จดหมายข่าวจัสพีส ประจำเดือนเมษายน 2553

1. ร

2. ในนี้มีอะไร
บอกอ ขอคุย
สวัสดีครับ
ท่ามกลางความไม่แน่นอนทางการเมืองใน
เมืองหลวงกรุงเทพฯมีการประท้วงขับไล่ คณะทำงานยุติธรรมเพื่อสันติภาพ
บรรยากาศ งาน6 ปี
รัฐบาลอภิสทธ์ิ โดยกลุมคนเสือแดงหรือนปช.
ิ ่ ้
การบังคับสูญหาย
ซึงกลุ่มนปช.อ้างว่าเป็นรัฐบาลหุ่ น เชิ ด ของ นายสมชาย นีละไพจิตร
กล่มอมาตย์และเห็นด้วยกับการชุมนุมโดย
ุ
ศุกร์เสวนา
ปราศจากอาวุธ ของคนเสื้ อ แดงเป็ น สิ ท ธิ เขื่อน: ปัตตานี สบายดีไหม ?
เสรีภาพในการแสดงออกทางการเมือง
แต่ ก็ มี ก ารปลุกกระแสให้คนกรุง รายงานพิเศษ
เทพฯออกมาคัดค้านโดยอ้างว่าการชุมนุม ความล้มเหลวของกระบวนการ
ของคนเสื้ อ แดงทำให้ ค นกรุ ง เทพฯได้ รั บ ยุตธรรมไทย ในการค้นหาความจริง
ิ
ความเดือดร้อนการออกมาปลุกกระแสใน การเยียวยา และการป้องกัน
ลักษณะน้ทำให้เกิดความขัดแย่งเพ่มข้นใน
ี ้ ิ ึ การละเมดสทธมนษยชน
ิ ิ ิ ุ
หมูประชาชน
่ ในประเทศไทย น.8
แม้ว่าการเจรจาระหว่างรัฐบาลกับ
แกนนำ นปช. จะไม่ประสบความสำเร็จในการ
แสวงหาทางออกให้กบประเทศไทย แต่ทงสอง
ั ้ั สัพเพเหระ
จาก “ฮัจยีสุหลง”
ฝ่ายต้องร่วมมือกันในการป้องกันการก่อเหตุ
ถึง “ทนายสมชาย” น.18
รุนแรงในกรุงเทพมหานคร
“ไม่อยากเห็นกรุงเทพเป็นสนามรบเหมือนกับ
สามจังหวัดชายแดนภาคใต้”
กองบรรณาธิกการคณะทำงานยุตติธรรมเพื่อสันติภาพ
กองบรรณาธิ าร คณะทำงานยุ ิธรรมเพื่อสันติภาพ
สำนักกงานปัตตานีเลขที่ 22/186 ถ.หนองจิกกต.รูสสะมิแลอ.เมืออง
สำนั งานปัตตานี เลขที่ 22/186 ถ.หนองจิ ต.รู ะมิแล อ.เมื ง
จ.ปัตตตานีโทร. 073-331-254
จ.ปั ตานี โทร. 073-331-254
e-mail: asman@wgjp.org
e-mail: asman@wgjp.org
website : :wgjp.org
website wgjp.org
2

3. working grou on justice for peace
เมื่อวันที่ 12 มีนาคม 2553
คณะทำงานยุติธรรมเพื่อสันติภาพ
ได้จัดงานครบครอบ 6 ปี
การบังคับสูญหายนายสมชาย
นีละไพจิตร :ความล้มเหลว
ของกระบวนการยุติธรรมไทย
ในการค้นหาความจริง การเยียวยา
และการป้องกันการละเมิดสิทธิ-
มนุษยชนในประเทศไทย
ณ.เรือน จุฬานฤมิตร
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กรุงเทพฯ
3

4. เขื่อน: ปัตตานี สบายดีไหม ?
เสวนาโดยวิโชติ ไกรเทพ
ณ.สำนักงานคณะทำงานยุติธรรมเพื่อสันติภาพ วันที่ ๒๓ ตุลาคม ๒๕๕๒
ผมเริ่ ม ทำงานตั้ ง แต่ ปี
๒๕๒๙ หลังจากป่าแตก
ท ำ ใ ห้ ส ห า ย ห ล า ย ๆ
คนออกมาจากป่ า และ
แยกย้ า ยกั น ไปทำงาน
การให้มการสร้างเขือน. อาจารย์นกล ก็ได้
ี ่ ุ ู
กั บ มวลชนในระดั บ รากหญ้ า ทำงานใน พาชาวบ้ า นไปพบชาวบ้ า นในพื้ น ที่
ชนบท ส่วนผมเริมทำงานในสลัมซึ่งเป็น
่ จังหวัดตรังที่ต่อต้านการสร้างเขื่อนเพื่อ
แหล่งรวมขี้ ทังขียา ขีขโมยและหลายๆขี้
้ ้ ้ แลกเปลี่ ย นปั ญ หาซึ่ ง ในตอนนั้ น ก็ มี อ ยู่
ซึ่งคนเหล่านี้เป็นคนที่ล้มเหลวด้านอาชีพ หลายๆเขื่อนที่ภาครัฐต้องการจะสร้างขึ้น
เกษตรกรรมในชนบทจึงต้องเสี่ยงชีวิตสู่ ทำให้เกิดการรวมตัวกันของกลุ่มชาวบ้าน
สังคมเมือง ความเป็นอยู่ของคนเหล่านี้ ที่ไม่ต้องการให้สร้างเขื่อน ทำให้ผมได้รู้
ต้องอยูอย่างยากลำบากเป็นชีวตทีนาอดสู
่ ิ ่ ่ จักกับอาจารย์นุกูลและผมก็เริ่มทำงานใน
หลังจากที่ผมทำงานกับคนเหล่า พื้นที่สายบุรีเป็นครั้งแรก
นี้อยู่หลายปีผมก็ออกมาทำงานกับมูลนิธิ คัดค้านเขื่อนจากอดีต-ปััจจุบัน
คุมครองสัตว์ปา เริมต้นปี๒๕๓๕ ชาวบ้าน
้ ่ ่
เกิดปัญหากับเขือนทีสายบุรี ซึงเรืองนีเริ่ม
่ ่
ต้นจากอาจารย์นุกูลแกเป็นคนชอบดูนก
่ ่ ้ ใ นปี๒๕๓๕ มีการชุมนุมประท้วงกันที่
ศาลากลางจังหวัดยะลาทำให้การดำ-
เนินการเรืองเขือนยุตลง เพราะสมัยนันการ
่ ่ ิ ้
ซึ่ ง ได้ ไ ปสำรวจแถวๆลุ่มน้ำสายบุรีก็ได้ ชุมนุมประท้วงเป็นเรืองทีทาทายมากเพราะ
่ ่ ้
พบกับโครงการที่จะสร้างเขื่อนกันแม่น้ำ ชาวบ้านยังกลัวการชุมนุมประท้วงซึ่งอาจ
สายบุรและได้พบปะกับชาวบ้านซึงไม่ตอง
ี ่ ้ ทำให้เกิดการสูญเสียเหมือนกับการชุมนุม
4

