بخش هایی از کتاب الکترونیکی "آشنایی با node.js". این کتاب تقریباً ترجمه ای است از 5 فصل اول کتاب "Node.js in Action". اطلاعات لازم برای تهیه ی کتاب را می توانید در http://dotjs.parsiblog.ir/Post/1 مشاهده فرمایید.

2. ‫با‬ ‫آضٌایی‬Node.js
ِ‫ترجو‬ ً‫ا‬‫تقریب‬ ‫کتاب‬ ‫ایي‬‫است‬ ‫ای‬‫از‬5‫کتاب‬ ‫از‬ ‫اٍل‬ ‫فصل‬Node.js in Action
‫سریاًی‬ ‫هحوذ‬ :ِ‫ترجو‬
:‫قیوت‬5555‫تَهاى‬
:‫صفحات‬ ‫تعذاد‬731
‫فایل‬ ‫ایي‬‫صفحات‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫حاٍی‬ِ‫ًسخ‬ ‫خریذ‬ ‫برای‬ ‫توایل‬ ‫صَرت‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫کتاب‬‫کاهل‬ ‫الکترًٍیکی‬ ‫ی‬
‫هی‬‫با‬ ‫تَاًیذ‬soryani@chmail.irِ‫ب‬ ‫یا‬ ،‫بگیریذ‬ ‫تواس‬‫لیٌک‬ ‫ایي‬.‫فرهاییذ‬ ِ‫هراجع‬

3. ِ‫هقذه‬
‫بخص‬7ً‫هبا‬‫ی‬‫ًَد‬
‫فصل‬7ِ‫ب‬Node.js‫خَش‬‫آهذ‬‫ی‬‫ذ‬
1.1‫ثٙب‬ٜ‫قس‬‫ثط‬‫خبٚااؾىط‬‫ی‬‫پت‬
1.2ٖٚ‫آؾٙىط‬ٚ‫ضذسازٔحٛض‬:‫ٔطٚضٌط‬
1.3ٖٚ‫آؾٙىط‬ٚ‫ضذسازٔحٛض‬:‫ؾطٚض‬
1.4ٝٔ‫ثط٘ب‬‫ٞب‬‫ی‬DIRTY
1.5ٝ‫ث‬‫نٛضت‬‫پ‬‫ی‬‫ف‬‫فطو‬DIRTY
1.5.1‫ی‬‫ه‬َ‫ٔثب‬ٜ‫ؾبز‬‫ی‬ٖٚ‫آؾٙىط‬
1.5.2"ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬HTTPِ"،ٜ‫ؾبز‬‫ثب‬‫ذطٚخ‬‫ی‬Hello World
1.5.3ٝ‫ث‬‫خط‬‫ی‬ٖ‫ب‬‫زض‬ٖ‫آٚضز‬ٜ‫زاز‬
1.6ٝ‫ذالن‬
‫فصل‬2‫ساختي‬‫ی‬‫ک‬ِ‫برًاه‬‫ی‬‫چت‬‫چٌذ‬ِ‫اتاق‬
2.1‫ٔطٚض‬‫ی‬‫ثط‬ٝٔ‫ثط٘ب‬
2.2٘‫ی‬‫بظٔٙس‬‫ی‬‫ٞب‬‫ی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ٜٚ‫آٔبز‬‫ؾبظ‬‫ی‬ِٚ‫ا‬‫ی‬ٝ
2.2.1ٝ‫اضائ‬‫ی‬HTTPٚWebSocket
2.2.2ٗ‫ؾبذت‬‫ؾبذتبض‬‫فب‬‫ی‬ُٝٔ‫ثط٘ب‬
2.2.3‫ٔؼ‬‫ی‬ٖٗ‫وطز‬ٍ‫ٚاثؿت‬‫ی‬‫ٞب‬
2.2.4‫٘هت‬ٖ‫وطز‬ٍ‫ٚاثؿت‬‫ی‬‫ٞب‬
2.3ٝ‫اضائ‬ٖ‫وطز‬HTML،CSS،ٚJAVASCRIPTٌِٛ‫ٔطث‬ٝ‫ث‬‫ؾٕت‬‫وبضثط‬ٝٔ‫ثط٘ب‬
2.3.1ٗ‫ؾبذت‬‫ی‬‫ه‬"‫ؾطٚض‬‫فب‬‫ی‬ُِ-‫ا‬‫ی‬‫ؿتب‬‫ی‬"‫پب‬‫ی‬ٝ
2.3.2ٝ‫ايبف‬ٖ‫وطز‬‫فب‬‫ی‬ُ‫ٞب‬‫ی‬HTMLٚCSS
2.4‫ضؾ‬‫ی‬ٌ‫س‬‫ی‬ٝ‫ث‬َ‫تجبز‬‫پ‬‫ی‬ْ‫ب‬ٌٛ‫ٔطث‬ٝ‫ث‬‫چت‬‫ثب‬ٜ‫اؾتفبز‬‫اظ‬SOCKET.IO
2.4.1ٜ‫آٔبز‬ٖ‫وطز‬‫ؾطٚض‬Socket.IO
2.4.2‫ضؾ‬‫ی‬ٌ‫س‬‫ی‬ٝ‫ث‬‫ؾٙبض‬‫ی‬ٛ‫ٞب‬ٚ‫ضذسازٞب‬‫ی‬‫ٔرتّف‬ٝٔ‫ثط٘ب‬
2.5ٜ‫اؾتفبز‬‫اظ‬‫خبٚااؾىط‬‫ی‬‫پت‬‫ؾٕت‬‫وبضثط‬‫ثطا‬‫ی‬ٍ‫ٚاؾ‬‫وبضثط‬‫ی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬
2.5.1َ‫اضؾب‬‫پ‬‫ی‬ْ‫ب‬‫ٞب‬ٚ‫تغ‬‫یی‬‫ط‬‫اتبق‬/ْ‫٘ب‬ٝ‫ث‬‫ؾطٚض‬
2.5.2‫ٕ٘ب‬‫ی‬‫ف‬‫پ‬‫ی‬ْ‫ب‬‫ٞب‬ٚ‫اتبق‬‫ٞب‬‫ی‬‫ٔٛخٛز‬‫زض‬ٍ‫ٚاؾ‬‫وبضثط‬‫ی‬

4. 2.6ٝ‫ذالن‬
‫فصل‬3ً‫هبا‬‫ی‬ِ‫برًاه‬ًَ‫ی‬‫س‬‫ی‬‫با‬‫ًَد‬
3.1ٖ‫ؾبظٔب‬ٞ‫ز‬‫ی‬ٜٚ‫اؾتفبز‬‫ی‬‫ٔدسز‬‫اظ‬‫ػّٕىطز‬‫زض‬‫٘ٛز‬
3.1.1ٗ‫ؾبذت‬َٚ‫ٔبغ‬‫ٞب‬
3.1.2ٟ‫ث‬‫ی‬ٝٙ‫ؾبظ‬‫ی‬‫ؾبذت‬َٚ‫ٔبغ‬‫ثب‬ٜ‫اؾتفبز‬‫اظ‬module.exports
3.1.3ٜ‫اؾتفبز‬‫ی‬‫ٔدسز‬‫اظ‬َٚ‫ٔبغ‬‫ٞب‬‫ثب‬ٜ‫اؾتفبز‬‫اظ‬ٝ‫پٛق‬‫ی‬node_modules
3.1.4‫تصوطات‬
3.2ٙ‫تى‬‫ی‬‫ه‬‫ٞب‬‫ی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ٛ٘‫ی‬‫ؿ‬‫ی‬ٖٚ‫آؾٙىط‬
3.2.1‫ضؾ‬‫ی‬ٌ‫س‬‫ی‬ٝ‫ث‬‫ضذساز‬‫ٞب‬‫ی‬‫ته‬ٝ‫ٔطتج‬‫ا‬‫ی‬‫ثب‬َ‫وب‬‫ثه‬‫ٞب‬
3.2.2‫ضؾ‬‫ی‬ٌ‫س‬‫ی‬ٝ‫ث‬‫ضذسازٞب‬‫ی‬‫تىطاض‬ٜ‫قٛ٘س‬‫ثب‬ٜ‫نبزضوٙٙس‬‫ٞب‬‫ی‬‫ضذساز‬
3.2.3‫چبِف‬‫ٞب‬‫ی‬‫ٔٛخٛز‬‫زض‬ٝ‫تٛؾؼ‬‫ی‬ٖٚ‫آؾٙىط‬
3.3‫تطت‬‫ی‬‫ت‬‫ثرك‬‫ی‬ٖ‫س‬ٝ‫ث‬‫ُٔٙك‬ٖٚ‫آؾٙىط‬
3.3.1ٝ‫چ‬ٖ‫ظٔب‬‫اظ‬َ‫وٙتط‬‫خط‬‫ی‬ٖ‫ب‬ُ‫ذ‬‫ی‬ٜ‫اؾتفبز‬ٙ‫و‬‫ی‬ٓ
3.3.2‫پ‬‫ی‬ٜ‫بز‬‫ؾبظ‬‫ی‬َ‫وٙتط‬‫خط‬‫ی‬ٖ‫ب‬ُ‫ذ‬‫ی‬
3.3.3‫پ‬‫ی‬ٜ‫بز‬‫ؾبظ‬‫ی‬َ‫وٙتط‬‫خط‬‫ی‬ٖ‫ب‬‫ٔٛاظ‬‫ی‬
3.3.4ٜ‫ثٟط‬ٗ‫ٌطفت‬‫اظ‬‫اثعاضٞب‬‫ی‬ٝ‫خبٔؼ‬‫ؾبذت‬
3.4ٝ‫ذالن‬
‫بخص‬2ِ‫تَسع‬‫ی‬ِ‫برًاه‬‫ّا‬‫ی‬‫ٍب‬‫با‬‫ًَد‬
‫فصل‬4‫ساختي‬ِ‫برًاه‬‫ّا‬‫ی‬‫ٍب‬‫ًَد‬
4.1٘‫ٔجب‬‫ی‬ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬HTTP
4.1.1ٜٛ‫٘ح‬‫ی‬ٝ‫اضائ‬‫ی‬‫زضذٛاؾت‬‫ٞب‬‫ی‬HTTPِ‫ٚضٚز‬‫ی‬،ٝ‫ث‬ٝ‫تٛؾؼ‬،ٖ‫زٞٙسٌب‬ٍ‫تٛؾ‬‫٘ٛز‬
4.1.2‫ی‬‫ه‬ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬HTTPِ‫پب‬‫ی‬ٝٝ‫و‬‫ثب‬"Hello World"‫پبؾد‬ٔ‫ی‬‫زٞس‬
4.1.3ٖ‫ذٛا٘س‬ُ‫ؾطفه‬‫ٞب‬‫ی‬‫زضذٛاؾت‬ٚ‫تؼ‬‫یی‬ُٗ‫ؾطفه‬‫ٞب‬‫ی‬‫پبؾد‬
4.1.4‫تؼ‬‫یی‬ٗ‫وس‬‫ٚيؼ‬‫ی‬‫ت‬‫ی‬‫ه‬‫پبؾد‬HTTP
4.2ٗ‫ؾبذت‬‫ی‬‫ه‬ٚ‫ؾط‬‫ی‬ِ‫ؽ‬ِ‫ة‬ٚRESTFUL
4.2.1ٗ‫ؾبذت‬‫ٔٙبثغ‬‫ثب‬‫زضذٛاؾت‬‫ٞب‬‫ی‬POST
4.2.2‫ٚاوك‬‫ی‬‫ٔٙبثغ‬‫ثب‬‫زضذٛاؾت‬‫ٞب‬‫ی‬GET
4.2.3‫حصف‬ٖ‫وطز‬‫ٔٙبثغ‬‫ثب‬‫زضذٛاؾت‬‫ٞب‬‫ی‬DELETE

5. 4.3ٝ‫اضائ‬‫ی‬‫فب‬‫ی‬ُ‫ٞب‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫ؿتب‬
4.3.1ٗ‫ؾبذت‬‫ی‬‫ه‬ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬‫فب‬‫ی‬ُِ-‫ا‬‫ی‬‫ؿتب‬
4.3.2‫ضؾ‬‫ی‬ٌ‫س‬‫ی‬ٝ‫ث‬‫ذُبٞب‬‫ی‬‫ؾطٚض‬
4.3.3‫ضؾ‬‫ی‬ٌ‫س‬‫ی‬ٝ‫ث‬‫ذُب‬ٝ‫ث‬‫نٛضت‬‫پ‬‫ی‬ٍ‫ك‬‫ی‬ٝ٘‫طا‬‫ثب‬fs.stat
4.4‫زض‬‫ی‬‫بفت‬‫ٚضٚز‬‫ی‬ٖ‫وبضثطا‬‫اظ‬ْ‫فط‬‫ٞب‬
4.4.1‫ضؾ‬‫ی‬ٌ‫س‬‫ی‬ٝ‫ث‬‫ف‬‫ی‬‫ّسٞب‬‫ی‬ْ‫فط‬َ‫اضؾب‬ٜ‫قس‬
4.4.2‫ضؾ‬‫ی‬ٌ‫س‬‫ی‬ٝ‫ث‬‫فب‬‫ی‬ُ‫ٞب‬‫ی‬‫آپّٛز‬ٜ‫قس‬‫ثب‬ٜ‫اؾتفبز‬‫اظ‬formidable
4.4.3ٝ‫ٔحبؾج‬‫ی‬ٔ‫ی‬ٖ‫عا‬‫پ‬‫ی‬‫كطفت‬‫آپّٛز‬
4.5ٗٔ‫ا‬ٖ‫وطز‬ٝٔ‫ثط٘ب‬‫ی‬‫قٕب‬
4.6ٝ‫ذالن‬
‫فصل‬5‫رخ‬‫ی‬ُ‫ر‬‫کردى‬ُ‫داد‬‫ّا‬‫ی‬ِ‫برًاه‬‫ی‬‫ًَد‬
5.1‫شذ‬‫ی‬ٜ‫ط‬‫ی‬ٜ‫زاز‬ٖٚ‫ثس‬ٜ‫اؾتفبز‬‫اظ‬‫ی‬‫ه‬‫ؾ‬‫ی‬ٓ‫ؿت‬‫ٔس‬‫ی‬‫ط‬‫ی‬‫ت‬ٜ‫وٙٙس‬
5.1.1‫شذ‬‫ی‬ٜ‫ط‬‫ؾبظ‬‫ی‬‫زض‬ٝ‫حبفظ‬
5.1.2‫شذ‬‫ی‬ٜ‫ط‬‫ؾبظ‬‫ی‬ٙ‫ٔجت‬‫ی‬‫ثط‬‫فب‬‫ی‬ُ
5.2‫ؾ‬‫ی‬ٓ‫ؿت‬‫ٞب‬‫ی‬‫ٔس‬‫ی‬‫ط‬‫ی‬‫ت‬‫پب‬‫ی‬ٜ‫ٍب‬ٜ‫زاز‬‫ی‬ُٝ‫ضاث‬‫ا‬‫ی‬
5.2.1MySQL
5.2.2PostgreSQL
5.3‫پب‬‫ی‬ٜ‫ٍب‬ٜ‫زاز‬‫ٞب‬‫ی‬NOSQL
5.3.1Redis
5.3.2MongoDB
5.3.3Mongoose
5.4ٝ‫ذالن‬

