1. Δρόμοι και Περιοχές
Ήπιας Κυκλοφορίας.
Θεωρία και Πράξη στον Βόλο.
Χαράλαμπος Α. Σκυργιάννης
Συγκοινωνιολόγος Μηχανικός MSc
Δήμος Βόλου – Διεύθυνση Βιώσιμης Κινητικότητας
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 Δρόμοι και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στον Βόλο. 1
2. Σύμφωνα με τους ορισμούς του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας
(Ν.2696/1999, ΦΕΚ Α 57/23-03-1999, άρθρο 2):
Οδός: Ολόκληρη η επιφάνεια που προορίζεται για την
δημόσια κυκλοφορία.
Δημόσια κυκλοφορία: Η αόριστη και απροσδιόριστη εκ των
προτέρων κυκλοφορία σε δημόσιες ή ιδιωτικές οδούς ή
χώρους πεζών, οχημάτων ή ζώων.
Από τον συνδυασμό αυτών των δύο ορισμών συνάγεται ότι
οδός είναι ολόκληρο το αδόμητο τμήμα μεταξύ δύο απέναντι
ρυμοτομικών γραμμών και, στην περίπτωση των πυκνά
δομημένων πόλεων, μεταξύ των απέναντι οικοδομικών
γραμμών.
Οδόστρωμα: Το τμήμα της οδού που προορίζεται για την
κυκλοφορία των οχημάτων.
Πεζοδρόμιο: Το υπερυψωμένο ή άλλως διαχωριζόμενο τμήμα
της οδού, που προορίζεται για πεζούς.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 2
3. Περιοχή ήπιας κυκλοφορίας: Περιοχή κατοικίας, που έχει
χαρακτηρισθεί και σημανθεί ως περιοχή ήπιας κυκλοφορίας.
Ο ΚΟΚ είναι ιδιαίτερα αυστηρός για τους οδηγούς, όσο αφορά την χρήση
των δρόμων αυτών από τα οχήματα.
Σύμφωνα με το άρθρο 39, σε τέτοιες περιοχές:
α) Οι πεζοί μπορούν να χρησιμοποιούν το οδόστρωμα σε όλο το πλάτος του.
Τα παιχνίδια επιτρέπονται.
β) Οι οδηγοί πρέπει να προχωρούν με πολύ χαμηλή ταχύτητα, η οποία σε
καμιά περίπτωση δε θα πρέπει να υπερβαίνει τα 20 χιλιόμετρα την ώρα.
γ) Οι οδηγοί δεν πρέπει να θέτουν τους πεζούς σε κίνδυνο ούτε να
συμπεριφέρονται με παρεμποδιστικό τρόπο. Αν είναι αναγκαίο πρέπει να
σταματούν.
δ) Οι πεζοί δεν πρέπει να εμποδίζουν χωρίς λόγο την κυκλοφορία των
οχημάτων.
ε) Απαγορεύεται η στάθμευση, εκτός από εκεί που επιτρέπεται από σήματα
στάθμευσης.
στ) Σε διασταυρώσεις χρήστες της οδού που εξέρχονται από περιοχή
κατοικίας πρέπει να παραχωρούν την προτεραιότητα στους άλλους χρήστες
της οδού.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 3
4. Η τεχνολογία των Περιοχών και (κατ’ επέκταση) των Δρόμων
Ήπιας Κυκλοφορίας (ΠΗΚ, ΔΗΚ), που αναπτύχθηκε σε χώρες της
Κεντρικής Ευρώπης, αποσκοπεί στην κυκλοφοριακή συν-ύπαρξη
μηχανοκίνητων οχημάτων, ποδηλάτων και πεζών στον ίδιο
κυκλοφοριακό χώρο μέσα σε περιοχές κατοικίας και έχει τις βάσεις
της στην θεωρία περί Βιώσιμης Κινητικότητας (sustainable
mobility) στις σύγχρονες πόλεις.