5. ประท้วงทีมสยิดกลางปัตตานี เราได้มการ
่ ั ี ต้องไปลำบากมากเราทำงานเพราะชาว
เตรียมการเพื่อที่จะประท้วงเกือบเดือนซึ่ง บ้านรูสกว่าการทำงานของเราเพือพวกเขา
้ึ ่
เรามีเป้าหมายให้คนมาร่วมกันชุมนุมให้ เพราะเราทำไม่มงบประมาณหรือแหล่งทุน
ี
ถึงพันคนแต่มีผู้เข้าร่วมเพียง ๓๐๐ คน และไม่มีผลประโยชน์เหมือนในสมัยนี้ ทำ
ในขณะนันภาครัฐยังไม่มทกษะในการเจรจา
้ ี ั ให้ชาวบ้านรู้สึกว่าการทำงานประชาสั ง
กับการประท้วงประกอบกับคนมลายูส่วน -คมสมั ย นี้ เ ป็ น ผู้ รั บ เหมาความจนและ
ใหญ่พูดภาษาไทยไม่ได้และเจ้าหน้าที่รัฐ หากต้องการแก้ปัญหาต้องมีการจ้างพวก
ก็พูดภาษามลายูไม่ได้ทำให้บรรยากาศ เขาเพื่อที่จะแก้ปัญหาของตัวเอง
การชุมนุมประท้วงมีความตึงเครียดมาก ปัจจุบันมีการเสนอให้มีการสร้าง
ในช่วงการชุมนุมประท้วงมีนักการเมือง เขื่ อ นอี ก ครั้ ง ท่ า มกลางความรุ น แรง
บางคนพยายามที่จะพากลุ่มผูชมนุมไปที่ ุ้ ท ำ ใ ห้ ไ ม่ มี ใ ค ร ก ล้ า อ อ ก ม า คั ด ค้ า น
กรือเซะ ซึงหากมีการเคลื่อนย้ายผู้ชุมนุม
่ เพราะสถานการณ์อย่างนี้จะสร้างมายา
ในวันนั้นจะทำให้ประเด็นการชุมนุมถูก คติความไม่ปลอดภัยในชีวิตหากออกมา
เปลี่ยนไปทันที ผมต้องไปล็อบบ้ีผู้ชุมนุมที คัดค้านนโยบายของรัฐ
ละคนเพื่อไม่ให้เคลื่อนย้ายโดยใช้วิธีการขู่
ว่าหากมีการเคลื่อนย้ายสถานที่การชุม-
นุมผมจะเก็บกระเป๋ากลับทันที เมื่อมีการ
ห ากคนในพื้ น ที่ ยั ง เงี ย บอย่ า งนี้ มี
โอกาสสร้ า งเขื่ อ นได้ ส ำเร็ จ เพราะ
เจ้าหน้าท่ีชลประทานเองก็ใช้โอกาสน้ีขอ
ลงมติ ป รากฏว่ า ผู้ ชุ ม นุ ม ส่ ว นใหญ่ จ ะไม่ ความร่วมมือจากกำนัน ผูใหญ่บานเดินสาย-
้ ้
เคลือนย้ายการชุมนุมไปทีกรือเซะ ตามข้อ
่ ่ ตามมั ส ยิ ด และนำคนติ ด ตามใส่ ชุ ด
เสนอของนักการเมืองและใช้วิธีการกดดัน เขียวพร้อมอาวุธเพื่อชี้แจงโครงการเมื่อ
เจ้าหน้าที่โดยการนำอุปกรณ์เครื่องครั ว เจ้าหน้าที่ถามว่ามีใครจะคัดค้านไหม คง
จากปอเนาะมาเตรี ย มเพ่ือ แสดงว่า เรา ไม่ มี ใ ครกล้ า เพราะกลั ว เจ้ า หน้ า ที่ ท ำให้
จะอยู่นานทำให้เจ้าหน้าที่ยอมทำตามข้อ เสี ย งคั ด ค้ า นของชาวบ้ า นลงไปอยู่ ใ น
เรียกร้องของเราและได้ส่งเรื่องให้รัฐบาล กระเพาะหมดไม่มีเสียงคัดค้านแม้แต่น้อย
ในสมัยนั้นเกิดสมัชชาเขื่อนภาค ตามประสาคนมลายูที่มักจะเก็บเสียงคัด-
ใต้ทำให้เกิดบรรยากาศเอื้อเฟื้อซึ่งกันและ ค้านลงกระเพาะ ซึ่งเราต้องเลือกว่าจะลุก
กัน การทำงานภาคประชาสังคมมีความ ขึนคัดค้านอย่างมีศกดิศรีหรือนอนรออย่าง
้ ั ์
สนุกมากชาวบ้านจะต้อนรับเราอย่างดีชาว สินหวัง อยูทพวกเราจะเลือกอย่างไหนหาก
้ ่ ่ี
บ้านมีการทำเวรเลี้ยงข้าวเราโดยที่เราไม่ เป็นผมๆจะเลือกการดิ้นรนอย่างมีศักดิ์
5

6. ศรีแม้ว่าจะมีความยากลำบาก ดีกว่านอน สายบุรีแม่นำ้สายสุดท้าย
รออย่างสิ้นหวังในชะตากรรมของตัวเอง
ความเห็นที่แตกต่างของประชาชนกับรัฐ
แ ม่น้ำสายบุรีเป็นแม่น้ำสายเดียวใน
ประเทศไทยที่ไม่มีเขื่อนสร้างกั้นแม่
น้ำและเป็นแม่นำทีมการไหลของน้ำแปลก
้ ่ ี
ว าทกรรมการพัฒนาของรัฐกับประชา
ชนไม่ค่อยตรงกันนัก ภาครัฐให้เหตุ
ผลในการสร้างเขื่อนว่าสามารถแก้ปัญหา
ที่ สุ ด ซึ่ ง น้ ำ จะไหลจากทิ ศ ใต้ สู่ ทิ ศ เหนื อ
โดยปกติแล้วแม่น้ำส่วนใหญ่จะไหลจาก
ทิศเหนือลงใต้ แต่ในขณะนี้นายทุนและผู้
น้ำท่วมและสามารถใช้นำ้จากเข่อนในการ
ื มีอิทธิพลกำลังปลาบมันที่จะมีการสร้าง
ทำการเกษตรได้ แต่ชาวบ้านคิดว่าการสร้าง เขื่อนขึ้นมาอีกครั้งเพราะหากมีการสร้าง
ช่วงนี้ไม่มีใครกล้าเข้าไปตรวจสอบการ
ดำเนิ น โครงการทำให้ เ กิ ด การโกงกิ น
ได้สะดวกขึ้น
การสร้างเขื่อนนั้นจะทำให้อัตรา
การไหลของน้ำเปลี่ยนไปซึ่งจะส่งผลให้
ปลาบางชนิดไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้
และวงจรชีวิตของสัตว์น้ำจะถูกทำลายไป
ซึ่งจะมีผลต่อจำนวนปลาในแม่น้ำ ในที่สุด
วิถีชีวิตของชาวบ้านที่สืบทอดกันมาหลาย
ชั่วอายุคนจะถูกเปลี่ยนไป การพัฒนาที่
เขือนนันจะมีผลกระทบต่อวิถชวตและอาชีพ
่ ้ ีีิ ทำให้วิถีชีวิตของชาวบ้านเปลี่ยนซึ่งไม่
ของชาวบ้านบริเวณลุ่มน้ำสายบุรีซึ่งชาว สามารถที่จะคำนวณเป็นจำนวนเงินได้
บ้านทีอาศัยบริเวณลุมน้ำสายบุรเขาสามารถ
่ ่ ี ซึ่งรัฐมองว่าการใช้ชีวิตแบบชาวบ้านเป็น
ปรับตัวกับสภาพธรรมชาติได้ เราจะเห็น คนที่ ยั ง ล้ า หลั ง จำเป็ น ต้ อ งมี ก ารพั ฒ นา
ว่าหมู่บ้านที่อยู่ริมแม่น้ำสายบุรีจะมีการ เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของชาวบ้านให้
สร้างบ้านแบบยกพื้นสูงและแต่ละบ้านจะ ดีขนโดยการเผาผลาญทรัพยากรธรรมชาติ
้ึ
มีเรือบ้านละหนึ่งลำเพราะเขารู้ว่าเมื่อถึง ซึ่งการมองปัญหาระหว่างรัฐกับชาวบ้านที่
ฤดูน้ำหลากจะมีน้ำท่วมทุกปีซึ่งไม่ได้เป็น ต่างกันเปรียบเสมือนการมองเป็ดตัวหนึ่ง
ปั ญ หาสำหรั บ ชาวบ้ า แต่ รั ฐ มองว่ า เป็ น ที่ รั ฐ มองว่ า ควรนำเป็ ด ทำซุ ป กิ น อร่ อ ย
ปัญหา กว่า แต่ชาวบ้านมองว่าควรเลี้ยงเป็ดไว้
6

