Presentazione delle poesie proiettate in occasione del 2° Reading "Poetas po Sandru Usai", svoltosi il 16 settembre 2012 presso il Soffio di Vento ad Arbus
1. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
Paolo Demuru
Scultura eseguita in Assemini a fine 2011 e inizio 2012 su un blocco di basalto lavico del centro Sardegna
2. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
A FRADE MEU
MAMMA SANTA chi sese in su chelu illuminau lassaddi su caminu!
Pite issu fud'un'omine umile e de bonos sentimentos, po su prossimu indendes' amore!!
Du cunfortada canno d'intenniada su lamentu, dae tottu cussa gente angosciada e
Immersa in su trumentu.
Fiada de coro nobile e bravura ca po su sofferente ses pigau cura; mancai in bidda no as
Prus dimora, pite fias residente fora, inue ses nasciu os arregodaus non rinunciaus a
S'onore frade arburese, intendet de sa terra tua su caloree cun amore e onore
Ses'orgogliu po idda nosta e, ca de s'idioma sardu ses mere!!
S'ONNIPOTENTE a decretau sa fuida misteriosa in joventude tua, ma nos as lassau pro donu
Memoria terrena luminosa e noso, tottus noso frade meu
Coltivaremus unu frore, mancai postu essere a talea
Pro seminare in tottu sa terra cuncordia e amore intra nos!!
Cumente tue as seminau, omine, in manos tua pro salvare
Cussa gente intrappolada
E profumos de fiore bessinti a passizare a s'altu chelu
Pro fizzos dae VALORE
MARIA DOLORES MANCA da Quartu Sant‟Elena
3. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
A FRADI MIU
Fradi miu, has lassau u bellu arregodu: Fradi miu istimau, cun s’orbada
s‟onestadi e u bellu cumportamentu. chi mi has domandau
Fiada sa ricchesa de sa nomenada as a arai u cungiau de trigu
su caratiri tuu, sempri presciau in su Paradisu, as a nai preghieras
chi si has lassau de arregodu. po su mundu interu,
Fradi miu istimau, u mundu de pasci e su babballotti
sa dì de Santu Pedru as a isperdi e de crasi su mundu
has finiu sa sufferenzia siada in pasci e saludi.
de su mabi crudeli. Ua dì asessi totus impari,
Santu Pedru cun is crais su trallallero eus a cantai
ti ad abettu is potas de su ceu. achi est abarrau e poi
Mammai tua postu ti adi in maus is atrus eus a pregai.
de Maria Santissima, Ua notti de iscuriu is istellas
t‟ad accarezzau su coru ant’a illuminai sa terra
po ti ddu indruciai, e sa preghiera ad a intendi s’omini.
asciugai is lagrimas
chi ti funti cabadasa.
in su Paradisu as a pregai po su mundu: PITTAU MARISA da Villacidro
chi custu babballotti bengat bintu.
4. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
A MANU PRENA
Bella ses Mama cun s‟ìnnidu velu Pustis sa làgrima calat de s‟ogu
sa chi m‟amànsat su coru e sa menti; e t‟ingenugas a peis de sa Nai;
ses che s‟arrosa sa prus atraenti, Mama, in su coru, as dépiu allogai
ses che su steddu chi luxit in celu. cuddu turmentu „e su tristu interrogu
Tui ca ses prena de lìmpiu lugori “Fillu!” Ddi naras. “No pràngias!”, „respundit
in su trumentu de s‟eterna gruxi
manda sa luxi „undi est s‟abisóngiu,
e candu scura cumparit sa luxi
tendi sa manu a su tristu fracóngiu
lagrima e sànguni in terra ddu abundit.
e ca ddu podis intrega s‟amori.
Cun d-unu pannu bïancu de linu
Ses cristallina che s‟acua de fonti
strexit cun gràtzia, su Fillu, Maria
„undi mi stentu, cun gosu, a bufai
e de intzandus po sempri est nodìa,
e cun amori ndi bollu intregai
Dd‟at intregau a s‟Eternu Divinu.
a totu cuddus chi passant „e fronti.
