Οι σημειώσεις της παρουσίασης του 12ου κεφαλαίου της Γεωγραφίας της Ε' τάξης Περισσότερες πληροφορίες για την παρουσίαση και την ανάπτυξη του κεφαλαίου στην ιστοσελίδα της "Σχολικής Αποθήκης" στο link:

1. Θάλαττα- θάλαττα*
3ος Κύκλος
12ο Κεφάλαιο
*Θάλασσα - θάλασσα
Ουσιαστικό
θάλαττα θηλυκό
● αττικός τύπος του θάλασσα
Θάλαττα, θάλαττα!: η ιστορική κραυγή νόστου των υπό των Ξενοφώντα Μυρίων όταν
αντίκρισαν τον Εύξεινο Πόντο (401 π.Χ.) (από την Βικιπαίδεια)

2. Σε αυτό το κεφάλαιο θα
μάθετε:
● Για τις μεγάλες ελληνικές πόλεις
- λιμάνια
● Ποιοι παράγοντες βοήθησαν
στην ανάπτυξή τους
12ο Κεφάλαιο: Οι
παραθαλάσσιοι οικισμοί της
Ελλάδας
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος
Το video να προβληθεί δυο φορές, την πρώτη χωρίς υπότιτλους και την δεύτερη με
υπότιτλους, ανάμεσα στις προβολές μπορούν να γίνουν ερωτήσεις όπως:
● Τι δείχνει η οθόνη πίσω από την Έλλη;
● Ποια είναι η σχέση του Πειραιά με την Αθήνα από τα αρχαία χρόνια (είναι το
λιμάνι της)
● Ξέρετε άλλες τέτοιες πόλεις που να έχουν τέτοια σχέση;
● Ποιο είναι το θέμα αυτού του κεφαλαίου;
Όσες ερωτήσεις δεν απαντηθούν , επαναλαμβάνονται μετά την δεύτερη προβολή
Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τους στόχους του μαθήματος
To link οδηγεί σε εφαρμογή εκτύπωσης χαρτών στο Φωτόδεντρο

3. Εικόνα 12.1: Χάρτης πληθυσμιακής κατανομής της Ελλάδας
Παρατηρώντας το χάρτη της εικόνας 12.1
προσπαθήστε να εντοπίσετε σε ποιες περιοχές
παρατηρείται η μεγαλύτερη συγκέντρωση
πληθυσμού.
Μελετώντας το χάρτη της εικόνας 12.1 συζητούμε
γιατί οι άνθρωποι από τους αρχαίους χρόνους
επεδίωκαν να δημιουργούν τις πόλεις τους κοντά στη
θάλασσα. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα που έχει μια
παραθαλάσσια πόλη;
Η χώρα μας στο μεγαλύτερο μέρος της βρέχεται
από θάλασσα και γι' αυτό από τους αρχαίους χρόνους η
ζωή των Ελλήνων είναι δεμένη με αυτήν. Προτιμούσαν να
ιδρύουν τις πόλεις τους στα παράλια, ώστε να μπορούν
να αναπτύσσουν το εμπόριο και την επικοινωνία με τους
άλλους λαούς. Έτσι πολλές και μεγάλες πόλεις, τα λιμάνια
της χώρας μας, παρουσιάζουν αξιόλογη οικονομική
ανάπτυξη. Σ' αυτό βοήθησαν και οι ήπιες κλιματικές
συνθήκες που επικρατούν στις παραθαλάσσιες περιοχές.
To link πάνω στον χάρτη οδηγεί σε χάρτη κατανομής του ελληνικού πληθυσμού στο
Φωτόδεντρο
Θέμα 1ο: Συγκέντρωση πληθυσμού
Από τον χάρτη βλέπουμε ότι η μεγαλύτερε συγκέντρωση πληθυσμού παρατηρείται
στις παραθαλάσσιες περιοχές. Παρατηρούμε επίσεις ότι η πλειοψηφία των μεγάλων
πόλες είναι χτισμένς δίπλα στη θάλασσα (Αθήνα Πειραιάς Θεσ/νίκη)
Το link δίπλα στην πρώτη δραστηριότητα οδηγεί στο Φωτόδεντρο.και σε
διαδραστικό χάρτη σχετικού με τις 15 μεγαλύτερες πόλεις.
Θέμα 2ο
Γιατί οι άνθρωποι δημιουργούν πόλεις κοντά στη θάλασσα και Πλεονεκτήματα
παραθαλλάσιας πόλης υπάρχουν σαν απάντηση στο βιβλίο (διαφάνεια)
Το link δίπλα στην δεύτερη δραστηριότητα οδηγεί σε διαδραστική εφαρμογή του
Φωτόδεντρου σχετική με τα πληθυσμιακά, εδαφικά κλπ στοιχεία των νομών της
Ελλάδας

