Zajęcia żywieniowe w gimnazjum (Nowa Era)

1. ProduktyProdukty
spożywczespożywcze
Lekcja 06

2. Podział produktów...Podział produktów...
Żaden produkt spożywczy nie zawiera wszystkich niezbędnychŻaden produkt spożywczy nie zawiera wszystkich niezbędnych
składników odżywczych, dlategoskładników odżywczych, dlatego dieta musi być urozmaiconadieta musi być urozmaicona..
Specjaliści w sprawach żywienia podzielili produkty spożywczeSpecjaliści w sprawach żywienia podzielili produkty spożywcze
na grupy.na grupy. Produkty w danej grupie mają zbliżoną zawartośćProdukty w danej grupie mają zbliżoną zawartość
składników odżywczychskładników odżywczych, więc w ramach grupy możemy, więc w ramach grupy możemy
wymieniaćwymieniać jedne składniki na drugiejedne składniki na drugie..

3. Grupy produktówGrupy produktów
1.1. Produkty i przetwory zbożoweProdukty i przetwory zbożowe
2. Mleko i produkty mleczne
3. Produkty białkowe
4. Tłuszcze
5. Warzywa i owoce
6. Cukry i słodycze

4. Produkty zbożoweProdukty zbożowe
Podgrupy:Podgrupy: pieczywo pszenne i żytniepieczywo pszenne i żytnie,, mąkamąka,, makaronymakarony,, kaszekasze,,
ryżryż ii produkty śniadanioweprodukty śniadaniowe..
• Stanowią bardzo dobre źródłoStanowią bardzo dobre źródło węglowodanów złożonychwęglowodanów złożonych
• orazoraz magnezumagnezu (szczególnie kasza gryczana).(szczególnie kasza gryczana).
• ponadto dobrzeponadto dobrze uzupełnią braki białkauzupełnią braki białka (jest to białko(jest to białko
niepełnowartościowe, dlatego zaleca się aby spożywać produktyniepełnowartościowe, dlatego zaleca się aby spożywać produkty
zbożowezbożowe w połączeniu z produktami mlecznymi lub mięsemw połączeniu z produktami mlecznymi lub mięsem),),
• błonnika pokarmowegobłonnika pokarmowego,,
• fosforufosforu,,
• żelazażelaza
• ii witamin B1 oraz B3witamin B1 oraz B3..

5. Mleko i produkty mleczneMleko i produkty mleczne
Mleko:Mleko: najlepsze źródło wapnianajlepsze źródło wapnia..
• Sery podpuszczkowe i topioneSery podpuszczkowe i topione: zawierają ok.: zawierają ok. 25 g25 g białkabiałka
pełnowartościowegopełnowartościowego,, średnio bogate w tłuszcz i cholesterolśrednio bogate w tłuszcz i cholesterol. Tak. Tak
jak mleko stanowiąjak mleko stanowią dobre źródło wapniadobre źródło wapnia, dodatkowo, dodatkowo fosforufosforu,,
magnezumagnezu,, witaminy A i B2witaminy A i B2..
• Sery twarogoweSery twarogowe: dostarczają ok.: dostarczają ok. 16 g białka16 g białka w 100 g produktu,w 100 g produktu,
w odróżnieniu od serów żółtychw odróżnieniu od serów żółtych zawierają mało tłuszczuzawierają mało tłuszczu ii
cholesterolucholesterolu. Dostarczają. Dostarczają dużo wapniadużo wapnia,, mniej fosforu i witaminymniej fosforu i witaminy
B2.B2.

6. Mleko i produkty mleczneMleko i produkty mleczne
Masło i śmietanaMasło i śmietana
ProduktyProdukty wysokotłuszczowewysokotłuszczowe pochodzenia zwierzęcegopochodzenia zwierzęcego
• o wysokiej zawartości tłuszczu i cholesterolu.o wysokiej zawartości tłuszczu i cholesterolu.
• Dużą zaletą spożywania masła jestDużą zaletą spożywania masła jest bogactwo witaminy Abogactwo witaminy A (7,59(7,59
mg),mg),
• z koleiz kolei stosowanie śmietanystosowanie śmietany jako zabielacza do zupjako zabielacza do zup dostarczydostarczy
nam wapnianam wapnia..