7. เพ่อกินไข่เพ่อท่จะได้ใช้ประโยชน์จากเป็ด จะสร้างเพื่ อ ประโยชน์ สุ ข ของประชาชน
ื ื ี
ไปนานๆ โดยแท้หากมีใครออกมาคัดค้านซึงจะเป็น
่
การคัดค้านพระราชดำริ ซึ่งการที่อาจารย์
คนพื้นที่ชี้ประชาชนกลัวอำนาจมืด พูดยังนี้ทำให้นักศึกษาหลายๆคนไม่กล้า
มูฮำหมัด ผมเริ่มจับประเด็นเขื่อนได้ไม่ ที่จะหยิบยกประเด็นเขือนมาเคลือนไหว ่ ่
นานนัก แต่ผมได้มีโอกาสเผยแพร่ความรู้ วิโชติ ถึงแม้ว่าเป็นโครงการพระราชดำริ
และผลกระทบท่จะเกิดข้นหากมีการสร้าง จริงแต่ผมเคยได้ยินชาวบ้านที่สายบุรีเล่า
ี ึ
เขื่อนกันแม่น้ำสายบุรีช่วงแรกๆที่มีการ ว่า ในหลวงเคยตรัสไว้ว่า “โครงการทีจะ
พูดถึงเขื่อนไม่มีใครอยากจะเกี่ยวข้องกับ สร้างขึ้นประชาชนสามารถคัดค้านได้”
การต่ อ ต้ า นเขื่ อ นเพราะกลั ว ผู้ มี อิ ท ธิ ผ ล เอกรินทร์ ขณะในพื้นที่ยังไม่มีการพูด
และไม่อยากมีปัญหากับรัฐแต่พักหลังๆนี้ คุยประเด็นเขื่อนในพื้นที่สาธารณะเป็น
ชาวบ้านเริ่มให้ความสนใจมากขึ้นเพราะรู้ ประเด็นที่ถูกกลบด้วยปัญหาความรุนแรง
ถึงผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการสร้างเขื่อน ในพื้นที่
ผมได้มีโอกาสพูดคุยกับเปาะจิ ซึ่งเป็นผู้ วิโชติ ทุกเรื่องในสมัยนี้เป็นเรื่องของทุก
หลักผู้ใหญ่ที่ต่อสู้เรื่องเขื่อนมาตลอดท่าน คนทั้งโลกแล้ว ที่ทุกคนจะต้องมีส่วนร่วม
ก็บอกว่าดีใจทีมคนรุนใหม่ทตอสูเรืองเขือน แต่ควรระวังกับดักที่รัฐได้วางเอาไว้(เงิน)
่ ี ่ ่ี ่ ้ ่ ่
เพราะท่านเองคงไม่มีเร่ยวแรงท่จะเคล่อน เราต้องเริมตังแต่วนนี้ อย่าให้เวลาล่วงเลย
ี ี ื ่ ้ ั
ไหวเหมือนในอดีตเมื่อได้เห็นคนรุ่นใหม่ ไปอย่างเปล่าประโยชน์ โดยการพูดคุย
ที่จะต่อสู้เรื่องเขื่อนเปาะจิคงตายตาหลับ ประเด็ น ผลกระทบที่ เ กิ ด จากการสร้ า ง
แล้ว เขื่อนให้กับประชาชนได้รับรู้แต่ไม่มีประ-
วิโชต โครงการนี้เป็นโครงการที่ผลประ- โยชน์ ที่ จ ะมาคั ด ค้ า นหลั ง จากการสร้ า ง
โยชน์มหาศาลเพราะไม่ระบบตรวจสอบ เขื่ อ นเสร็ จ สิ น แล้ ว เพราะมั น ไม่ ไ ด้ ช่ ว ย
การทำงาน ผู้มีอิทธิพลทั้งหลายก็อยาก อะไรเลย.
ให้มีการสร้างเขื่อนเพราะจะได้ตักตวงผล ••••••••••••••
ประโยชน์หากใครต่อต้านก็จะถูกข่มขู่ให้
เกิดความไม่ปลอดภัย
อัสมาน โครงการนี้ผมเคยได้ยินจาก
อาจารย์ ท่านหนึ่งในมอบอกว่าโครงการ
เขือนสายบุรเี ป็นโครงการพระราชดำริ ทีมแต่
่ ่ี
7

8. รายงานพิเศษ
6 ปี การบังคับสูญหายนายสมชาย นีละไพจิตร
: ความล้มเหลวของกระบวนการยุติธรรมไทยในการค้นหาความจริง
การเยียวยา และการป้องกันการละเมิดสิทธิมนุษยชนในประเทศไทย
เอื้อเฟื้อภาพโดย:
International Commission of Jurists(ICJ)
น ายสมชาย นีละไพจิตรเริมต้นประกอบ
่
วิชาชีพทนายความ นับแต่ปี 2520
โดยได้ มี โ อกาสร่ ว มงานกั บ นายทองใบ
พิพากษายกฟ้องเนื่องจากขาดพยานหลัก
ฐานที่น่าเชื่อถือและขาดหลักฐานทางนิ ติ -
วิทยาศาสตร์ พบว่าส่วนใหญ่ของพยานเป็น
ทองเปาว์ ทนายความนักสิทธิมนุษยชนผู้ พยานซัดทอด อีกทั้งผู้ต้องหาคดีความ
เคยได้รบรางวัลแมกไซไซ ในการให้ความ
ั มั่นคงเหล่านี้มักถูกซ้อมทรมานเพื่อให้รับ
ช่วยเหลือด้านกฎหมายแก่ประชาชนมา สารภาพดังนันเมือคดีถกนำขึนสูศาลคดีสวน
้ ่ ู ้ ่ ่
โดยตลอด โดยเฉพาะการให้ความช่วย ใหญ่จึงถูกศาลยกฟ้อง
เหลื อ เกี่ ย วกั บ คดี ค วามมั่นคงในจังหวัด นอกจากการว่ า ความในฐานะ
ชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย ซึงผูตอง ่ ้ ้ ทนายความในศาล นายสมชายยังได้แสดง
หาส่วนใหญ่เป็นคนยากจน การศึกษาน้อย ความคิดเห็นต่อสังคม เกียวกับการปฎิบัติ
่
การทำงานของนายสมชายเป็ น เรื่ อ งที่ หน้าที่ของเจ้าหน้าที่ตำรวจ และเรียกร้อง
ต้องใช้ความเสียสละและความกล้าหาญ ให้มีการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรม โดย
อย่างสูง เนื่องจากช่วงเวลานั้นมีทนาย เฉพาะการปฏิ บั ติ ห น้ า ที่ ข องเจ้ า หน้ า ที่
ความจำนวนน้อยมากทีให้ความสำคัญ และ
่ ตำรวจ ในฐานะพนักงานสอบสวน ซึงถือเป็น ่
ความสนใจในการให้ความช่วยเหลือต่อ ต้นทางของกระบวนการยุติธรรม ซึ่งจะมี
ปัญหาการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนของ ผลในการคุ้ ม ครองสิ ท ธิ ม นุ ษ ยชนและ
ประชาชนในจังหวัดชายแดนภาคใต้ ส่วน พัฒนากระบวนการยุติธรรมให้มีประสิทธิ
ใหญ่คดีที่นายสมชายรับผิดชอบศาลจะ ภาพ เพื่อที่จะสามารถให้ความเป็นธรรม
8