4. Οιμεγαλύτερεςπόλειςτης
Ελλάδας
Βρείτε τη γεωγραφική θέση των πόλεων
αυτών στο χάρτη της Ελλάδας. Ο Βόλος
αναπτύχθηκε ως ένα μεγάλο λιμάνι με
εμπορικές και βιομηχανικές
δραστηριότητες σε αντίθεση με την
Καρδίτσα που είναι ένα αγροτικό κέντρο
και οι κάτοικοί της ασχολούνται κυρίως με
τη γεωργία. Πιστεύετε ότι έπαιξε ρόλο γι'
αυτό η γεωγραφική τους θέση;
Απάντηση
1ο θέμα:
Η θέση των πόλεων μπορεί να γίνει στον πίνακα με τους μαθητές να σημειώνουν την
θέση κάθε πόλης. Θα πρέπει να παρατηρήσουν και να βγει το συμπέρασμα ότι αυτές
τις 11 οι εννέα είναι παραθαλάσσιες. Αν γίνουν και ερωτήσεις όπως:
Γιατί συνέβη αυτό; Ποια μπορεί να είναι τα πλεονεκτήματα μιας πόλεις δίπλα στη
θάλασσα, κλπ. Θα έχει απαντηθεί και η μισή από την ερώτηση για τον Βόλο
2ο θέμα:
Φυσικά και έπαιξε ρόλο η γεωγραφική τους θέση, ο Βόλος λόγω του λιμανιού
μπορούσε να αναπτυχθεί στο εμπόριο, την βιομηχανία καθώς και επαγγέλματα που
έχουν σχέση με τη θάλασσα, από την άλλη, η Καρδίτσα λόγω της διαμόρφωσης του
εδάφους ήταν φυσικό να εξελιχθεί σε αγροτική περιοχή και οι κάτοικοί της να
ασχολούνται σε επαγγέλματα που έχουν σχέση με την γεωργία.
Το πρώτο link οδηγεί σε αρχείο kmz σχετικού με τις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας
και τα επίνειά τους που θα πρέπει να κατέβει στον υπολογιστή από πριν και να
ανοίξει με το Google Earth
Το δεύτερο link οδηγεί σε πολυχάρτη του Φωτόδεντρου.

