1. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
(19) KZ (13) A4 (11) 29940
(51) A61P 33/10 (2006.01)
A61K 31/00 (2006.01)
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ӘДІЛЕТ МИНИСТРЛІГІ
ӨНЕРТАБЫСҚА ИННОВАЦИЯЛЫҚ
ПАТЕНТ СИПАТТАМАСЫ
(21) 2013/1319.1
(22) 08.10.2013
(45) 15.06.2015. бюл. №6
(72) Серикова Айнур Темешовна; Дюсембаев
Сергазы Турлыбекович
(73) Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрлігінің «Семей қаласының Шәкәрім
атындағы университеті» шаруашылық жүргізу
құқығындағы республикалық мемлекеттік
кәсіпорны
(56) Искаков М.М. Ғылыми ұсыныстар. Семей,
1995, б. 11
(54) АНГОР ЕШКІЛЕРІНІҢ АРАЛАС
ИНВАЗИЯЛЫҚ АУРУЛАРЫНДА
СУЛЬФАНИЛАМИД ЖӘНЕ
АНТГЕЛЬМИНТТІК ПРЕПАРАТТАРЫН
ҚОЛДАНУ ӘДІСІ
(57) Бұл ашылған әдіс ветеринария саласына, оның
ішінде ветеринариялық паразитоценология бөліміне
жатады және ангор ешкілерінің аралас инвазиялық
ауруларын емдеу және алдын алу үшін қолдануға
болады.
Ангор ешкілерінің аралас инвазиялық ауруларын
емдеу және алдын алу әдісінде, сульфадиметоксин
55-65 мг малдың әрбір кг салмағына күніне 1 рет
5 күн қатарынан және капсульды нафтамон емдеудің
бірінші күні 0,24 мг малдың әрбір килограмм
салмағына (дәрінің белсенді әсер ететін зат мөлшері
бойынша), 1 рет сульфадиметоксинмен қосып
береді.
Ұсынылған әдісті қолданғанда препараттардың
экстенсивтік және интенсивтік тиімділіктері,
осыларға сәйкес 84,5-100% және 89,8-100% дейін
жоғарлайды.
(19)KZ(13)A4(11)29940

2. 29940
2
Өнертабыс ветеринария (малдәрігерлік)
саласына, оның ішінде ветеринариялық
паразитоценология бөліміне жатады. Осы уакытқа
дейін белгілі болған қазіргі уақытта әртүрлі
малдардың эймериоздарын емдегенде, алдын алуда
сульфаниламид препараттары жиі қолданады.
Ұсақ мүйізді малдардың эймериоздарына қарсы
сульфанитрол, дисульфан (М.Е. Шевченко.// Труды
Оренбургского СХИ. - 1963. - Т. 15. с.168-183)
сульфадимезин (Г.А. Соколов. // Уч. зап Витебского
Ветеринарного института - 1969. Т.22. с.101),
сульфадимезин, норсульфазол натрия
(Искаков М.М.// Сборник научных трудов
КазНИВИ. - Алма-Ата. - 1990. с.178-183).
Көрсетілген сульфаниламидтер денеге қысқа
уақытта әсер ететін сульфаниламидтер тобына
жатады. Сондықтан оларды малға күніне 2-3 рет
беру керек, 5-6 күн қатарынан. Бұл
малдәрігерлерінің жұмыстарын қиындатады, көп
жұмыс күшін қажет етеді.
Сондықтан денеге ұзақ әсер ететін
сульфаниламидтерді (пролонгирді) қолданған
тиімді. Осы ретте сульфадиметоксин,
сульфапиридазин, сульфамонометоксин қой
эймериозына қарсы қолданылады (М.М. Искаков.//
Вестник с.-х. науки Казахстана. - 1994. - N 9.
с.105-109, М.М. Искаков А.с. СССР N 1515444,
1987).
Ангор ешкілерінің эймериозына қарсы
сульфамонометоксин, сульфадиметоксин,
сульфапиридазин 50 мг малдың әрбір кг салмағына
2 бес күндік курспен арасына 3 күн үзіліс салып
қолданылды (М.М. Искаков// Вестник с.-х. науки
Акмолинского СХИ. -1996. N 3. с.151-156).
Осы шаруашылықтарда емдеу, алдын алу
шараларын жүргізгенде, аралас инвазиялық аурулар
ескерілмейді, шаралар бір бағытта ғана, көбінесе
гельминтоздарға қарсы жүргізіледі.
Осы ретте қойлардың аралас эймериозды-
нематодирозды инвазиясын емдеу, алдын алу үшін
сульфамонометоксин цидектинмен қосып қолдану
әдісі ұсынылған (М.М. Искаков. Предварительный
патент Республики Казахстан N 950550.1. Бюл. N 1,
15.01.98). Бұл әдісті қолданғанда препараттардың
экстенсивтік, интенсивтік тиімділіктері 96-100%
болды.
Қойылған мақсат - ангор ешкілерінің аралас
инвазиялық ауруларын емдеудің тиімді әдісін
анықтау болды.
Ұсынылған әдісте сульфадиметоксин
микрокапсулды нафтамон препаратымен бірге
қолданылды.
