelidir.
• Ölçüm;
* birey ayakta dik dururken,
* kollar iki yanda,
* ayaklar birleşik durumda iken
alınmalıdır.
3
4. 4
Bel çevresinin; *erkekte 102 cm, *kadında 88
cm’yi geçmesi obezite komplikasyonları ve
mortalite riskinin arttığını gösterir.
Cinsiyete Bağlı Bel Çevresi Ölçümleri
Risk Yüksek risk
Erkek ≥ 94 cm ≥102 cm
Kadın ≥80 cm ≥88 cm
5. Kalça çevresi ölçümü
Bireyin yan tarafında durulur
En yüksek noktadan çevre
ölçümü yapılır.
Bel-Kalça çevresi ölçümlerinde;
• postprandiyal durum,
• gün içerisinde ölçüm zamanı,
• ayakta durma şekli,
• solunum derinliği,
• ölçüm yeri ve
• ölçen kişi etmeni etkili
olmaktadır.
5
6. • Bel kalça oranı deri altı ve karın içi yağ
deposunu gösterir.
• Bu oran bazı araştırmacılara göre, yaş ve artan
vücut ağırlığına paralel olarak artmaktadır.
6
Vücut şeklini belirlemek için kullanılan
bir ölçümdür.
7. Bel-Boy oranı
• Santral obezitenin belirlenmesi için bel
çevresinin boy uzunluğuna oranının kullanımı
ve sağlık riskleri ile ilişkisi 1990’ların başlarında
önerilmiştir.
• Bu ölçümün etkinliği ve pratikte önemi hem
yetişkinlerde hem de çocuklarda artmaktadır.
7
8. 8
Üst Orta Kol Çevresi
Kol, subkutan yağ ve kas
içerir.
Üst orta kol çevresindeki
kas ve yağın derecesini
belirler.
Kurallara uygun olarak alınan ölçüm değeri yaş ve
cinsiyete göre hazırlanmış standartlarla
karşılaştırılarak değerlendirilir.
NCHS persentilleri (1-74 yaş ve 18-74 yaş
grupları)
WHO persentilleri ve Z-skorları (0-5 yaş)
9. Boyun Çevresi
Boyun çevresi (BÇ), abdominal obezitenin
göstergesi olarak öngörülmektedir.
• Abdominal obezite,
• Glikoz intoleransı,
• Diabet,
• Hipertrigliseridemi,
• Gut vb hastalıklarla güçlü, pozitif bir korelasyon
göstermektedir.
Bu nedenle yapılan
çalışmalarda boyun
çevresinin ölçülmesi
de önemlidir.
10. DERİ KIVRIM KALINLIĞI
(DKK)
10
Toplam vücut yağı ve
yağsız vücut kütlesini
saptamada kullanılır.
Vücuttaki toplam yağın
1/3’ü deri altında bulunur.
Ölçüm çimdik testi olarak da adlandırılır.
11. • Deri kıvrım kalınlıkları vücudun çeşitli
bölgelerinden alınır (triseps, biseps, subskapular,
suprailiyak, midaksiller, pektoral (göğüs), abdominal, uyluk,
suprapatella, medial baldır).
• Ölçmeyi yapanın el baş ve sonraki iki parmağı
arasında tutulan deri kalınlığı kaliper adı verilen
alet yardımı ile ölçülür ve ölçüm standartlara
göre değerlendirilir.
• Aşırı şişman kişilerde DKK ölçümü yapmak zor
olabilir.
11
12. En çok kullanılan dört DKK;
• triseps,
• biseps,
• supskapula ve
• suprailiak deri kıvrım kalınlıklarıdır.
Bunlar tek başına veya birlikte kullanıldığı
gibi toplamları da kullanılmaktadır.
12
13. • Belirli bir kişi izlenirken farklı yerlerde farklı
azalmalar olabilir düşüncesiyle birkaç yerden
ölçüm yapılabilir.
• Bu, özellikle sporcularda önemlidir.
13
14. • Çocuklarda ise sadece triseps DKK ölçümünün
yaşa (0-5 yaş ve 5-19 yaş) ve cinsiyete göre
standartlarla (WHO persentilleri ve z-skoru)
karşılaştırılması, vücut yağının tahmininde
yardımcı olabilmektedir.
14
15. Baş Çevresi
• Baş çevresi ölçümü, özellikle yaşamın ilk
yılında baş ve beyin büyümesindeki
anormallikleri saptamak için önemli bir
izleme yöntemidir.
15
Bazı hastalıklar ve patolojik durumlar gibi
beslenmeye bağlı olmayan faktörler, genetik
farklılıklar ve kültürel uygulamalar (örneğin:
bebeklikte başın bağlanması) baş çevresi ölçümünü
etkileyen faktörlerdir.
16. • Beslenme durumu baş ve beyin büyümesi
üzerinde etkili olabilir ya da olmayabilir.
Hayatın ilk birkaç ayındaki kronik
malnütrisyon veya büyüme geriliği beyin
hücrelerinin sayısını azaltabilir ve anormal
baş çevresi ölçüsü verebilir.
• Baş çevresi yaşamın ilk 12 ayı süresince hızlı
bir şekilde artar, fakat 36. ayda büyüme
hızı yavaşlar.
16
17. Göğüs Çevresi
• Göğüs çevresi mezura meme uçlarından geçecek
şekilde ölçülür.
• Fiziksel antropometride baş çevresi, göğüs çevresi
ile birlikte kullanılmaktadır. Göğüs çevresinin, baş
çevresine oranı protein enerji malnütrisyonu
tanısında ve çocuklarda kabaca yaşın
saptanmasında önemlidir.
• Doğumda baş çevresinden yaklaşık olarak 2 cm
kısa olan göğüs çevresi, 3.ay civarında baş çevresi
ile eşit uzunluğa erişir.