6. ِ‫هقذه‬
node.jsٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثطای‬ ‫اؾت‬ ‫پّتفطٔی‬ٖ‫ظثب‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ،‫٘ٛیؿی‬JavaScript‫أىب٘بت‬ ‫اظ‬ ‫فطاتط‬ ‫أىب٘بتی‬ ٝ‫و‬ ،JavaScript‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫ضا‬ ٝ‫پبی‬‫ٔی‬ ٚ ،‫وٙس‬ٖ‫تٛا‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫اظ‬ ‫فطاتط‬ ‫ٞبیی‬‫ٔی‬ ‫اخطا‬ ‫ٔطٚضٌطٞب‬ ‫ضٚی‬ ٝ‫و‬ ‫٘ٛقت‬ ‫ٞبیی‬‫فٙبٚضی‬ ‫ثب‬ ٝ‫ٔكبث‬ ٝ‫اِجت‬ ٚ ،‫قٛ٘س‬ْ‫٘ط‬ ‫ٞبی‬ٚ ‫لٛت‬ ٌ‫٘مب‬ ‫زاضای‬ ‫زیٍط‬ ‫افعاضی‬
.‫اؾت‬ ‫يؼفی‬
ٖ‫ػٙٛا‬ ‫ثب‬ ‫وتبة‬ ٗ‫ای‬"‫آقٙبیی‬‫ثب‬Node.js"ٕٝ‫تطخ‬ ً‫ب‬‫تمطیج‬‫اظ‬ ‫اؾت‬ ‫ای‬5‫وتبة‬ َٚ‫ا‬ ُ‫فه‬Node.js in Actionٖ‫فطاٚا‬ ‫تالـ‬ ٚ ‫ظیبز‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫نطف‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬ ٝ‫و‬
ٜ‫آٔبز‬.‫قس‬ ‫ا٘تكبض‬ ‫ی‬
ٗ‫ای‬ ‫زض‬5ٝ‫اضائ‬ ٚ ‫ٚة‬ ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬ ‫یه‬ ٗ‫ؾبذت‬ ،‫٘ٛز‬ ‫ٔؼطفی‬ ُ‫لجی‬ ‫اظ‬ ‫ُٔبِجی‬ ُ‫فه‬ُ‫فبی‬ٜٛ‫٘ح‬ ،‫ایؿتب‬ ‫ٞبی‬‫ؾطٚیؽ‬ ‫یه‬ ٗ‫ؾبذت‬ ‫ی‬ِ‫ة‬ٚ ِRESTful‫ثط‬ ‫ثب‬ ‫آقٙبیی‬ ،‫ذی‬
َٚ‫ٔبغ‬ٝ‫ؾبذت‬ ‫ٞبی‬ٜ‫پبیٍب‬ ‫ثطذی‬ ‫اظ‬ ‫اَالػبتی‬ ،‫٘ٛز‬ ‫ثطای‬ ٜ‫قس‬ٜٛ‫٘ح‬ ٚ ٜ‫زاز‬ ‫ٞبی‬ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ی‬َ‫ٔثب‬ ‫شوط‬ ‫ثب‬ ٜ‫ٕٞطا‬ ... ٚ ،‫٘ٛز‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ‫ٞب‬ٜ‫آٔس‬ ‫ٞبیی‬.‫ا٘س‬
‫زیٍطی‬ ‫وتبة‬ ٓ‫زاقت‬ ‫ایٙتط٘ت‬ ‫فًبی‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫خؿتدٛیی‬ ‫زض‬ ٜ‫ٍ٘بض٘س‬ٝ‫نفح‬ ‫تؼساز‬ ٗ‫ای‬ ‫ثب‬‫آٔٛظـ‬ ‫ٔٛضز‬ ‫زض‬node.js‫ظث‬ ٝ‫ث‬ٓ‫٘یبفت‬ ‫فبضؾی‬ ٖ‫ب‬ٚ
ً‫ال‬‫احتٕب‬‫وتبة‬ ٗ‫ای‬‫زض‬ٚ ٗ‫اِٚی‬ ‫ا٘تكبض‬ ٖ‫ظٔب‬‫تٟٙب‬‫وتبة‬‫ثطای‬ ‫آٔٛظقی‬node.js‫فبضؾی‬ ٖ‫ظثب‬ ٝ‫ث‬‫اظ‬ ‫ثیف‬ ‫نفحبت‬ ‫تؼساز‬ ‫ثب‬100ٝ‫نفح‬.‫اؾت‬
ٝ‫و‬ ‫ثبقیس‬ ٝ‫زاقت‬ ٝ‫تٛخ‬ ٝ‫٘ىت‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ٝ‫٘ؿر‬ ‫ا٘تكبض‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫اظ‬( ٖٛٙ‫او‬ ‫تب‬ ‫وتبة‬ ‫انّی‬ ٖ‫ظثب‬ ‫ی‬‫اضزیجٟكت‬94ٝ‫ٌصقت‬ ٓ‫٘ی‬ ٚ َ‫ؾب‬ ‫یه‬ ً‫ا‬‫حسٚز‬ )ٚ ‫اؾت‬
ٜ‫وطز‬ ‫تغییط‬ ٖ‫ظٔب‬ ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ُ‫ٔؿبئ‬ ‫ثطذی‬ ً‫ب‬‫َجؼ‬ٝ‫٘ؿر‬ ً‫ال‬‫(ٔث‬ ‫ا٘س‬ْ‫٘ط‬ ‫ی‬ٝ‫٘ؿر‬ ٚ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٔٛضز‬ ‫افعاضٞبی‬.)‫٘ٛز‬ ‫ذٛز‬ ‫ی‬
‫ٔی‬ ‫انّی‬ ٖ‫ظثب‬ ‫وتبة‬ ‫اظ‬ )‫اٍّ٘یؿی‬ ٖ‫ظثب‬ ٝ‫(ث‬ ‫ثیكتط‬ ‫ٔكرهبت‬ ٖ‫زیس‬ ‫ثطای‬ٝ‫ٔطاخؼ‬ ‫ظیط‬ ‫آزضؼ‬ ‫ٚ/یب‬ ٖٚ‫آٔبظ‬ ‫ؾبیت‬ ‫زض‬ ‫وتبة‬ ‫آزضؼ‬ ٝ‫ث‬ ‫تٛا٘یس‬
:‫ثفطٔبییس‬
http://www.manning.com/cantelon/
ٖ‫ضایٍب‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ‫ظیط‬ ‫آزضؼ‬ ‫َطیك‬ ‫اظ‬ ‫حبيط‬ َ‫حب‬ ‫زض‬ ٓٞ ‫انّی‬ ٖ‫ظثب‬ ‫وتبة‬‫زؾتطؾ‬ ُ‫لبث‬‫ی‬:‫اؾت‬
http://www.ebooksworld.ir/post/index/99
ٖ‫ظثب‬ ‫ثب‬ ‫ذٛة‬ ‫آقٙبیی‬JavaScript‫پیف‬ ‫یه‬ٝ‫ُٔبِؼ‬ ‫ثطای‬ ‫اؾبؾی‬ ‫٘یبظ‬‫ثب‬ ‫آقٙبیی‬ ‫ٔمساضی‬ ٗ‫زاقت‬ .‫اؾت‬ ‫وتبة‬ ٗ‫ای‬ ‫ی‬HTML،CSSٚjQuery،
ٚ‫وبٔپیٛتطی‬ ‫اَالػبت‬ ‫ثطذی‬ ٗ‫زاقت‬(‫ثب‬ ‫خعئی‬ ‫ذیّی‬ ٝ٘ ٚ ‫وّی‬ ‫آقٙبیی‬ ُ‫ٔث‬HTTP)‫٘یع‬ٜ‫ثٟط‬ ‫ثبػث‬‫ثٛز‬ ‫ذٛاٞٙس‬ ‫وتبة‬ ‫اظ‬ ‫ثیكتط‬ ‫ثطزاضی‬.
ْ‫أیسٚاض‬‫اثط‬ ٗ‫ای‬‫زاضز‬ ٝ‫و‬ ‫اقىبالتی‬ ْ‫تٕب‬ ‫ثب‬.‫قٛز‬ ‫ٚالغ‬ ‫ٔفیس‬ ٖ‫ثطایتب‬ ‫ثتٛا٘س‬
‫ٔی‬ ُ‫تٕبی‬ ‫نٛضت‬ ‫زض‬‫اِىتطٚ٘یىی‬ ‫پؿت‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫ذٛز‬ ‫٘ظطات‬ ‫تٛا٘یس‬soryani@chmail.ir.‫فطٔبییس‬ َ‫اضؾب‬
‫اضزیجٟكت‬94

7. 1
‫بخص‬7
‫ًَد‬ ‫هباًی‬7
‫یبزٌی‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬‫یب‬ ‫٘ٛیؿی‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٖ‫ظثب‬ ‫یه‬ ‫طی‬‫یه‬ٓ‫فطی‬‫ٚضن‬2
‫ٔی‬ ٚ‫ضٚثط‬ ‫خسیسی‬ ٓ‫ٔفبٞی‬ ‫ثب‬ ‫اغّت‬ ،‫اظ‬ ‫خسیسی‬ ‫٘ٛع‬ ٝ‫ث‬ ْ‫ّٔع‬ ‫ضا‬ ‫قٕب‬ ٝ‫و‬ ‫قٛیس‬ٝ‫ث‬ ٖ‫وطز‬ ‫فىط‬
.‫وٙس‬ ‫ٔی‬ ُ‫ٔؿبئ‬‫٘ٛز‬‫ٔؿتثٙب‬ ٜ‫لبئس‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ٖ‫چٙب‬ ،‫٘یؿت‬‫خسیسی‬ ‫ضٞیبفت‬ ٝ‫و‬ٝ‫تٛؾؼ‬ ٜٛ‫ٚخ‬ ‫اظ‬ ‫ثطذی‬ ‫ثطای‬‫ی‬ْ‫٘ط‬.‫زاضز‬ ‫وبضثطزی‬ ‫افعاضٞبی‬
ٝ‫ایٙى‬ ‫ٔٛضز‬ ‫زض‬ ‫وتبة‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫ثرف‬ ٗ‫اِٚی‬‫٘ٛز‬ً‫ب‬‫زلیم‬‫ثب‬ ‫تفبٚتی‬ ٝ‫چ‬‫پّت‬ْ‫فط‬3
‫ٞبی‬ٖ‫آ‬ ‫اؾبؼ‬ ‫(ثط‬‫ٚیىی‬ ‫زض‬ ٝ‫چ‬‫اؾت‬ ٜ‫آٔس‬ ‫پیسیب‬،،‫وبٔپیٛتطی‬ ْ‫پّتفط‬ ‫یه‬‫وّی‬ ‫زض‬ٗ‫تطی‬
،‫حبِت‬ٍ‫ٔحی‬ ‫یه‬ٜ‫آٔبز‬ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ْ‫٘ط‬ ‫اظ‬ ٝ‫تى‬ ‫یه‬ٖ‫آ‬ ‫أىب٘بت‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ٚ ٍ‫ٔحی‬ ٖ‫آ‬ ‫لٛاػس‬ ‫اظ‬ ‫پیطٚی‬ ‫ثب‬ ‫افعاض‬،‫ٔی‬ ‫اخطا‬ ٖ‫آ‬ ‫زض‬‫قٛز‬.)‫تٛيیح‬ ‫زاضز‬ ‫زیٍط‬
‫ٔی‬ٚ ‫زٞس‬‫ٔی‬ ٓ‫تؼّی‬ ‫آ٘طا‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ َٛ‫ان‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٝ‫و‬ ‫آٔٛذت‬ ‫ذٛاٞیس‬ ‫قٕب‬ .‫زٞس‬‫تِٛیس‬ ‫وبضثطزی‬ ‫ٞبی‬‫زض‬ ٜ‫قس‬‫٘ٛز‬،‫زاض٘س‬ ‫قىّی‬ ٝ‫چ‬ٍٝ٘ٛ‫چ‬
ٖ‫ؾبظٔب‬‫زٞی‬‫ٔی‬‫قٛ٘س‬،‫چبِف‬ ‫ثب‬ ‫ثبیس‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٚٝ‫ث‬ ‫ٔرتم‬ ‫ٞبی‬‫٘ٛز‬‫ثرف‬ ‫زض‬ ٝ‫آ٘چ‬ .‫قس‬ ٝ‫ٔٛاخ‬1ٕ‫ق‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌطفت‬ ‫ذٛاٞیس‬ ‫یبز‬‫یبزٌیطی‬ ‫ثطای‬ ‫٘یبظ‬ ‫ٔٛضز‬ ‫ٔجب٘ی‬ ‫ب‬
ٜٛ‫٘ح‬‫ی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫تِٛیس‬‫تحت‬ ‫وبضثطزی‬ ‫ٞبی‬‫زض‬ ‫ٚة‬node‫ثرف‬ ‫زض‬ ٝ‫(و‬2‫پطزاذت‬ ٓ‫ذٛاٞی‬ ‫ثیكتط‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬،).‫زاز‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫ضا‬
1
node
2
framework
3
platform

8. 2

9. 3
‫فصل‬7
ِ‫ب‬Node.js‫آهذیذ‬ ‫خَش‬
‫هی‬ ‫پَضص‬ ‫فصل‬ ‫ایي‬ ِ‫ک‬ ‫هطالبی‬‫دّذ‬
Node.js‫چیؿت‬
‫خبٚااؾىطیپت‬‫ؾطٚض‬ ‫ضٚی‬
ٖٚ‫آؾٙىط‬ ‫َجیؼت‬1
‫ضذسازٔحٛض‬ ٚ2
‫٘ٛز‬
ٌٝ٘ٛٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫اظ‬ ‫ٞبیی‬ٖ‫آ‬ ‫ثطای‬ ‫٘ٛز‬ ٝ‫و‬ ‫ٞب‬‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ‫َطاحی‬ ‫ٞب‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ٕٝ٘ٛ٘ ‫ٞبی‬
ٗ‫ای‬ ‫حبال‬‫٘ٛز‬ٓٞ ‫قبیس‬ .‫ثبقیس‬ ٜ‫قٙیس‬ ‫ضا‬ ‫اؾٕف‬ ٝ‫و‬ ‫زاضز‬ َ‫احتٕب‬ ‫چیؿت؟‬ٖٛٙ‫او‬‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ٖ‫آ‬ ‫اظ‬‫اظ‬ ٝ‫ِحظ‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ .‫ٞؿتیس‬ ٚ‫وٙدىب‬ ٖ‫آ‬ ‫ٔٛضز‬ ‫زض‬ ‫قبیس‬ ‫یب‬ .‫وٙیس‬
ٖ‫ظٔب‬)‫انّی‬ ٖ‫ظثب‬ ‫وتبة‬ ‫ٍ٘بضـ‬ ٖ‫(ظٔب‬،‫٘ٛز‬َ‫ؾب‬ ‫زض‬ ‫(ظٟٛضـ‬ ‫اؾت‬ ٖ‫خٛا‬ ٚ ‫ٔحجٛة‬ ‫ثؿیبض‬2009ٜ‫ثٛز‬ ‫ٔیالزی‬‫اؾت‬.)ٜ‫ضز‬ ‫زاضای‬ْٚ‫ز‬ ‫ی‬ٗ‫ثیكتطی‬ ‫زض‬
ٜ‫ٔكبٞس‬ٜ‫قس‬‫ٞب‬‫زض‬ٜ‫پطٚغ‬‫ٞب‬‫ی‬github( ‫اؾت‬https://github.com/joyent/node)ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ٌٛ‫ٔطث‬ ٌٌُٛ ٜٚ‫ٌط‬ ‫زض‬ ،
(http://groups.google.com/group/nodejs)َ‫وب٘ب‬ ‫زض‬ ‫٘یع‬ ٚIRCَٛ‫ٔطث‬ٝ‫ا‬‫ـ‬
(http://webchat.freenode.net/?channels=node.js)ٝ‫ث‬ُ‫لبث‬ ‫ٔمساض‬‫ٔی‬ َ‫ز٘جب‬ ‫تٛخٟی‬‫اظ‬ ‫ثیف‬ ٚ ،‫قٛز‬15000َِٚ‫ٔبغ‬‫تِٛیس‬ٍ‫تٛؾ‬ ٜ‫قس‬
ٝ‫خبٔؼ‬‫ی‬ٝ‫تٛؾؼ‬‫زٞٙسٌب٘ف‬‫زض‬npm( ‫زاضز‬npm‫ٔسیطیت‬ٜ‫وٙٙس‬‫ی‬‫زض‬ ٝ‫ثؿت‬‫اؾت‬ ‫٘ٛز‬–http://npmjs.org.)‫اٚنبف‬ ٗ‫ای‬ ‫ثب‬ٝ٘‫پكتٛا‬ُ‫لبث‬ ‫ی‬‫تٛخٟی‬
ٗ‫ای‬ ‫ٔٛفمیت‬ ‫ثطای‬ْ‫پّتفط‬‫پؽ‬ ‫زض‬.‫زاضز‬ ‫لطاض‬ ٖ‫آ‬
‫ضؾٕی‬ ‫ؾبیت‬‫٘ٛز‬(http://www.nodejs.org)ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ٖ‫آ‬ٗ‫ای‬‫ٔی‬ ‫تؼطیف‬ ‫نٛضت‬:‫وٙس‬"‫ثٙب‬ ‫پّتفطٔی‬‫ثط‬ ٜ‫قس‬ِ‫ت‬‫خبٚااؾىطیپ‬ ‫ٔٛتٛض‬3
ْٚ‫وط‬(Chrome’s
JavaScript runtime)‫ث‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٖ‫آؾب‬ ‫ؾبذت‬ ‫طای‬‫ٞبی‬‫تحت‬ٝ‫قجى‬4
‫ی‬‫ٔمیبؼ‬ ٚ ‫ؾطیغ‬.‫پصیط‬node.jsَ‫ٔس‬ ‫یه‬ ‫اظ‬I/O‫ضذسازٔحٛض‬ٜٚ‫غیطٔؿسٚزوٙٙس‬5
ٖ‫آ‬ ٝ‫و‬ ‫وٙس‬ ‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬‫ؾجه‬ ‫ضا‬‫وبثطزی‬ ‫ٞبی‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثطای‬ ‫ػبِی‬ ٚ ،‫وبضا‬ ٚ ٖ‫ٚظ‬ًِ٘‫ثالزض‬6
ٜ‫زاز‬‫ٔتٕطوع‬7
‫ضٚی‬ ٝ‫و‬ّٝ‫ٚؾی‬‫ٞبی‬‫تٛظیغ‬‫ٔی‬ ‫اخطا‬ ٜ‫قس‬‫ٔی‬ ‫قٛ٘س‬.‫وٙس‬"
:‫زاقت‬ ٓ‫ذٛاٞی‬ ‫ٍ٘بٞی‬ ‫ظیط‬ ٓ‫ٔفبٞی‬ ٝ‫ث‬ ،ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬
‫إٞیت‬ ‫ػّت‬‫خبٚااؾىطیپت‬‫زض‬ٝ‫تٛؾؼ‬‫ؾطٚض‬ ‫ؾٕت‬ ‫ی‬
‫.چٍٍٛ٘ی‬ٝ‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬I/O‫ٔطٚضٌط‬ ٍ‫تٛؾ‬‫ثب‬ٜ‫اؾتفبز‬‫اظ‬‫خبٚااؾىطیپت‬
‫چٍٍٛ٘ی‬ٝ‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬I/Oٍ‫تٛؾ‬‫٘ٛز‬‫ؾطٚض‬ ‫ضٚی‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫اظ‬ ‫ٔٙظٛض‬‫وبضثطزی‬ ‫ٞبی‬DIRTyٖ‫آ‬ ‫ذٛة‬ ‫تٙبؾت‬ ‫ػّت‬ ٚ ،‫ثب‬ ‫ٞب‬‫٘ٛز‬
1
asynchronous
2
evented, event-driven
3
javascript
4
network applications
5
non-blocking
6
real-time
7
data-intensive

