Д.Энхжаргал / докторант/

1. Сүлжээний
аюулгүй
байдал
Д.Энхжаргал/докторант/
PAGE 1

2. Course
Outline
Яагаад аюулгүй байдлаа чухалчлах ёстой вэ? 1
Сүлжээний аюулгүй байдал гэж юу вэ? 2
Компьютерын сүлжээ 3
Сүлжээ гэж юу вэ? 4
Дүгнэлт 5
PAGE 2

3.  Дэлхийн эдийн засгийн форумаас жил бүр Global Risk Report танилцуулдаг билээ. 2019 оны Global
Risk Report-д байгалийн гамшиг, цаг уурын өөрчлөлтүүдээс гадна кибер халдлага, мэдээлэл
алддагдах эрсдэлүүдийг онцолсон байна. Орчин үеийн кибер халдлага банк санхүү, худалдаа
үйлчилгээ, үйлдвэрлэл, төрийн байгууллага, интернет дэлгүүр зэрэг бүх салбаруудруу чиглэж
байна.
 Кибер гэмт этгээдүүд буюу хакеруудын эцсийн зорилго нь – мөнгө хулгайлах, тагнах, төхөөрөмж
дахь датаг гэмтээх, луйвардах, үйлдвэрлэлийг зогсоох, тоног төхөөрөмжийг ашиглалтаас гаргах
зэрэг үйлдлүүдийг хийдэг. Мэргэжилтнүүдийн үзэж байгаагаар Кибер халдлагын нөлөө, цар хүрээ
секунд тутамд улам нарийн болж байгаа ба халдлагын дараагийн үе буюу MEГA ДАЙРАЛТЫН үе
ирээд байгааг анхааруулсан байна.
PAGE
3
First Skill Second Skill Third Skill Conclusion
Яагаад аюулгүй байдлаа чухалчлах ёстой вэ?

4. Сүлжээний
аюулгүй
байдал
 Сүлжээний аюулгүй байдал гэж тооцоолох
төхөөрөмжүүдийг холбосон сүлжээний орчин
гадны аливаа нөлөөлөөс хамгаалагдсан байдлыг
хэлнэ.
 Мэдээллийн болон сүлжээний аюулгүй байдлыг
бүрдүүлж буй үндсэн ойлголт нь англиар
 CIA - НБХ (confidentiality - нууцлагдсан байдал),
 Integrity (бүрэн бүтэн байдал),
 availability (хүртээмжтэй байдал)ЮЮ
PAGE 4
First Skill Second Skill Third Skill
Conclusion

5. Аюулгүй байдлын бодлого нь сүлжээний төлөвлөлт,
аюулгүй байдлын бодлого баримтлахад хэрэглэгдэнэ.
Сүлжээнийаюулгүйбайдлынбодлогоньсүлжээндхандах,
байгууллагын сүлжээний аюулгүй байдлын орчны
архитектурыг тодорхойлох зэрэгт ач холбогдолтой юм.
Сүлжээний аюулгүй байдлын бодлого нь хэрэглэгчдийг
аюулгүй ажиллуулах зорилготой. Бодлого бий болсноор
хэрэглэгчид ямар үйлчилгээг яаж хэрэгжүүлэх, хэрхэн
хийхээ ойлгосон байх ёстой. Аюулгүй байдлын бодлогыг
шаталсан бүтэцтэйгээр үүсгэдэг. Аюулгүй байдлын
бодлогоболовсруулахадхамгйнтүрүүнд ямармэдээлэлтэй
ямар үйлчлгээ үзүүлдэг, тэдгээрийн эрсдэл үзүүлэх нөлөөг
тооцож үзэх шаардлагатай.
PAGE 5