9. แก่ประชาชนได้อย่างแท้จริง อีกทังยังเรียก
้ อาบูคารี, นายมะนาเซ มามะ, นายซูดือรามัน
ร้องต่อบรรดาทนายความว่าควรให้ความ มาและ และนายสุกรี มะมิง โดยนายสมชาย
สำคัญ และมีความเสียสละในการให้ความ ได้ไปเยียมผูตองหาทัง 5 ที่กองบังคับการ
่ ้้ ้
ช่วยเหลือทางกฎหมายแก่ประชาชนผู้ถูก ปราบปรามและผู้ถูกกล่าวหาทั้ง 5 ได้เล่า
ละเมิดสิทธิมนุษยชนในจังหวัดชายแดน ให้นายสมชายฟังว่าถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจ
ภาคใต้ ให้มากขึ้น ชุดจับกุมซ้อมทรมานอย่างหนักเพื่อให้รับ
ภ ายหลังเหตุการณ์ปล้นปืนและเผา
โรงเรียน เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2547
ที่จังหวัดนราธิวาส เหตุการณ์ในภาคใต้
สารภาพ ซึ่งทั้งหมดถูกทรมานและถูกทำ
ร้ายร่างกายด้วยวิธการช๊อตไฟฟ้าทีอวัยวะ
ี ่
เพศ บางคนถูกใช้เชือกแขวนคอให้เปลือย
ทวีความรุนแรงมากขึ้น พ.ต.ท.ทักษิณ กายยืนบนเก้าอี้ ในลักษณะเขย่งปลายเท้า
ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ได้มีคำสังให้เจ้า
่
หน้าทีตำรวจจากส่วนกลางลงไปปฏิ-
่
บัติห น้า ท่ ใ นจัง หวัด ชายแดนภาคใต้
ี
ช่วงเวลาน้นมีการร้องเรียนการปฏิบัติ
ั
หน้าที่โดยมิชอบของเจ้าหน้าทีตำรวจ ่
ไม่วาจะเป็นการควบคุมตัวประชาชน
่
เอื้อเฟื้อภาพโดย:
ตามอำเภอใจการซ้ อ มทรมานผู้ International Commission of Jurists(ICJ)
ต้องหา การอุ้มฆ่า หรือแม้แต่การ
สังหารนอกกระบวนการยุติธรรม หรื อ ปั ส สาวะใส่ ป ากเป็ น ต้ น ทั้ ง นี้ ส อด
มูลเหตุการบังคับสูญหาย คล้องกับ พล.ต.อ สมบัติ อมรวิวฒน์อธิบดี
ั
น ายสมชายนีละไพจิตรถู ก บั ง คั บ ให้
สูญหาย เมือเวลาประมาณ 20.30 น.
่
วันที่ 12 มีนาคม 2547 บนถนนรามคำแหง
กรมสอบสวนคดีพิเศษ ซึ่งเป็นประธาน
คณะกรรมการสอบข้ อ เท็ จ จริ ง เกี่ ย วกั บ
การหายตัวไปของนายสมชาย ได้ให้ถ้อย
เยื้องกับสถานีตำรวจนครบาลหัวหมาก คำกับกรรมาธิการวุฒิสภาว่า สาเหตุของ
กรุงเทพมหานคร โดยมีมูลเหตุที่นาย การเข้าไปช่วยผูตองหา 5 คน เป็นสาเหตุ
้ ้
สมชายได้ร้องเรียนเรื่องการซ้อมทรมาน หนึ่งของการหายตัวไปของนายสมชาย
ผู้ถูกกล่าวหาซึ่งเป็นประชาชนในจังหวัด นีละไพจิตร ซึ่งตามหนังสือร้องเรียนของ
นราธิวาสในคดีปล้นปืน เผาโรงเรียน 5 คน ผูตองหา 5 คน นัน หากมีการดำเนินการ
้ ้ ้
คื อ นายมั ก ตา ฮารง,นายอั บ ดุ ล เลาะ ตามหนังสือร้องเรียนแล้วพบความจริงจะ
9

10. เป็นความผิดทางอาญา ซึงผูเ้ กียวข้องจะต้อง
่ ่ ได้ 7 วันโดยไม่ตองมีหมายศาลไม่ต้องมี
้
ถูกดำเนินคดีทางอาญาส่วนผู้ถูกกล่าวหา ข้อกล่าวหาใดๆ อีกทั้งไม่อนุญาตให้ญาติ
ทั้ง 5 คน ภายหลังอัยการมีคำสั่งไม่ฟ้อง และทนายเยี่ยมอีกด้วย ประชาชนส่วน
ใ นหนังสือที่นายสมชาย นีละไพจิตร
เขียนร้องเรียนเพ่อขอความเป็นธรรม
ื
ให้ผถกกล่าวหาทัง 5 คนไปยังองค์กรต่างๆ
ู้ ู ้
ใหญ่ที่ถูกควบคุมตัวจึงมักร้องเรียนว่ามี
การซ้อมทรมาน และมีรายงานของการสูญ-
หายของประชาชนในระยะเวลาของการ
เมือวันที่ 11 มีนาคม 2547 ก่อนจะถูกบัง-
่ ควบคุมนั้น
คับให้สูญหายเพียงวันเดียวระบุว่า กระบวนการยุติธรรมขั้นต้น
“ ...ผลจากการกระทำดังกล่าว ภายหลังนายสมชาย นีละไพจิตร
(การทรมาน) จำเลยทั้ง 5 คนต้องยอมรับ ถูกลักพาตัวเมือวันที่ 12 มีนาคม 2547 ต่อ
่
สารภาพตามทีเจ้าพนักงานตำรวจประสงค์
่ มาเจ้าหน้าทีตำรวจได้พบรถยนตร์ของเขา
่
เป็นการแสดงคำรับสารภาพและทำแผน จอดอยู่ ใ นที่ ห้ า มจอดหลั ง สถานี ข นส่ ง
ประกอบคำรับสารภาพโดยการทำร้ายร่าง หมอชิตเมือวันที่ 16 มีนาคม ปีเดียวกัน ซึ่ง
่
กาย ข่มขู่บังคับ มิได้รับการเยี่ยมญาติ รถของเขาถูกส่งไปตรวจสอบเพื่อหาหลัก
และไม่มีโอกาสได้พบทนายความในขณะ ฐานทางนิติวิทยาศาสตร์ที่กองพิสูจน์หลัก
สอบปากคำ ย่อมเป็นการละเมิดสิทธิของ ฐาน สำนักงานตำรวจแห่งชาติ และถูกส่ง
ผู้ต้องหาทั้งสิ้น ไปตรวจสอบต่อที่สถาบันนิติวิทยาศาสตร์
การกระทำเช่นนี้มิชอบด้วยกฏ- กระรวงยุติธรรม เมื่อวันที่ 19 มีนาคม
หมายวิธีพิจารณาความอาญาแต่อย่างใด 2547 แม้เจ้าหน้าที่ตำรวจระดับสูงที่ทำ
อันเป็นการทำลายกระบวนการยุติธรรม หน้าที่พนักงานสอบสวน จะให้ข่าวต่อสื่อ
เบื้องต้นโดยสิ้นเชิง... “ มวลชนในขณะนั้นว่ามีวัตถุพยานสำคัญ
น อกจากการร้องเรียนเรื่องการซ้อม
ทรมานแล้ว นายสมชาย นีละไพจิตร
ยังได้ดำเนินการล่ารายชื่อ50,000รายชื่ อ
ยืนยันผู้กระทำผิด แต่ผลการตรวจสอบที่
ปรากฏต่อศาลในการพิจารณาคดีในศาล
กลับไม่พบหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์
(ตามรัฐธรรมนูญปี 2540 ) เพื่อขอยกเลิก ใดๆที่ ส ามารถเชื่ อ มโยงไปยั ง ผู้ ก ระทำ
การประกาศใช้กฎอัยการศึกในจังหวัดชาย ความผิด
แดนภาคใต้ด้วย โดยนายสมชายให้เหตุ
ผลว่ากฎอัยการศึกให้อำนาจกับเจ้าหน้า
ที่ทหารมากสามารถควบคุมตัวประชาชน
แ ม้ดเู หมือนว่ารัฐบาลซึงมีพ.ต.ท.ทักษิณ
่
ชิณวัตรดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรี
จะมีความพยายามในการคลี่คลายคดีการ
10