10. 4
‫چٙس‬ٝ‫پبی‬ َ‫ٔثب‬
‫ؾٕت‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ٖ‫تٛخٟٕب‬ ‫اثتسا‬‫خبٚااؾىطیپت‬...ٓ‫ثجطی‬
7.7‫بٌا‬‫بر‬ ُ‫ضذ‬‫جاٍااسکریپت‬
‫خبٚااؾىطیپت‬‫یىی‬‫اظ‬‫ٔحجٛة‬ٗ‫تطی‬ٖ‫ظثب‬‫ٞبی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬.‫اؾت‬ ٖ‫خٟب‬ ‫٘ٛیؿی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٖٛٙ‫تبو‬ ‫اٌط‬‫٘ٛیؿی‬‫اختٙبة‬ ،‫ثبقیس‬ ٜ‫زاز‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫ٚة‬ ‫ثطای‬ ‫ای‬.‫اؾت‬ ‫٘بپصیط‬
‫خبٚااؾىطیپت‬‫ؾجت‬ ٝ‫ث‬ ،‫٘فٛش‬‫ثبالی‬‫ضٚیبی‬ ،‫ٚة‬"ٕٝٞ ،‫ثٙٛیؽ‬ ‫یىجبض‬ٗ‫و‬ ‫اخطا‬ ‫خب‬"ٝ‫و‬ ‫ضا‬Java‫زض‬ ٚ ٝ‫ٌصقت‬ ‫زض‬ٝٞ‫ز‬‫ی‬1990‫ٔیالزی‬ٜ‫ثطآٚضز‬ ‫زاقت‬
.‫اؾت‬ ٜ‫وطز‬
‫ا٘مالة‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫حٛاِی‬ ‫زض‬AJAX‫زض‬2005،‫خبٚااؾىطیپت‬‫تؼجیطی‬ ٝ‫ث‬ ٚ ‫اثتسایی‬ ٖ‫ظثب‬ ‫یه‬ ‫اظ‬"‫اؾجبة‬‫ثبظی‬"ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٖ‫آ‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬ ‫قس‬ ‫ظثب٘ی‬ ٝ‫ث‬ ُ‫تجسی‬‫ٞبی‬
‫ٔی‬ ‫خسی‬ ٚ ‫حمیمی‬‫٘ٛقتٙس‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫اِٚی‬ ‫اظ‬ ‫ثطذی‬ .‫شوط‬ ُ‫لبث‬ ‫ٞبی‬Google MapsٚGmailٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫اظ‬ ‫فطاٚا٘ی‬ ‫تؼساز‬ ٖٛٙ‫او‬ ‫أب‬ ،‫ثٛز٘س‬‫ٞبی‬
‫تحت‬‫اظ‬ ،‫ٞؿتٙس‬ ‫ٚة‬Twitter‫تب‬ ٝ‫ٌطفت‬Facebook‫تب‬GitHub.
ٝ‫اضائ‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫اظ‬‫ی‬ْٚ‫وط‬ ٌٌُٛ‫اٚاذط‬ ‫زض‬2008،‫وبضایی‬1
‫خبٚااؾىطیپت‬‫قطوت‬ ٗ‫ثی‬ ٗ‫ؾٍٙی‬ ‫ضلبثت‬ ‫ػّت‬ ٝ‫ث‬ٝ‫ػطي‬ ‫ٞبی‬،‫(ٔٛظیال‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ٜ‫وٙٙس‬
‫٘طذ‬ ‫ثب‬ )ٌٌُٛ ٚ ،‫ُپطا‬‫ا‬ ،ُ‫َپ‬‫ا‬ ،‫ٔبیىطٚؾبفت‬‫ی‬.‫اؾت‬ ٝ‫یبفت‬ ‫ثٟجٛز‬ ‫ثبٚض٘ىط٘ی‬ ٚ ‫ؾطیغ‬‫وبضایی‬ٗ‫ٔبقی‬ ٗ‫ای‬ِ‫ی‬‫ٔدبظ‬ ‫ٞبی‬‫خبٚااؾىطیپت‬(‫ٔدبظی‬ ٗ‫ٔبقی‬
‫خبٚااؾىطیپت‬ْ‫٘ط‬ ‫یه‬‫افعاض‬ٖ‫آ‬ ٚ ُ‫تجسی‬ ٗ‫ٔبقی‬ ٖ‫ظثب‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬ ‫وس‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬‫ٔی‬ ‫اخطا‬ ‫ضا‬‫وٙس‬-ِ‫ح‬‫تٛيی‬ُٝ‫حی‬ ‫اظ‬ ‫ٔدبظی‬ ٗ‫ٔبقی‬ ْٟٛ‫ٔف‬ٗ‫ای‬ ‫ی‬
‫٘یؿت‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ‫٘یبظی‬ ‫وتبة‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثطای‬ ٚ ‫اؾت‬ ‫ذبضج‬ ‫وتبة‬)ً‫ب‬‫حمیمت‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫٘ٛع‬ ٖ‫زاز‬ ‫تغییط‬ َ‫حب‬ ‫زض‬‫وبضثطزی‬ ‫ٞبی‬‫ٔی‬ ٝ‫و‬ ‫ای‬‫ٚة‬ ‫ضٚی‬ ‫تٛا٘یس‬
.‫ٞؿتٙس‬ ‫وٙیس‬ ‫تِٛیس‬‫یه‬َ‫ٔثب‬ً‫ب‬‫حمیمت‬ ٚ ،ٝ‫تٛخ‬ ُ‫لبث‬ ‫ثؿیبض‬ٜ‫ذیط‬‫ٔٛيٛع‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ٜ‫وٙٙس‬jslinux‫اؾت‬(http://bellard.org/jslinux/)‫؛‬‫یه‬
ٝ‫قجی‬‫قرهی‬ ‫وبٔپیٛتط‬ ‫ؾبظ‬،ٝ‫٘ٛقت‬ٜ‫قس‬ٖ‫ظثب‬ ‫ثب‬‫خبٚااؾىطیپت‬،ٝ‫و‬‫ٔی‬‫تٛا٘یس‬ٝ‫ٞؿت‬ ‫یه‬‫ثبضٌص‬ ٖ‫آ‬ ‫ضٚی‬ ‫ضا‬ ‫ِیٙٛوؽ‬ ‫ی‬‫ثب‬ ،‫وٙیس‬ ‫اضی‬ٝ٘‫پبیب‬ ‫٘كؿت‬2
ُٔ‫تؼب‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫یه‬ ٚ ،‫وٙیس‬‫ی‬Cٕٝٞ ٚ ،‫وٙیس‬ ُ‫وبٔپبی‬ ‫ضا‬ٗ‫ای‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ‫اتفبق‬ ‫قٕب‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ٖٚ‫زض‬ ‫زض‬ ‫ٞب‬.‫افتس‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثطای‬ ‫٘ٛز‬‫اظ‬ ‫ؾطٚض‬ ‫ؾٕت‬ ‫٘ٛیؿی‬V8‫ٔدبظی‬ ٗ‫ٔبقی‬ ،‫لسضت‬ ْٚ‫وط‬ ٌٌُٛ ٝ‫و‬ ‫ای‬‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ،‫اؾت‬ ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ٝ‫ٌطفت‬.‫وٙس‬V8‫وبضایی‬ً‫ا‬‫قسیس‬ ‫ضا‬ ‫٘ٛز‬
‫اضتمبء‬‫ٔی‬ٝ‫و‬ ‫چطا‬ ،‫زٞس‬ُٝ‫ٚاؾ‬‫حصف‬ ‫ضا‬،‫وس‬ ٝ‫ث‬ ٓ‫ٔؿتمی‬ ُ‫وبٔپبی‬ ٚ‫ٔبزضی‬ٗ‫ٔبقی‬3
‫ثبیت‬ ‫اخطای‬ ‫ثط‬ ‫ضا‬‫وس‬4
‫ٔفؿط‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫یب‬5
‫ٔی‬ ‫تطخیح‬‫ػّت‬ ٝ‫ث‬ .‫زٞس‬
ٜ‫اؾتفبز‬‫٘ٛز‬ ‫ی‬:‫اؾت‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫٘یع‬ ‫زیٍطی‬ ‫ٔعایبی‬ ،‫ؾطٚض‬ ‫ؾٕت‬ ‫زض‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬ ‫اظ‬
ٝ‫تٛؾؼ‬ٔ ٖ‫زٞٙسٌب‬‫ی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫تٛا٘ٙس‬‫تحت‬ ‫وبضثطزی‬ ‫ٞبی‬‫وبٞف‬ ‫َطیك‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ،‫ثٙٛیؿٙس‬ ٖ‫ظثب‬ ‫یه‬ ‫ثب‬ ‫ضا‬ ‫ٚة‬ِ‫ى‬‫تؼٛی‬ٝٙ‫ظٔی‬ٝ‫تٛؾؼ‬ ٗ‫ثی‬ٚ ‫والیٙت‬ ‫ی‬
ٝ‫تٛؾؼ‬‫ی‬‫اقتطان‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫أىب‬ ٚ ،‫ؾطٚض‬‫ؾطٚض‬ ٚ ‫والیٙت‬ ٗ‫ثی‬ ‫وس‬ ‫ٌعاضی‬ٜ‫اؾتفبز‬ ُ‫(ٔث‬‫ثطای‬ ٖ‫یىؿب‬ ‫وس‬ ‫اظ‬ ‫ٔدسز‬ ‫ی‬‫اػتجبضؾٙدی‬ْ‫فط‬ ‫ٚضٚزی‬‫ٞب‬
ِ‫ك‬ُٙٔ ‫یب‬6
‫وٕه‬ ،)‫ثبظی‬.‫اؾت‬ ٜ‫وٙٙس‬
JSON‫ٔحجٛة‬ ‫ثؿیبض‬ ‫فطٔت‬ ‫یه‬ ٜ‫أطٚظ‬ٚ ‫اؾت‬ ٜ‫زاز‬ َ‫تجبز‬ ‫ثطای‬‫فطٔت‬ ٗ‫ای‬‫خبٚااؾىطیپت‬ ‫زض‬‫خعئی‬ٖ‫ظثب‬ ‫ذٛز‬ ‫اظ‬.‫اؾت‬
ٜ‫پبیٍب‬ ‫زض‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٔٛضز‬ ٖ‫ظثب‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬ٜ‫زاز‬‫ٞبی‬NoSQL‫ٌٛ٘بٌٛ٘ی‬‫اؾت‬ُ‫(ٔث‬CouchDBٚMongoDBٗ‫ثٙبثطای‬ ،)ٟٝ‫ٔٛاخ‬
ٖ‫آ‬ ‫ثب‬‫ٞب‬‫اؾت‬ ‫َجیؼی‬ ‫تٙبؾت‬ ‫زاضای‬(َ‫ٔثب‬ ‫ثطای‬،‫پطؼ‬ ٖ‫ظثب‬ٚٛ‫خ‬7
ِٚ‫ق‬ُِ8
MongoDBٗ‫ٕٞچٙی‬ ‫؛‬map/reduce‫زض‬CouchDB،
1
performance
2
terminal session
3
native machine code
4
bytecode
5
interpreter
6
logic
7
query
8
shell

11. 5
‫ٞؿتٙس‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬).
‫یه‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬ِ‫ف‬‫ٞس‬ُ‫وبٔپبی‬ٖ‫ظثب‬ ‫اظ‬ ‫تؼسازی‬ ٚ ،‫اؾت‬‫ٔی‬ ُ‫وبٔپبی‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫ٞؿتٙس‬ ‫حبظط‬ َ‫حب‬ ‫زض‬ ‫ٞب‬.‫قٛ٘س‬
‫(ٔی‬ٝ‫ث‬ ‫تٛا٘یس‬"‫فٟطؾت‬ٖ‫ظثب‬ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫ٞبیی‬JS‫ٔی‬ ُ‫وبٔپبی‬‫قٛ٘س‬"‫آزضؼ‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬:‫وٙیس‬ ٝ‫ٔطاخؼ‬
https://github.com/jashkenas/coffe-script/wiki/List-of-languages-that-compile-to-JS)
‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٔدبظی‬ ٗ‫ٔبقی‬ ‫یه‬ ‫اظ‬ ‫٘ٛز‬‫وٙس‬(V8)‫ثب‬ ‫ضا‬ ‫ذٛز‬ ٝ‫و‬‫اؾتب٘ساضز‬ECMAScript‫ُٔٙجك‬‫ٔی‬‫وٙس‬.ٝ‫و‬ ‫٘یؿتیس‬ ‫ٔدجٛض‬ ،‫زیٍط‬ ٖ‫ظثب‬ ٝ‫ث‬
‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ٖ‫أىب‬ ‫تب‬ ‫وٙٙس‬ ‫ضٚظ‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫ذٛز‬ ‫ٔطٚضٌطٞب‬ ْ‫تٕب‬ ‫تب‬ ‫وٙیس‬ ‫نجط‬‫ٚیػٌی‬‫خبٚااؾىطیپت‬ ٖ‫ظثب‬ ‫خسیس‬ ‫ٞبی‬.‫ثبقیس‬ ٝ‫زاقت‬ ‫٘ٛز‬ ‫زض‬ ‫ضا‬
ٝ‫٘ؿر‬ ،ٖ‫ظٔب‬ ‫اظ‬ ٝ‫ِحظ‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ٝ‫اِجت‬ :ٜ‫(ٍ٘بض٘س‬ٝ‫٘ؿر‬ ٗ‫آذطی‬ ‫اظ‬ ‫٘ٛز‬ ‫فؼّی‬ ‫ی‬‫ی‬v8‫ٕ٘ی‬ ٜ‫اؾتفبز‬)‫وٙس‬
(‫اؾتب٘ساضز‬ ‫ٔٛضز‬ ‫زض‬ ‫ثیكتط‬ ‫اَالػبت‬ ‫ثطای‬ECMAScript،‫ٔی‬‫تٛا٘یس‬‫وٙیس‬ ٝ‫ٔطاخؼ‬:ٝ‫ث‬
http://en.wikipedia.org/wiki/ECMAScript)
‫ٔی‬ ‫وؿی‬ ٝ‫چ‬‫خبٚا‬ ٝ‫و‬ ‫زا٘ؿت‬‫اؾىطیپت‬‫ظثب٘ی‬‫خصاة‬‫خبِت‬ ٚٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫٘ٛقت‬ ‫ثطای‬‫ٞبی‬‫ثكٛز‬ ‫ؾطٚض‬ ‫ؾٕت‬‫؟‬‫اؾبؼ‬ ‫ثط‬،‫٘فٛش‬‫وبضایی‬ٝ‫ثمی‬ ٚ ،‫ی‬
ُ‫لج‬ ٝ‫و‬ ‫ذهٛنیبتی‬‫شوط‬ ‫تط‬‫اظ‬ ‫ظیبزی‬ ٖ‫ٔیعا‬ ‫٘ٛز‬ ،‫قس‬ٝ٘‫پكتٛا‬‫ٔٛفمیت‬ ‫ثطای‬‫ضا‬.‫اؾت‬ ٜ‫آٚضز‬ ‫ثسؾت‬‫یه‬ ‫تٟٙب‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬ ٝ‫و‬ ‫زاقت‬ ٝ‫تٛخ‬ ‫ثبیس‬ ٝ‫اٌطچ‬
ٜٛ‫قی‬ .‫اؾت‬ َ‫پبظ‬ ‫اظ‬ ٝ‫لُؼ‬‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬ ‫اظ‬ ‫٘ٛز‬ ٝ‫و‬ ‫ای‬‫حتی‬ ‫وٙس‬‫خبِت‬‫ؾطاؽ‬ ٝ‫ث‬ ،‫٘ٛز‬ ٍ‫ٔحی‬ ‫زضن‬ ‫ثطای‬ .‫اؾت‬ ‫تط‬‫یه‬ٍ‫ٔحی‬ٝ‫ث‬ ٌٛ‫ٔطث‬
‫خبٚااؾىطیپت‬‫ٔی‬.‫ٔطٚضٌط‬ :‫زاضیس‬ ‫آقٙبیی‬ ٖ‫آ‬ ‫ثب‬ ٕٝٞ ‫اظ‬ ‫ثیف‬ ٝ‫و‬ ٓ‫ضٚی‬
7.2ٍ ‫آسٌکرٍى‬‫رخذادهحَر‬‫هرٍرگر‬ :
ٚ ٖٚ‫آؾٙىط‬ ْ‫پّتفط‬ ‫یه‬ ‫٘ٛز‬‫ضذساز‬‫ٔحٛض‬ِ‫ت‬‫خبٚااؾىطیپ‬ ‫ثطای‬‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫ؾطٚض‬ ‫ؾٕت‬‫ث‬ ٝ‫ٔكبث‬ ‫ثؿیبض‬ .‫وٙس‬‫ب‬ٛ‫٘ح‬ٜ‫ای‬‫ی‬‫زض‬ ‫ضا‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ٝ‫و‬
‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫والیٙت‬،‫آٚضز‬‫٘ٛز‬ٖ‫آ‬ٓٞ‫فطا‬ ‫ؾطٚض‬ ‫زض‬ ‫ضا‬‫ٔی‬.‫آٚضز‬ٗ‫ای‬ ‫زضن‬‫ٔی‬ ‫وبض‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ٝ‫و‬ٗ‫ای‬ ‫زضن‬ ‫ثطای‬ ،‫وٙس‬‫ٔی‬ ‫وبض‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ‫٘ٛز‬ ٝ‫و‬ٟٓٔ ‫وٙس‬
ٚ‫ز‬ ‫ٞط‬ .‫اؾت‬‫ضذسازٔحٛض‬‫ٞؿتٙس‬‫(اظ‬‫یه‬ٝ‫حّم‬‫ی‬‫ضذساز‬‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬)‫وٙٙس‬،ٚٝ‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬I/O،‫ٔؿسٚز‬ ‫غیط‬‫(اظ‬ ‫ٞؿتٙس‬ ٜ‫وٙٙس‬I/Oٖٚ‫آؾٙىط‬
‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬)‫وٙٙس‬.ٔ ‫یه‬ ٝ‫ث‬ ‫ُّٔت‬ ‫تٛيیح‬ ‫ثطای‬‫ٔی‬ ٜ‫ٍ٘ب‬ َ‫ثب‬.ٓ‫وٙی‬
ِ‫حلق‬‫ّای‬‫رخذاد‬ٍI/O‫آسٌکرٍى‬ٝ‫ُٔبِؼ‬ ‫ثطای‬ٝ‫حّم‬ ‫ٔٛضز‬ ‫زض‬ ‫ثیكتط‬ ‫ُٔبِت‬ ‫ی‬‫ٞبی‬‫ضذساز‬ٚI/O‫زض‬ َٝٛ‫ٔطث‬ ‫ٔمبالت‬ ٝ‫ث‬ ،ٖٚ‫آؾٙىط‬
Wikipedia‫آزضؼ‬ ‫زض‬‫ٞبی‬http:// en.wikipedia.org/wiki/Event_loopٚhttp://
en.wikipedia.org/wiki/Asynchronous_I/O.‫وٙیس‬ ٝ‫ٔطاخؼ‬
ٝ‫لُؼ‬ ٗ‫ای‬ٜ‫وٛتب‬ ‫وس‬ْٛ‫ٔطؾ‬‫زض‬jQuery‫ضا‬‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬XMLHttp-Request(XHR)‫زضذٛاؾت‬ ‫یه‬AJAX‫ٔی‬ ‫اخطا‬ ‫ضا‬‫وٙس‬‫زض‬‫٘ظط‬
‫ثٍیطیس‬:
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫ای‬ِ‫ت‬‫زضذٛاؾ‬ ‫یه‬HTTP‫ثطای‬resource.json‫ٔی‬ ‫اخطا‬ ‫ضا‬،‫پبؾد‬ ‫ثبظٌكت‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬ .‫وٙس‬ْ‫٘ب‬ ٖٚ‫ثس‬ ‫تبثؼی‬ٍ‫قطای‬ ٗ‫ای‬ ‫(زض‬"َ‫وب‬‫ثه‬"1
‫ٔی‬ ٜ‫ذٛا٘س‬)‫قٛز‬‫ٔی‬ ‫فطاذٛا٘ی‬‫قٛز‬ْ‫٘ب‬ ‫ثب‬ ‫آضٌٛٔب٘ی‬ ‫زاضای‬ ٝ‫و‬dataٜ‫زاز‬ ٝ‫و‬ ،‫اؾت‬‫زضیبفت‬ ‫ی‬.‫اؾت‬ ‫زضذٛاؾت‬ ‫خٛاة‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬
ٝ‫ث‬ ‫وس‬ ٝ‫و‬ ‫وٙیس‬ ٝ‫تٛخ‬‫قىّی‬ ٗ‫چٙی‬:‫٘كس‬ ٝ‫٘ٛقت‬
1
callback