7. Mięso, wędlina, drób, ryby i przetwory mięsneMięso, wędlina, drób, ryby i przetwory mięsne
• Mięsa: cielęcina, wieprzowina, wołowina.Mięsa: cielęcina, wieprzowina, wołowina.
• Podroby mięsne: wątroba, nerki, żołądek, serce.Podroby mięsne: wątroba, nerki, żołądek, serce.
• Ryby tłuste i chude.Ryby tłuste i chude.
• Wędliny.Wędliny.
• Drób: mięso z kurczaka i indyka.Drób: mięso z kurczaka i indyka.
Wszystkie produkty należące do tej grupy sąWszystkie produkty należące do tej grupy są źródłemźródłem
pełnowartościowego białkapełnowartościowego białka w ilości ok. 20 g na 100 g produktu.w ilości ok. 20 g na 100 g produktu.
Ponadto zawierająPonadto zawierają sporą ilość cholesterolusporą ilość cholesterolu (60–70mg/100g, a(60–70mg/100g, a
wątroba aż 200 mg/100 g). Spożywając mięsa, wędliny, ryby iwątroba aż 200 mg/100 g). Spożywając mięsa, wędliny, ryby i
dróbdrób dostarczymy odpowiednią dawkę witaminy B3 oraz B2,dostarczymy odpowiednią dawkę witaminy B3 oraz B2,
mniej fosforu, żelaza i magnezu.mniej fosforu, żelaza i magnezu.

8. ZiemniakiZiemniaki
Ziemniaki: najlepsze źródło magnezu, węglowodanówZiemniaki: najlepsze źródło magnezu, węglowodanów
i witaminy B3 oraz C.i witaminy B3 oraz C.
Ziemniaki zostały wyodrębnione z grupy warzyw, ponieważZiemniaki zostały wyodrębnione z grupy warzyw, ponieważ
zawierajązawierają
• dużo magnezudużo magnezu ii
• witaminy B3witaminy B3 (niacyna),(niacyna),
• węglowodanów w postaci skrobiwęglowodanów w postaci skrobi orazoraz
• stanowią główne źródło witaminy C w diecie Polakówstanowią główne źródło witaminy C w diecie Polaków..

9. Nasiona strączkoweNasiona strączkowe
Suche nasiona strączkoweSuche nasiona strączkowe
• Należą do tej grupy nasiona suche roślin strączkowych:Należą do tej grupy nasiona suche roślin strączkowych: fasola,fasola,
soja, groch, bób, soczewica czerwona, zielonasoja, groch, bób, soczewica czerwona, zielona..
• Zawierają podobną ilość białka co mięso, wędliny drób i rybyZawierają podobną ilość białka co mięso, wędliny drób i ryby zz
tym, żetym, że białko roślinne jest niepełnowartościowe – ubogie wbiałko roślinne jest niepełnowartościowe – ubogie w
aminokwas lizynęaminokwas lizynę..
• Strączki charakteryzują sięStrączki charakteryzują się wysoką zawartością błonnikawysoką zawartością błonnika,,
wapnia, fosforu, żelaza i magnezu oraz witaminy B1wapnia, fosforu, żelaza i magnezu oraz witaminy B1..
• Dostarczą też witaminę B2 i B3 (PP), WNKT orazDostarczą też witaminę B2 i B3 (PP), WNKT oraz
węglowodany złożonewęglowodany złożone..

10. Warzywa i owoceWarzywa i owoce
Warzywa i owoce bogate w witaminę CWarzywa i owoce bogate w witaminę C
• Zaliczamy do tej grupy między innymi:Zaliczamy do tej grupy między innymi: paprykępaprykę,, koperekkoperek,, natkęnatkę
pietruszkipietruszki,, brukselkębrukselkę,, szpinakszpinak,, szczypiorszczypior,, chrzanchrzan,, kalarepękalarepę,,
porzeczkiporzeczki,, truskawkitruskawki,, pomarańczepomarańcze,, malinymaliny,, jagodyjagody..
• Świetne źródła witaminy C, z małą ilością węglowodanów.Świetne źródła witaminy C, z małą ilością węglowodanów.
• Warzywa dostarczą węglowodanów złożonych i błonnika,Warzywa dostarczą węglowodanów złożonych i błonnika,
natomiast owoce stanowią źródło monosacharydów i w mniejszejnatomiast owoce stanowią źródło monosacharydów i w mniejszej
ilości błonnika (pektyny).ilości błonnika (pektyny).

