Dokumen tersebut membahas tentang konsep sistem bumi dan jenis-jenis sistem alam sekitar fizikal. Terdapat tiga jenis sistem, yaitu sistem berstruktur yang terdiri dari unsur-unsur yang saling berinteraksi untuk membentuk unit sistem, sistem berfungsi yang beroperasi secara input-storan-output, dan sistem interaktif yang merupakan kombinasi dari kedua sistem sebelumnya. Dokumen ini juga menjelaskan contoh sistem

1. TEMA 1: SISTEM BUMI
a) Konsep dan jenis-jenis Sistem Bumi
i) Sistem berstruktur,
ii) Sistem bermorfologi,
iii) Sistem interaktif.
a) Sistem Suria – Sistem suria dalam galaksi Bima
Sakti dan bumi sebagai satu planet yang
memperolehi tenaga dari matahari.
b) Kedudukan bumi dalam sistem suria yang
meliputi:
i) Bumi sebagai planet berbentuk sfera.
ii) Kecondongan paksi bumi dan kesannya.
iii) Putaran dan peredaran bumi dan kesannya.
a) Konsep dan jenis-jenis Sistem Bumi
i) Sistem berstruktur,
ii) Sistem bermorfologi,
iii) Sistem interaktif.
a) Sistem Suria – Sistem suria dalam galaksi Bima
Sakti dan bumi sebagai satu planet yang
memperolehi tenaga dari matahari.
b) Kedudukan bumi dalam sistem suria yang
meliputi:
i) Bumi sebagai planet berbentuk sfera.
ii) Kecondongan paksi bumi dan kesannya.
iii) Putaran dan peredaran bumi dan kesannya.

2. 1.1 KONSEP SISTEM BUMI
Satu sistem yang lengkap dan bersistematik
ialah yang mengandungi satu set angkubah
fizikal, kimia dan biologi yang saling berkaitan
antara satu sama lain hingga menghasilkan
pelbagai proses untuk mencapai tahap
keseimbangan (steady state system). Justeru
sesuatu sistem itu mempunyai tenaga dan
bahan yang boleh masuk dan keluar dari
sempadan sesebuah sistem.
Satu sistem yang lengkap dan bersistematik
ialah yang mengandungi satu set angkubah
fizikal, kimia dan biologi yang saling berkaitan
antara satu sama lain hingga menghasilkan
pelbagai proses untuk mencapai tahap
keseimbangan (steady state system). Justeru
sesuatu sistem itu mempunyai tenaga dan
bahan yang boleh masuk dan keluar dari
sempadan sesebuah sistem.

3. KONSEP SISTEM ALAM SEKITAR FIZIKAL
INTERAKSIINTERAKSI OUTPUT
Ada angkubah atau unsur
yang saling berinteraksi
Ada tenaga dan bahan
Yang boleh mengalir
Masuk dan keluar dari
Sistem tersebut
INPUT
Ada sempadan yang jelas
Memisahkan antara
satu sistem dengan
sistem yang lain
STORAN
(Sebahagian drp
Tenaga dan bahan
Disimpan dalam
Sistem)
STORAN
(Sebahagian drp
Tenaga dan bahan
Disimpan dalam
Sistem)
Kesemua angkubah
Dalam sistem saling
Berinteraksi dan
Beroperasi untuk
Mencapai tahap
Keseimbangan apabila
Sistem itu mengalami
gangguan

4. •Mempunyai
sempadan yang
tertutup.
•Tenaga dan bahan
dari luar sistem tidak
boleh masuk & keluar.
•Tenaga dan bahan
hanya berkitar dalam
sistem itu sahaja.
•Tidak terdapat di
alam nyata, hanya
dimakmal – seperti
gas dalam test tube.
• Ada sempadan yang
hanya membenarkan
pertukaran tenaga sahaja.
• Bahan berpunca dari
dalam sistem dan berkitar
di dalam sistem tersebut.
•Contoh sistem bumi
dengan matahari. Bumi
hanya menerima tenaga
sahaja dari matahari,
manakala bahan berpunca
dari dalam sistem bumi itu
sendiri.
• Sempadanya
membenarkan input dan
output tenaga dan bahan.
•Angkubahnya saling
berinteraksi untuk
mencapai tahap
keseimbangan.
•Paling banyak terdapat di
alam nyata.
•Contohnya sistem saliran,
sistem ekologi,sistem
geomorfologi, sistem
hidrologi dll
SISTEM TERPENCIL SISTEM TERTUTUP SISTEM TERBUKA
JENIS - JENIS SISTEM ALAM SEKITAR
FIZIKAL