Микрокапсулды нафтамон нематөдтар қарсы кең
түрде әсер ететін, өте тиімді антигельминттер
қатарына жатады. Қойдың стронгилятоз ауруларына
қарсы қолданғанда бұл препараттардың тиімділігі
нематодирлерге, гемонхтарға, трихостронгилдерге,
остертагийлерге қарсы 100% болды (М.М. Искаков.
Ғылыми ұсыныстар. - Семей, 1994. б.11).
Сульфадиметоксинді ангор ешкілерінің әрбір
килограмм салмағына 55-60 мг, күніне 1 рет 5 күн
қатарынан береді, микрокапсулды нафтамонды
0,24 мг малдың әрбір килограмм салмағына (дәрінің
белсенді әсер ететін зат мөлшері бойынша), 1 рет
жеке немесе жеммен, емдеудің бірінші күні
сульфаметоксинмен қосып береді.
Әдісті қолдану.
Сульфадиметоксинді құрғақ жемге (құрама жем,
ұнталанған астық, дән) қосып, жақсылап
араластырады. Осы жемді астауларға бөліп салады,
күніне бір рет, таңертең мал жайылымға шығар
алдында береді. Сульфадиметоксинді бес күн
қатарынан, бірінші күні микрокапсулды
нафтамонды да қосып береді.
Ұсынылып отырған әдіс ангор ешкілерінің
аралас инвазиялық ауруларын емдеудің тиімділігін
арттыруға мүмкіндік береді.
Бұл әдісті қолданғанда, сульфадиметоксиннің
эймерийлерге қарсы экстенсивтік тиімділігі 84,5%,
интенсивтік тиімділігі 89,8%, ал микрокапсульды
нафтамонның стронгиляттарға (гельминттер-
нематодтар) қарсы экстенсивтік және интенсивтік
тиімділігі 100% болады.
Әдісті қолданып сынау.
Сульфаметоксинді микрокапсульды
нафтамонмен қосып сынау, эймерийлермен және
стронгиляттармен зақымдалған 4-5 айлық лақтарда
жүргізілді. Жүргізілген тәжірибелерде лақтардың
эймерийлермен зақымдалу экстенсиві 80-100%,
стронгиляттармен - 50-80%, осыларға сәйкес
инвазия интенсиві эймерийлермен 15-300 ооцист
және 2-10 стронгилят жұмыртқалары микроскоптың
бір алаңында болды (үлкейткіш обьектив - 8,
окуляр - 7).
Препараттарды сынаудың бірінші сатысында
сульфадиметоксинді 40, 50 мг малдың әрбір
килограмм салмағына күніне 1 рет 3 күн қатарынан,
нафтамон микрокапсульды бірінші күні 1 рет
0,15 мг малдың әрбір килограмм салмағына (дәрінің
белсенді әсер ететін зат мөлшері бойынша) берілді.
Осы ретте емдеу тиімділіктері 45-60% болды.
Сынаудың екіншіт сатысында сульфадиметоксин
малдың эрбір кг салмағына 55-65 мг, күніне 1 рет 5
күн қатарынан берілді, микрокапсульды нафтамон
0,24 мг малдың әрбір килограмм салмағына,
емдеудің бірінші күні сульфадиметоксинмен қосып
берілді.
Тәжірибе соңында эймерийлермен зақымдалу
экстенсивті 8-20%, инвазия интенсиві 3-28 ооцист
болды. Ал стронгилят жүмыртқалары табылмады.
Ангор ешкілерінің аралас инвазиялық
ауруларының алдын алу үшін сульфадиметоксинді
55-65 мг малдың әрбір кг салмағына, күніне 1 рет 5
күн қатарынан, микрокапсульды нафтамон 0,24 мг
малдың әрбір килограмм салмағына,
сульфадиметоксинмен емдеудің бірінші күні қосып
берілді.
Препараттарды беру мерзімі.
Маусым айынан қараша айына дейін айына 1 рет
ешкілердің 10 процентінен нәжістерін алып,
Дарлинг әдісімен тексереді. Егер аралас инвазиялық
аурулар (эймериозды-гельминтозды) анықталса,
препараттарды беріп, аурудың алдын алады.
Ангор ешкілерінің эймериозды-стронгилятозды
аралас инвазияларын емдегенде, алдын алғанда осы
әдісті қолдану препараттардың экстенсивтік

3. 29940
3
тиімділігін 84,5%, интенсивтік тиімділігін 89,8-
100% жоғарлатуға мүмкіндік береді.
ӨНЕРТАБЫСТЫҢ ФОРМУЛАСЫ
Ангор ешкілерінің аралас инвазиялық
ауруларында сульфаниламид және антгельминттік
препараттарын қолдану әдісі, сульфадиметоксинді
жеммен қосып беріп, былайша ерекшелінетін,
сульфадиметоксин 55-65 мг малдың әрбір
килограммына күніне 1 рет 5 күн қатарынан,
қосымша емдеудің бірінші күні 0,24 мг
микрокапсулды нафтамон жеке немесе жеммен
беріледі.
Орындаушы Н.Киселева
Корректор К.Нгметжанова