A manu prena m‟agrùspiu su coru,
DANTE ERRIU da Silius
sciùndu una fita de pani tostau
chena chi dd‟apat nisciunu impastau;
papandi o fradi ca donat decoru!
5. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
A SA MOD’E LEOPARDI
“Silvia, rimembri ancora…”
Incappas e' berus, fiasta pitticcheddedda
Cinzia, arregodas ancora sa dì bagamunda ma de conca e de cambas pru' de ua pippiedda
candu tui, bella, tunda tunda tittas tostadas, sa ucca famida
m'aspettasta in dommu dua?
Fror'e disiggiu, tottu comprida
Cun i' lavuras arrubia' che prùa su chi eu' pedriu sa dì, e du scireusu
sa schìa fotti che matta, no si ddu torrat su Buggìu, no si ddu torrat Deusu.
de linn‟e mèndua e de frori fusti fatta.
T'arregodasa, fia intrau cùa-cùa MARCO BARROCU da Sanluri/Bologna
s'ind'arregoda' povvinzas 'e mamma dua,
ca torrendu in pressi asutt'e su lettu m'ia' cassau
chenz'e crazzois e mudandas, che u pisittu spollau
ammuntonendi bistirisi me' is iscabasa
'ndi seu cabau bogau a mau'n pabasa.
6. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
A SANDRU USAI
Unu letholu bellu
Ma un‟ateru rivu
t‟hat bene imbolicadu,
t‟hat piccàdu derettu,
oje chi est Maria „e Messagustu.
a locu bellu a ti dare valanzu.
Ca ses su gioiellu
Cue ses galu vivu,
de Maria affranzadu,
no ses croccàdu in lettu
chi ti-che dogat dae su dirgustu.
e nemmancu t‟intennes un‟istranzu.
Pandera „e tres colores
Ca ses artzadu a chelu,
e sarda, chin sos frores,
garrigu „e Santu zelu,
vivu lu meritavas tottu custu.
s‟anzelu, Andrìa ca li ses cumpanzu,
Inbetzes repossanne,
ti s‟est postu a-costazzu,
in pedes tuos sa zente precanne.
reparanneti tottu su viazzu.
Che-a Maria Assuntu tue puru,
Unu rivu „e ludu
artzas prenu „e luche dae s‟iscuru.
a tive beneìttu,
ti ch‟hat piccadu dae donzi coro.
LEONARDO ANGELO BERRIA
Alàdu est mudu mudu,
da Nuoro
haite! Oh maleìttu,
haite! Custu dignu lizzu oro.
De menzus cristianu,
it daenne una manu
Vorrei essere maggiormente all‟altezza, di
po chie bissonzossu in domo isciòro.
porgere all‟inchiostro il tuo ricordo con le mie
Inbetzes su destinu,
nude parole. Precadore sias. Con affetto sincero.
traittu t‟hat derettu in su caminu.
7. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
A S’EROE SANDRU USAI
A voche ispantu, isparta sa sirena
Azutorju! Giamand'est sa zente Pro chi vivu abarret cussu amentu
Sandru Usai sardu in continente Etern'esempiu pro sos venitores
Prontu a s'appellu, non timmet sa prena. Siat sa lantia viva, de s'amore
Dae sa muntanna acchirrande minetosa cossolu de s'umanu sentimentu.
est'a rigore, cun tronos e lampos Chi dolorosas trasmitin sas campanas,
iscavende surcos in domos e campos ripithinde sos toccos che lamentu
ponend'a bruju zente e cada cosa. volan sos sonos in bratzos de su ventu
Sardu Usai fort'e generosu nandhe a sa zente vicina a luntana.
Contr'a sa mala sorte s'est'ispintu In cussos bellos ojos est falatu
In mesu a su disisperu s'est distintu S'iscuriu de sa morte inatesa
In dun'estremu abratzu valorosu. Che lantza intr'e sos coros s'est'inchesa,
Coment'a tottus sos fizos de onore sa vramma de su dolore chi at lassatu.