11. งานเกิน 15 วันโดยไม่มีเหตุอันควรก็ตาม
การสืบพยานในชั้นศาล
ค ดี ก า ร ลั ก พ า ตั ว น า ย ส ม ช า ย
นีละไพจิตร ได้ถูกนำเข้าสู่การพิจาร-
ณาของศาลยุ ติ ธ รรมครั้ ง แรกเมื่ อ เดื อ น
เอื้อเฟื้อภาพโดย:
International Commission of Jurists(ICJ) สิงหาคม 2548 โดยเป็นการสืบพยานอย่าง
บังคับสูญหายนายสมชาย นีละไพจิตร โดย ต่อเนื่องจนสิ้นสุดคดีเมื่อเดือนธันวาคม
การออกหมายจับเจ้าหน้าทีตำรวจ 5 นาย 2548 จากพยานหลักฐานที่ปรากฏในการ
่
ภายใต้แรงกดดันจากสาธารณชน รวมถึง สื บ พยานในชั้ น ศาลปรากฏหลั ก ฐานว่ า
นักสิทธิมนุษยชนทั้งในและต่างประเทศ จำเลยบางคนได้ลงไปปฏิบัติงานในพื้นที่
เมือเดือนเมษายน พ.ศ.2547 อันประกอบด้วย จังหวัดชายแดนภาคใต้ และมีความเกียว
่ ่
พ.ต.ต.เงิน ทองสุก จำเลยที่ 1 พ.ต.ท.สินชัย ข้องกับการทรมานผูถกกล่าวหาทีนายสมชาย
ู้ ่
นิ่มปุญญกำพงษ์ จำเลยที่ 2 จ.ส.ต.ชัยเวง ได้รองเรียน ดังปรากฏข้อเท็จจริงตามเอก
้
พาด้วงจำเลยที่ 3 ส.ต.อ.รันดรสิทธิเขต สารซึ่งโจทก์ส่งศาลหมาย จ.128 อ้างถึง
จำเลยที่ 4 และ พ.ต.ท.ชัดชัย เลี่ยมสงวน หนังสือคำสั่งแต่งตั้งให้จำเลยที่ 5 ในคดีนี้
จำเลยที่5ตำรวจกองปราบปรามตกเป็น เป็นคณะกรรมการสืบสวนและสอบสวน
จำเลยที ่ 1-5 ฐานร่ ว มกั น ปล้ น ทรั พ ย์ เพื่อหาตัวผู้กระทำผิดหลังเหตุการณ์ปล้น
และข่มขืนใจผู้อื่น โดยใช้กำลังประทุษร้าย ปืนวันที่ 4 มกราคม 2547 โดยมีจำเลย
แต่ไม่สามารถตั้งข้อหาฆาตกรรมหรือข้อ ที่ 1 เป็นผูรวมจับกุมผูตองหาทัง5ในคดี
้่ ้ ้ ้
หาอื่นที่หนักกว่าได้เนื่องจากยังไม่พบศพ ปล้นปืนดังกล่าว ทังนีนายซูดรอมัน มาเละ
้ ้ ีื
หรือหลักฐานที่บ่งชี้ว่านายสมชายได้เสีย หนึ่งในผู้ต้องหา 5 คน ยืนยันว่าจำเลย
ชีวิตแล้ว สุดท้ายผู้ต้องหาทุกคนก็ได้รับ ที่ 1 เป็นหนึงในผูทรวมทำร้ายร่างกายตาม
่ ้ ่ี ่
อนุ ญ าตให้ ไ ด้ รั บ การปล่ อ ยตั ว ชั่ ว คราว เอกสารส่งศาลหมาย จ.26 และระหว่างถูก
โดยที่มีจำเลยที่ 5 ซึ่งเมื่อออกจากเรือน คุ ม ขั ง ที่ เ รื อ นจำกรุ ง เทพฯภายหลั ง ที่
จำหลังถูกควบคุมตัวแล้ว 30 วันสามารถ นายสมชาย นีละไพจิตรถูกทำให้สูญหาย
กลับเข้ารับราชการได้ทันท่ราวกับว่าระยะ แล้วนันจำเลยที่ 1 และ 5 ได้เคยเข้าไปเยี่ยม
ี ้
เวลาทีอยูในเรือนจำนันเป็นการปฏิบตหน้าที่ นายสุกรี มะมิง ตามเอกสารหมาย จ. 23
่ ่ ้ ัิ
ราชการตามปกติ และในวันทีจำเลยที่ 1,2และ4เข้ามอบตัวนั้น
่
แม้กฏก.พ.จะระบุว่าห้ามข้าราชการขาด ก็มีจำเลยที่ 5 พร้อมทั้งพ.ต.อ. พิสิษฐ์
11

12. พิสทธิศกดิ์ (ยศขณะนัน) ซึงเป็นหนึงในชุด
ุ ั ้ ่ ่
จับกุมนายมะกะตา ฮารงกับพวก(ตามเอก
สารหมาย จ.1) เป็นผู้นำเข้ามอบตัวด้วย
•หลักฐานความเชื่อมโยงการใช้
โทรศัพท์
ต ามคำเบิ ก ความต่ อ ศาลของพนั ก
งานสอบสวนในคดีนซงได้ตรวจสอบ
้ี ่ึ
ความถู ก ต้ อ งจากผู้ ช ำนาญการพิ เ ศษ
องค์การโทรศัพ์แห่งประเทศไทย พบว่า
การใช้โทรศัพท์พร้อมพิกัดสถานที่การใช้
โทรศัพท์นนเป็นข้อมูลซึงบันทึกด้วยระบบ
้ั ่
คอมพิวเตอร์สามารถตรวจสอบความถูก
•หลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์
ต้องได้ แสดงให้เห็นว่านับแต่ช่วงเช้าวัน
แม้จะพบรถของนายสมชาย นีละไพจิตร
ที่ 12 มีนาคม 2547 จำเลยทั้ง 5
ซึ่งถูกนำมาจอดทิ้งไว้ แต่การตรวจสอบ
ได้ใช้โทรศัพท์ตดต่อกัน และมีลกษณะการ
ิ ั
ทางนิติวิทยาศาสตร์กลับไม่พบอะไรเลย
เคลื่ อ นไหวและติ ด ตามตั ว นายสมชาย
นอกจากลายนิ้วมือและเส้นผมของนาย
นีละไพจิตร ตั้งแต่เวลาเช้าจนถึงเวลาเกิด
สมชาย และบุคคลในครอบครัว ทั้งที่ตาม
เหตุและหลังเกิดเหตุจำเลยที่ 5 ได้ติดต่อ
คำให้การของประจักษ์พยานซึงเห็นว่าจำ-
่
กับ พ.ต.อ.พิสิษฐ์ พิสุทธิ์ศักดิ์ (ยศขณะนั้น)
เลยที่ 2 เป็นผู้ขับรถนายสมชาย ออกไป
ซึ่งในวันที่ 6 ถึงวันที่ 11 มีนาคม 2547 มี
หลังจากทีนายสมชาย นีละไพจิตรถูกผลัก
่
การติดต่อกันระหว่างกลุ่มบุคคลดังกล่าว
ขึนรถทีจำเลยทังง 5 ได้เตรียมมา จากการ
้ ่ ้
น้อยมาก แต่ในวันที่ 12 มีนาคม 2547 ซึง ่
พิจารณาคดีในศาลพนักงานอัยการ และ
เป็นวันเกิดเหตุมีการติดต่อกันทางโทร-
เจ้าหน้าที่กองพิสูจน์หลักฐาน สำนักงาน
ศัพท์มากถึง 75 ครั้ง และหลังเกิดเหตุวันที่
ตำรวจแห่งชาติได้แถลงต่อศาลว่าคดีนี้ไม่
13 ถึง 15 มีนาคม มีการใช้โทรศัพท์ติด
สามารถหาหลักฐานทางนิติวิทยาศาสตร์
ต่อกันน้อยมาก แต่ในวันที่ 16 และ 17 มี
มาผูกมัดผู้กระทำความผิดได้เนื่องจาก
นาคม2547ซึ่ ง เป็ น ช่ ว งของการพบรถ
จำเลยทั้ง 5 นั้นเป็นพนักงานสืบสวนสอบ
นายสมชาย นีละไพจิตร พบมีการติดต่อ
สวน อีกทังจำเลยที่ 5 เองก็เคยเข้ารับการ
้
กันระหว่างกลุมบุคคลดังกล่าวมากถึง 36 ครั้ง
่
12

