การฝึกเป่าเสียงลา

1. 11
บทที่ 10
การฝึกเป่ าแคนเบื้องต้น
การฝึกเป่าแคนเบื้องต้น ผู้ฝึกจะต้องนาเอาทักษะการเป่าทั้งเป่าผ่อนลมและการเป่าตัดลม(ที่
เคยปฏิบัติมาแล้ว) มาประยุกต์ใช้ร่วมกับการฝึกไล่ระดับเสียง อาจจะเรียงตามลาดับจากระดับเสียงต่า
ไปยังเสียงสูง(ตามบันไดเสียง) หรือตามความเหมาะสมของทานองเพลงก็ได้ข้อสาคัญคือจะต้องเป่า
ทุกระดับเสียงเป็นแบบคู่ 8 เปอร์เฟ็ค และไม่ว่าจะเป็นการเป่าเสียงหรือกลุ่มเสียงใดก็ตาม ผู้เป่าจะต้อง
เป่าลมเข้าหรือดูดลมออก(เป่า-ดูด) ให้เป็นธรรมชาติในการหายใจเข้าและหายใจออกของตนเอง ซึ่ง
หมายความว่า ขณะที่หายใจออกจะเป็นการเป่าลมเข้าไปในรูเป่าของแคน และถ้าหายใจเข้าก็จะเป็น
การดูดลมออกจากรูเป่าของแคน ฉะนั้นทิศทางที่ลมผ่านเข้าออกในรูเป่าจึงขึ้นอยู่กับช่วงของลมหายใจ
ออกหรือหายใจเข้าของผู้เป่าเป็นสาคัญ ผู้เป่าบางคนสามารถเป่าหรือดูดลมออกเป็นช่วงยาวๆ (นานๆ)
ได้ซึ่งจะเป็นผลดีคือทาให้เสียงแคนดังต่อเนื่องกันไม่หยุดหรือขาดช่วง
การฝึกเป่าแคน ควรเริ่มต้นฝึกตามมาตราเสียงเพนทาโทนิค (Pentatonic) 5 ระดับเสียง คือ
โด เร มี ซอล ลา ควรเริ่มฝึกตามทานองเพลงง่ายๆ ก่อน โดยเริ่มที่เสียงลา (ลฺ ล) คู่ 8 ซึ่งเป็นเสียง
หลักของทานองลายใหญ่และเป็นเสียงต่าสุดของแคนแปด ดังแบบฝึกต่อไปนี้
การฝึกเป่ าเสียง ลา คู่ 8 (ลฺ ล)
แพซ้าย แพขวา
ฟํ ซ ฟ ม ร ทฺ ดํ ลฺ ด ซ ล ท รํ มํ
ซํ นิ้วนาง นิ้วกลาง นิ้วชี้ โป้ ง โป้ ง นิ้วชี้ นิ้วกลาง นิ้วนาง ลํ
8 7 6 5 4 3 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8
แผนภูมิแสดงตําแหน่งเสียง คู่เสียง และการวางนิ้วมือบนลูกแคน