5. CONTOH SISTEM TERBUKA: SISTEM SALIRAN
Legeh menjadi
Sempadan antara
Sistem saliran
Antara angkubah di dalam sistem saliran ialah: Alur sungai ,air,batuan, bahan sungai
seperti pasir, kerikil, selut dan lain-lain. Kesemua angkubah ini berinteraksi melalui
proses hakisan,pengangkutan dan pemendapan sungai.
Tenaga yang menggerakkan sistem saliran datangnya dari matahari. Manakala
bahan yang masuk(input) ke sistem saliran ialah seperti air hujan,regolith dan juga
hasil-hasil hakisan cerun. Bahan-bahan ini akan dioutputkan sebagai luahan (discas)
sungai ke muara dan seterusnya ke laut.
Saliran A Saliran B

6. • Dikenali sebagai
sistem morfologi.
• Terdiri daripada
unsur-unsur fizikal
yang bergabung
membentuk unit
sistem yang
beroperasi.
• Contohnya unit
sistem morfologi
pantai.
• Perubahan satu
unsur akan
mengubah unsur lain.
• Dikenali sebagai sistem
lata.
• Bersifat sehala yang
mengandungi input,
storan dan output.
• Output tenaga dan bahan
dari satu sistem akan
menjadi input kepada
sistem yang lain.
• Contoh kitar hidrologi.
• Merupakan kombinasi
antara sistem berstruktur
dengan sistem berfungsi.
• Contohnya simpanan air
tanih yang menjadi
sumber kepada sungai
(sistem morfologi) dan
storan air tanih itu sendiri
adalah sebahagian
daripada sistem lata.
SISTEM
BERSTRUKTUR
SISTEM BERFUNGSI SISTEM INTERAKTIF
JENIS - JENIS SISTEM ALAM SEKITAR
FIZIKAL

7. RANTAIAN TINDAKBALAS SISTEM ALAM SEKITAR FIZIKAL
A
B
C
SISTEM BERSTRUKTUR
INPUT
PROSES/
INTERAKSI
OUTPUT
STORAN
SISTEM BERFUNGSI
INPUT
PROSES
B OUTPUT
A C
SISTEM INTERAKTIF

8. RANTAIAN TINDAKBALAS SISTEM: TINDAKBALAS POSITIF
Bahangan matahari
bertambah
SUHU BUMI
MENINGKAT
LEBIH BANYAK
PENGGUNAAN AIRCOND
OLEH MANUSIA
BAGI MENGURANGKAN
KESAN PEMANASAN
GLOBAL
PERTAMBAHAN PENGGUNAN AIRCOND AKAN MENINGKATKAN
PEMBEBASAN GAS KLOROFLOROKARBON (CFC) KE
ATMOSFERA YANG AKAN MENYEBABKAN PENGHAKISAN LAPISAN OZON
DAN SETERUSNYA MENAMBAHKAN LAGI KEMASUKAN BAHANGAN
MATAHARI KE BUMI
+VE

9. RANTAIAN TINDAKBALAS SISTEM: TINDAKBALAS NEGATIF
HUJAN LEBAT
MENAMBAHKAN
HALAJU
SUNGAI
HAKISAN ALUR
SUNGAI
MENAMBAHKAN
MENAMBAHKAN
KELEBARAN
ALUR SUNGAI
GESERAN DASAR
ALUR SUNGAI
MENAMBAHKAN
MENGURANGKA
N
– VE

10. CONTOH SISTEM BERSTRUKTUR: MORFOLOGI PANTAI
• Sistem morfologi pantai
terdiri daripada unsur-unsur spt:
cerun pantai, bijian pasir,
ombak, arus,pasang surut, bahan
ombak, geologi pantai yang saling
berinteraksi membentuk profil
pantai yang seimbang.
• Sekiranya berlaku
perubahan kepada salah
satu parameter ini, maka
seluruh unsur akan berubah
menerusi proses hakisan,
pengangkutan dan pemendapan
bagi mencapai profil pantai
yang seimbang semula.