Επιδιώκει
α) την μείωση των κυκλοφοριακών φόρτων και ιδίως των
διαμπερών
β) την μείωση της ταχύτητας κίνησης των μηχανοκίνητων οχημάτων
Και αποσκοπεί
στην εξυπηρέτηση των παρόδιων ιδιοκτησιών και των επισκεπτών
τους καθώς και στην πρόσβαση οχημάτων έκτακτης ανάγκης κλπ.
μειώνοντας τους κινδύνους τροχαίων ατυχημάτων και την
ατμοσφαιρική ρύπανση και αναβαθμίζοντας την γενική αισθητική
εικόνα ολόκληρης της περιοχής ή και ενός μεμονωμένου δρόμου.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 4
5. Για να επιτευχθούν αυτοί οι δύο στόχοι η τεχνολογία
ΠΗΚ-ΔΗΚ εφαρμόζει διάφορες μεθόδους, που
αποτελούν συνδυασμό ρυθμίσεων και, κυρίως,
κατασκευαστικών παρεμβάσεων.
Επισημαίνω εξ αρχής: ΠΗΚ-ΔΗΚ δεν σημαίνει
απαραιτήτως κυβόλιθοι και καγκελάκια. Κυβόλιθοι
και καγκελάκια είναι δύο από τα πολλά
κατασκευαστικά-μορφολογικά στοιχεία που μπορούν
να χρησιμοποιηθούν.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 5
6. Χρησιμοποιούνται
διακοπή της διαμπερότητας των οδών, διαμόρφωση πεζοδρόμων,
πλατειών, αδιεξόδων-αναστροφών, ρυθμίσεις αντίθετης κίνησης
οχημάτων κλπ.
διαμόρφωση στενής λωρίδας κίνησης οχημάτων (μικρότερης ή ίσης
των 3,00 μ.) και με ζιγκ-ζαγκ όπου αυτό είναι εφικτό, σαμαράκια
μείωσης ταχύτητας, αλλαγή υλικών οδοστρωσίας (άσφαλτος,
τσιμεντένιοι κυβόλιθοι, γρανιτόλιθοι, μαρμαρόλιθοι, ειδικά
πλαστικά κλπ.)
ειδικές διαμορφώσεις για στάθμευση οχημάτων, διασφάλιση
εισόδων-εξόδων σε χώρους εκτός οδού, χώρους παιδικού
παιχνιδιού, φυτεύσεις χαμηλές και ψηλές, αποκλεισμός χώρων με
κατασκευές (μπετόν, ξύλο κλπ.) ή με σιδερένια κάγκελα και άλλα
μόνιμα στοιχεία
ειδικές διαμορφώσεις για την πρόσβαση οχημάτων έκτακτης
ανάγκης, για την τοποθέτηση και την αποκομιδή απορριμμάτων, την
τροφοδοσία καταστημάτων και τις φορτοεκφορτώσεις γενικότερα,
με περιορισμούς στο μέγεθος των οχημάτων
ειδική μέριμνα λαμβάνεται στην περίπτωση που την ΠΗΚ διαπερνά
σύστημα μαζικής μεταφοράς (λεωφορείο ή/και τραμ)
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 6
7. Δύο είναι οι βασικές κατασκευαστικές διαμορφώσεις της οδού:
α) διαμόρφωση
διαχωρισμένου οδοστρώματος
β) διαμόρφωση
ενιαίου οδοστρώματος
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 7
8. Διαχωρισμένο οδόστρωμα σημαίνει οδόστρωμα (σύμφωνα με
τον ορισμό, βλ. σ. 1) και εκατέρωθεν υπερυψωμένα
πεζοδρόμια. Πρακτικά αυτό σημαίνει διαπλάτυνση
πεζοδρομίων ώστε να στενέψει η (κατά κανόνα μονόδρομη)
λωρίδα κίνησης οχημάτων. Το ύψος των πεζοδρομίων
ποικίλει, ανάλογα με τις ανάγκες της περιοχής, το σύστημα
απορροής των ομβρίων υδάτων κλπ. Το οδόστρωμα παραμένει
κατά κανόνα ασφάλτινο και μπορούν να υπάρξουν, εφ’ όσον
εναρμονίζονται με την υπάρχουσα νομοθεσία, διαφόρων ειδών
και υλικών σαμαράκια. Στην διαδικασία αυτή, ύστερα από
αναλυτική μελέτη, η λωρίδα κίνησης οχημάτων μπορεί να
υποστεί καμπυλώσεις, που μειώνουν επί πλέον την ταχύτητα,
και να οριοθετηθούν αυστηρά θέσεις στάθμευσης και στάσης,
θέσεις φορτοεκφόρτωσης, κάδοι απορριμμάτων, φυτεύσεις,
υλικά πεζοδρομίου και λοιπά σχετικά.