12. 12
‫یه‬"ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬ِ‫ة‬ٚ"1
ً‫ب‬‫انُالح‬Hello World(‫ٌبٞی‬ ٝ‫و‬ ‫انُالحی‬‫آٔٛظقی‬ ٖٛ‫ٔت‬ ‫زض‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثطای‬ٜ‫اؾتفبز‬ ‫اؾت‬ ٜ‫ؾبز‬ ‫ثؿیبض‬ ٝ‫و‬ َٚ‫ا‬ ‫ی‬
‫ٔی‬‫ػجبضت‬ )ٝ‫ٕٞیك‬ ‫(یب‬ ‫اغّت‬ ٚ ‫قٛز‬hello wordٝ‫ث‬ ‫ضا‬‫ٔی‬ ‫ذطٚخی‬ ٖ‫ػٙٛا‬‫زٞس‬)
ٖ‫خطیب‬ ‫اظ‬ ‫ٔثبِی‬‫ٞب‬2
‫ٔی‬ ‫ٍ٘بٞی‬ ‫اثتسا‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫یه‬ ٝ‫ث‬ ٓ‫وٙی‬.ٜ‫ؾبز‬ ٖٚ‫آؾٙىط‬ ‫ی‬
7.5.7ُ‫ساد‬ ‫هثال‬ ‫یک‬‫آسٌکرٍى‬ ‫ی‬
‫ثرف‬ ‫زض‬1.2َ‫ٔثب‬ ٗ‫ای‬ ،Ajax‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬JQuery:ٓ‫زیسی‬ ‫ضا‬
ٖ‫آ‬ ٝ‫ٔكبث‬ ‫وبضی‬ ‫حبال‬‫ٔی‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫٘ٛز‬ ‫زض‬ ‫ضا‬َٚ‫ٔبغ‬ ‫اظ‬ ٖ‫آ‬ ‫ثدبی‬ ‫أب‬ ،ٓ‫زٞی‬fs‫(ٔرفف‬filesystem)‫ثبضٌص‬ ‫ثطای‬‫اضی‬resource.json‫ضٚی‬ ‫اظ‬
‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫زیؿه‬ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ‫وٙیس‬ ٝ‫تٛخ‬ .ٓ‫وٙی‬َ‫ٔثب‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫قجی‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫ای‬ ‫چمسض‬ ٝ‫و‬jQuery.‫اؾت‬ ‫لجّی‬
ُ‫فبی‬ ،ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬resource.json‫ٔی‬ ‫زیؿه‬ ‫ضٚی‬ ‫اظ‬ ‫ضا‬ٛ‫ذ‬ ٜ‫زاز‬ ْ‫تٕب‬ ٝ‫و‬ ‫ٍٞٙبٔی‬ .ٓ‫ذٛا٘ی‬‫ثب‬ ٝ‫(و‬ ْ‫٘ب‬ ٖٚ‫ثس‬ ‫تبثغ‬ ‫یه‬ ،‫قس‬ ٜ‫ا٘س‬ٖ‫ػٙٛا‬
َ‫وب‬‫ٔی‬ ٝ‫قٙبذت‬ ٓٞ ‫ثه‬‫قٛز‬‫ٔی‬ ‫فطاذٛا٘ی‬ )‫قٛز‬ٖ‫آضٌٛٔب‬ ‫زاضای‬ ‫تبثغ‬ ٗ‫ای‬ .‫ٞبی‬er‫ثطای‬ٚ ،‫احتٕبِی‬ ‫ذُبی‬dataٜ‫زاز‬ ٝ‫و‬،‫اؾت‬ ُ‫فبی‬ ‫ٞبی‬
‫ٔی‬‫ٔی‬ ٝ‫حّم‬ ٝٙ‫نح‬ ‫پكت‬ ‫زض‬ ‫فطایٙس‬ .‫ثبقس‬ٜ‫زاز‬ ٝ‫و‬ ‫ظٔب٘ی‬ ‫تب‬ ،‫وٙس‬ ‫ضؾیسٌی‬ ‫ثیبیس‬ ٝ‫و‬ ‫زیٍطی‬ ‫ػّٕیبت‬ ‫ٞط‬ ٝ‫ث‬ ‫اؾت‬ ‫لبزض‬ ٚ ،‫ظ٘س‬ٜ‫آٔبز‬ ‫٘ظط‬ ‫ٔٛضز‬ ‫ی‬
ٝ‫ث‬ ٌٛ‫ٔطث‬ ‫ٔعایبی‬ ْ‫تٕب‬ .‫قٛز‬‫ضذسازٔحٛض‬ٖ‫ثٛز‬ ٖٚ‫آؾٙىط‬ ُٚ‫لج‬ ٝ‫و‬‫ذٛز‬ ٓ‫وطزی‬ ‫نحجت‬ ‫ٔٛضزـ‬ ‫زض‬ ‫تط‬ٝ‫ث‬.‫ٞؿتٙس‬ ٖ‫خطیب‬ ‫زض‬ ‫ذٛز‬ٗ‫ای‬ ‫تفبٚت‬‫زض‬ ‫خب‬
ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ای‬‫زضذٛاؾت‬ ‫یه‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫خبی‬Ajax‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ‫َطف‬ ‫اظ‬JQuery،‫اظ‬filesystem‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫٘ٛز‬ ‫زض‬‫تب‬ ٓ‫وٙی‬
resource.jsonُ‫قى‬ ‫زض‬ ُٕ‫ػ‬ ٗ‫ای‬ .ٓ‫ثٍیطی‬ ‫ضا‬1.5.‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زاز‬ ‫ٕ٘بیف‬
1
web server
2
streams

13. 13
7.5.2"ِ‫ر‬ٍ‫سر‬HTTPِ"ُ‫ساد‬،‫خرٍجی‬ ‫با‬Hello World
ِ‫ز‬‫ٔٛض‬ ‫یه‬-‫٘ٛز‬ ‫ثطای‬ ‫ضایح‬ ‫ثؿیبض‬ ‫وبضثطز‬،ٗ‫ؾبذت‬ ‫ؾطٚض‬‫ٔی‬ ٜ‫ؾبز‬ ‫ثؿیبض‬ ‫ضا‬ ‫ؾطٚضٞب‬ ‫اظ‬ ‫ٔرتّفی‬ ‫ا٘ٛاع‬ ٗ‫ؾبذت‬ ‫٘ٛز‬ .‫اؾت‬ٝ‫و‬ ‫نٛضتی‬ ‫زض‬ ،ٗ‫ای‬ .‫وٙس‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٝ‫و‬ ‫ؾطٚض‬ ‫یه‬ ٗ‫زاقت‬ ٝ‫ث‬ ‫ػبزت‬ ‫قٕب‬‫ٔی‬ ‫ٔیعثب٘ی‬ ‫ضا‬ ‫قٕب‬ ‫ی‬‫ثبقیس‬ ٝ‫زاقت‬ ‫وٙس‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫یه‬ ُ‫(ٔث‬‫ی‬PHP‫یه‬ ‫ضٚی‬ ٝ‫و‬ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬HTTPِ‫آپبچی‬
)ٜ‫قس‬ ‫ٔیعثب٘ی‬‫ٔی‬ ،‫تٛا٘س‬‫ػدیت‬.‫قٛز‬ ‫احؿبؼ‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٚ ‫ؾطٚض‬ ،‫٘ٛز‬ ‫زض‬‫ٞؿتٙس‬ ‫یىی‬.
ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬ ‫یه‬ ‫اظ‬ َ‫ٔثب‬ ‫یه‬ ٗ‫ای‬HTTP‫ثب‬ ‫زضذٛاؾتی‬ ‫ٞط‬ ٝ‫ث‬ ‫ؾبزٌی‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬"Hello World"‫ٔی‬ ‫پبؾد‬:‫زٞس‬
‫ٔی‬ ‫اتفبق‬ ‫زضذٛاؾت‬ ‫یه‬ ‫ٚلت‬ ‫ٞط‬،‫افتس‬َ‫وب‬ِ‫ه‬‫ث‬function (req, res)‫ٔی‬ ‫فطاذٛا٘ی‬ٚ ‫قٛز‬"Hello World"ٙ‫ػ‬ ٝ‫ث‬‫ذطٚخی‬ ‫زض‬ ‫پبؾد‬ ٖ‫ٛا‬
‫ٔی‬ ٝ‫٘ٛقت‬َِ‫ٔس‬ ٗ‫ای‬ .‫قٛز‬‫ضذساز‬‫یه‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫زاز‬ ‫ٌٛـ‬ ‫ثب‬ ٝ‫ٔكبث‬‫ضذساز‬onclick‫ٔی‬ ‫ظٔب٘ی‬ ‫ٞط‬ ‫زض‬ ‫وّیه‬ ‫یه‬ .‫اؾت‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ‫زض‬،‫زٞس‬ ‫ضخ‬ ‫تٛا٘س‬
‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫تبثغ‬ ‫یه‬ ‫قٕب‬ ٗ‫ثٙبثطای‬‫ثطای‬ ‫تب‬ ‫وٙیس‬ٗ‫ای‬ ‫زض‬ .‫وٙس‬ ‫اخطا‬ ‫ضا‬ ‫اػٕبِی‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫ضا‬ ‫تبثؼی‬ ‫٘ٛز‬ ،‫خب‬‫ٞط‬ ٝ‫و‬ ‫وٙس‬‫زضذٛاؾتی‬ ٖ‫ظٔب‬
.‫زٞس‬ ‫پبؾد‬ ،‫زاز‬ ‫ضخ‬
‫نطیح‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫آ‬ ‫زض‬ ‫زضذٛاؾت‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ؾطٚض‬ ٖ‫ٕٞب‬ ٗ‫٘ٛقت‬ ‫ثطای‬ ‫زیٍطی‬ ٜ‫ضا‬ ٗ‫ای‬:‫اؾت‬ ٜ‫آٔس‬ ‫زض‬ ‫تطی‬

14. 16
‫فصل‬2
ِ‫برًاه‬ ‫یک‬ ‫ساختي‬ِ‫اتاق‬ ‫چٌذ‬ ‫چت‬ ‫ی‬
‫هی‬ ‫پَضص‬ ‫فصل‬ ‫ایي‬ ِ‫ک‬ ‫هطالبی‬‫دّذ‬
ٝ‫ث‬ ‫ٍ٘بٞی‬‫اخعاء‬‫٘ٛز‬ ‫ٔرتّف‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٕٝ٘ٛ٘ ‫یه‬‫٘ٛز‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ً٘‫ثالزض‬ ‫ی‬
‫والیٙت‬ ٚ ‫ؾطٚض‬ ُٔ‫تؼب‬
ُ‫فه‬ ‫زض‬1ٝ‫تٛؾؼ‬ ٝ‫و‬ ‫آٔٛذتیس‬ ،ٝ‫تٛؾؼ‬ ‫ثب‬ ‫تفبٚتی‬ ٝ‫چ‬ ‫٘ٛز‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ٖٚ‫آؾٙىط‬ ‫ی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫یه‬ ٗ‫ؾبذت‬ ‫ثب‬ ،ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ .‫زاضز‬ ٖٚ‫ؾٙىط‬ ‫ضایح‬ ‫ی‬‫چت‬ ‫ی‬
‫وٛچه‬‫ضذساز‬ٗ‫ای‬ ‫خعئیبت‬ ‫اٌط‬ ‫٘جبقیس‬ ٖ‫ٍ٘طا‬ .‫زاقت‬ ٓ‫ذٛاٞی‬ ‫٘ٛز‬ ٝ‫ث‬ ‫ػّٕی‬ ٜ‫ٍ٘ب‬ ‫یه‬ ،‫ٔحٛض‬‫ٔی‬ ‫٘ظط‬ ٝ‫ث‬ ‫زقٛاض‬ ٖ‫ثطایتب‬ ُ‫فه‬.‫آیس‬
:ٜ‫(ٍ٘بض٘س‬ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ُٔبِت‬ ‫اظ‬ ‫ثطذی‬ ‫تٛيیح‬ ٝ‫و‬ ‫خب‬ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬،‫آٔس‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫ثؼس‬ َٛ‫فه‬ ‫زض‬ٝ‫ُٔبِؼ‬ ‫قبیس‬ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫ی‬‫ٔٙبؾت‬ ‫نٛضت‬
ٝ‫ُٔبِؼ‬ ‫ثبض‬ ‫یه‬ ٝ‫و‬ ‫ثبقس‬‫قٛز‬‫حسی‬ ‫تب‬ ٚ‫ثٛزیس‬ ُ‫ٔبی‬ ٝ‫و‬‫ثكٛز‬ ٖ‫آ‬ ٟٓ‫ف‬ ‫زض‬ ‫ؾؼی‬،ٝ‫ُٔبِؼ‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬ ٌ‫ا‬‫ثؼس‬ ُٚ‫فه‬ ‫ی‬3ٚ4ً‫ا‬‫ٔدسز‬‫ثكٛز‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ‫ٍ٘بٞی‬‫؛‬ٝ‫ث‬ ‫أب‬
ٝ‫٘ىت‬ َ‫حب‬ ‫ٞط‬‫ٞیچ‬ ٝ‫ث‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫ُٔبِت‬ ‫زضن‬ ْ‫ػس‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ای‬ ٟٓٔ ‫ی‬‫٘ىٙس‬ ٖ‫ٍ٘طا‬ ‫ضا‬ ‫قٕب‬ ٝ‫ٚخ‬‫٘جبقس‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ‫قٕب‬ ‫حس‬ ‫اظ‬ ‫ثیف‬ ‫تٛلف‬ ‫ثبػث‬ ٚ–
ٝ‫٘ؿر‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫شوط‬ ٝ‫ث‬ ْ‫الظ‬ ً‫ب‬ٕٙ‫ي‬‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٔٛضز‬ ‫ی‬Socket.IOٝ‫٘ؿر‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬‫یب‬ ‫اضتمبء‬ ‫حبيط‬ َ‫حب‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ای‬‫تغییط‬ ٚ ٝ‫فت‬‫اتی‬ٜ‫وطز‬
‫اؾت‬ٗ‫ثٙبثطای‬ ،‫ٔی‬ ‫پیكٟٙبز‬‫قٛز‬‫زضنٛضتی‬ٝ‫٘ؿر‬ ‫زاضیس‬ ‫ضا‬ ٖ‫آ‬ ‫یبزٌیطی‬ ‫لهس‬ ٝ‫و‬‫اضتم‬ ‫ی‬‫فطاثٍیطیس‬ ‫ضا‬ ٝ‫یبفت‬ ‫بء‬ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ٌٛ‫ٔطث‬ ‫وسٞبی‬ ٚ‫زضن‬ ‫حس‬ ‫زض‬ ‫تٟٙب‬ ‫ضا‬
‫وّی‬‫وٙیس‬ ٝ‫ُٔبِؼ‬ ‫ػّٕىطز‬)
ٝ‫تدطث‬ ‫قٕب‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ای‬ ‫ثط‬ ‫فطيف‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ٝ‫تٛؾؼ‬ ‫ی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ‫زاضا‬ ‫ضا‬ ‫ٚة‬ ‫ی‬،‫ثبقیس‬ٝ‫پبی‬ ‫زضن‬ ‫زاضای‬‫اظ‬ ‫ای‬HTTP‫ثب‬ ٚ ،‫ٞؿتیس‬jQuery
‫آقٙبیی‬‫ذٛثی‬.‫زاضیس‬ٗ‫ای‬ ٗ‫حی‬ ‫زض‬‫ٔی‬ ّٛ‫خ‬ ٝ‫ث‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬:‫وطز‬ ‫ذٛاٞیس‬ ٝ‫تدطث‬ ‫ضا‬ ‫ٔٛاضز‬ ٗ‫ای‬ ‫ضٚیس‬
ٗ‫ای‬ ٖ‫زیس‬ ٚ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٝ‫ث‬ ‫ٔطٚضی‬ ‫ٍ٘بٞی‬‫وطز‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫وبض‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٝ‫و‬
‫٘یبظٔٙسی‬ ‫ٔطٚض‬ٜ‫آٔبز‬ ْ‫ا٘دب‬ ٚ ‫فٙی‬ ‫ٞبی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثطای‬ ٝ‫اِٚی‬ ‫ؾبظی‬
ٖ‫زاز‬ ٝ‫اضائ‬HTML،CSSٚ ،JavaScriptِ‫ؾطٚض‬ ٍ‫تٛؾ‬ ،‫وبضثط‬ ‫ؾٕت‬
‫ضؾیسٌی‬‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ‫چت‬ ٝ‫ث‬ ٌٛ‫ٔطث‬ ْ‫پیب‬ َ‫تجبز‬ ٝ‫ث‬Socket.IO
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫وبضثطی‬ ٍ‫ٚاؾ‬ ‫ثطای‬ ‫وبضثط‬ ‫ؾٕت‬ ‫خبٚااؾىطیپت‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬

15. 11
‫ٔی‬ ‫قطٚع‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثط‬ ‫ٔطٚضی‬ ‫ثب‬ٓ‫وٙی‬—ٝ‫و‬ ‫زیس‬ ‫ذٛاٞیس‬ٝٔ‫ثط٘ب‬،‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ُ‫تىٕی‬ ٝ‫و‬ ‫ظٔب٘ی‬ ‫زض‬‫ذٛاٞس‬ ‫قىّی‬ ٝ‫چ‬‫زاقت‬.‫ثٛز‬ ‫ذٛاٞس‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ‫ضفتبضـ‬ ٚ
2.7ِ‫برًاه‬ ‫بر‬ ‫هرٍری‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬‫ٔی‬ ‫ضا‬ ٖ‫أىب‬ ٗ‫ای‬ ٖ‫وبضثطا‬ ٝ‫ث‬ ‫ؾبذت‬ ‫ذٛاٞیس‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫ای‬ْ‫پیب‬ ‫ٚضٚز‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬ ‫زٞس‬ٖ‫آ‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ‫یىسیٍط‬ ‫ثب‬ ،ٜ‫ؾبز‬ ْ‫فط‬ ‫یه‬ ‫زض‬ ‫ٞب‬‫چت‬ ٗ‫الی‬
ُ‫قى‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زاز‬ ‫(ٕ٘بیف‬ ‫وٙٙس‬2.1،ْ‫پیب‬ ‫یه‬ .)‫قس‬ ‫ٚاضز‬ ٝ‫و‬ ‫ظٔب٘ی‬‫ٔی‬ ٜ‫فطؾتبز‬ ‫اتبق‬ ٖ‫ٕٞب‬ ‫زض‬ ‫زیٍط‬ ٖ‫وبثطا‬ ْ‫تٕب‬ ٝ‫ث‬ ،.‫قٛز‬
‫ٔی‬ ٜ‫زاز‬ ‫وبضثط‬ ٝ‫ث‬ ‫ذٛزوبض‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫ٟٕٔب‬ ْ‫٘ب‬ ‫یه‬ ،ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫قطٚع‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬‫ٔی‬ ‫أب‬ ،‫قٛز‬ٖ‫آ‬ ‫تٛا٘ٙس‬‫زض‬ ٝ‫آ٘چ‬ ‫ثب‬ ‫(ُٔبثك‬ ‫زٞٙس‬ ‫تغییط‬ ‫زؾتٛض‬ ‫یه‬ ‫ٚضٚز‬ ‫ثب‬ ‫ضا‬
ُ‫قى‬2.2‫یه‬ ‫ثب‬ ‫چت‬ ‫زؾتٛضات‬ .)‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زاز‬ ‫ٕ٘بیف‬/‫ٔی‬ ‫آغبظ‬.‫قٛ٘س‬

16. 11
‫ٔی‬ ‫وبضثط‬ ‫یه‬ ،ٝ‫ٔكبث‬ ‫ثُٛض‬‫تٛا٘س‬ٜ‫زاز‬ ‫(ٕ٘بیف‬ ،)‫قٛز‬ ‫ّٔحك‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ‫زاضز‬ ‫ٚخٛز‬ ٝ‫و‬ ‫نٛضتی‬ ‫زض‬ ‫(یب‬ ‫وٙس‬ ‫ایدبز‬ ‫خسیس‬ ‫چت‬ ‫اتبق‬ ‫یه‬ ‫زؾتٛض‬ ‫یه‬ ‫ٚضٚز‬ ‫ثب‬