5. Ας συζητήσουμε γιατί οι ηπειρωτικές πόλεις από την
αρχαιότητα έως και σήμερα νιώθουν την ανάγκη της
στενής συμμαχίας - συνεργασίας με μια πόλη
παραθαλάσσια, δηλαδή με το επίνειό τους.
Εικόνα 12.2: Γύθειο
Εικόνα 12.3: ΗράκλειοΠειραιάςΑυλίδα
Θέμα 1ο: Συνεργασίες πόλεων στην αρχαιότητα
Οι ηπειρωτικές πόλεις από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα στηρίζουν μεγάλο μέρος
της οικονομικής τους ανάπτυξης στο εμπόριο και τις μεταφορές. Επειδή όμως στο
ηπειρωτικό έδαφος δεν είναι εύκολο να αναπτυχθεί συγκοινωνιακό δίκτυο και να
διευκολυνθούν οι εμπορικές συναλλαγές και η μεταφορά αγαθών, κάθε ηπειρωτική
πόλη για αν αναπτυχθεί έχει την ανάγκη να έχει ένα επίνειο, δηλαδή ένα λιμάνι το
οποίο θα εξυπηρετεί της ανάγκες της (θαλάσσιες συγκοινωνίες, μεταφορές κλπ)
Το πρώτο link κάτω οδηγεί σε αρχείο kmz σχετικού με τις μεγαλύτερες πόλεις της
Ελλάδας και τα επίνειά τους που θα πρέπει να κατέβει στον υπολογιστή από πριν και
να ανοίξει με το Google Earth
Το δεύτερο link οδηγεί σε πολυχάρτη του Φωτόδεντρου.

6. Γεωγραφικό γλωσσάριο
Επίνειο: λιμάνι που εξυπηρετεί τις ανάγκες
μιας ηπειρωτικής πόλης (θαλάσσιες
συγκοινωνίες, μεταφορές κ.λπ.)
Ομαδική δραστηριότητα (προαιρετική)
Χωρισμένοι σε τέσσερις ομάδες φτιάχνουμε
μια μικρή εγκυκλοπαίδεια με πληροφορίες για
τις ελληνικές αποικίες. Η πρώτη ομάδα
αναλαμβάνει τη χαρτογράφηση των αποικιών.
Η δεύτερη τις αποικίες που ίδρυσε η κάθε
αρχαία ελληνική πόλη. Η τρίτη ομάδα βρίσκει
τα προϊόντα που ήρθαν στη χώρα μέσω των
αποικιών και το όφελος που είχε η οικονομία.
Η τέταρτη ομάδα εντοπίζει τα απομεινάρια των
ελληνικών αποικιών στο σημερινό κόσμο.
Aν θέλεις, διάβασε κι αυτό...
Η Ελληνική Ναυτιλία
Το ναυτικό επάγγελμα είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την
ιστορία του τόπου μας.Η Ελληνική Ναυτιλία διατηρεί
στόλο 3.480 πλοίων, δηλαδή 16% περίπου της
παγκόσμιας ναυτιλιακής δύναμης και κατατάσσεται
πρώτη μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε.. Ένα μικρό
μέρος αυτού του στόλου σημαντικό για την εθνική μας
οικονομία είναι τα πλοία, που εξυπηρετούν την
επικοινωνία του ηπειρωτικού ελλαδικού χώρου με το
νησιωτικό και τα οποία υπολογίζονται σε 393. Δηλαδή
αυτά τα πλοία ασχολούνται με τη μεταφορά επιβατών και
προϊόντων από και προς τα νησιά συμβάλλοντας
ουσιαστικά και στην ανάπτυξη του τουρισμού, αλλά κατά
κύριο λόγο στην εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωής
στους νησιώτες μας για όλο το χρόνο.
Yπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας, www.yen.gr (2005)
To link στο γεωγραφικό γλωσσάριο οδηγεί σε αρχείο kmz σχετικού με εικονική
περιήγηση στο λιμάνι του Πειραιά, το οποίο θα πρέπει να “κατέβει” στον υπολογιστή
και να ανοίξει με το Google Earth
To link στην ομαδική ομαδική δραστηριότητα οδηγεί στο Φωτόδεντρο και σε
διαδραστικό χάρτη σχετικού με τις αποικίες των Ελλήνων
Για την πρώτη και δεύτερη ομάδα υπάρχει ο διαδραστικός χάρτης του link
Για την τρίτη ομάδα: Προϊόντα
Χαλκός (Κύπρος, Δυτ. Μεσόγειο)
Κασσίτερος (Ιβηρική χερσόνησο, Μεγ. Βρεταννία
Σιτάρι (Νότια Ιταλία)
Χρυσός, άργυρος, αλιεύματα (Εύξεινος Πόντος)
Σίδηρος (Μικρά Ασία)
Όπως καταλαβαίνουμε η εκμετάλλευση αυτή των πλουτοπαραγωγικών πηγών
οδήγησε σε οικονομική άνθηση τους Έλληνες.
Για την τέταρτη ομάδα το κεφάλαιο 47 του βιβλίου

7. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 1η
Συμπλήρωσε τις λέξεις που λείπουν στο παρακάτω κείμενο:
Οι ____________________________________ πόλεις από την αρχαιότητα συμμαχούσαν με
παραθαλάσσιες πόλεις, τις οποίες ονόμαζαν ____________________________________ . Επίνειο της
Αθήνας είναι ο ____________________________________ . Στην αρχαιότητα επίνειο της Κνωσού ήταν η
____________________________________ . Οι περισσότερες μεγάλες πόλεις είναι
____________________________________ .
ηπειρωτικές
επίνεια
Πειραιάς
Ηράκλεια
παραθαλάσσιες

8. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 2η
Γράψε ένα μικρό κείμενο, το οποίο θα περιέχει τις λέξεις: επίνειο, συγκοινωνίες, μεταφορές,
οικονομία.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
.
Κάθε ηπειρωτική πόλη έχει ανάγκη από μια παραθαλάσσια πόλη που να διαθέτει λιμάνι. Μια
τέτοια πόλη ονομάζεται επίνειο και αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη της
οικονομίας της ηπειρωτικής πόλης. Στις παραθαλάσσιες πόλεις μπορούν ευκολότερα να
αναπτυχθούν δίκτυα που εξυπηρετούν τις συγκοινωνίες, οι οποίες διευκολύνουν το εμπόριο
και τις μεταφορές ανθρώπων και αγαθών προς άλλες περιοχές.
Κάθε ηπειρωτική πόλη έχει ανάγκη από μια παραθαλάσσια πόλη που να διαθέτει
λιμάνι. Μια τέτοια πόλη ονομάζεται επίνειο και αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για
την ανάπτυξη της οικονομίας της ηπειρωτικής πόλης. Στις παραθαλάσσιες πόλεις
μπορούν ευκολότερα να αναπτυχθούν δίκτυα που εξυπηρετούν τις συγκοινωνίες, οι
οποίες διευκολύνουν το εμπόριο και τις μεταφορές ανθρώπων και αγαθών προς
άλλες περιοχές.

9. Τετράδιο εργασιών - Δραστηριότητα 3η
Το «ΕΠΙΝΕΙΟ» θα σε βοηθήσει να βρεις τις λέξεις που ζητάμε:
_ Ε _ _ _ _ _
_ _ _ Π _ _ _ _ _
_ _ _ Ι _ _
Ν _ _ _ _
Ε _ _ _ _ _ _ _
Ι _ _ _ _ _
Ο _ _ _ _ _ _ _ _ _
Είναι το Αιγαίο
Ομάδα νησιών μέσα στη θάλασσα
Ήταν το επίνειο της Θήβας
Ένα από τα νησιά των Κυκλάδων
Έτσι λέγονται τα νησιά του Ιονίου
Ονομασία μικρού πελάγους του Αιγαίου
Είναι ο διαμελισμός που αποτελείται από κόλπους,ακρωτήρια,
χερσονήσους κ.λπ.
Π ΛΑΓΟΣ
ΣΥΜ ΛΕΓΜΑ
ΑΥΛ ΔΑ
ΑΞΟΣ
ΠΤΑΝΗΣΑ
ΚΑΡΙΟ
ΡΙΖΟΝΤΙΟΣ