Στην περίπτωση αυτή υπάρχουν πεζοδρόμια.
Χωρίς αυτό να αναιρεί τις επιταγές του άρθρου 39 του ΚΟΚ
ως προς τις κινήσεις των πεζών.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 8
9. Ενιαίο οδόστρωμα σημαίνει ισοϋψής διαμόρφωση ολόκληρης της επιφάνειας
μεταξύ των οικοδομικών γραμμών. Στην περίπτωση αυτή ισχύουν πλήρως οι
διατάξεις του άρθρου 39 του ΚΟΚ. Κατά συνέπεια απαγορεύεται «εξ ορισμού»
η στάθμευση, και καλύπτεται πλήρως νομικά από την τοποθέτηση της
Πινακίδας Π-92.
Η τοποθέτηση επί πλέον Πινακίδων Ρ-40 αποτελεί περιττό πλεονασμό. Η ισχύς
της Πινακίδας Π-92 καλύπτει ολόκληρο το πλάτος του οδοστρώματος.
Στην διαμόρφωση αυτή δεν υπάρχουν πεζοδρόμια.
Τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένο το οδόστρωμα δεν έχουν καμία
νομική σημασία, έχουν μόνο λειτουργική και αισθητική. Πέραν αυτού, ο
σχεδιαστής-κατασκευαστής έχει την δυνατότητα να διαμορφώσει πάνω στο
ενιαίο οδόστρωμα «νησίδες» πρασίνου, στάθμευσης (με πινακίδες Π-31 και
πρόσθετες, αν απαιτούνται), αναψυχής (οριοθέτηση τραπεζοκαθισμάτων
εστίασης κλπ.), παιχνιδιού (μικρές παιδικές χαρές), κάδων ανακύκλωσης,
περιπτέρων κλπ. Η οριοθέτηση της λωρίδας κίνησης οχημάτων δεν είναι
πάντοτε απαραίτητη, συχνά προκύπτει ως το υπόλοιπο που απομένει μετά τις
διάφορες κατασκευές των διαμορφώσεων, και είναι ένας υποχρεωτικός
«σαλίγκαρος». Εάν επιλεγεί συγκεκριμένος τρόπος οριοθέτησης της λωρίδας,
π.χ. με κάγκελα ή άλλου είδους σταθερές κατασκευές, κι αυτό γίνεται, συνήθως,
προκειμένου να αποτρέπονται εντελώς οι παράνομες σταθμεύσεις, αυτό δεν
σημαίνει ότι το εκατέρωθεν εναπομένον τμήμα είναι πεζοδρόμι ο.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 9
10. Σύμφωνα με τον ορισμό του ΚΟΚ «Πεζοδρόμιο είναι
το υπερυψωμένο ή άλλως διαχωριζόμενο τμήμα της
οδού, που προορίζεται για πεζούς». Κατά συνέπεια,
αν θέλει κανείς να θεωρήσει ότι τα κάγκελα
διαχωρίζουν τον Δρόμο Ήπιας Κυκλοφορίας σε τρία
(3) τμήματα, θα πρέπει να ορίσει, δηλαδή να
αποφασίσει, δηλαδή να κατοχυρώσει με κανονιστική
απόφαση, ότι τα δύο εξωτερικά τμήματα ονομάζονται
«πεζοδρόμιο».