17. 11
ُ‫قى‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬2.3ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثبالی‬ ‫افمی‬ ‫٘ٛاض‬ ‫زض‬ ‫خسیس‬ ‫اتبق‬ ْ‫٘ب‬ ،‫اتبق‬ ‫یه‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫قس‬ ‫ّٔحك‬ ‫یب‬ ‫ایدبز‬ ْ‫ٍٞٙب‬ .)‫اتبق‬ ٗ‫ای‬ .‫قس‬ ‫ذٛاٞس‬ ٜ‫زاز‬ ‫ٕ٘بیف‬ ‫چت‬ ‫ی‬
ٝ‫ث‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬‫فٟطؾت‬‫اتبق‬ٝ‫٘بحی‬ ‫ضاؾت‬ ‫ؾٕت‬ ‫زض‬ ‫زؾتطؼ‬ ‫زض‬ ‫ٞبی‬ْ‫پیغب‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ٜ‫افعٚز‬ ‫چت‬ ‫ٞبی‬.‫قٛز‬
‫وبضثط‬ ٝ‫آ٘ى‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬‫ضا‬ ‫اتبلف‬‫خسیس‬ ‫اتبق‬ ‫یه‬ ٝ‫ث‬‫ٔی‬ ‫تغییط‬‫ٔی‬ ْ‫اػال‬ ‫ضا‬ ‫تغییط‬ ْ‫ا٘دب‬ ٓ‫ؾیؿت‬ ،‫زٞس‬ٖ‫(ٕٞب‬ ‫وٙس‬ُ‫قى‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫َٛض‬2.4.)‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زاز‬ ‫ٕ٘بیف‬
ٗ‫زضػی‬‫زض‬ ً‫ا‬‫ػٕس‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫ای‬ ‫ػّٕىطز‬ ٝ‫و‬ َ‫حب‬،‫اؾت‬ ٝ‫پبی‬ ‫حس‬‫تىٙیه‬ ٚ ٟٓٔ ‫اخعاء‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫یه‬ ٗ‫ؾبذت‬ ‫ثطای‬ ٝ‫و‬ ‫اؾبؾی‬ ‫ٞبی‬ِ‫ة‬ٚ ‫ی‬‫ٞؿتٙس‬ ْ‫الظ‬ ً٘‫ثالزض‬
‫ٔی‬ ‫ٕ٘بیف‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬.‫ٌصاضز‬
‫ٔی‬ ٖ‫٘كب‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫ای‬‫ٔی‬ ‫٘ٛز‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٝ‫و‬ ‫زٞس‬ٜ‫زاز‬ ٖ‫ٕٞعٔب‬ ‫ثُٛض‬ ‫تٛا٘س‬‫ٞبی‬HTTPُِ‫فبی‬ ُ‫(ٔث‬ َٕٛ‫ٔؼ‬ٜ‫زاز‬ ٚ ،)‫ایؿتب‬ ‫ٞبی‬‫ضا‬ ً٘‫ثالزض‬ ‫ٞبی‬‫زٞس‬ ٝ‫اضائ‬1
.
‫ٔی‬ ٖ‫٘كب‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٝ‫و‬ ‫زٞس‬ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ‫٘ٛز‬ ‫ٞبی‬ٖ‫ؾبظٔب‬‫زٞی‬‫ٔی‬ٚ ‫قٛ٘س‬‫ٚاثؿتٍی‬‫ٞب‬‫ٔی‬ ‫ٔسیطیت‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬.‫قٛ٘س‬
‫فٙبٚضی‬ ٝ‫ث‬ ‫ٍ٘بٞی‬ ٖٛٙ‫او‬‫ٔی‬ ‫ٞبیی‬ٜ‫پیبز‬ ‫ثطای‬ ‫ثطای‬ ٝ‫و‬ ٓ‫ا٘ساظی‬.‫ٞؿتٙس‬ ‫٘یبظ‬ ‫ٔٛضز‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫ای‬ ‫ؾبظی‬
2.2‫ًیازهٌذی‬ُ‫آهاد‬ ٍ ِ‫برًاه‬ ‫ّای‬ِ‫اٍلی‬ ‫سازی‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬‫چ‬ ‫ی‬‫ت‬‫ی‬:‫زٞس‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫ضا‬ ‫وبضٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫ثبیس‬ ‫ؾبذت‬ ‫ذٛاٞیس‬ ‫قٕب‬ ٝ‫و‬
ُ‫فبی‬ُ‫(ٔث‬ ‫ایؿتب‬ ‫ٞبی‬HTML،CSSٚ ،JavaScriptِ‫ضا‬ )‫وبضثط‬ ‫ؾٕت‬‫زٞس‬ ٝ‫اضائ‬
ٝ‫ث‬،ْ‫پیب‬ َ‫تجبز‬ ‫أط‬‫وٙس‬ ‫ضؾیسٌی‬ ‫ؾطٚض‬ ‫ضٚی‬
ٝ‫ث‬،ْ‫پیب‬ َ‫تجبز‬ ‫أط‬‫وٙس‬ ‫ضؾیسٌی‬ ‫وبضثط‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ‫زض‬
‫ثطای‬ٝ‫اضائ‬ُ‫فبی‬ ‫ی‬َٚ‫ٔبغ‬ ‫اظ‬ ،‫ایؿتب‬ ‫ٞبی‬httpِ‫٘ٛز‬ ‫ذٛز‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬ ٝ‫تؼجی‬ٝ‫اضائ‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬ ‫أب‬ .‫وطز‬ ‫ذٛاٞیس‬ ٜ‫اؾتفبز‬ُ‫فبی‬ ‫ی‬‫َطیك‬ ‫اظ‬ ‫ٞب‬HTTP‫وبفی‬ ‫ٔؼٕٛال‬ ،
ٓٞ ‫ضا‬ ُ‫فبی‬ ‫٘ٛع‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬ ‫ثبیس‬ ‫قٕب‬ ‫قٛز؛‬ َ‫اضؾب‬ ُ‫فبی‬ ‫ٔحتٛای‬ ٍ‫فم‬ ٝ‫و‬ ‫٘یؿت‬‫زضج‬‫و‬ٗ‫ای‬ .‫ٙیس‬‫ٔمساض‬ ‫ثب‬ ‫وبض‬‫زٞی‬ُِ‫ؾطفه‬HTTPِ2
Content-Type‫ثب‬ِ‫ع‬ٛ٘MIME3
‫ٔی‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫ٔٙبؾت‬‫ا٘ٛاع‬ ٗ‫ای‬ ٗ‫یبفت‬ ‫ثطای‬ .‫قٛز‬MIMEَٚ‫ٔبغ‬ ‫یه‬ ‫اظ‬ ،‫قرم‬‫ثبِث‬ْ‫٘ب‬ ‫ثب‬mime‫ذٛاٞیس‬ ٜ‫اؾتفبز‬
.‫وطز‬
1
serve
2
HTTP header
3
MIME type

18. 43
‫فصل‬3
ِ‫برًاه‬ ‫هباًی‬‫ًَد‬ ‫با‬ ‫ًَیسی‬
‫هی‬ ‫پَضص‬ ‫فصل‬ ‫ایي‬ ِ‫ک‬ ‫هطالبی‬‫دّذ‬
ٖ‫ؾبظٔب‬َٚ‫ٔبغ‬ ‫لبِت‬ ‫زض‬ ٖ‫وستب‬ ‫زٞی‬‫ٞب‬
‫وس‬ ٗ‫٘ٛقت‬ ٝ‫ث‬ ٌٛ‫ٔطث‬ ‫لطاضزازٞبی‬
‫ضذساز‬ ٝ‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬‫ٞبی‬‫ته‬ٝ‫ٔطتج‬‫ای‬َ‫وب‬ ‫ثب‬‫ثه‬‫ٞب‬
‫ضذساز‬ ٝ‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬‫تىطاض‬ ‫ٞبی‬‫ثب‬ ٜ‫قٛ٘س‬ٜ‫نبزضوٙٙس‬‫ضذساز‬ ‫ٞبی‬
ٜ‫پیبز‬َ‫وٙتط‬ ‫ٔٛاظی‬ ٚ َ‫ؾطیب‬ ‫ؾبظی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫اخطای‬ ٖ‫خطیب‬
ٜ‫ثٟط‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫اخطای‬ ٖ‫خطیب‬ َ‫وٙتط‬ ‫اثعاضٞبی‬ ‫اظ‬ ‫ٌیطی‬
‫٘ٛز‬ْ‫پّتفط‬ ‫اظ‬ ‫ثؿیبضی‬ ‫ثطذالف‬ ،ٗ‫ٔت‬ ‫ٞبی‬‫ثبظ‬1
ٜ‫آٔبز‬ ،ٝ‫حبفظ‬ ٝ‫ث‬ ٚ ‫اؾت‬ ‫ضاحت‬ ‫ثؿیبض‬ ‫ؾبظیف‬‫ٞیچ‬ ٝ‫ث‬ .‫٘ساضز‬ ‫٘یبظ‬ ‫ظیبزی‬ ‫زیؿه‬ ‫فًبی‬ ٚ‫ثیّس‬ ِٓ‫ؾیؿت‬2
‫یب‬
ٍِ‫ٔحی‬-ِ‫غ‬ٕ‫ٔدت‬-ٝ‫تٛؾؼ‬‫ی‬3
ٜ‫پیچیس‬‫ای‬‫أب‬ ‫ٔجٙبیی‬ ‫اَالػبت‬ ‫ٔمساضی‬ .‫٘یؿت‬ ‫٘یبظ‬ٝ‫ث‬ ،ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ .‫وطز‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫وٕه‬ ‫ثؿیبض‬ ‫قطٚع‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬ ‫قٕب‬ ٝ‫ث‬ َ‫ٞطحب‬
ٝ‫تٛؾؼ‬ ٝ‫و‬ ‫چبِف‬ ٚ‫ز‬ ٝ‫ث‬ٖ‫زٞٙسٌب‬ٜ‫تبظ‬ٖ‫آ‬ ‫ثب‬ ‫٘ٛز‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ‫قس‬ ‫ذٛاٞٙس‬ ٝ‫ٔٛاخ‬ ‫ٞب‬:ٓ‫پطزاظی‬
‫وٙیس‬ ‫ؾبظٔب٘سٞی‬ ‫ضا‬ ٖ‫وستب‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬‫چ‬ ٖٚ‫آؾٙىط‬ ‫٘ٛیؿی‬‫ُٛض‬‫ٔی‬ ‫وبض‬‫وٙس‬
ٖ‫ؾبظٔب‬ ‫چٍٍٛ٘ی‬ ُ‫ٔكى‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثیكتط‬ ‫ثطای‬ ‫وس‬ ‫زٞی‬.‫آقٙبؾت‬ ٝ‫تدطث‬ ‫ثب‬ ٖ‫٘ٛیؿب‬‫ُٔٙك‬‫والؼ‬ ‫لبِت‬ ‫زض‬ٖ‫ؾبظٔب‬ ‫تٛاثغ‬ ٚ ‫ٞب‬‫ٔی‬ ‫زٞی‬.‫قٛز‬
ُ‫فبی‬‫والؼ‬ ُٔ‫قب‬ ‫ٞبی‬‫تٛاثغ‬ ٚ ‫ٞب‬‫زض‬‫زایطوتٛضی‬‫ٞبیی‬ُ‫زاذ‬ ‫زض‬‫ٔٙجغ‬ ‫زضذت‬4
ٖ‫ؾبظٔب‬‫ٔی‬ ‫زٞی‬.‫قٛ٘س‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫لبِت‬ ‫زض‬ ‫وس‬ ،ٖ‫پبیب‬ ‫زض‬‫وتبة‬ ٚ ‫ٞب‬ٝ٘‫ذب‬‫ٞب‬
ٖ‫ؾبظٔب‬‫ٔی‬ ‫زٞی‬.‫قٛز‬‫لسضت‬ ْ‫ٔىب٘یع‬ ‫٘ٛز‬ ‫زض‬ َٚ‫ٔبغ‬ ٓ‫ؾیؿت‬ٖ‫ؾبظٔب‬ ‫ثطای‬ ‫ضا‬ ‫ٔٙسی‬‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫وس‬ ‫زٞی‬ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ‫قٕب‬ ٚ ،‫وٙس‬‫چٍٍٛ٘ی‬ ‫ثب‬ ُٝ‫ضاث‬ ‫زض‬
ٜ‫ثٟط‬ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ٗ‫ٌطفت‬.‫آٔٛذت‬ ‫ذٛاٞیس‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثط‬ ٖ‫قس‬ ٍّ‫ٔؿ‬ ٚ ‫زضن‬ٖٚ‫آؾٙىط‬ ‫٘ٛیؿی‬‫ٔی‬‫تٛا٘س‬ٖ‫ظٔب‬ ‫ٔمساضی‬‫ثط‬‫ثبقس؛‬ٝ‫خبث‬ ‫یه‬ ٝ‫ث‬ ‫٘یبظ‬ ٚ‫زض‬ ‫خبیی‬‫َطظ‬‫تفىط‬ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ُٔٙك‬ ٝ‫و‬ٝ‫چ‬ ٝ‫ث‬
‫نٛضت‬‫قٛز‬ ‫اخطا‬ ‫ثبیس‬‫زاضز‬.ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫زض‬‫ٔی‬ ‫قٕب‬ ،ٖٚ‫ؾٙىط‬ ‫٘ٛیؿی‬‫ض‬ ‫وس‬ ٍ‫ذ‬ ‫یه‬ ‫تٛا٘یس‬ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ُ‫لج‬ ٝ‫و‬ ‫ذَُٛی‬ ْ‫تٕب‬ ٝ‫و‬ ‫ثٙٛیؿیس‬ ّٝ‫ٔؿئ‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ّٓ‫ػ‬ ‫ثب‬ ‫ضا‬ ‫ا‬
ٜ‫آٔس‬ٜ‫قس‬ ‫اخطا‬ ٝ‫ِحظ‬ ٖ‫آ‬ ‫تب‬ ‫ا٘س‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫زض‬ .‫ا٘س‬‫ٔی‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ُٔٙك‬ ،‫أب‬ ٖٚ‫آؾٙىط‬ ‫٘ٛیؿی‬‫ٔبقیٙی‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫قجی‬ ‫اثتسا‬ ‫زض‬ ‫تٛا٘س‬‫ثیبیس‬ ‫٘ظط‬ ٝ‫ث‬ٜ‫پیچیس‬ ‫ضٚقی‬ ٚ ‫اثعاض‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬
‫ٔی‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫ضا‬ ٜ‫ؾبز‬ ‫وبض‬ ‫یه‬‫زٞس‬‫ضا‬ ٜ‫قس‬ ‫نطف‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫اضظـ‬ .ٝ‫تٛؾؼ‬ ٝ‫ث‬ ‫قطٚع‬ ‫اظ‬ ُ‫لج‬ ٝ‫و‬ ‫زاضز‬ٜ‫پطٚغ‬ ‫یه‬ ‫ی‬،‫ثعضي‬ ‫ی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ضفتبض‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٝ‫و‬ ‫ثیبٔٛظیس‬ٖ‫تب‬
‫ضا‬ٝ‫ث‬‫ُّٔٛة‬ ٛ‫٘ح‬.‫وٙیس‬ َ‫وٙتط‬
‫تىٙیه‬ ‫اظ‬ ‫تؼسازی‬ ،ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬‫ٞبی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٟٓٔٞ‫ذٛا‬ ‫ضا‬ ٖٚ‫آؾٙىط‬ ‫٘ٛیؿی‬‫ی‬‫ٔی‬ ‫ضا‬ ٖ‫أىب‬ ٗ‫ای‬ ‫قٕب‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫آٔٛذت‬ ‫س‬‫تب‬ ‫زٞٙس‬‫زلیك‬ َ‫وٙتط‬ٜٛ‫٘ح‬‫اخطای‬ ‫ی‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬‫ضا‬ ٖ‫تب‬‫زٞیس‬ ْ‫ا٘دب‬.ٝ‫و‬ ‫آٔٛذت‬ ‫ذٛاٞیس‬
1
open source
2
build system
3
integrated development environment (IDE)
4
source tree

19. 44
‫ضذساز‬ ٝ‫ث‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬‫ٞبی‬‫ته‬ٝ‫ٔطتج‬‫ای‬‫زٞیس‬ ‫پبؾد‬
‫ضذساز‬ ٝ‫ث‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬‫ٔی‬ ‫تىطاض‬ ٝ‫و‬ ‫ٞبیی‬‫وٙیس‬ ‫ضؾیسٌی‬ ‫قٛ٘س‬
‫ثیبٚضیس‬ ‫زض‬ ‫ٔتٛاِی‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ٖٚ‫آؾٙىط‬ ‫ُٔٙك‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬
‫ٔی‬ ‫قطٚع‬ ّٝ‫ٔؿئ‬ ٗ‫ای‬ ‫ثب‬ ‫أب‬‫ٔی‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٝ‫و‬ ٓ‫وٙی‬ٜ‫ػٟس‬ ‫اظ‬ ‫تٛا٘یس‬ّٝ‫ٔؿئ‬ ‫ی‬‫ؾ‬ ‫ی‬ٖ‫بظٔب‬‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫َطیك‬ ‫اظ‬ ‫وس‬ ‫زٞی‬َٚ‫ٔبغ‬‫ٞب‬‫وس‬ ‫ٍٟ٘ساضی‬ ‫ثطای‬ ‫٘ٛز‬ ‫(ضٚـ‬
ٝ‫ث‬ٖ‫ؾبظٔب‬ ‫نٛضت‬‫زٞی‬ٚ ٜ‫قس‬ٝ‫ثؿت‬‫ثٙسی‬‫قس‬ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثطای‬ ٜ)ٖ‫آؾب‬ ‫ٔدسز‬ ‫ی‬‫ثطآییس‬.
3.7‫سازهاى‬ُ‫استفاد‬ ٍ ‫دّی‬‫ًَد‬ ‫در‬ ‫عولکرد‬ ‫از‬ ‫هجذد‬ ‫ی‬
ُٝ‫٘م‬ ٝ‫ث‬ ‫اغّت‬ ،ٖ‫آ‬ ‫غیط‬ ٝ‫چ‬ ‫٘ٛز‬ ٝ‫چ‬ ،ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫یه‬ ٗ‫ؾبذت‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬‫ٔی‬ ‫ای‬‫ضؾیس‬‫ضا‬ َ‫وٙتط‬ ٚ ‫ٔسیطیت‬ ،‫ٚاحس‬ ُ‫فبی‬ ‫یه‬ ‫زض‬ ‫وس‬ ْ‫تٕب‬ ٖ‫زاز‬ ‫لطاض‬ ‫زیٍط‬ ٝ‫و‬
‫ٔی‬ ‫زقٛاض‬.‫وٙس‬‫ٔی‬ ‫ضخ‬ ّٝ‫ٔؿئ‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫و‬ ‫ظٔب٘ی‬ٖ‫ٕٞب‬ ،ْٛ‫ٔطؾ‬ ‫ضٞیبفت‬ ،‫زٞس‬ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫َٛض‬ُ‫قى‬ ‫زض‬ ‫تهٛیطی‬ ‫نٛضت‬3.1ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ای‬ ،‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زاز‬ ٖ‫٘كب‬
‫ضا‬ ‫وس‬ ‫ظیبزی‬ ‫ٔمساض‬ ‫حبٚی‬ ُ‫فبی‬ ‫یه‬ٓ‫ثطزاضی‬ٖ‫ؾبظٔب‬ ٝ‫ث‬ ْ‫السا‬ ٚ‫َط‬ ‫اظ‬ ٖ‫آ‬ ‫زٞی‬ٜٚ‫ٌط‬ ‫یك‬‫ثرف‬ ‫ثٙسی‬‫ُٔٙك‬ ‫زض‬ ٍ‫ٔطتج‬ ‫ٞبی‬،ٖ‫آ‬ َ‫ا٘تمب‬ ٚ‫ٞب‬ُ‫فبی‬ ٝ‫ث‬‫ٞبی‬
.ٓ‫وٙی‬ ٝ٘‫خساٌب‬ٖ‫ظثب‬ ‫ثطذی‬ ‫زض‬ُ‫ٔث‬ ،‫ٞب‬PHPٚRuby،ٖ‫آ‬ ٝ‫(ث‬ ‫زیٍط‬ ُ‫فبی‬ ‫یه‬ ‫اظ‬ ‫ُٔٙك‬ ٖ‫وطز‬ ‫ٚاضز‬،ُِ‫فبی‬"ٜ‫ٌٙدب٘س‬ٜ‫قس‬"1
)‫ٌفت‬ ٓ‫ذٛاٞی‬‫ٔی‬‫تٛا٘س‬
ٗ‫ای‬‫اخطا‬ ِ‫ك‬ُٙٔ ْ‫تٕب‬ ٝ‫و‬ ‫ثسٞس‬ ‫ضا‬ ‫ٔؼٙب‬ُِ‫فبی‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬،ٜ‫قس‬ ٜ‫ٌٙدب٘س‬ِٚ‫لّٕط‬‫ؾطاؾطی‬2
‫ضا‬‫ٔی‬ ‫لطاض‬ ‫تبثیط‬ ‫تحت‬‫زٞس‬.
‫ٔؼطفی‬ ‫تبثغ‬ ‫ٞط‬ ٚ ٜ‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ‫ٔتغیط‬ ‫ٞط‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ٔؼٙی‬ ٗ‫ثسی‬ ٗ‫ای‬ٜ‫قس‬3
‫ذُط‬ ،ٜ‫قس‬ ٜ‫ٌٙدب٘س‬ ُ‫فبی‬ ‫زض‬‫ضٚ٘ٛیؿی‬4
ٖ‫آ‬ ‫ضٚی‬ٜ‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫ٞبیی‬
ٜ‫قس‬ ‫ٔؼطفی‬ ٚ.‫زاضز‬ ‫پی‬ ‫زض‬ ‫ضا‬ ‫ا٘س‬
‫ثب‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫٘ٛقت‬ َ‫حب‬ ‫زض‬ ‫وٙیس‬ ‫فطو‬ ‫ٔثال‬PHPٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثبقیس؛‬:‫ثبقس‬ ‫ظیط‬ ‫ُٔٙك‬ ُٔ‫قب‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ٕٔى‬ ‫قٕب‬ ‫ی‬
1
included
2
global scope
3
declared
4
overwriting