17
18. Göğüs çevresinin baş çevresine oranı 6 ay-5
yaş arası çocuklarda bir (1) olmalıdır.
Birden küçük ise, beslenme yetersizliği ve
gelişme geriliği var demektir.
18
20. • Şişmanlığın saptanmasının en geçerli yöntem
vücutta yağ miktarının saptanmasıdır.
Vücuttaki yağ miktarının saptama yöntemleri
çeşitlidir.
20
21. 1. Deri kıvrım kalınlığının ölçülmesi
2. Üst kol yağ alanının saptanması
3. Bel ve kalça çevresinin/ölçülmesi
4. Laboratuvar yöntemlerle vücut bileşiminin
saptanması
21
22. Üst Orta Kol Yağ Alanı
Üst orta kol çevresi ve triseps DKK ölçülür,
denklem kullanılarak hesaplama yapılır ve
yorumlanır.
Üst Orta Kol Yağ Alanı (cm2) = [C x TDKK/2] -
[π x TDKK2/4]
C : Üst orta kol çevresi (cm)
TDKK : Triseps deri kıvrım kalınlığı (cm)
π : 3. 1416
22
23. 4. Laboratuvar Yöntemlerle Vücut
Bileşiminin Saptanması
• Ultrason,
• DEXA (Dual enerji X ışını absorbsiyometrisi),
• Bilgisayarlı tomografi (BT),
• Magnetik rezonans görüntüleme (MR),
• Biyoelektriksel impedans analizi (BİA),
• Vb
vücut bileşiminin saptanmasında kullanılmaktadır.
23
24. Biyoelektriksel İmpedans Analizi (BİA)
• BİA, vücuda duyumsanmayacak kadar
hafif bir elektrik akımı vererek, bedenin bu akıma
verdiği direnci (impedans) ölçer.
• Vücuttan geçen elektrik akımlarının hızı ve gücü
ölçülür.
• Farklı vücut dokularının elektrik akımına farklı
direnç göstermesinden yola çıkarak vücut yağ
miktarı ve yağsız vücut kütlesi saptanır.
• Suyun çok olduğu vücut dokularından (kan, idrar ve
kaslar) diğer dokulardan (kemik, yağ veya hava gibi)
daha kolay geçer.
24
25. BİA devam
• Kullanılan cihazın özelliklerine bağlı olarak 5
yaşından itibaren güvenle kullanılır.
• Sonuçlar boy uzunluğu, vücut ağırlığı, cinsiyet
gibi bilgiler ile kişinin vücut yağ oranının
belirlenmesinde kullanılır.
25
26. BİA
• Hızlı ölçüm sağlar
• Noninvazivdir
• Kolay ve rahat
kullanılır
• Saha çalışmaları
için uygundur
• Nispeten düşük
maliyetlidir
26
Bununla beraber
• Sonuçlar kullanılan
frekanstan etkilenebilir
• Kalp pili vb tıbbi
implant kullananlara
uygulanamaz
• Hamilelere ve
menstruasyon
döneminde ölçüm
yapılmaz
27. BİA Ölçüm Öncesi
*12 saat öncesinde ağır fiziksel aktivite
yapılmamalıdır.
*12 saat öncesi alkol kullanılmamalıdır.
*4 saatten uzun süre aç kalınmalıdır.
*Test öncesi çok su içilmemelidir.
*Testten 4 saat öncesi çay-kahve içilmemelidir.
*Metal aksesuar bulunmamalıdır.
28. DEXA (Dual enerji X ışını
absorbsiyometrisi)
• Mineral
• Yağ
• Yağsız doku miktarının hesaplanmasında
kullanılabilir.
28
Karın içi ve
deri altı yağ
dokusu
ayırt
edilebilir.
29. BT ve MR
Yağ ve kas dokusunun miktarı hakkında oldukça
objektif bilgi veren metotlardır.
29
Yaklaşık 20 dk hareketsiz
durulması gerekir. Çocuklar için
uygun değil.
Karın içi ve deri altı yağ dokusu
ayırt edilebilir.
30. III. Yağsız Vücut Dokusunun
Saptanması
1. Üst orta kol çevresi
2. Üst orta kol kas alanı
3. Üst orta kol kas çevresi
Üst orta kol çevresi ve kol kas alanının ölçülmesi
iskelet kası protein kitlesinin göstergesidir.
4. Deri kıvrım kalınlığı ölçümleri
30
31. 2. Üst orta kol kas alanı
Üst Orta Kol Kas Alanı (cm2) =
[C- ( π x TDKK ) ] 2 – X
4π
C = Üst orta kol çevresi (cm)
TDKK = Triseps deri kıvrım kalınlığı (cm)
π = 3.1416
X (düzeltme faktörü)= Erkek için 10 (cm2)
Kadın için 6.5 (cm2)
31
1.Üst orta kol çevresi
(Daha önce anlatıldı)
Kemik alanı için bir
düzeltme
yapılarak kemiksiz kol
kas
alanını bulmak için
erkeklerde 10 cm2 ve
kadınlarda 6.5 cm2
kol kas alanı değerinden
çıkarılır.
32. 3. Üst orta kol kas çevresi
Kol kas alanına kıyasla PEM’de daha az değişir.
Bu nedenle kol kas alanı ağır derecede kas
atrofilerini daha iyi tanımlamaktadır. Referans
değerleri bulunmaktadır.
Üst Orta Kol Kas Çevresi (cm) = C - (π x TDKK)
C= Üst orta kol çevresi (cm)
TDKK= Triseps deri kıvrım kalınlığı (cm)
π = 3.1416
32
4. Deri kıvrım kalınlığı(Daha önce işlendi)