Κατ’ ακολουθία, στο ενιαίο οδόστρωμα μπορεί
κανείς εύκολα να καθορίσει, πάλι με κανονιστική
απόφαση, συγκεκριμένους χώρους στάθμευσης π.χ.
μοτοσυκλετών και ποδηλάτων, χώρους
φορτοεκφόρτωσης, θέσεις ΑΜεΑ, θέσεις
τραπεζοκαθισμάτων, που δεν μπορεί, από την άλλη
πλευρά, να καθορίσει σε πεζοδρόμια.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 10
11. ΚΟΚ και ΝΟΚ (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός Ν.4067/2012)
ΚΟΚ: Πεζόδρoμoς είναι η οδός η oπoία χρησιμoπoιείται
απoκλειστικά από τoυς πεζoύς και για είσoδo - έξoδo
oχημάτων πρoς και από ιδιωτικoύς χώρoυς στάθμευσης
παρoδίων ιδιoκτησιών ως και για oχήματα εφoδιασμoύ ή
έκτακτης ανάγκης.
ΝΟΚ: Πεζόδρoμoς είναι ο δρόμος που προορίζεται
αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση των πεζών.
ΚΟΚ: Περιοχή Ήπιας Κυκλοφορίας: περιοχή κατοικίας,
που έχει χαρακτηρισθεί και σημανθεί ως περιοχή ήπιας
κυκλοφορίας.
ΝΟΚ: Δρόμος Ήπιας Κυκλοφορίας: είναι ο πεζόδρομος
στον οποίο επιτρέπεται η υπό όρους κίνηση οχημάτων.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 11
12. Βιώσιμη Κινητικότητα στην πόλη του Βόλου
(ΑΔΣ Βόλου 282/06-06-2007 και 617/24-10-2011)
Άξονες Δράσης
1. Προτεραιότητα στις Αστικές Συγκοινωνίες
2. Ελεύθερη ροή στις αρτηρίες - ήπια κυκλοφορία στους δρόμους του
κέντρου
3. Διαχείριση της κυκλοφορίας και της στάθμευσης στις συνοικίες
4. Άνετη κίνηση για τους πεζούς και τα εμποδιζόμενα άτομα παντού
5. Ασφαλής κίνηση για τα ποδήλατα
6. Δημοτικά προγράμματα κυκλοφοριακής αγωγής. Αξιοποίηση του
Πάρκου Κυκλοφοριακής Αγωγής
Στόχοι
Να ξανακερδίσουμε τους χαμένους χώρους της πόλης.
Να ανακτήσουμε την πόλη μας.
Στις πόλεις ζουν άνθρωποι, όχι αυτοκίνητα.
Να μιλήσουμε με τους ανθρώπους πίσω από τις λαμαρίνες.
Καλά μελετημένες, συνολικές και όχι αποσπασματικές, παρεμβάσεις.
Να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των συμπολιτών μας.