6. PAGE 6
Сүлжээ, түүний орчинд холбогдсон бүх тоног төхөөрөмж, дамжиж буй
өгөгдөл мэдээлэл, тэнд ажиллаж буй хүмүүсийг сүлжээний орчин гэж
ойлгоно. Энэ орчинд эрх олгогдоогүй этгээд хандах боломжгүй, тоног
төхөөрөмжийн тохируулга, дамжиж буй өгөгдлийг зүй бусаар өөрчлөх
боломжгүй, хандах ёстой этгээд хэзээд ч хандах боломжтой байхыг
НБХ гэж үзнэ. Сүлжээний аюулгүй байдлыг хангахын тулд эрсдлийн
үнэлгээн дээр тулгуурлан НБХ-г хангахад чиглэсэн төрөл бүрийн
хяналтыг хэрэгжүүлж, байгууллагын удирдлагын баталсан
зөвшөөрөлгүй хандалт, ашиглалт, зүй бус үйлдлүүдтэй
холбоотой аюулгүй байдлын бодлого, журмыг баталж мөрдүүлдэг.

7. Сүлжээний төрөл
WAN. MAN LAN
PAGE 7
First Skill
Second Skill
Third Skill Conclusion

8. Компьютерийн сүлжээ
Компьютерын сүлжээ гэдэг нь холболтын
сувгуудыг ашиглан холбогдсон компьютер, бусад
мэдээллийн төхөөрөмжүүдийн (хэвлэгч, камер...)
цогцолбор байгууламж кабелаар болон агаараар
долгионоор холбогдож ажиллахыг хэлнэ.
Компьютерын сүлжээний ачаар хоорондоо
холбогдсон төхөөрөмжүүд нь мэдээллийн нөөц ба
боломжуудыг хоорондоо хуваалцаж хүний
бүтээмжийг өсгөж, мэдээллийг улам баяжуулж
чанаржуулж өгдөг.
PAGE 8
First Skill Second Skill
Third Skill
Conclusion

9. PAGE 9
1960-аад оны үед Дэвшилтэт судалгааны төслүүдийн агентлаг
(Defense Advanced Research Projects Agency, ARPA) нь АНУ-ын
батлан хамгаалах яамны хэрэглэх зориулалтаар Дэвшилтэт
судалгааны төслүүдийн агентлагийн сүлжээ (Advanced Research
Projects Agency Network, ARPANET)-г эхлүүлжээ. Энэ нь
дэлхийн анхны компьютерын сүлжээ байв.[1] 1960-аад оны үед
хөгжүүлсэн загваруудын дагуу сүлжээг 1969 оноос хөгжүүлж
эхлэжээ.

10. Аюулгүй байдал гэж
вэ?
PAGE 10

11. PAGE 11
Сүлжээг төрөл бүрийн үзүүлэлтүүдээр ангилдаг.
Сүлжээ нь дараах үүргүүдтэй:
 Харилцаа холбоог бий болгох. Сүлжээг ашиглан
хүмүүс нь и-мэйл, мессенжэр, чаат өрөө, телефон,
видео телефон яриа, видео хурал зэргийн
хэрэгслүүдээр бие биентэйгээ үр ашигтайгаар,
хялбараар харилцаж болно.
 Техник хангамжийг хамтарч хэрэглэх. Сүлжээнд
хамрагдах компьютер бүр нь тус сүлжээнд
холбоотой техник хангамжийг хэрэглэх боломжтой.
Жишээлбэл, хамт хэрэглэх байдлаар тохируулсан
принтерээр документ хэвлэх.

12. PAGE 12

13. PAGE 13

14. PAGE 14

15. Файл, өгөгдөл, мэдээллийг хамтарч хэрэглэх
(шэйр). Сүлжээний орчинд баталгаажуулсан
хэрэглэгч нь тус сүлжээний бусад компьютерүүд дахь
өгөгдөл, мэдээлэлд хандах боломжтой. Хамт хэрэглэх
байдлаар тохируулсан хадгалах төхөөрөмжүүд дээрх
өгөгдөл, мэдээлэлд хандах явдал нь олон сүлжээний
чухал онцлог болдог.
 Програм хангамжийг хамтарч хэрэглэх. Сүлжээнд
холбогдсон хэрэглэгчид нь холын зайд орших
компьютерүүд дээр програм ажиллуулах
боломжтой.
 Мэдээллийг хадгалах.
 Аюулгүй байдал.
 Хурд.
PAGE 15