11. CONTOH SISTEM BERFUNGSI (SISTEM LATA): KITAR HIDROLOGI
• Sistem ini berfungsi dalam
Konteks INPUT – STORAN – OUTPUT.
• Output dari atmosfera iaitu
kerpasan menjadi input kepada
sistem geomorfologi iaitu
sumber air kepada sungai dan
tasik.
• Output dari sistem geomorflogi
iaitu sejatan dari permukaan sungai
dan tasik akan menjadi input kepada
sistem atmosfera dalam bentuk wap-
wap air.
• Proses ini akan berkitar dalam
konteks jujukan input – output yang
berterusan.

12. SISTEM GEOMORFOLOGI
(Mengkaji proses – faktor
dan bentuk yang berlaku
di ruang Litosfera bumi)
SISTEM ATMOSFERA
(Mengkaji saling kaitan antara
Unsur-unsur iklim dan cuaca
yang berlaku di ruang Atmosfera)
SISTEM EKOLOGI
(Mengkaji saling kaitan
antara ekosistem di dalam
ruang Biosfera)
SISTEM HIDROLOGI
(Mengkaji proses – faktor
dan perubahan yang dialami
oleh air dalam ruang
Hidrosfera)
PEMBAHAGIAN SISTEM BUMI MENGIKUT SUKATAN GEOGRAFI STPM
SISTEM BUMI

13. PEMBAHAGIAN SISTEM BUMI MENGIKUT SUKATAN GEOGRAFI STPM
SISTEM-SISTEM BUMI
SISTEM GEOMORFOLOGI SISTEM ATMOSFERA
SISTEM HIDROLOGI SISTEM EKOLOGI

14. INTERAKSI ANTARA EMPAT
SISTEM
Sistem geomoforlogi, sistem atmosfera, sistem hidrologi dan sistem ekologi
saling berinteraksi antara satu sama lain bagi membolehkan keseluruhan sistem
bumi berfungsi dan beroperasi secara berterusan.
Sistem
geomorfologi
Sistem
hidrologi
Sistem
Ekologi
Sistem
Atmosfera

16. INTERAKSI EMPAT SISTEM BUMI MELALUI KITARAN HIDROLOGI
SISTEM ATMOSFERA
SISTEM HIDROLOGI
SISTEM GEOMORFOLOGI
SISTEM EKOLOGI

17. SOALAN TUTORIAL
a) Apakah yang dimaksudkan dengan sistem alam sekitar fizikal?
[ 5 Markah]
b) Berdasarkan contoh-contoh yang khusus, huraikan sistem
bermorfologi dan sistem berfungsi yang terdapat di dalam
alam sekitar fizikal. [ 10 Markah]
c) Tunjukkan keadaan saling bergantung antara sistem-sistem
bumi. [ 10 Markah]
SOALAN 1

18. SOALAN TUTORIAL
a) Bezakan maksud sistem atmosfera dengan sistem hidrologi?
[ 5 Markah]
b) Berdasarkan contoh-contoh khusus, tunjukkan tindakbalas
positif dan negatif yang terjadi di dalam sistem bumi.
[ 10 Markah]
c) Jelaskan peranan tenaga suria ke atas sistem geomorfologi
dan ekologi. [ 10 Markah]
SOALAN 2

19. RUJUKAN
RUSLY MUSA & NURASHIKIN ABDULLAH, TEKS PRA U STPM,
GEOGRAFI ALAM SEKITAR FIZIKAL, PEARSON SDN.BHD,
PETALING JAYA, SELANGOR, 2006., M.S. 3 - 8