10. Τετράδιο εργασιών - 3ο Φύλλο αξιολόγησης - Δραστηριότητα 1η
Δίνονται τα ονόματα: Μυρτώο, Ικάριο, Χίος,
Θερμαϊκός κόλπος, Άκτιο, Δρέπανο, Ταίναρο,
Νυμφαίο, Κέρκυρα, Άραξος, Σούνιο, Εύβοια,
Παγασητικός κόλπος, Ρόδος, Μύκονος.
Τοποθέτησέ τα στον χάρτη.
3o Φύλλο αξιολόγησης: Γεωμορφολογικός χάρτης της Ελλάδας
1. Μυρτώο 9. Κέρκυρα
2. Ικάριο
3. Χίος
4. Θερμαϊκός κόλπος
5. Άκτιο
6. Δρέπανο
7. Ταίναρο
8. Νυμφαίο
10. Άραξος
11. Σούνιο
12. Εύβοια
13. Παγασητικός κόλπος
14. Ρόδος
15. Μύκονος
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

11. Τετράδιο εργασιών - 3ο Φύλλο αξιολόγησης - Δραστηριότητα 2η
Γράψε γιατί μια παραθαλάσσια πόλη αναπτύσσεται εύκολα και εξήγησε γιατί μια ηπειρωτική
χρειάζεται να συνδέεται με την πόλη - λιμάνι.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Μια παραθαλάσσια πόλη αναπτύσσεται εύκολα γιατί:
Η θάλασσα συντελεί στην οικονομική ανάπτυξη (εμπόριο, βιομηχανία, τουρισμός κ.ά.)
Η μορφολογία του εδάφους στις παραθαλάσσιες περιοχές ευνοεί την ανάπτυξη συγκοινωνιακών δικτύων
Οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν παραθαλάσσιες περιοχές είναι πιο ήπιες από ότι στις ηπειρωτικές
περιοχές.
Μια ηπειρωτική πόλη για να αναπτυχθεί οικονομικά
είναι απαραίτητο να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τα προϊόντα που παράγει ενώ οι άνθρωποι θα πρέπει να
μπορούν να μετακινηθούν γρήγορα και με ασφάλεια, χρειάζεται δηλαδή ένα καλό συγκοινωνιακό δίκτυο.
Επειδή στο ηπειρωτικό έδαφος είναι δύσκολο να αναπτυχθεί συγκοινωνιακό δίκτυο, χρειάζεται η ηπειρωτική
πόλη να συνδέεται με μια πόλη - λιμάνι, το επίνειό της, μέσω του οποίου θα εξυπηρετεί τις ανάγκες της
(μεταφορές, εμπόριο, θαλάσσιες συγκοινωνίες κ.ά.)
Μια παραθαλάσσια πόλη αναπτύσσεται εύκολα γιατί:
Η θάλασσα συντελεί στην οικονομική ανάπτυξη (εμπόριο, βιομηχανία, τουρισμός κ.ά.)
Η μορφολογία του εδάφους στις παραθαλάσσιες περιοχές ευνοεί την ανάπτυξη
συγκοινωνιακών δικτύων
Οι κλιματικές συνθήκες που επικρατούν παραθαλάσσιες περιοχές είναι πιο ήπιες από
ότι στις ηπειρωτικές περιοχές.
Μια ηπειρωτική πόλη για να αναπτυχθεί οικονομικά
είναι απαραίτητο να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τα προϊόντα που παράγει ενώ οι
άνθρωποι θα πρέπει να μπορούν να μετακινηθούν γρήγορα και με ασφάλεια,
χρειάζεται δηλαδή ένα καλό συγκοινωνιακό δίκτυο. Επειδή στο ηπειρωτικό έδαφος
είναι δύσκολο να αναπτυχθεί συγκοινωνιακό δίκτυο, χρειάζεται η ηπειρωτική πόλη να
συνδέεται με μια πόλη - λιμάνι, το επίνειό της, μέσω του οποίου θα εξυπηρετεί τις
ανάγκες της (μεταφορές, εμπόριο, θαλάσσιες συγκοινωνίες κ.ά.)

12. Ώρα για διάβασμα.
Καλή
συνέχεια!!!
Δημιουργία Πέτρος Μιχαηλίδης - Δάσκαλος