Η πρώτη Ελληνίδα συγγραφέας

1. Oμάδα Δ

2. Η Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου ήταν μία από τις πρώτες Ελληνίδες
συγγραφείς (Ζάκυνθος 1801-1832). Το γνωστότερο έργο της είναι η
Αυτοβιογραφία της, ενώ από τα υπόλοιπα έργα της (θεατρικά έργα και
ποιήματα) έχουν σωθεί ελάχιστα. Η Μουτζάν από μικρή είχε ιδιαίτερο
ενδιαφέρον για την μάθηση και τα γράμματα και παρόλο που η
εκπαίδευσή της ήταν περιορισμένη , η ίδια με προσωπική μελέτη
απέκτησε γνώσεις της αρχαίας ελληνικής, της ιταλικής και της γαλλικής
γλώσσας. Παράλληλα επιδιδόταν στο γράψιμο ποιημάτων, θεατρικών
έργων στα ελληνικά και τα ιταλικά και μεταφράσεων από την αρχαία
ελληνική γραμματεία. Επιθυμία της ήταν να μην παντρευτεί, αλλά να
αφοσιωθεί στην μελέτη και την συγγραφή.

3. Εξαιτίας των αντιρρήσεων της οικογένειάς της
αντιπρότεινε να κλειστεί σε μοναστήρι ή να
αποσυρθεί σε μία κατοικία της οικογένειας στην
ύπαιθρο, όμως και αυτές οι επιθυμίες της δεν
γίνονταν δεκτές από τους δικούς της. Μπροστά
στην προοπτική να παραμείνει ανύπαντρη και να
κατοικεί με τους γονείς της χωρίς να έχει το
δικαίωμα να βγαίνει από το σπίτι, αποφάσισε να
φύγει κρυφά από το νησί, αλλά μετά από μια
αποτυχημένη απόπειρα επέστρεψε χωρίς να την
αντιληφθεί κάποιο μέλος της οικογένειάς της και
τελικά αναγκάστηκε να υποχωρήσει και να δεχτεί
την επιθυμία των δικών της να παντρευτεί.

4. Ο υποψήφιος σύζυγος, ο Νικόλαος Μαρτινέγκος, ο οποίος όμως
καθυστερούσε την επισημοποίηση της γαμήλιας συμφωνίας με συνεχείς
διαπραγματεύσεις για το ύψος της προίκας, αλλά τελικά ο γάμος τελέστηκε
μετά από 16 μήνες, το καλοκαίρι του 1831. Η Ελισάβετ Μουτζάν-
Μαρτινέγκου πέθανε στις 9 Νοεμβρίου του 1832, δύο εβδομάδες μετά την
γέννηση του γιου της λόγω επιπλοκών στον τοκετό.

5. Η Ελισάβετ Μουτζάν, εκτός από την αυτοβιογραφία που είναι το πιο
γνωστό και αξιόλογο κείμενό της, έγραψε πάνω από 15 θεατρικά έργα,
στην ελληνική και την ιταλική, μετέφρασε αρχαία κείμενα και συνέθεσε
κάποια ποιήματα. Η Αυτοβιογραφία της εκδόθηκε από τον γιο της
Ελισάβετιο το 1881, με κάποιες περικοπές, σε έναν τόμο μαζί με δικά του
ποιήματα. Η αξία του έργου έγκειται κυρίως στην απλή γλώσσα που
χρησιμοποιείται. Από τα άλλα έργα της έχουν σωθεί ελάχιστα, μία
κωμωδία με τίτλο Φιλάργυρος, κάποια ιταλικά κείμενα, 20 επιστολές, ο
πρόλογος μιας πραγματείας «Περί Οικονομίας», τα ποιήματα Ωδή εις το
πάθος του Ιησού Χριστού και Εις την Θεοτόκον και αποσπάσματα
μεταφράσεων από τον Προμηθέα Δεσμώτη, την Οδύσσεια και τις Ικέτιδες.

6. Στα κατάλοιπά της διασώθηκαν 22
θεατρικά έργα, καθώς και άλλα πεζά και
ποιητικά κείμενα, γραμμένα σε ελληνική
ή ιταλική γλώσσα. Από την
αξιοσημείωτη αυτή παραγωγή η ιστορία
της νεοελληνικής λογοτεχνίας
συγκράτησε μόνο τις αυτοβιογραφικές
της σελίδες, που τις τύπωσε ο γιος της
στην οψίτυπη και αποσπασματική
έκδοση: Η μήτηρ μου. Αυτοβιογραφία
της κυρίας Ελισάβετ Μουτζάν-
Μαρτινέγκου μετά διαφόρων αυτού
ποιήσεων (1881).