Chi patriotu a sa nostra terra fiera E candho impietadosa vramma
In gherra e pache, ispartu an sa bandiera De sa morte, in s'urtimu respiru
Pro s'eroicu sardu su valore. Fortzis giamatu, cun voche unu ilu,
Chin sa luche mattutina s'isplendore in sinu tuo soe torrendhe: "Mamma!".
Su numes Sandru! A litteras de oro
Dio iscolpire da intre su coro
Unu biancu monumentu chin'ardore. FRANCESCHINA LODDO da Orosei
8. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
ALAS DI AMORI
(a Sandro Usai)
Funt alas di amori
is chi intendu dónnia mengianeddu
po tui
mandadas de innoi a caringiai una nui
chi portat in celu s‟erxu tû.
Tui
Fillu e Frori de una Terra
ancà su passu est sempri grai
ma ancà no si stramancat mai
su coru bonu cichendu
in su fundóriu e in su poita
su caminu de fàiri.
De ancà asi trastigiau Tui
luxit in dónnia tretu
cust‟andai nostu
ca in Tui, Angioni ìnnidu
s‟est fatu stima manna:
sa chi no tenit làcana
ca bit in cali giassu adasiai
su Tempus e sa vida de su coru.
ANNA CRISTINA SERRA da San Basilio
9. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
AMMENTENTE A SANRDU USAI
Cando enit nemiga sa natura
benit s'umanidade post in pena Po salvare de ateros sa vida
s'abba chi diluviad'a cadena sacrificadu a sa vida sua
tronos e lampos chi faghen paura lottende coraggiosu la finida
Arrivat tempestosa dae s'altura in mesu s'abba e de ludu sa lua
de abba e de ludu sa piena In custa festa de s'agricoltura
arriscat chi de s'opera terrena Agricoltura e allevamentu
no bi retzet peruna istruttura Ch'in Sardigna ancora che figurada
Tando chies forte e chi est abile Arbus chi li est mama de natura
est prontu a si ponner in caminu bei custu fizu eroe s'ammentu
po nde poder salvare su salvabile nde faghet cantu in su mundu sa durada
Andende a su perigulu vicinu
cun dun arnese pius maniabile
inue est devastadu su tarrinu
Sandru chi est bessidu a tota vua
apena sa fempesta persuadida ANTONIO NIEDDU da Alghero
bidinde de sos montes dae sa prua
sa frana tempestosa fu partida
10. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
AMMENTENTE A SANRDU USAI
Pagos versos mancar'in poveresa
Po meritu ti cherzo dedicare
C'has perdidu sa vida po sarvare
Un'ateru, mustrende s'abilesa
Ma s'est andada male cuss'impresa
Non sonos cosa de ismenticare
Ca po semper nol'amus a ammentare
E onorare sa tua mannesa
S'incuss'azardu, has perdidu s'isfida
Po eternu, alanzadu t'ha s‟onore
C'has afrontadus'und'impetuosa.
E nois sardos po tottu sa vida
Hammus a riconnoscher su valore
E narrer c'hammus zente corazosa.
Ti saludo faghende sos concluos
Deus ti tenzat in sos bratzos tuos.