20. 41
3.7.2ٌِ‫بْی‬‫سازی‬‫از‬ ُ‫استفاد‬ ‫با‬ ‫هاشٍل‬ ‫ساخت‬module.exports
‫ٞطچٙس‬‫ٔمساضزٞی‬‫قیء‬exports‫ٔتغیط‬ ٚ ‫تٛاثغ‬ ‫ثب‬‫اؾت‬ ‫ٔٙبؾت‬ َٚ‫ٔبغ‬ ‫ؾبذت‬ ‫٘یبظٞبی‬ ‫ثیكتط‬ ‫ثطای‬ ‫ٞب‬ٖ‫ظٔب‬ ،‫تب‬ ‫ثرٛاٞیس‬ ٝ‫و‬ ‫آٔس‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫پیف‬ ‫ٞبیی‬
.‫وٙس‬ َٚ‫ػس‬ َ‫ٔس‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ َٚ‫ٔبغ‬ ‫یه‬
ٝ‫ث‬ُ‫تجسی‬ َٚ‫ٔبغ‬ ،َ‫ٔثب‬ ٖ‫ػٙٛا‬ٜ‫وٙٙس‬ُ‫لج‬ ٝ‫و‬ َٛ‫پ‬ ‫ٚاحس‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ،‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ‫ثرف‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ‫تط‬ُ‫قى‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ‫تٛا٘س‬ٜ‫زٚثبض‬ٝ‫٘ٛقت‬ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫قٛز‬‫خبی‬ٖ‫ثطٌطزا٘س‬‫یه‬
‫اؾت‬ ‫تٛاثؼی‬ ‫حبٚی‬ ٝ‫و‬ ‫قیء‬،‫یه‬‫ػسز‬‫تبثغ‬ٜ‫ؾبظ٘س‬‫ی‬1
Currencyٜ‫پیبز‬ ‫یه‬ .‫ثطٌطزا٘س‬ ‫ضا‬‫قیءٌطا‬ ‫ؾبظی‬‫ٔی‬:‫ثبقس‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫قجی‬ ‫چیعی‬ ‫تٛا٘س‬
‫اظ‬ ‫تبثغ‬ ‫یه‬ ‫ثبظٌكت‬requireٝ‫ث‬‫خبی‬‫ثبظٌكت‬‫قیء‬ ‫یه‬ٖ‫آ‬ ‫اظ‬‫ٔی‬ َٚ‫ٔبغ‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫چیعی‬ ‫تٟٙب‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫و‬ ‫نٛضتی‬ ‫زض‬ ،‫ضا‬ ‫قٕب‬ ‫وس‬ ،‫ذٛاٞیس‬
‫ذٛـ‬‫ؾبذت‬‫تط‬‫ٔی‬.‫وٙس‬
‫ٔی‬ ‫ثط‬ ‫تبثغ‬ ‫یب‬ ‫ٔتغیط‬ ‫ػسز‬ ‫یه‬ ٝ‫و‬ َٚ‫ٔبغ‬ ‫یه‬ ٗ‫ؾبذت‬ ‫ثطای‬ٝ‫و‬ ‫ثع٘یس‬ ‫حسؼ‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ٕٔى‬ ،‫ٌطزا٘س‬‫ثبیس‬exports‫ضا‬ٝ‫ث‬‫ؾبزٌی‬‫ٔی‬ ٝ‫و‬ ‫چیعی‬ ‫ٞط‬ ‫ثب‬‫ذٛاٞیس‬
ٝ‫و‬ ‫زاضز‬ ‫تٛلغ‬ ‫٘ٛز‬ ٖٛ‫چ‬ ،‫وطز‬ ‫٘رٛاٞس‬ ‫وبض‬ ٗ‫ای‬ ‫أب‬ .‫وٙیس‬ ‫ٔمساضزٞی‬ ‫قٛز‬ ٜ‫ثطٌطزا٘س‬exportsً‫ا‬‫ٔدسز‬‫ثب‬‫ٞیچ‬‫قیء‬‫ٔتغیط‬ ‫یب‬ ،‫تبثغ‬ ،‫ٔمساض‬ ‫زیٍطی‬‫زٞی‬
.‫٘كٛز‬‫زض‬ ‫ٔٛخٛز‬ َٚ‫ٔبغ‬ ‫وس‬‫ٕ٘بی‬‫ٔمساض‬ ٝ‫ث‬ ْ‫السا‬ ‫ثؼسی‬‫زٞی‬exports‫ٔی‬ ‫تبثغ‬ ‫یه‬ ‫ثب‬.‫وٙس‬
ٗ‫ای‬ ‫ثطای‬ٖ‫ٕٞب‬ ُ‫لج‬ َٚ‫ٔبغ‬ ‫تب‬ ٓ‫وٙی‬ ‫وبضی‬ ٝ‫و‬ٝ‫و‬ ‫زاضیس‬ ‫٘یبظ‬ ،‫وٙس‬ ‫وبض‬ ‫اؾت‬ ‫ا٘تظبض‬ ‫ٔٛضز‬ ٝ‫و‬ ‫َٛض‬exports‫ثب‬ ‫ضا‬module.exports.‫وٙیس‬ ٗ‫خبیٍعی‬
ْ‫ٔىب٘یع‬module.exports‫ٔی‬ ‫ضا‬ ٖ‫أىب‬ ٗ‫ای‬ ‫قٕب‬ ٝ‫ث‬‫ضا‬ ‫قیء‬ ‫یب‬ ،‫تبثغ‬ ،‫ٔتغیط‬ ‫ته‬ ‫یه‬ ‫تب‬ ‫زٞس‬‫نبزض‬2
.‫وٙیس‬ٓٞ ٝ‫و‬ ‫ثؿبظیس‬ ‫ٔبغِٚی‬ ‫اٌط‬exportsٚ
ٓٞmodule.exports،‫ثبقس‬ ٜ‫وطز‬ ‫ٔمساضزٞی‬ ‫ضا‬module.exports‫ٔی‬ ٜ‫ثبظٌطزا٘س‬ٚ ‫قٛز‬exports‫ٔی‬ ٝ‫ٌطفت‬ ٜ‫٘بزیس‬.‫قٛز‬
‫هی‬ ‫صادر‬ ً‫ا‬‫حقیقت‬ ‫چیس‬ ِ‫چ‬‫ضَد‬
ٖ‫آ‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٝ‫ث‬ ً‫ب‬‫ٟ٘بیت‬ ٝ‫و‬ ٝ‫چ‬‫ٔی‬ ‫نبزض‬ ‫قٕب‬ ‫ی‬‫قٛز‬module.exports.‫اؾت‬exportsٝ‫ث‬ِ‫ع‬‫اضخب‬ ‫یه‬ ‫ؾبزٌی‬3
ٝ‫ث‬ ‫ؾطاؾطی‬
1
constructor function
2
export
3
reference

21. 55
module.exportsٝ‫ث‬ ‫آغبظ‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ،‫اؾت‬‫ٔی‬ ٝ‫و‬ ‫ذبِی‬ ‫قیء‬ ‫یه‬ ‫نٛضت‬ٗ‫ثٙبثطای‬ .‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ‫تؼطیف‬ ‫ثیفعاییس‬ ‫ذهٛنیبت‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ‫تٛا٘یس‬
ِ‫ت‬‫ػجبض‬ ً‫ال‬‫ٔث‬exports.myFuncٜ‫وٛتب‬ ٗ‫خبیٍعی‬ ‫یه‬ ‫تٟٙب‬‫ثطای‬ ‫تط‬module.exports.myFunc.‫اؾت‬
‫اٌط‬ ً‫ب‬‫٘تیدت‬‫ٔمساض‬exportsٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ٓ‫وٙی‬ ‫ػٛو‬ ‫ضا‬‫اضخبع‬ ‫زیٍطی‬ ‫چیع‬‫وٙس‬ٗ‫ثی‬ ‫اضخبع‬ ،module.exportsٚexports‫ٔی‬ ‫لُغ‬ٚ .‫قٛز‬
ٖٛ‫چ‬module.exports‫ٔی‬ ‫نبزض‬ ً‫ب‬‫حمیمت‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫چیعی‬،‫قٛز‬exportsٖ‫آ‬ ‫زیٍط‬‫وطز‬ ‫٘رٛاٞس‬ ‫وبض‬ ‫اؾت‬ ‫ا٘تظبض‬ ‫ٔٛضز‬ ٝ‫و‬ ‫َٛض‬—‫زیٍط‬
ٝ‫ث‬module.exports‫ٕ٘ی‬ ‫اضخبع‬،‫وٙس‬ ‫پیسا‬ ٝٔ‫ازا‬ َ‫اتهب‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫و‬ ‫ثرٛاٞیس‬ ‫اٌط‬ .‫وٙس‬‫ٔی‬ٝ‫و‬ ‫وٙیس‬ ‫وبضی‬ ‫تٛا٘یس‬module.exportsٜ‫زٚثبض‬
ٝ‫ث‬exports:ُ‫قى‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ،‫وٙس‬ ‫اضخبع‬
‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬exports‫یب‬module.exports‫ٔی‬ ،‫زاضیس‬ ٝ‫و‬ ‫٘یبظی‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫ثؿت‬ ،َٚ‫ٔبغ‬ ‫لبِت‬ ‫زض‬ ‫ضا‬ ‫ػّٕىطزٞب‬ ‫تٛا٘یس‬ٖ‫ؾبظٔب‬ ‫ٞب‬‫اظ‬ ٚ ‫وٙیس‬ ‫زٞی‬‫ٌطفتبض‬
ٖ‫قس‬ْ‫زا‬ ‫زض‬‫اؾىطیپت‬‫ٞبی‬ٝ‫ٕٞیك‬‫ضقس‬ َ‫حب‬ ‫زض‬.‫وٙیس‬ ‫اختٙبة‬
3.7.3ُ‫استفاد‬‫هاشٍل‬ ‫از‬ ‫هجذد‬ ‫ی‬ِ‫پَض‬ ‫از‬ ُ‫استفاد‬ ‫با‬ ‫ّا‬‫ی‬node_modules
ْ‫اِعا‬َٚ‫ٔبغ‬ٖ‫ٔىب‬ ‫زض‬ ٗ‫زاقت‬ ‫لطاض‬ ٝ‫ث‬ ‫ٞب‬ٖ‫ؾبظٔب‬ ‫ثطای‬ ،ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٝ‫ث‬ ‫٘ؿجت‬ ‫٘ؿجی‬ ‫ٞبی‬ِ‫س‬‫و‬ ‫زٞی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٝ‫ث‬ ‫ٔرتم‬‫ا‬‫ذبل‬ ‫ی‬‫ٔفیس‬ٝ‫و‬ ‫وسی‬ ‫ثطای‬ ‫أب‬ ،‫اؾت‬
ٖ‫آ‬ ‫ثرٛاٞیس‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫زض‬ ً‫ا‬‫ٔدسز‬ ‫ضا‬‫اؾت‬ ‫ٔرتّف‬ ‫ٞبی‬‫ثٍصاضیس‬ ‫اقتطان‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫زیٍطا‬ ‫ثب‬ ‫یب‬ ‫وٙیس‬ ٜ‫فبز‬‫٘ساضز‬ ‫ضا‬ ٜ‫فبیس‬ ٖ‫ٕٞب‬.‫فطز‬ ٝ‫ث‬ ‫ٔٙحهط‬ ْ‫ٔىب٘یع‬ ‫یه‬ ‫زاضای‬ ‫٘ٛز‬
‫ثطای‬ٜ‫اؾتفبز‬ٜ‫اخبظ‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫وس‬ ‫اظ‬ ‫ٔدسز‬ ‫ی‬‫ی‬‫ٔی‬ ُ‫فبی‬ ٓ‫ؾیؿت‬ ‫زض‬ ٖ‫آ‬ ٖ‫ٔىب‬ ٗ‫زا٘ؿت‬ ٖٚ‫ثس‬ ‫ضا‬ َٚ‫ٔبغ‬ ‫یه‬ ْ‫اِعا‬‫زایطوتٛضی‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ْ‫ٔىب٘یع‬ ٗ‫ای‬ .‫زٞس‬
node_modules.‫اؾت‬

22. 51
،ُ‫لج‬ َ‫ٔثب‬ ‫زض‬./currency‫اٌط‬ .‫وطزیس‬ ْ‫اِعا‬ ‫ضا‬./ٍ‫فم‬ ٚ ‫وٙیس‬ ‫حصف‬ ‫ضا‬currencyَٚ‫ٔبغ‬ ٗ‫ای‬ ‫خؿتدٛی‬ ‫ثطای‬ ٜ‫لبػس‬ ‫تؼسازی‬ ‫اظ‬ ‫٘ٛز‬ ،‫وٙیس‬ ْ‫اِعا‬ ‫ضا‬
‫ٔی‬ ‫پیطٚی‬ٖ‫(ٕٞب‬ ‫وٙس‬ُ‫قى‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫َٛض‬3.5.)‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ‫ٔكرم‬
ِ‫ی‬ُ‫ٔحی‬ ِ‫ط‬‫ٔتغی‬1
NODE_PATHٖ‫ٔىب‬ ٖ‫وطز‬ ‫ٔكرم‬ ‫ثطای‬ ‫ضا‬ ‫ضٚقی‬َٚ‫ٔبغ‬ ‫ثطای‬ ٗ‫ٕٔى‬ ‫ٞبی‬‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫٘ٛز‬ ‫ٞبی‬،ٜ‫اؾتفبز‬ ‫نٛضت‬ ‫زض‬ .‫وٙس‬
NODE_PATH‫زایطوتٛضی‬ ‫اظ‬ ‫ِیؿتی‬ ‫ثب‬ ‫ثبیس‬‫ٔمساض‬ ‫ٞب‬‫ٚیٙسٚظ‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫قٛز‬ ‫زٞی‬‫ِٕی‬‫ؾ‬ ‫ثب‬ُِ‫وب‬ٚ ٗٝ‫ثمی‬ ‫زض‬ٓ‫ؾیؿت‬ ‫ی‬ُٔ‫ػب‬ُِٗ‫وب‬ ‫ثب‬ ‫ٞب‬‫خسا‬ ٓٞ ‫اظ‬
‫ٔی‬.‫قٛ٘س‬
1
environmental variable

23. 11
‫بخص‬2
ِ‫تَسع‬ِ‫برًاه‬ ‫ی‬‫ًَد‬ ‫با‬ ‫ٍب‬ ‫ّای‬
‫ػّٕىطز‬ ٗ‫زاقت‬HTTPٝ‫ث‬ٝ‫تؼجی‬ ‫نٛضت‬‫٘ٛز‬ ‫ذٛز‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬‫تٙبؾت‬ ‫ٚخٛز‬ ‫ثبػث‬ ،‫شاتی‬ٝ‫تٛؾؼ‬ ‫ثطای‬ ‫٘ٛز‬ ‫زض‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ی‬‫ٚة‬ ‫ٞبی‬‫ٔی‬ٝ‫تٛؾؼ‬ ‫اظ‬ ‫٘ٛع‬ ٗ‫ای‬ .‫قٛز‬
ٗ‫پطَطفساضتطی‬‫اؾت‬ ‫٘ٛز‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬.
ٗ‫ای‬ ‫زض‬‫ثرف‬‫ػّٕىطز‬ ‫اظ‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٝ‫و‬ ‫آٔٛذت‬ ‫ذٛاٞیس‬HTTPِ‫تؼجی‬ٖٝ‫آ‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬ ٚ ،‫وٙیس‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫٘ٛز‬ ٖٚ‫زض‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬‫فهّی‬ٜ‫شذیط‬ ‫ثب‬ ُٝ‫ضاث‬ ‫زض‬‫ؾبظی‬
ٜ‫زاز‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ٞبی‬‫٘ٛز‬ ‫ٞبی‬‫آٔس‬ ‫ذٛاٞس‬.