13. อบรมการสื บ สวนและหาหลั ก ฐานจาก ออกไป
สถาบัน FBI ประเทศสหรัฐอเมริกา จึงทำ •การคุกคาม และการแทรกแซง
ให้สามารถทราบถึงวิธการทำลายหลักฐาน การทำหน้าที่ของพนักงานสอบสวน
ี
เช่น ลายนิ้วมือแฝง และอาจเป็นสาเหตุที่
ทำให้ ไ ม่ พ บหลั ก ฐานหรื อ วั ต ถุ พ ยานใน
รถยนต์ของนายสมชาย นีละไพจิตร
ไ ม่เพียงแต่พยานที่ถูกคุกคาม แม้แต่
พนักงานสอบสวนซึ่งทำคดีนี้เองก็มี
ความรู้สึกไม่ปลอดภัยเช่นกัน ดังปรากฎ
ตามเอกสารคำพิพากษาคดีหมายเลขดำ
•ประจักษ์พยานในคดี ที่ ๑๔๖๙/๒๕๔๗ ระหว่างพล.ต.อ.สันต์
เนื่องจากนายสมชาย นีละไพจิตร ถูกบัง- ศรุตานนท์ โจทก์ กับ นายสนธิ ลิ้มทองกุล
คั บ ให้ สู ญ หายบริ เ วณใจกลางกรุ ง เทพ- ที่ ๑ นางสาวสโรชา พรอุดมศักด์ ที่ ๒
มหานคร ในเวลาที่การจลาจรติดขัดและ จำเลยคดีหมิ่น ประมาทความผิดต่ อเจ้า
ผู้คนพลุกพล่าน ทำให้มีประชาชนจำนวน พนักงาน โดยในคำพิพากาษาหน้าที่ ๒๑
ไม่น้อยเห็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น เช่นจาก บรรทัดที่ ๑๑-๑๘ และในหน้าที่ ๒๒
การให้การของพยานรายหนึ่งที่เห็นเหตุ- บรรทัด ๑-๑๐ ว่า
การณ์ได้โทรศัพ์แจ้งเหตุแก่ศูนย์แจ้งเหตุ “...และอดีตที่ปรึกษารองนายกรัฐมนตรี
191แต่พบว่ามิได้มีการตรวจสอบ ฝ่ายความมั่นคง ซึ่งเคยกำกับดูแลสำนัก
น อกจากเจ้าหน้าที่ได้บันทึกว่า ได้มา งานตำรวจแห่งชาติ คนเดียวกับคนที่ให้
ตรวจสอบสถานที่ รั บ แจ้ ง เหตุ แ ล้ ว ข้ อ เท็ จ จริ ง เกี่ ย วกั บ ปั ญ หาภาคใต้ ใ นคำ
แต่ไม่พบเหตุร้ายใดๆ นอกจากนี้ยังพบ ฟ้องข้อ ๓.๔ ได้เบิกความว่าในกรณีของ
มีประจักษ์พยานซึ่งพบเห็นเหตุการณ์ใน นายสมชาย นีละไพจิตร ที่หายตัวไป
ทีเกิดเหตุหลายคน แต่ดวยความล้มเหลว พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ รองนายกรัฐมน-
่ ้
ของการคุ้มครองพยานในประเทศไทย จึง ตรี สั่ ง ให้ มี ก ารดำเนิ น คดี ใ นเรื่ อ งนี้ ใ ห้ ไ ด้
ทำให้พยานหลายคนกลับคำให้การในชั้น ซึ่งหัวหน้าพนักงานสอบสวนผู้บัญชาการ
ศาลและไม่กล้ามาให้การเป็นพยาน ตำรวจนครบาลและผู้ ช่ ว ยผู้ บั ญ ชาการ
อย่างไรก็ดีมีผู้หญิงคนหนึ่งที่เห็น ตำรวจแห่ ง ชาติ ซึ่ ง รั บ ผิ ด ชอบเรื่ อ งนี้ ข อ
เหตุการณ์และยินดีให้การเป็นพยานโดย พบกับพล.อ.ชวลิตในทีลบ และรายงานว่ามี ่ั
ได้ ชี้ จ ำเลยที่ 1 ว่ า คล้ า ยคนที่ ผ ลั ก นาย อุ ป สรรคในการดำเนิ น คดี ม ากขอให้
สมชาย นีละไพจิตร ขึ้นรถที่เตรียมมา ใน พล.อ.ชวลิต ให้การสนับสนุนในการปฎิ-
ขณะทีชายอีกคนหนึงขับรถของนายสมชาย บัติหน้าที่และช่วยคุ้มครองให้พวกเขาถูก
่ ่
13

14. กดดันซึ่งพยานเห็นว่าการที่มาขอพบใน สิงหาคม 2548 ในคดีความผิดต่อเสรีภาพ
ที่ลับ อาจเป็นเพราะได้รับแรงกดดันและ และปล้ น ทรั พ ย์ ศ าลอาญากรุ ง เทพฯได้
ได้มีอุปสรรคมาก...” และ อ่านคำพิพากษา คดีหมายเลขดำที่ 1952 /
“...นอกจากนี้การที่พนักงานสอบสวนผู้ 2547 และคดีหมายเลขแดงที่ อ. 48 / 2549
บั ญ ชาการตำรวจนครบาลและผู้ ช่ ว ยผู้ เมื่อวันที่ 12 มกราคม 2549
บั ญ ชาตำรวจแห่ ง ชาติ ซึ่ ง รั บ ผิ ด ชอบ โดยมีความสรุปว่า
เรื่องของนายสมชาย นีละไพจิตรขอเข้าพบ “ศาลพิ เ คราะห์ พ ยานหลั ก ฐาน
พล.อ.ชวลิต เป็นการลับและขอให้ช่วยคุ้ม แล้ว โจทก์มีพยานเป็นพนักงานสอบสวน
ครองทำให้ มี เ หตุ อั น ควรเชื่ อ ได้ ว่ า มี ผู้ มี
เบิกความสอดคล้องตรงกันท้ังเวลาและ
อำนาจมากกว่าพนักงานสอบสวนดังกล่าว สถานที่ทำให้เชื่อโดยปราศจากข้อสงสัย
ได้ เ ข้ า มาเกี่ ย วข้ อ งในการปฎิ บั ติ ห น้ า ที่
ว่านายสมชายหายตัวไปจริง ส่วนการที่
ของพนักงานสอบสวนในอันทีจะไม่ทำให้ ่ โจทก์นำข้อมูลการใช้โทรศัพท์เคลื่อนที่
เกิดความชัดเจนโปร่งใสของเรืองดังกล่าว...”
่ ของจำเลยทั้ง 5 ที่ติดต่อกันหลายครั้งใน
สถานทีตางๆ ในช่วงวันเวลาก่อนเกิดเหตุ
่่
•คำพิพากษา และในวันเกิดเหตุที่นายสมชายหายตัวไป
ห ลังจากใช้เวลาในการพิจารณาคดี ศาลเห็ น ว่ า ยั ง มี ข้ อ สงสั ย ในเอกสาร
ก า ร สู ญ ห า ย ข อ ง น า ย ส ม ช า ย หลักฐานการใช้โทรศัพท์เนื่องจากโจทก์
นีละไพจิตรเป็นเวลา 7 เดือน นับแต่เดือน ไม่ได้นำ ผู้ช่วยผู้บัญชาการสำนักงาน
ตำรวจแห่งชาติ(ผช.บตร)และรองผู้บัญชา-
การตำรวจนครบาล (ผบ บชน.)ที่อ้างว่า
เป็นผูประสานขอเอกสารดังกล่าว จากบริษัท
้
โทรศัพท์เคลื่อนที่มาเบิกความยืนยันใน
ชั้นศาล ทำให้ฝ่ายทนายจำเลยไม่สามารถ
ซั ก ค้ า นในประเด็ น ดั ง กล่ า วได้ จึ ง ไม่ มี
น้ำหนักเพียงพอ “
“ ...นอกจากนี้ ศาลยังมีประจักษ์พยาน 3
คน ระบุรูปพรรณสัณฐานของจำเลยที่ 1
คือพ.ต.ต.เงินได้ชัดเจนว่าเป็นคนรูปร่าง
ใหญ่ ศีรษะล้าน รวมถึงชี้ภาพได้ถูกต้อง
14

15. และยืนยันว่าขณะเกิดเหตุเห็นพ.ต.ต.เงิน พ.ต.ต.เงินกระทำผิดฐานทำร้ายร่างกาย
(จำเลยที่ 1 )เป็ น ผู้ ที่ผ ลักนายสมชายเข้า ผู้อื่น ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา
ไปในรถ โดยประจักษ์พยานทั้ง 3 ไม่เคย 319 วรรค 1 และร่วมกันข่มขืนใจผู้อื่น
มีเรื่องหรือมีสาเหตุโกรธเคืองกันมาก่อน ให้ ก ระทำการใดหรื อ ไม่ ก ระทำการใด
เชื่อได้ว่าเป็นการเบิกความโดยสุจริตใจ โดยใช้กำลังประทุษร้ายตามประมวลกฎ-
ส่วนที่จำเลยอ้างว่าสาเหตุที่พนักงานสอบ หมายอาญา มาตรา 309 วรรค 2 ให้ลง
สวนของ บช.น. ทำสำนวนคดีเพื่อปรัก โทษในบทหนักสุดฐานกักขังหน่วงเหน่ยว ี
ปรำให้จำเลยทั้งหมดได้รับโทษเนื่องจาก เป็นเวลา 3 ปี ส่วนจำเลยที่ 2-5 ให้ยกฟ้อง
ความขัดแย้งระหว่าง กองปราบปราม กับ เนื่ อ งจากไม่ มี พ ยานหลั ก ฐานในการ
บช.น.เป็ น การกล่ า วอ้ า งเพี ย งลอยๆ กระทำผิดตามฟ้อง”
ไม่มีน้ำหนักแต่อย่างใด ส่วนในข้อหาร่วม
กันปล้นทรัพย์นั้น โจทก์ไม่มีประจักษ์ (อ่านต่อฉบับหน้า)
พยานที่สามารถยืนยันได้ว่าพ.ต.ต.เงินได้
ร่วมกับพวกก่อเหตุดงกล่าว จึงยกประโยชน์
ั
แห่งความสงสัยให้จำเลย ..”
“..ศาลพิ เ คราะห์ แ ล้ ว เห็ น ว่ า
15