11. Warzywa i owoceWarzywa i owoce
Warzywa i owoce bogate w karotenWarzywa i owoce bogate w karoten
• Karoten jest pomarańczowym barwnikiem roślin, z tego powoduKaroten jest pomarańczowym barwnikiem roślin, z tego powodu
zielone (barwnik zielony – chlorofil może ukryć pomarańczowązielone (barwnik zielony – chlorofil może ukryć pomarańczową
barwę) i żółtopomarańczowe warzywa i owoce takie jakbarwę) i żółtopomarańczowe warzywa i owoce takie jak szpinak,szpinak,
jarmuż, sałata, marchew, dynia, cykoria, morele, brzoskwinie,jarmuż, sałata, marchew, dynia, cykoria, morele, brzoskwinie,
melonmelon będąbędą dobrym źródłem prowitaminy A pochodzeniadobrym źródłem prowitaminy A pochodzenia
roślinnegoroślinnego..
• Podane warzywa i owocePodane warzywa i owoce stanowią dobre źródło wapnia,stanowią dobre źródło wapnia,
witaminy A oraz Cwitaminy A oraz C

12. Cukier i wyroby cukierniczeCukier i wyroby cukiernicze
Cukier samodzielnie składa się wCukier samodzielnie składa się w 99%99% z węglowodanów prostychz węglowodanów prostych
orazoraz 11 mg wapniamg wapnia
• CukierCukier NIE dostarczaNIE dostarcza, więc organizmowi żadnych wartości, więc organizmowi żadnych wartości
odżywczych.odżywczych.
• Wyroby cukiernicze i słodycze sąWyroby cukiernicze i słodycze są mieszaniną wielu różnychmieszaniną wielu różnych
składnikówskładników, stąd posiadają, stąd posiadają małą zawartość białka, tłuszczu,małą zawartość białka, tłuszczu,
węglowodanów oraz wapnia, fosforu, magnezuwęglowodanów oraz wapnia, fosforu, magnezu..
• Przy czym warto zauważyć, że są to źródła raczej cukrówPrzy czym warto zauważyć, że są to źródła raczej cukrów
prostych i szkodliwych tłuszczów utwardzonych i trans.prostych i szkodliwych tłuszczów utwardzonych i trans. Z tegoZ tego
względu nie powinny gościć w naszej diecie zbyt często!względu nie powinny gościć w naszej diecie zbyt często!

13. Piramida zdrowego żywieniaPiramida zdrowego żywienia
Ułożenie prawidłowego jadłospisu ułatwia tzw.
Piramida Zdrowego Żywienia, która w graficznej
formie ukazuje, jak często powinniśmy spożywać
produkty z danej grupy.
W Polsce opracowuje ją Instytut Żywności i Żywienia

14. Piramida zdrowego żywieniaPiramida zdrowego żywienia
Piramida Zdrowego Żywienia zaleca spożywanie
codziennie:
• 5 porcji produktów zbożowych
• 4 porcji warzyw
• 3 porcji owoców
• 2 porcji mleka i jego przetworów
• 1 porcji produktów białkowych

16. Inne zaleceniaInne zalecenia
Margaryny i masła roślinne (utwardzane tłuszcze
roślinne) należy wybierać starannie - niektóre nich
zawierają tłuszcze "trans", bardzo szkodliwe dla
organizmu człowieka.
Pamiętaj, zawsze czytaj opis produktu na etykiecie.
Wybieraj produkty zawierające olej rzepakowy lub
słonecznikowy, unikaj tych, które zawierają olej
kokosowy lub palmowy.

17. PodsumowaniePodsumowanie
• Żaden produkt spożywczy nie zawiera wszystkich niezbędnychŻaden produkt spożywczy nie zawiera wszystkich niezbędnych
składników odżywczych, dlategoskładników odżywczych, dlatego dieta musi byćdieta musi być
urozmaiconaurozmaicona..
• Grupy produktów:Grupy produktów:
– Produkty i przetwory zbożoweProdukty i przetwory zbożowe
– Mleko i produkty mleczne
– Produkty białkowe
– Tłuszcze
– Warzywa i owoce
– Cukry i słodycze
• Cukier składa się wCukier składa się w 99%99% z węglowodanów prostych orazz węglowodanów prostych oraz 11 mg wapnia.mg wapnia.
CukierCukier NIE dostarczaNIE dostarcza, więc organizmowi żadnych wartości odżywczych., więc organizmowi żadnych wartości odżywczych.
• Piramida Zdrowego Żywienia zaleca spożywanie
codziennie:
• 5 porcji produktów zbożowych
• 4 porcji warzyw
• 3 porcji owoców
• 2 porcji mleka i jego przetworów

18. PodsumowaniePodsumowanie

19. Praca domowaPraca domowa
1.Utrwal wiadomości dotyczące piramidy
żywienia.

20. Opracowanie i wykonanie
Zdzisław Bach