7. Γραμμένη με διαπεραστική ευθύτητα, χάρη, ζωντάνια
αλλά και ρομαντική διάθεση, η Αυτοβιογραφία
αποδίδεται με την καθομιλουμένη της επτανησιακής
άρχουσας τάξης, με παραφθαρμένες ιταλογενείς λέξεις
και με λέξεις αντλημένες από τα εκκλησιαστικά κείμενα.
Το κράμα αυτό απηχεί όχι μόνο τις γλωσσικές
επιδράσεις που διαμόρφωσαν τη γραφή της Μουτζάν-
Μαρτινέγκου, αλλά και το κυρίαρχο ύφος των λογίων
της εποχής. Οι συνεχείς αναφορές στη δύναμη της
λογικής, στην αξία της ενάρετης αγωγής, της παιδείας
και της ατομικής ελευθερίας συγκροτούν μια
φιλελεύθερη συνείδηση, μέσα στα συμφραζόμενα του
γαλλικού Διαφωτισμού.

8. Το κείμενό της αποτελώντας μια περιγραφή της κοινωνικής καταπίεσης
των γυναικών, που είναι πολύτιμη για την ιστορία αυτού του
προβλήματος που έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στην πολιτισμική και
πολιτική ιστορία του ανθρώπου, ανήκει στην ιστορία της ελληνικής
φεμινιστικής σκέψης, εκπροσωπώντας μάλιστα μια φιλελεύθερη εκδοχή
της.Η ανέκδοτη, στον καιρό της, αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μουτζάν-
Μαρτινέγκου αποτελεί δείγμα γραφής τόσο του γυναικείου όσο και του
αυτοβιογραφικού λόγου στις αρχές του 19ου αιώνα στον ελλαδικό χώρο.

9. Αποτελεί δηλαδή δείγμα μιας δημιουργίας
ισχνής αφού τόσο η συγγραφική
δραστηριότητα των γυναικών όσο και ο
αυτοβιογραφικός λόγος δεν έχουν ακόμα
βρει διεξόδους ανάπτυξης μέσα από το
κοινωνικό πλαίσιο και τις ιδιαίτερες
ιστορικές συνθήκες της εποχής.Διαβάζοντας
την Αυτοβιογραφία της διαπιστώνουμε πώς
από πολύ νεαρή ηλικία η Ελισάβετ άρχισε
να γράφει κείμενα σε διαλογική μορφή και
πως το δράμα γρήγορα γίνεται το
λογοτεχνικό είδος που προτιμούσε να
γράφει. Μέσα σε πέντε χρόνια, από το 1820
έως το 1825 γράφει είκοσι δύο «θεατρικά
συγγράμματα».

10. Το γράψιμο για την Ελισάβετ υπήρξε ζωτική ανάγκη. Αν διαβάσει κάποιος
ένα και μόνο από τα –ελάχιστα, άλλωστε σωζόμενα- έργα της, θα καταλάβει
ότι γράφοντας η Μουτζάν ικανοποιούσε μια θεμελιώδη, ζωτική ανάγκη:
αυτήν της επικοινωνίας. Η νεαρή γυναίκα ζούσε σε μια αυστηρή αστική
οικογένεια της Ζακύνθου στις αρχές του 19ου αιώνα όπου δεν της
επιτρεπόταν να βγει από το σπίτι της, ενώ παράλληλα μέσα σ’αυτό δεν
υπήρχαν τα πρόσωπα με τα οποία θα μπορούσε να πραγματοποιήσει έναν
πραγματικό διάλογο. Έτσι, γράφει μανιωδώς αποζητώντας να συζητήσει
με κάποιον, αποζητώντας μια καθημερινή συνομιλία.

11. Η πρώτη Ελληνίδα συγγραφέας
γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1801.
Είχε ιδιαίτερη έφεση στα γράμματα
και κατάφερε να μορφωθεί σχεδόν
μόνη της.
Εργογραφία: ποίηση, πεζογραφία,
μεταφράσεις, θέατρο.
Πέθανε από επιπλοκές μετά την
εγκυμοσύνη της ,έτος 1831