2. 12
วิธีฝึกเป่ าเสียง ลา คู่ 8
1. ฝึกใช้นิ้วมือปิดรูนับ บนลูกแคนแพขวา ให้ใช้นิ้วหัวแม่มือขวาปิดรูนับลูกที่ 1 และใช้
ปลายนิ้วกลางมือขวาปิดรูนับลูกที่ 4 (ดูภาพประกอบในแผนภูมิ)
2. วิธีเป่า จะเริ่มต้นด้วยการเป่าลมเข้าหรือดูดลมออกก็ได้ตามความถนัดของผู้เป่า โดยใช้
นิ้วปิดรูนับเสียง ลฺ ล พร้อมกับเป่าลมเข้าหรือดูดลมออกคล้ายกับจะเปล่งเสียงพยัญชนะ “ ด ” ถ้า
เป็นการเป่าเสียงยาวให้ใช้คาว่า “ แด ” หรือ ถ้าต้องการเป่าให้เกิดเป็นเสียงสั้นให้ผันลิ้นหรือใช้ปลาย
ลิ้นปิดกั้นลมเพื่อแบ่งลมเป่าออกเป็นช่วงๆ สั้นๆ คล้ายกับจะเปล่งคาว่า “ แดน ” ควรฝึกใช้นิ้วมือปิดรู
นับให้สัมพันธ์กับการเป่าลมเข้าและดูดลมออก ดังตัวอย่างในแบบฝึกที่ 1-3
แบบฝึกที่ 1 ฝึกเป่าเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) เป็นจังหวะช้าๆ
โน้ต - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล - - - ล
การปฏิบัติ
1. ฝึกร้องโน้ต เสียง ลา พร้อมเคาะจังหวะให้ถูกต้อง
2. ปิดรูนับเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) แล้ว เป่าลมเข้าหรือดูดลมออกคล้ายกับจะเปล่งเสียง
พยัญชนะ “ ด ” ด้วยคาว่า “ แด ” หรือ “ แดน ” ฝึกเป่าตัดลมเป็นช่วงสั้นๆ ต่อเนื่องกันตามช่วงลม
หายใจออก และหายใจเข้าอย่างเป็นธรรมชาติ
แบบฝึกที่ 2 ฝึกเป่า เสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) เป็นกระสวนจังหวะ
โน้ต - - - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล - - - ล - ล - ล - ล - ล - ล - ล
การปฏิบัติ
1. ฝึกร้องโน้ต เสียง ลา พร้อมเคาะจังหวะให้ถูกต้อง
2. ปิดรูนับเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) แล้วเป่าลมเข้าหรือดูดลมออกคล้ายกับจะเปล่งเสียง
พยัญชนะ “ ด ” ด้วยคาว่า “ แด ” หรือ “ แดน ” ฝึกเป่าตัดลมเป็นช่วงสั้นๆ ต่อเนื่องกันตามช่วงลม
หายใจออก และหายใจเข้าอย่างเป็นธรรมชาติ ฝึกเป่าตัดลมด้วยการเป่าลมเข้าหรือดูดลมออกเป็น
กระสวนจังหวะ โดยเป่าให้เสียงของโน้ตตัวสุดท้ายตรงกับจังหวะตก(เสียงหนัก)

3. 13
แบบฝึกที่ 3 ฝึกเป่าเสียงลา (ลฺ ล) เป็นกระสวนจังหวะเร็วขึ้น
โน้ต - - - ล - ล - ล ล ล- ล - ล - ล - - - ล - ล - ล ล ล- ล - ล - ล
โน้ต - - - ล - ล - ล ล ล -ล ล ล- ล - - - ล - ล - ล ล ล -ล ล ล -ล
โน้ต - - - ล - ล - ล ล ล -ล ล ล- ล - - - ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล ล
วิธีปฏิบัติ
1. ฝึกร้องโน้ตเสียง ลา พร้อมเคาะจังหวะให้ถูกต้อง
2. ปิดรูนับเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) ฝึกเป่าตัดลมโดยเป่าลมเข้าหรือดูดลมออกเป็นกระสวน
จังหวะให้ถี่ขึ้น ทั้งการเป่าเสียงยาว(คาว่า แด) และลมเสียงสั้น(คาว่า แดน) สลับกันไปตามระดับเสียง
ในแต่ละห้องเพลง ฝึกเป่าตัดลมเป็นช่วงจังหวะสั้นๆ ต่อเนื่องกันตลอดช่วงลมหายใจทั้งหายใจเข้า
และหายใจออกอย่างเป็นธรรมชาติ
ข้อสังเกต
1. การเป่าตัดลม โดยใช้ปลายลิ้นแบ่งลมเป่าให้มีความสั้นยาวต่างๆ กันในแต่ละ
จังหวะย่อยของห้องเพลงจะทาให้เกิดเสียงหนัก-เบาและอารมณ์เพลงในลักษณะที่แตกต่างกันออกไป
ตามจุดประสงค์ของผู้เป่า
2.แบบฝึกดังกล่าวเป็นเพียงตัวอย่างหรือแนวทางการฝีกหัดเท่านั้น ผู้ฝึกเป่าสามารถ
กาหนดรูปแบบเองได้ที่สาคัญคือพยายามฝึกปิดรูนับให้สัมพันธ์กับการเป่าลมเข้าหรือดูดลมออกตาม
ลมหายใจอย่างเป็นธรรมชาติ