24. 11

25. 15
‫فصل‬4
ِ‫برًاه‬ ‫ساختي‬‫ًَد‬ ‫ٍب‬ ‫ّای‬
‫هی‬ ‫پَضص‬ ‫فصل‬ ‫ایي‬ ِ‫ک‬ ‫هطالبی‬‫دّذ‬
‫زضذٛاؾت‬ ٝ‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬‫ٞبی‬HTTP‫ثب‬APIِ‫٘ٛز‬
‫یه‬ ٗ‫ؾبذت‬"ِ‫ة‬ٚ ِ‫ؽ‬‫ؾطٚی‬"1
RESTful
ٝ‫اضائ‬ُ‫فبی‬ ‫ی‬‫ایؿتب‬ ‫ٞبی‬
ْ‫فط‬ ‫اظ‬ ‫وبضثط‬ ‫ٚضٚزی‬ ‫زضیبفت‬‫ٞب‬
ٕٗ‫ای‬‫ثب‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ؾبظی‬HTTPS
‫اث‬ ‫ثب‬ ،ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ٗ‫ؾبذت‬ ‫ثطای‬ ‫٘ٛز‬ ٝ‫و‬ ‫عاضٞبیی‬‫ؾطٚضٞب‬‫ی‬HTTP‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬َٚ‫ٔبغ‬ ٚ ،‫قس‬ ‫ذٛاٞیس‬ ‫آقٙب‬ ‫وٙس‬fs(filesystemٝ‫اضائ‬ ‫ثطای‬ ٝ‫و‬ )‫ی‬
ُ‫فبی‬‫ٔی‬ ‫ٔؼطفی‬ ‫اؾت‬ ‫يطٚضی‬ ‫ایؿتب‬ ‫ٞبی‬‫زیٍط‬ َٕٛ‫ٔؼ‬ ‫٘یبظٞبی‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٝ‫و‬ ‫آٔٛذت‬ ‫ذٛاٞیس‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬ .‫قٛز‬‫زض‬ٝٔ‫ثط٘ب‬‫ثطآٚضیس‬ ‫ضا‬ ‫ٚة‬ ‫ٞبی‬ُ‫لجی‬ ‫اظ‬ ،
ٗ‫ؾبذت‬ِ‫ة‬ٚ ِ‫ؽ‬‫ؾطٚی‬RESTfulْ‫فط‬ ‫َطیك‬ ‫اظ‬ ‫وبضثط‬ ‫اظ‬ ‫ٚضٚزی‬ ‫زضیبفت‬ ،ٗ‫پبیی‬ ‫ؾُح‬‫ٞب‬‫ی‬HTML‫آح‬ ‫پیكطفت‬ ‫ضنس‬ ،ِ‫ز‬ِٛ‫یه‬ ٖ‫وطز‬ ٗٔ‫ا‬ ٚ ،ُ‫فبی‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬‫ثب‬ ‫ٚة‬ ‫ی‬Secure Sockets Layer(SSL)‫٘ٛز‬.
ٝ‫ٞؿت‬ ‫زض‬‫یه‬ ‫٘ٛز‬ ‫ی‬"ٝ‫تدعی‬ٜ‫وٙٙس‬‫ی‬HTTPِٗ‫حی‬ ِٖ‫خطیب‬"2
‫لسضت‬‫ٔٙس‬‫اظ‬ ٝ‫و‬ً‫ا‬‫حسٚز‬1500ٝٙ‫ثٟی‬ ‫وس‬ ٍ‫ذ‬ٖ‫ظثب‬ ٝ‫ث‬ ٜ‫قس‬C‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ُ‫تكىی‬،‫ٚخٛز‬
،‫زاضز‬ٍ‫تٛؾ‬ ٝ‫و‬ٜ‫ؾبظ٘س‬ ‫قرم‬‫٘ٛز‬ ‫ی‬.‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٝ‫٘ٛقت‬ٗ‫ای‬ٝ‫تدعی‬ٜ‫وٙٙس‬‫ثب‬ ‫تطویت‬ ‫زض‬ ،APIِTCPِ‫ؾُح‬ِ‫خبٚااؾىطیپت‬ ‫اذتیبض‬ ‫زض‬ ‫٘ٛز‬ ٝ‫و‬ ‫پبییٙی‬
‫ٔی‬ ‫لطاض‬‫ثط‬ ،‫زٞس‬‫ا‬ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬ ‫یه‬ ٖ‫یتب‬HTTPِ،ٗ‫پبیی‬ ‫ؾُح‬ ‫ذیّی‬‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫ضا‬ ‫ٔٙؼُف‬ ‫ثؿیبض‬ ‫أب‬.‫وٙس‬
1
web service
2
streaming HTTP parser

26. 11
َٚ‫ٔبغ‬ ‫ثیكتط‬ ‫ٔب٘ٙس‬ٝ‫ٞؿت‬ ُ‫زاذ‬ ‫ٞبی‬َِٚ‫ٔبغ‬ ،‫٘ٛز‬ ‫ی‬http‫َطفساضی‬ ‫ؾبزٌی‬ ‫اظ‬‫ٔی‬‫وٙس‬.ٖ‫وطز‬ ٓٞ‫فطا‬API‫ؾُح‬ ‫ٞبی‬ِ‫ثبال‬ٖ‫آؾب‬ ‫ثطای‬‫وبضٞب‬ ٖ‫وطز‬ ‫تط‬
ٜ‫ثطػٟس‬ٓ‫فطی‬ ‫ی‬‫ٚضن‬‫قر‬ ‫ٞبی‬‫م‬‫ٔی‬ ٝ‫ٌصاقت‬ ‫ثبلی‬ ‫ثبِث‬‫قٛ٘س‬.ُ‫قى‬4.1‫وبِجس‬‫قٙبؾی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫یه‬‫ی‬‫تحت‬‫ٔی‬ ‫ٕ٘بیف‬ ‫ضا‬ ‫٘ٛز‬ ‫ٚة‬،‫زٞس‬‫ٔی‬ ٖ‫٘كب‬ ٚٝ‫و‬ ‫زٞس‬
API‫ٔی‬ ٝ‫ٞؿت‬ ‫زض‬ ٗ‫پبیی‬ ‫ؾُح‬ ‫ٞبی‬‫تدطز‬ ٚ ،‫ٔب٘ٙس‬‫ٞب‬ٜٚ‫پیبز‬‫ؾبظی‬‫ٞب‬،‫اخعای‬ ٖ‫آ‬ ‫ضٚی‬ ‫ثط‬ٜ‫ؾبظ٘س‬ٝ‫پبی‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ٝ‫ؾبذت‬.‫قٛ٘س‬
‫اظ‬ ‫ثطذی‬ ً‫ب‬ٕ‫ٔؿتمی‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬API‫ٔی‬ ‫پٛقف‬ ‫ضا‬ ‫٘ٛز‬ ٗ‫پبیی‬ ‫ؾُح‬ ‫ٞبی‬.‫زٞس‬‫نٛضتی‬ ‫زض‬‫فط‬ ٚ ‫ثبالتط‬ ‫ؾُح‬ ٓ‫ٔفبٞی‬ ٝ‫ث‬ ‫ثیكتط‬ ٝ‫و‬‫ی‬ٓ‫ٚضن‬ٝ‫ػالل‬ ‫ٚة‬ ‫ٞبی‬
ُ‫(ٔث‬ ‫زاضیس‬Express‫ٔی‬ ٚ )‫ذٛاٞیس‬ً‫ب‬ٕ‫ٔؿتمی‬ٖ‫آ‬ ‫ؾطاؽ‬ ٝ‫ث‬‫ثطٚیس‬ ‫ٞب‬‫ٔی‬‫وٙیس‬ ‫ػجٛض‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫تٛا٘یس‬ٓ‫فطی‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ‫وتبة‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ‫(ٞطچٙس‬‫ٚضن‬‫ٞب‬
‫ٕ٘ی‬ ٝ‫پطزاذت‬)‫قٛز‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٗ‫ؾبذت‬ ‫اظ‬ ُ‫لج‬ ‫أب‬ .ِ‫ة‬ٚ ‫ٞبی‬‫َٙی‬‫غ‬‫٘ٛز‬ ‫ثب‬‫ثب‬ ‫تب‬ ‫زاقت‬ ‫ذٛاٞیس‬ ‫٘یبظ‬ ،APIِ-HTTPِ‫ثٙیبزی‬‫ٔی‬ ٝ‫و‬ ،‫قٛیس‬ ‫آقٙب‬‫ثؿتطی‬ ‫تٛا٘س‬
ٓ‫فطی‬ ٚ ‫اثعاضٞب‬ ٖ‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ‫ثطای‬ ‫ثبقس‬‫ٚضن‬‫ثبالتط‬ ‫ؾُح‬ ‫ٞبی‬ٖ‫آ‬ ‫ثط‬ ‫ٔجتٙی‬.
4.7ِ‫ر‬ٍ‫سر‬ ‫هباًی‬HTTP

27. 11
ٖٛٙ‫او‬ٝ‫اضائ‬ ٝ‫ث‬ ٗ‫پبیی‬ ‫ؾُح‬ ‫ٍ٘بٞی‬ ٝ‫و‬ٝ‫ا٘ساذت‬ ‫٘ٛز‬ ٍ‫تٛؾ‬ ُ‫فبی‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ‫ٍ٘بٞی‬ ،ٓ‫ای‬ٝ‫تٛؾؼ‬ ‫اظ‬ ‫زیٍط‬ ‫ذهٛنیت‬ ‫یه‬ ٝ‫ث‬ ٓ‫ا٘ساظی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ی‬‫ٚة‬ ‫ٞبی‬ٖ‫ٕٞب‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬
‫ا‬ْ‫فط‬ ‫اظ‬ ٖ‫وبضثطا‬ ‫ٚضٚزی‬ ‫زضیبفت‬ :‫اؾت‬ ‫ٟٔتط‬ ‫قبیس‬ ٚ ،َٚ‫ٔتسا‬ ٜ‫٘ساظ‬‫ٞبی‬HTML.
4.4‫فرم‬ ‫از‬ ‫کاربراى‬ ‫ٍرٍدی‬ ‫دریافت‬‫ّا‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ٝ‫ث‬ ‫ٚة‬ ‫ٞبی‬‫ٔی‬ ‫زضیبفت‬ ْ‫فط‬ َ‫اضؾب‬ ‫َطیك‬ ‫اظ‬ ‫ضا‬ ٖ‫وبضثطا‬ ‫ٚضٚزی‬ َٚ‫ٔتسا‬ ‫َٛض‬ْ‫ا٘دب‬ ‫٘ٛز‬ .‫وٙٙس‬‫ثؼسی‬ ‫وبضٞبی‬)ُ‫فبی‬ ‫آپّٛز‬ ‫یب‬ ‫اػتجبضؾٙدی‬ ُ‫لجی‬ ‫(اظ‬
‫ٕ٘ی‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫قٕب‬ ‫ثطای‬ ‫ضا‬‫زٞس‬—‫تٟٙب‬ ‫٘ٛز‬"ٜ‫زاز‬ٝ٘‫ثس‬ ‫ی‬"1
‫ٔی‬ ٓٞ‫فطا‬ ٖ‫ثطایتب‬ ‫ضا‬.‫وٙس‬‫ثطؾس‬ ‫٘ظط‬ ٝ‫ث‬ ‫٘بُّٔٛة‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ٕٔى‬‫أب‬‫ػمبیس‬2
(‫٘ظط‬ ٝ‫ث‬ :ٜ‫ٍ٘بض٘س‬
‫ٔی‬( ‫ػمبیس‬ ‫اظ‬ ‫ٔٙظٛض‬ ً‫ب‬‫تمطیج‬ ٝ‫و‬ ‫ضؾس‬opinions)،ٓ‫تهٕی‬‫ٌیطی‬،‫اخطا‬ ٚ‫ٔٛضز‬ ‫زض‬ٜٛ‫٘ح‬‫ی‬ٜ‫پیبز‬ِ‫ی‬‫ؾبظ‬‫ٔی‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ُ‫ٔؿبئ‬ ‫ثطذی‬ُ‫قى‬ ٝ‫ث‬ ‫تٛا٘ٙس‬‫ٞبی‬
ٜ‫پیبز‬ ‫ٔرتّف‬)‫قٛ٘س‬ ‫ؾبظی‬ٓ‫فطی‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬‫ٚضن‬‫قرم‬ ‫ٞبی‬‫ثبِث‬‫ٔی‬ ‫ٚاٌصاض‬‫یه‬ ‫ذٛز‬ ‫تب‬ ‫وٙس‬APIِِٗ‫پبیی‬ ‫ؾُح‬.‫وٙس‬ ٓٞ‫فطا‬ ‫ضا‬ ٜ‫ؾبز‬ ٚ ‫وبضآٔس‬
‫ٔی‬ ‫ٍ٘بٞی‬ ،‫ثرف‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ٓ‫وٙی‬‫ٔی‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٝ‫و‬:‫زٞیس‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫ضا‬ ‫ظیط‬ ‫وبضٞبی‬ ‫تٛا٘یس‬
‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬ٜ‫قس‬ َ‫اضؾب‬ ْ‫فط‬ ‫فیّسٞبی‬ ٝ
ُ‫فبی‬ ٝ‫ث‬ ‫ضؾیسٌی‬‫آپّٛز‬ ‫ٞبی‬‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ٜ‫قس‬formidable
ٝ‫ٔحبؾج‬ٝ‫ث‬ ‫آپّٛز‬ ‫پیكطفت‬ ٖ‫ٔیعا‬ ‫ی‬ً٘‫ثالزض‬ ‫نٛضت‬
ٖٛٙ‫او‬ٜٛ‫٘ح‬ ٝ‫ث‬ٜ‫زاز‬ ‫پطزاظـ‬ ‫ی‬ْ‫فط‬ ‫ی‬‫زضیبفتی‬‫٘ٛز‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬‫ٔی‬ٓ‫پطزاظی‬.
4.4.7‫ارسال‬ ‫فرم‬ ‫فیلذّای‬ ِ‫ب‬ ‫رسیذگی‬ُ‫ضذ‬
1
body data
2
opinions

28. 11
ً‫ب‬ٕٔٛ‫ػ‬‫زض‬‫زضذٛاؾت‬‫ٞب‬‫ی‬‫ی‬‫ضا‬ ْ‫فط‬ ‫اَالػبت‬ ٝ‫و‬‫ا‬‫ٔی‬ َ‫ضؾب‬،‫وٙٙس‬Content-Type‫ٔی‬ ‫ضا‬ ‫ظیط‬ ‫ٔمساض‬ ٚ‫ز‬ ‫اظ‬ ‫یىی‬:‫ٌیطز‬
application/x-www-form-urlencoded—‫پیف‬ ‫ٔمساض‬ْ‫فط‬ ‫ثطای‬ ‫فطو‬‫ٞبی‬HTML.‫اؾت‬
multipart/form-data—‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ظٔب٘ی‬ٜ‫زاز‬ ‫یب‬ ،ُ‫فبی‬ ‫حبٚی‬ ْ‫فط‬ ٝ‫و‬ ‫قٛز‬ِ‫ط‬‫غی‬ ‫ٞبی‬-ASCII1
ٜ‫زاز‬ ‫یب‬ ،‫زٚزٚیی‬ ‫ٞبی‬2
.‫ثبقس‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثرف‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬‫ٔی‬ ‫ثبظ٘ٛیؿی‬ ‫ضا‬ ‫وبضٞب‬ ‫فٟطؾت‬ ٝ‫ث‬ ٌٛ‫ٔطث‬ ‫ی‬.ٓ‫وٙی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ٚ ْ‫فط‬ ‫یه‬ ‫اظ‬ ‫تب‬ ٓ‫وٙی‬ٗ‫ای‬ ٝ‫و‬ ‫ظٔب٘ی‬‫یه‬ ،‫ثطؾس‬ ْ‫اتٕب‬ ٝ‫ث‬ ‫وبض‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬‫وبضٞب‬ ‫فٟطؾت‬ ‫ثطای‬ ‫ٚة‬ ‫تحت‬ ‫ی‬)‫قٛ٘س‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫اؾت‬ ‫لطاض‬ ٝ‫و‬ ‫(وبضٞبیی‬ُ‫قى‬ ٝ‫ٔكبث‬ ٝ‫و‬ ‫زاقت‬ ‫ذٛاٞیس‬4.5.‫ثٛز‬ ‫ذٛاٞس‬
‫ثط٘ب‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ٝٔ‫یه‬ ،switch( ‫زضذٛاؾت‬ ‫ٔتس‬ ‫ضٚی‬req.methodٝ‫ث‬ )‫ٔی‬ ٜ‫ثطز‬ ‫وبض‬‫ٔؿیط‬ ‫یه‬ ‫تب‬ ،‫قٛز‬‫یبثی‬3
.‫زٞس‬ ُ‫قى‬ ‫ضا‬ ‫زضذٛاؾت‬ ‫ثطای‬ ٜ‫ؾبز‬ٗ‫ای‬
‫زض‬ ّٝ‫ٔؿئ‬‫ٕ٘بی‬4.5‫ٞط‬ .‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زاز‬ ٖ‫٘كب‬URLٝ‫و‬ً‫ب‬‫زلیم‬"/"‫٘جبقس‬‫پبؾد‬ ‫یه‬ ‫ثب‬"404‫٘كس‬ ‫یبفت‬"‫ٔی‬ ٝ‫ٔٛاخ‬.‫قٛز‬ُ‫فؼ‬ ‫ٞط‬HTTP‫اظ‬ ‫غیط‬
GETٚPOST
‫پبؾد‬ ‫یه‬ ‫ثب‬"400‫زضذٛاؾت‬‫٘ب‬‫ٔٙبؾت‬"‫ٔی‬ ٝ‫ٔٛاخ‬‫ضؾیسٌی‬ ‫تٛاثغ‬ .‫قٛز‬ٜ‫وٙٙس‬‫ی‬show()،add()،badRequest()ٚ ،notFound()،
ٝٔ‫ازا‬ ‫زض‬ٜ‫پیبز‬ ‫ثرف‬ ٗ‫ای‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ‫ؾبظی‬.‫قٛ٘س‬
1
non-ASCII
2
binary
3
routing

29. 11
‫ٞطچٙس‬HTMLِ‫ٟ٘بیی‬‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ً‫ال‬ٕٛ‫ٔؼ‬"‫ٔٛتٛضٞبی‬‫لبِت‬"1
‫ٔی‬ ٝ‫ؾبذت‬َ‫ٔثب‬ ،‫قٛز‬‫ٕ٘بی‬‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ٝ‫ضقت‬ ٖ‫ظز‬ ‫پیٛ٘س‬ ‫اظ‬ ‫ؾبزٌی‬ ‫ثطای‬ ‫ظیط‬.‫وٙس‬
ٖ‫وطز‬ ‫ٔمساضزٞی‬ ٝ‫ث‬ ‫٘یبظی‬res.statusCodeٝ‫ث‬ ٖٛ‫چ‬ ‫٘یؿت‬‫پیف‬ ‫نٛضت‬‫ٔمساض‬ ‫فطـ‬200ٝ٘‫(٘كب‬ٝ‫نفح‬ .‫زاضز‬ ‫ضا‬ )‫ٔٛفمیت‬ ‫ی‬‫ی‬HTMLِ
ُ‫حبن‬ُ‫قى‬ ‫زض‬ ‫ٔطٚضٌط‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬4.5.‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زاز‬ ٖ‫٘كب‬
‫تبثغ‬notFound()‫ٔی‬ ‫ضا‬ ‫پبؾد‬ ‫قیء‬‫ضا‬ ‫ٚيؼیت‬ ‫وس‬ ٚ ،‫ٌیطز‬404ٝ٘‫ثس‬ ٚ‫ضا‬ ‫پبؾد‬ ‫ی‬"‫٘كس‬ ‫یبفت‬"ٗ‫تؼیی‬‫ٔی‬:‫وٙس‬
1
template engine