16. จาก “ฮัจยีสุหลง” ถึง “ทนายสมชาย”
สัพเพเหระ
เอกรินทร์ ต่วนศิริ
นิสิตปริญญาโท คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
http://www.prachatai.com/journal/2010/03/28145
5-6 คนขับรถยนต์สะกดรอยตามเขาในระยะ
กระชั้นชิด ครั้นถึงบริเวณหน้าร้านแม่ลาปลา
เผา เยื้องกับสถานีตำรวจนครบาลหัวหมาก
รถที่ขับตามหลังได้ขับชนท้ายรถของทนาย
สมชายเมื่ อ เขาหยุ ด รถเพื่ อ ลงไปพู ด คุ ย
ก็ถูกกลุ่มชายฉกรรจ์ล็อคตัว และผลักเข้าไป
ในรถยนต์ของกลุ่มชายฉกรรจ์จากนั้นก็พา
วันศุกร์ที่ 13 สิงหาคม พ.ศ.2497 ฮัจยีสุหลง ตัวทนายสมชายหายไป นีคอเหตุการณ์ทเกิด
่ื ่ี
บินอับดุลกาเดร์ และคณะรวม 4 ท่าน เดิน ขึ้ น กลางเมื อ งหลวงอั น เป็ น ศู น ย์ ก ลาง
ทางไปยังจังหวัดสงขลาเพื่อเข้าพบผู้บังคับ อำนาจของรัฐไทย
การหน่วยสันติบาล มีแต่คำบอกเล่าจากคน แถมยั ง เกิ ด ตรงข้ า มกั บ สถานี ต ำรวจ
เฝ้ามัสยิดที่หาดใหญ่จังหวัดสงขลาเท่ า นั้ น และจากวันนั้นถึงวันนี้ ก็นับเวลาได้ 6 ปีแล้ว
ที่ ว่ า เห็ น บุ ค คลทั้ ง สี่ ล ะหมาดที่ มั ส ยิ ด ตอน แต่ ก็ ยั ง ไม่ มี ค ำตอบจากรั ฐ เช่ น กั น ไม่ ว่ า จะ
เทียงของวันของวันศุกร์ที่13 สิงหาคมโดยมี
่ เป็นรัฐบาลชุดใด
ตำรวจพร้อมอาวุธครบมือควบคุมอยู่จากนั้น การถูกบังคับให้สูญหาย (disappeared)
ฮัจยีสุหลงกับพวกก็หายสาบสูญไป ของบุ ค คลทั้ ง สองชั ด เจนว่ า เป็ น บุ ค คลที่
นับจากวันนั้นจนถึงวันนี้ก็เป็นเวลา ถือเป็นปฏิปักษ์ต่อการดำเนินนโยบายรักษา
ร่วม 56 ปีแล้ว โดยที่ไม่มีคำตอบใดๆ จากรัฐ ความสงบในพื้นที่ชายแดนภาคใต้ของไทย
ทว่าคำตอบในหัวใจของประชาชนในพื้นที่ก็ เริ่มตั้งแต่การลุกขึ้นมาใช้“พื้นที่ทางการเมือง”
คือ เป็นการกระทำของเจ้าหน้าที่รัฐ! ของฮั จ ยี สุ ห ลงซึ่ ง เป็ น วิ ธี ก ารอั น ก้ า วหน้ า
เวลา 20.30 น.ของวันที่ 12 มีนาคม มากที่ สุ ด ของการเมื อ งภาคประชาชนใน
พ.ศ.2547 สมชาย นีละไพจิตร ประธาน ยุคนั้นกล่าวคือเขาได้นำข้อเสนอต่างๆ ที่ได้
ชมรมนั ก กฎหมายมุ ส ลิม เดิน ทางออกจาก มาจากมติ ก ารประชุ ม ของกลุ่ ม ตั ว แทน
โรงแรมชาลี น าในซอยมหาดไทยย่ า นลาด ประชาชนในปัตตานี นำเสนอเป็นแนวทางแก้
พร้าว-รามคำแหง มีกลุ่มชายฉกรรจ์จำนวน ไขปัญหาต่อรัฐบาลกลางรวม 7 ข้อ (เนื้อหา
16

17. ส่วนใหญ่เป็นการเรียกร้องขอสิทธิปกครอง สองก็ มี ค วามเหมื อ นกั น ในเรื่ อ งของสิ ท ธิ
ตนเองบางระดับแก่คนมุสลิมในจังหวัดชาย เสรีภาพและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของผู้
แดนภาคใต้) แต่สุดท้ายสิ่งที่เขาและพวกได้ คนในท้องถิ่น ซึ่งรัฐไทยไม่เคยยอมรับหรือ
รับก็คือ...ถูกกำจัด! เข้าใจ
ข้อเสนอของฮัจยีสุหลงซึ่งหลาย สิ่งที่น่าสลดและน่าสงสารก็คือ เจ้า
คนเชื่อว่าน่าจะเป็นจุดเริ่มต้นของการแก้ไข หน้าที่รัฐบางคนบางกลุ่มกลับเลือกใช้วิธีการ
ปัญหาชายแดนภาคใต้อย่างยั่งยืน จึงเป็น ที่ไร้อารยะกับบุคคลทั้งสอง สะท้อนให้เห็น
ได้แค่เพียงประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และแม้วัน ว่าถึงแม้รัฐจะมีเครื่องมือทุกอย่างพร้อม แต่
นี้จะมีเสียงเรียกร้องจากท้องถิ่นว่าด้วยเรื่อง ก็ ข าดความกล้ า หาญในการเผชิ ญ หน้ า กั บ
“เขตปกครองพิเศษ” หรือการจัดการปกครอง คนธรรมดาที่ไม่มีทั้งอำนาจและปืน
ท้องถิ่นรูปแบบใหม่เช่นกัน แต่รัฐบาลยุคปัจ- การก้าวขึ้นมาเป็นผู้นำรัฐนาวาของ
จุ บั น ก็ ไ ม่ คิ ด ใส่ ใ จหยิ บ ยกให้ เ ป็ น ประเด็ น นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เขาเคยประกาศใน
สาธารณะเพื่อให้เกิดข้อถกเถียงอย่างกว้าง ช่วงที่เข้ารับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีใหม่ๆ
ขวาง เพื่อนำไปสู่แนวทางที่เหมาะสมและ ว่าจะเร่งรัดและเอาจริง เอาจัง กับคดีทนาย
สมบูรณ์ สมชาย แต่จนถึงปัจจุบันก็ยังไม่มีความคืบ
ขณะที่ ทนายสมชาย นีละไพจิตร หน้าที่เห็นเป็นรูปธรรม (อาจมีการพูดถึง
นักกฎหมายมุสลิมชาวหนองจอก ได้พาตัว ความเอาจริงเอาจังอีกครั้งในวันที่ 12 มีนาฯ
เองเข้าไปสู่การเป็นทนายให้กับกลุ่มผู้ต้อง ในวาระครบ 6 ปีที่ทนายสมชายถูกบังคับ
หาคดีความมั่นคงจากจังหวัดชายแดนภาค ให้สูญหาย) การยอมรับความจริงอันเจ็บปวด
ใต้ และล่ารายชือเพือเพิกถอนกฎอัยการศึก
่ ่ หรือการเผชิญหน้ากับความความจริงอย่าง
ซึ่ ง เขาเห็ น ว่ า เป็ น การละเมิ ด สิ ท ธิ เ สรี ภ าพ กล้าหาญ ดูเหมือนจะยังไม่เคยเกิดขึ้นจาก
และความเป็นอยูของประชาชนใน พืนที่ โดย
่ ้ กลไกรัฐในสังคมไทย...
อาศัยช่องทางตามรัฐธรรมนูญฉบับปี 2540 ท้ายที่สุดไม่ว่าระหว่างบรรทัดของ
ด้วยการล่ารายชื่อประชาชนจำนวน 50,000 การเมื องไทยจะจั ด วางบุ ค คลทั้ ง สองไว้ ใ น
ชื่อเพื่อยื่นเสนอต่อรัฐสภาถือว่าเป็นการท้า ฐานะอะไร “กบฏ” หรือ “วีรบุรุษ” “ทนายโจร”
ทายอำนาจรั ฐ อย่ า งตรงไปตรงมาอั ด แน่ น หรือ “นักต่อสูเพือสิทธิมนุษยชน” แต่ สำหรับ
้ ่
ด้วยความเชื่อมั่นในกฎหมายและกระบวน ผู้คนในจังหวัดชายแดนภาคใต้แล้ว ทั้งฮัจยีสุ
การยุติธรรม! หลงและทนายสมชายจะเป็นตำนานเล่าขาน
กล่าวโดยสรุปการเคลื่อนไหวของ ของผู้คนในท้องถิ่นในฐานะเหยื่อของอำนาจ
ฮัจยีสุหลงและทนายสมชาย แม้จะมีความ รัฐสืบไป
แตกต่างกันในรายละเอียดอยู่บ้าง แต่ทั้ง
17