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 12
13. …ως εδώ η Θεωρία, τώρα η Πράξη στον Βόλο…
πράξη 1η: η οδός Καραμπατζάκη, Καλοκαίρι 1994
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 13
14. πράξη 2η: η οδός Ρήγα Φεραίου, Καλοκαίρι 1998
δυτικό τμήμα (Ελ.Βενιζέλου-Χείρωνος) 1
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 14
15. πράξη 2η: η οδός Ρήγα Φεραίου, Καλοκαίρι 1998
δυτικό τμήμα (Ελ.Βενιζέλου-Χείρωνος) 2
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 15
16. πράξη 2η: η οδός Ρήγα Φεραίου, Καλοκαίρι 1998
ανατολικό τμήμα (Φ.Ιωάννου-Δ.Φιλιππίδη)
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 16
17. πράξη 3η: οι οδοί Σπυρίδη και Σωκράτους, Καλοκαίρι 2003
2008: 5.809 ΜΕΑ/24ωρο
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 17
18. πράξη 4η: η οδός Κουμουνδοούρου, Μάιος 2008
2008: 6.035 ΜΕΑ/24ωρο
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 18
19. πράξη 5η: η οδός Γκλαβάνη, Οκτώβριος 2008
2008: 5.379 ΜΕΑ/24ωρο
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 19
20. πράξη 6η: η οδός Αγίου Νικολάου (πολιούχου), 2009
πράξη 7η: η οδός Δημητριάδος, 2010
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 20
21. … και το μέλλον (ΑΔΣ Βόλου 617/24-10-2011) 1
Α) Να μετατραπούν, σύμφωνα και με την υπ’ αρ.
227/2009 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου
Βόλου, ως Οδοί Ήπιας Κυκλοφορίας τα τμήματα των
οδών :
Ογλ, από Ιάσονος έως 28ης Οκτωβρίου
Γαμβέτα, από 28ης Οκτωβρίου έως Ιάσονος
Μαυροκορδάτου, από Δημητριάδος έως 28ης Οκτωβρίου
Β) Να μετατραπούν ως Οδοί Ήπιας Κυκλοφορίας τα
τμήματα των οδών :
Τ.Οικονομάκη, από Ι.Καρτάλη έως Φιλελλήνων,
Τοπάλη, από Αργοναυτών έως Δημητριάδος
Παύλου Μελά, από 28ης Οκτωβρίου έως Ερμού
Χατζηαργύρη από 28ης Οκτωβρίου έως Ιάσονος
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 21
22. … και το μέλλον (ΑΔΣ Βόλου 617/24-10-2011) 2
Γ) Να μετατραπεί σε Πεζόδρομο η Οδός Ήπιας Κυκλοφορίας Σπ. Σπυρίδη
από 28ης Οκτωβρίου έως Δημητριάδος και η οδός Σωκράτους από Κ.
Καρτάλη έως Σπ. Σπυρίδη
Δ) Να μελετηθούν με στόχο σε επόμενη φάση να κατασκευασθούν ως
Οδοί Ήπιας Κυκλοφορίας τα τμήματα μεταξύ 28ης Οκτωβρίου και Γαζή
των οδών (από Δυσμάς προς Ανατολάς): Παύλου Μελά, Σπυρίδη,
Γκλαβάνη (να ληφθεί υπόψη το αποφασισμένο τμήμα ποδηλατοδρόμου,
που δεν υλοποιήθηκε), Κουμουνδούρου, Ογλ, Γαμβέτα
Ε) Να υπάρχει στις σχετικές μελέτες πρόβλεψη για θέσεις στάθμευσης
οχημάτων, ΑμεΑ, φορτοεκφορτώσεων, μοτοσικλετών σε ορισμένα
τμήματα – ήπια κυκλοφορία σε διαχωρισμένο οδόστρωμα.
ΣΤ) Να κατασκευασθεί ως Πεζόδρομος η οδός Ερμού, από Ογλ μέχρι
Φιλελλήνων (το τμήμα Ογλ-Μαυροκορδάτου περιλαμβάνεται ήδη στην
ΑΔΣ Βόλου 227/2009)[1]
Ζ) Να οριστεί Όριο Ταχύτητας 25 km/h σε όλη την κεντρική περιοχή της
πόλης του Βόλου (οριζόμενη από τις οδούς Κοραή – Αναλήψεως –
Κασσαβέτη – Αργοναυτών)
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 22
23. …όλα θα γίνουν,
λεφτά (να) υπάρχουν…
ευχαριστώ για την προσοχή σας
Χ.Σκυργιάννης 14.12.2012 και Περιοχές Ήπιας Κυκλοφορίας. Θεωρία και Πράξη στο
Δρόμοι 23