30. 151
‫فصل‬5
ُ‫داد‬ ‫کردى‬ ُ‫رخیر‬ِ‫برًاه‬ ‫ّای‬‫ًَد‬ ‫ی‬
‫هی‬ ‫پَضص‬ ‫فصل‬ ‫ایي‬ ِ‫ک‬ ‫هطالبی‬‫دّذ‬
ٜ‫شذیط‬ٓ‫ؾیؿت‬ ‫زض‬ ٜ‫زاز‬ ‫ی‬ٝ‫(حبفظ‬ ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫٘یع‬ ٚ ُ‫فبی‬ ِٖ‫ٕٞب‬ ‫یب‬ ‫انّی‬ ‫ی‬RAM)
ٜ‫شذیط‬ٜ‫پبیٍب‬ ‫زض‬ ٜ‫زاز‬ ‫ی‬ٜ‫زاز‬‫ٞبی‬ُٝ‫ضاث‬ ِْٛ‫ٔطؾ‬‫ای‬1
ٜ‫شذیط‬ٜ‫پبیٍب‬ ‫زض‬ ٜ‫زاز‬ ‫ی‬ٜ‫زاز‬ُٝ‫غیطضاث‬ ‫ٞبی‬‫ای‬2
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ْ‫تٕب‬ ً‫ب‬‫تمطیج‬ٜ‫شذیط‬ ‫اظ‬ ‫٘ٛػی‬ ٝ‫ث‬ ‫٘یبظ‬ ،ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ‫غیط‬ ٝ‫چ‬ ٚ ‫ٚة‬ ‫ثط‬ ‫ٔجتٙی‬ ٝ‫چ‬ ،‫ٞب‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٚ ،‫زاض٘س‬ ٜ‫زاز‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ‫٘ٛز‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬ ‫ٞبیی‬‫ٔؿتثٙب‬ ٜ‫لبئس‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫٘یع‬ ‫ؾبظیس‬
ٜ‫شذیط‬ ‫ثطای‬ ‫ٔٙبؾت‬ ْ‫ٔىب٘یع‬ ‫یه‬ ‫ا٘تربة‬ .‫٘یؿتٙس‬‫ی‬:‫زاضز‬ ‫ثؿتٍی‬ ُٔ‫ػب‬ ‫پٙح‬ ٝ‫ث‬ ٜ‫زاز‬
ٜ‫زاز‬ ٝ‫چ‬‫ٔی‬ ‫ای‬‫قٛز‬ ٜ‫شذیط‬ ‫ذٛاٞس‬
ٜ‫زاز‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫٘یبظ‬ ‫ؾطػتی‬ ٝ‫چ‬ ‫ثب‬‫قٛز‬ ‫حفظ‬ ‫ٔٙبؾت‬ ‫وبضایی‬ ‫تب‬ ‫قٛ٘س‬ ٝ‫٘ٛقت‬ ٚ ٜ‫ذٛا٘س‬ ‫ٞب‬
‫زاضز‬ ‫ٚخٛز‬ ٜ‫زاز‬ ‫چمسض‬
ٜ‫زاز‬ ‫اظ‬ ‫ثبیس‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫چ‬ ٝ‫ث‬‫پطؼ‬ ‫ٞب‬ٚ‫قٛز‬ ٛ‫خ‬
ٜ‫زاز‬ُ‫لبث‬ ‫چمسض‬ ٚ ‫ٔست‬ ٝ‫چ‬ ‫ثطای‬ ‫ٞب‬ٖ‫إَیٙب‬‫قٛ٘س‬ ٜ‫شذیط‬ ‫ثبیس‬
ٜٛ‫قی‬ٜ‫شذیط‬ ‫ٞبی‬ٜ‫زاز‬ ‫ٍٟ٘ساضی‬ ‫اظ‬ ،ٜ‫زاز‬ ‫ی‬ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫ٞب‬‫یه‬ ‫ثب‬ ٟٝ‫ٔٛاخ‬ ‫تب‬ ‫ؾطٚض‬ ‫ی‬"ٜ‫پبیٍب‬ ِ‫ت‬‫ٔسیطی‬ ِٓ‫ؾیؿت‬ٜ‫زاز‬‫ی‬"3
ُٔ‫وب‬ٜٛ‫قی‬ ْ‫تٕب‬ ‫أب‬ ،‫اؾت‬ ‫ٔتغیط‬‫ٞب‬
ٝ‫ث‬ ‫٘یبظ‬‫اظ‬ ‫٘ٛػی‬ٝ٘‫ٔٛاظ‬4
.‫زاض٘س‬
ْ‫ٔىب٘یع‬‫پب‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫ٞبیی‬ِ‫ی‬‫یساض‬‫َٛال٘ی‬ٜ‫زاز‬ ِ‫ت‬‫ٔس‬ٝ‫ؾبذتبضیبفت‬ ٚ ٜ‫پیچیس‬ ‫ٞبی‬‫أىب٘بت‬ ‫ثب‬ ْ‫تٛأ‬ ،ٛ‫خؿتد‬ ‫ثطای‬ ‫لسضتٕٙس‬‫ٔی‬ ‫پكتیجب٘ی‬،‫وٙٙس‬ٝٙ‫ٞعی‬ ُٕ‫ٔتح‬‫ٞبی‬
‫ٔی‬ ‫وبضایی‬ ‫زض‬ ‫تٛخٟی‬ ُ‫لبث‬ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ٗ‫ثٙبثطای‬ ،‫قٛ٘س‬ٝ‫ث‬ .‫٘یؿت‬ ‫ضاٞجطز‬ ٗ‫ثٟتطی‬ ٝ‫ٕٞیك‬ ‫ٞب‬ٜ‫شذیط‬ ،ٝ‫ٔكبث‬ ‫َٛض‬ٜ‫زاز‬ ‫ی‬ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫ٞب‬‫ضا‬ ‫وبضایی‬ ‫ؾطٚض‬ ‫ی‬
‫ٔی‬ ‫حساوثط‬ُ‫لبث‬ ‫وٕتط‬ ‫پبیساضی‬ ‫زاضای‬ ‫أب‬ ،‫وٙس‬‫إَیٙب٘ی‬‫ث‬ ‫اٌط‬ ٖٛ‫چ‬ ‫اؾت‬‫ذبٔٛـ‬ ٝٔ‫ط٘ب‬ٜ‫زاز‬ ‫ثطٚز‬ ‫ؾطٚض‬ ‫ثطق‬ ‫یب‬ ‫قٛز‬ ٗ‫ٚضٚق‬‫ٔی‬ ٗ‫ثی‬ ‫اظ‬ ‫ٞب‬.‫ضٚ٘س‬
ٜ‫شذیط‬ ْ‫ٔىب٘یع‬ ْ‫وسا‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫ٌطفت‬ ‫ذٛاٞیس‬ ٓ‫تهٕی‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ‫حبال‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫زض‬ ‫ؾبظی‬ٝ‫تٛؾؼ‬ ‫ز٘یبی‬ ‫زض‬ ‫وٙیس؟‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ٖ‫تب‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ی‬‫٘یؿت‬ َٕٛ‫غیطٔؼ‬ ،‫٘ٛز‬ ‫ٞبی‬
ِ‫ز‬‫ٔٛاض‬ ‫ثطای‬ ٝ‫و‬-‫ٔرتّف‬ ‫وبضثطز‬،ْ‫ٔىب٘یع‬ ‫اظ‬ٜ‫شذیط‬ ‫ٔرتّف‬ ‫ٞبی‬‫ؾب‬ٝٙ‫ٌعی‬ ٝ‫ؾ‬ ‫ٔٛضز‬ ‫زض‬ ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ .‫قٛز‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ظی‬‫ٔی‬ ‫نحجت‬ ‫ٔرتّف‬ ‫ی‬:ٓ‫وٙی‬
ٜ‫شذیط‬‫یه‬ ٓ‫تٙظی‬ ٚ ‫٘هت‬ ٖٚ‫ثس‬ ٜ‫زاز‬ ‫ی‬DBMS
ٜ‫شذیط‬‫یه‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ٜ‫زاز‬ ‫ی‬DBMSُٝ‫ضاث‬‫ای‬—ٝ‫ث‬،‫ذهٛل‬MySQLٚPostgreSQL
ٜ‫شذیط‬ٜ‫پبیٍب‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ٜ‫زاز‬ ‫ی‬ٜ‫زاز‬‫ٞبی‬NoSQL—ٝ‫ث‬،‫ذهٛل‬Redis،MongoDBٚ ،Mongoose
ُ‫فه‬ ٗ‫ای‬ ٖ‫پبیب‬ ‫زض‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫٘یبظٞبی‬ ٝ‫ث‬ ‫تب‬ ‫وٙیس‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٔىب٘یعٟٔب‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٝ‫و‬ ‫زا٘ؿت‬ ‫ذٛاٞیس‬.‫زٞیس‬ ‫پبؾد‬ ‫ذٛز‬ ‫ی‬
ٖ‫آؾب‬ ٝ‫ث‬ ،‫قطٚع‬ ‫ثطای‬ٗ‫پبیی‬ ٚ ٗ‫تطی‬ٜ‫شذیط‬ ‫اظ‬ ‫ؾُح‬ ٗ‫تطی‬‫ؾبظی‬‫زاضز‬ ٖ‫أىب‬ ٝ‫و‬‫ٔی‬ٜ‫شذیط‬ :ٓ‫پطزاظی‬ٜ‫زاز‬ ‫ی‬ٖٚ‫ثس‬ِ‫ؾطٚض‬5
(ٓ‫ؾیؿت‬ ‫یه‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ٖٚ‫ثس‬
1
relational
2
nonrelational
3
database management system (DBMS)
4
trade-off
5
serverless

31. 151
‫ٔسیطیت‬‫و‬ٜ‫ٙٙس‬).
5.7ُ‫رخیر‬‫ا‬ ‫بذٍى‬ ُ‫داد‬ ‫ی‬‫هذیریت‬ ‫سیستن‬ ‫یک‬ ‫از‬ ُ‫ستفاد‬ُ‫کٌٌذ‬
ُٝ‫٘م‬ ‫اظ‬،ٓ‫ؾیؿت‬ ‫ٔسیطیت‬ ‫٘ظط‬‫ضاحت‬ٗ‫تطی‬ْ‫ٔىب٘یع‬ٜ‫شذیط‬ ‫ٞبی‬ٖ‫آ‬ ‫ؾبظی‬‫یه‬ ‫اظ‬ ‫ٍٟ٘ساضی‬ ٝ‫ث‬ ْ‫ّٔع‬ ‫ضا‬ ‫قٕب‬ ٝ‫و‬ ‫ٞؿتٙس‬ ‫ٞبیی‬DBMS‫ٕ٘ی‬،‫وٙٙس‬ُ‫لجی‬ ‫اظ‬
ٜ‫شذیط‬ٜ‫شذیط‬ ٚ ،ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫ؾبظی‬‫یه‬ ٓ‫تٙظی‬ ٚ ‫٘هت‬ ٝ‫ث‬ ‫٘یبظ‬ ‫حصف‬ .ُ‫فبی‬ ‫ثط‬ ‫ٔجتٙی‬ ‫ؾبظی‬DBMSٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫٘هت‬ ،‫ٔی‬ ٝ‫و‬ ‫ٞبیی‬ٖ‫آؾب‬ ‫ضا‬ ‫ؾبظیس‬‫ٔی‬ ‫تط‬.‫وٙس‬
ِ‫ز‬ٛ‫ٚخ‬ ْ‫ػس‬‫یه‬DBMS،ٜ‫شذیط‬ٖٚ‫ثس‬ ٜ‫زاز‬ ‫ؾبظی‬ِ‫ضا‬ ‫ؾطٚض‬ٝٙ‫ٌعی‬ ‫یه‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثطای‬ ‫ٔٙبؾت‬ ‫ی‬ٖ‫آ‬ ٖ‫وبضثطا‬ ٝ‫و‬ ‫٘ٛز‬ ‫ٞبی‬‫ٞب‬‫ؾرت‬ ‫ضٚی‬ ‫ضا‬‫افعاض‬‫ذٛز‬ٖ‫قب‬
‫وطز‬ ‫ذٛاٞٙس‬ ‫اخطا‬‫ٔی‬‫وٙس‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ُ‫(ٔث‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫زیٍط‬ ٚ ‫ٚة‬ ‫ٞبی‬‫ٞبی‬TCP/IPٙٔ ‫ثؿیبض‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬ .)‫اثعاضٞبی‬ ‫ثطای‬ ‫بؾت‬1
"ٖ‫فطٔب‬ ٍ‫ذ‬ ٍ‫ٚاؾ‬"2
(CLI)
‫اثعاض‬ ‫یه‬ :‫اؾت‬CLIٜ‫شذیط‬ ٝ‫ث‬ ‫٘یبظ‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ٕٔى‬ ‫٘ٛز‬ ‫ثط‬ ‫ٔجتٙی‬‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثطای‬ ٝ‫و‬ ‫٘رٛاٞس‬ ‫وبضثط‬ ً‫ال‬‫احتٕب‬ ‫أب‬ ،‫ثبقس‬ ٝ‫زاقت‬ ٜ‫زاز‬ ‫ی‬ٗ‫ای‬‫اثعاض‬‫زضٌیط‬‫ثطپبیی‬
ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬ ‫یه‬MySQL.‫قٛز‬
ٝ‫چ‬ ٝ‫و‬ ‫آٔٛذت‬ ‫ذٛاٞیس‬ ،‫ثرف‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ٜ‫شذیط‬ ‫اظ‬ ٍٝ٘ٛ‫چ‬ ٚ ‫ٚلت‬ٜ‫شذیط‬ ٚ ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫ؾبظی‬ٗ‫ای‬ ‫زٚی‬ ‫ٞط‬ ٝ‫و‬ ،‫وٙیس‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ُ‫فبی‬ ‫ثط‬ ‫ٔجتٙی‬ ‫ؾبظی‬َ‫ا‬ ‫ٞب‬َِ‫قىب‬
ٜ‫شذیط‬ ‫انّی‬‫ؾبظی‬ٖٚ‫ثس‬ِ‫ؾطٚض‬.‫ٞؿتٙس‬ٜ‫ؾبز‬ ‫ثب‬ٗ‫ای‬ ٗ‫تطی‬ٜ‫شذیط‬ ‫یؼٙی‬ ٚ‫ز‬ٔ ‫قطٚع‬ ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫ؾبظی‬‫ی‬.ٓ‫وٙی‬
5.7.7ُ‫رخیر‬ِ‫حافظ‬ ‫در‬ ‫سازی‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫زض‬َٛ‫فه‬ ‫زض‬ َ‫ٔثب‬ ‫ٞبی‬2ٚ4ٜ‫شذیط‬ ،.‫قٛز‬ ‫ٍٟ٘ساضی‬ ‫وبضٞب‬ ٚ ‫وبضثطٞب‬ ٝ‫ث‬ ٌٛ‫ٔطث‬ ‫خعئیبت‬ ‫تب‬ ‫ٌطفت‬ ‫لطاض‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٔٛضز‬ ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫ؾبظی‬ٜ‫شذیط‬
ٜ‫شذیط‬ ‫ثطای‬ ‫ٔتغیطٞب‬ ‫اظ‬ ،ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫ؾبظی‬ٜ‫زاز‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٞب‬ٜ‫زاز‬ ٗ‫ای‬ ٗ‫٘ٛقت‬ ٚ ٖ‫ذٛا٘س‬ .‫وٙس‬ٖ‫ٕٞب‬ ‫أب‬ ،‫اؾت‬ ‫ؾطیغ‬ ‫ٞب‬‫پیف‬ ٝ‫و‬ ‫َٛض‬ٓ‫وطزی‬ ٖ‫ثیب‬ ‫تط‬
ٜ‫زاز‬‫ذبٔٛـ‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬ ‫ضا‬ ‫ٞب‬.‫زاز‬ ‫ذٛاٞیس‬ ‫زؾت‬ ‫اظ‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٖ‫قس‬ ٗ‫ضٚق‬
ٜ‫ایس‬ ‫وبضثطز‬ٜ‫شذیط‬ َ‫آ‬‫ثرف‬ ‫ثطای‬ ،ٝ‫حبفظ‬ ‫زض‬ ‫ؾبظی‬‫ز‬ ‫وٛچه‬ ‫ٞبی‬‫ٔی‬ ‫لطاض‬ ‫زؾتطؾی‬ ‫ٔٛضز‬ ‫ثؿیبض‬ ٝ‫و‬ ٜ‫از‬ٗ‫ای‬ ‫وبضثطز‬ ‫یه‬ .‫اؾت‬ ‫ٌیط٘س‬‫ٔی‬ ‫چٙیٙی‬‫یه‬ ‫تٛا٘س‬
ٝ‫نفح‬ ‫اظ‬ ٜ‫قس‬ ْ‫ا٘دب‬ ‫ثبظزیسٞبی‬ ‫ػسز‬ ٝ‫و‬ ‫ثبقس‬ ٜ‫قٕبض٘س‬( ‫ضا‬ٜ‫وطز‬ ‫وبض‬ ٝ‫ث‬ ‫قطٚع‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٝ‫و‬ ٝ‫ٔطتج‬ ٗ‫آذطی‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫اظ‬‫ٔی‬ ‫ٍٟ٘ساضی‬ )‫ظیط‬ ‫وس‬ ،َ‫ٔثب‬ ‫ثطای‬ .‫وٙس‬
ٜ‫زضٌب‬ ‫ضٚی‬ ‫ضا‬ ‫ٚة‬ ِ‫ض‬ٚ‫ؾط‬ ‫یه‬8888‫ٔی‬ ٜ‫ضا‬‫و‬ ‫ا٘ساظز‬‫زضذٛاؾت‬ ‫تؼساز‬ ٝ‫ٔی‬ ‫ضا‬ ‫ٞب‬:‫قٕطز‬
ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫ثطای‬ٜ‫شذیط‬ ٝ‫ث‬ ‫٘یبظ‬ ٝ‫و‬ ‫ٞبیی‬‫ذبٔٛـ‬ ‫اظ‬ ُ‫ٔؿتم‬ ‫ثتٛا٘ٙس‬ ٝ‫و‬ ‫زاض٘س‬ ‫اَالػبتی‬ ‫ؾبظی‬ٜ‫شذیط‬ ،‫ثٕب٘ٙس‬ ‫پبیساض‬ ‫ؾطٚض‬ ٚ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٖ‫قس‬ ٗ‫ضٚق‬‫ثط‬ ‫ٔجتٙی‬ ‫ؾبظی‬
‫ٔٙبؾت‬ ‫اؾت‬ ٗ‫ٕٔى‬ ُ‫فبی‬.‫ثبقس‬ ‫تط‬
5.7.2ُ‫رخیر‬‫فایل‬ ‫بر‬ ‫هبتٌی‬ ‫سازی‬
ٜ‫شذیط‬ُ‫فبی‬ ‫ثط‬ ‫ٔجتٙی‬ ‫ؾبظی‬ٜ‫شذیط‬ ‫ثطای‬ ُ‫فبی‬ ِٓ‫ؾیؿت‬ ‫اظ‬ٜ‫زاز‬ ‫ی‬‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٞب‬.‫وٙس‬ٝ‫تٛؾؼ‬ٜ‫شذیط‬ ‫٘ٛع‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫اغّت‬ ٖ‫زٞٙسٌب‬‫اَالػبت‬ ‫ثطای‬ ‫ؾبظی‬
‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ٝٔ‫ثط٘ب‬ ‫تٙظیٕبت‬ٜٚ‫ػال‬ ‫أب‬ ،‫وٙٙس‬‫ٔی‬ ٜ‫اخبظ‬ ‫قٕب‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫ثطآ‬ٜ‫زاز‬ ‫آؾب٘ی‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫زٞس‬ٝ‫ث‬ ‫وٙیس‬ ‫پبیساض‬ ‫ضا‬ ‫ٞبیی‬‫ذبٔٛـ‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬ ‫٘حٛی‬ٝٔ‫ثط٘ب‬ ٖ‫قس‬ ٗ‫ضٚق‬
‫پ‬ ‫ؾطٚض‬ ‫یب‬.‫٘كٛ٘س‬ ‫بن‬
1
tools
2
command line interface (CLI)