18. ลูกนาย ก. แถลงการณ์
ขอแสดงความเสียใจต่อการเสียชีวิตของ พ.ต.อ.สมเพียร เอกสมญา
และ ผู้บริสุทธิ์ทุกคนในจังหวัดชายแดนภาคใต้
แม้ ห น่ ว ยงานความมั่นคงจะประเมินสถานการณ์ ความรุ น แรงในจั ง หวั ด ชาย
แดนภาคใต้ว่าดีขึ้นเป็นลำดับ แต่กลับพบว่าในระยะเวลาเดือนเศษที่ผ่านมา มีความรุนแรง
เกิดขึ้นต่อทั้งเจ้าหน้าที่รัฐและประชาชนเพิ่มมาก ขึ้น ไม่ ว่าจะเป็นการลอบสังหารประชาชน
ทังพุทธและมุสลิมโดยกองกำลังไม่ทราบฝ่าย การยิงและเผาเพือทำลายศพการเกิดระเบิดบ่อยครั้ง
้ ่
มากขึ้น จนกระทั่งเหตุการณ์ล่าสุดเมื่อวันที่ ๑๒ มีนาคม ๒๕๕๓ เมื่อรถของเจ้าหน้าที่ตำรวจ
ถูกระเบิด และถูกยิงซ้ำจนเจ้าหน้าที่ตำรวจ ระดับสูงคือ พ.ต.อ.สมเพียร เอกสมญา เสียชีวิต
คณะทำงานยุ ติ ธ รรมเพื่ อ สั น ติ ภ าพขอแสดงความเสี ย ใจต่ อ ครอบครั ว ของ
พ.ต.อ.สมเพียร เอกสมญา ซึ่งการเสียชีวิตของพ.ต.อ.สมเพียร ไม่เพียงเป็นการแสดง
เห็นถึงความรุนแรงที่เพิ่มขึ้นในจังหวัดชายแดนภาคใต้ แต่ยังเป็นการแสดงถึงความ
อ่อนแอของสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ที่ไม่ใส่ใจต่อทุกข์สุขและข้อเรียกร้องของเจ้าหน้าที่ชั้น
ผู้นอย โดยยอมให้การเมืองและผลประโยชน์เข้ามามีอทธิพลต่อการจัด สรรตำแหน่งมากกว่า
้ ิ
การคำนึงถึงความเหมาะสม และความเป็นธรรมของเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติหน้าที่
คณะทำงานฯจึงมีข้อเรียกร้องต่อรัฐบาล ดังนี้
๑. ขอให้ ร ั ฐ บาลให้ ก ารเยี ย วยาแก่ ค รอบครั ว พ.ต.อ.สมเพี ย ร เอกสมญา
ทั้งด้านจิตใจและความยุติธรรม โดยเท่าเทียมกับผู้สูญเสียและผู้ได้รับผลกระทบทุกคน
๒. ขอให้ ร ั ฐ เร่งรัดให้มีการปฏิรูปองค์กรตำรวจ โดยเน้ น การกระจายอำนาจ
เพื่อให้เจ้าหน้าที่ตำรวจสามารถปฏิบัติงานและรับผิดชอบต่อหน้าที่ได้อย่างเต็มที่สมศักดิ์ศรี
ปราศจากการแทรกแซงใดๆ
๓. ขอใหเ้ จาหนาทรฐยดหลกนตธรรมและสนตวธเี ปนแนวทางในการแกไขปญหาอยาง
้ ้ ่ี ั ึ ั ิ ิ ั ิิ ็ ้ ั ่
แท้จริง โดยอดทน อดกลัน ต่อการยัวยุตางๆ อีกทังควรให้ภาคประชาชนมีสวนร่วมในการแก้
้ ่ ่ ้ ่
ไขปัญหา พร้อมทั้งเสนอความคิดเห็น เพื่อสร้างความปรองดอง และนำความสงบสุขสันติให้
คืนกลับสู่จังหวัดชายแดนภาคใต้โดยเร็วที่สุด
คณะทำงานยุติธรรมเพื่อสันติภาพ ขอชื่นชม และเป็นกำลังใจให้กับเจ้าหน้าที่ทุก
ท่านซึ่งปฏิบัติหน้าที่โดยยึด หลักนิติธรรมอย่างเคร่งครัด ในการแก้ปัญหาความไม่สงบใน
จังหวัดชายแดนภาคใต้ ด้วยความเชื่อมั่นว่าความยุติธรรม และการเคารพหลักสิทธิมนุษย
-ชนจะสามารถนำมาซึ่งสันติภาพที่ยั่งยืน
18

19. 6 ปีที่หายไป
ทนายสมชาย นีละไพจิตร
หกปีที่หายไป มีอะไรคืบหน้าในวันนี้
ความรุนแรงภาคใต้ทบทวี ตำรวจชั่วได้ดีกันทุกคนฯ
แผ่นดินนี้ชีวิตเหมือนผักปลา ใครอยากอุ้มใครฆ่าใครสูญหาย
นับจำนวนจนบัดนี้มีมากมาย แต่ละรายปวดร้าวทุกครอบครัวฯ
ทนายสมชายคนดีของพี่น้อง สู้ปกป้องมุสลิมทุกถิ่นที่
หวังความเป็นธรรมจักเกิดมี เขาต้องพลีชีพหายไร้ร่องรอยฯ
คนที่อุ้มมันหนีไปเกาะกง อยุติธรรมยังคงผงาดเผย
คนดีดีต้องก้มหน้าไม่กล้าเงย โอ้เพื่อนเอ๋ยแผ่นดินนี้อยุติธรรมฯ
กี่พี่น้องบริสุทธิ์ต้องสาบสูญ ทุกครอบครัวอาดูรไม่จบสิ้น
กระดูกเลือดน้ำตาต้องหลั่งริน ทั่วแผ่นดินเดือดร้อนลุกเป็นไฟฯ
จะเรียกร้องความเป็นธรรมจากโจรหรือ จักต้องร่วมมือหนึ่งเดียวมั่น
ลุกขึ้นสู้เคลื่อนไหวพร้อมเพรียงกัน เป็นกำปั้นแห่งธรรมนำชัยมาฯ
เพื่อคนที่สูญหายนอนตาหลับ เราต้องจับคนอุ้มฆ่ามาลงโทษสิ้น
ความเป็นธรรมเกิดได้บนแผ่นดิน ทุกท้องถิ่น สุขสงบ สันติธรรม
วสันต์ สิทธิเขตต์
12 มีนาคม 2553
จิตคารวะดวงวิญญาณผู้สูญหายทุกคน
ขอเป็นกำลังใจต่อสู้เพื่อความยุติธรรมของญาติพี่น้องทุกครอบครัว
19

20. ร่วมปกป้องคนที่ คุณรัก
ร่วมกันรณรงค์ให้ประเทศไทยลงนามและให้สัตยาบัน
อนุสัญญาระหว่างประเทศ
“ว่าด้วยการคุ้มครองบุคคลทุกคนจากการบังคับให้สูญหาย”
“มนุษย์ทุกคนต่างเกิดมาเท่าเทียม น และจะต้องไม่ถูกทำให้สูญหาย
วกั
โดยปราศจากการค้นหาหรือการแสดงความรับผิดชอบจากรัฐ”
มูลนิธิยุติธรรมเพื่อสันติภาพ
มูลนิธิยุติธรรมเพื่อสันติภาพ