GIOVANNI BOCCOLI da Posada
11. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
ANGHELU RUJU
Monterosso, sa badde est in tempesta de sa montagna, totu su versante torrat a su designu universale
pilisande a Borghetto e a Vernazza mischiados chin s‟abba traitora cudd‟universu chi sa vida at dadu,
abba e bentu distruen sa piatza de preda, truncos e ateru ancora ma non b‟est mortu, l‟at richiamadu
e s‟istrada addobbada pro sa festa vortulan e distruen a s‟istante lassande una memoria immortale
su chelu imbiat furmines e tronos s‟aghelu in lotta chi d‟unu tumbinu in custu volu apassionadu e francu
chin d‟unu rivu „e terra e malimundu chimbe terras teniat, non chimbe vidas non lu piangan sa muzere e fizu
paret chi cherjat distruer su mundu malas bucas a gana e inferocidas ca dogni vorta ch‟istan a ispassizu
totu paris sos malos e sos bonos l‟ingurtin che bucone manzaninu issu bolat cun issos in fiancu
ma anghelos chi biven in sa terra l‟ingurtin e l‟imboligan che palla como s‟anghelu est in firmamentu
bessini pro designu volontariu intro unu mare de abba e de ludu uve novellu l‟at fattu su nidu
e s‟imbolan comente in su calvariu cando cumparit est pro semper mudu e risprendet de ruju in su lucore
in su subbugliu chi paret sa gherra a punta Mesco in sa gianchetta gialla tra istellas e astros de amore
est torradu da nue fis bennidu
Sandreddu puru bolat in azudu in custa generosa opera manna lassande in coro s‟immortale ammentu
e a Elena chi nat istadi in pasu sa vida at istruncau e l‟at dispersu
no l‟ascurtat, e li dat unu basu in bratzos est torrau a s‟universu LORENZO BRANDINU
s‟urtimu, e bessit fora lestru e mudu chi novamente at apertu sa Gianna da Cinisello Balsamo
12. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
BÓLIDU SENE TEMPUS
Bólidu sene tempus Sa coru est sene pàsiu che bólidu spreàu
ch‟intrulas pensamentu de columba apretàda
de mama sene lati chi annìnniat sa pipia. de su stori famiu cun farrancas de morti.
O prenda delicada, Soli candu t‟incraras incraratì cuntentu
poniddu oi s‟apretu in manus de su bentu, in sa terra afrigìa chi péliat bona sorti
in frori „e musciuria chi bolat in su tempus e dona s‟alligrìa a dogna coru „e mama
cun gana sene pàsiu! a cara spraudìa
ma dona a sa pipia su beni disigiàu
Bolat s‟arranduledda in s‟unda de su mari su chi su tempus bonu
torrendu „e terra allena po intregai s‟amori po issa at allogau.
faddìu in custa terra.
O prantu maladitu
chi mùinas po apretu
bolatinci a s‟asulu cun is alas de luna DANTE ERRIU da Silius
e portasì furtuna!
Portasiddi ca podis bentu de fundu „e mari
e intrulasì cust‟ari chi dongat su decoru
e ndi potzat godiri su mundu abisongiosu!
13. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
CA SU MUNDU
Che puru che su populu presente
totu totu e totu unu Messia
in zertas grutas de su Iglesiente
ana scupertu terra cotta e bia
però non s'ischidi totu su comente
ca su mundu no è fattu una dia
ca onzi cosa torrada a niente
che puru totu unu continente
BASILIO SARAI da Asuni
14. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
CABORIS DE BENTU E DE MARI
Sa barandìglia Mi stentu
allacanàt insaras
su nieddu asuba de una pedissa;
de s'istracia. atesu
No fiat cielu sa momonissa (su
e mancu mari mumugione)
sa sighida de is strinchiddus.
de sa noti. Is undas
S'isula asuba de sa peddi tua
de sa mudesa asuba de sa peddi mia MARIA MONTISCI
no ti ita connotu is caboris de tui. da Arbus/Ancona
intra contus Sparessendindi
e biddas, su caminu
fintza a s'oru de mari. passu passu,
Fàccia a litorali, ti pentzu
a testimongiu aciuntu
su mundu de su bentu
ti iat sceberau, a sa costera,
sugigau dominendi
de promitentzia is acuas
de eternidadi. e sa temporada.
15. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
CANTU FRORIU DEDICAU A SANDRU USAI
1 3 5
Pensa su coru mi cois Is fradis de campidanu Custu cumbidu aspettau
candu andat in ruina po tui sunti preghendi arricciu ca m'est onori
satu de omini saggiu pensu de dogna edadi. m'est onori e cunfortu
rima rima rima
Sandru prenu de coraggiu Tèndi sa manu a su fradi Su premi arrecconnotu
fillu de terra eroina candu du bisi arruendi de part'e su tricolori
fradi de atrus erois. est unu doveri umanu ti d'has beni meditau.
2 4 ANTONIO GRIFAGNO
A bortas su mund'est mudu Si bivu po annus centu da Sinnai
ca no ponis sa guida in su coru thappu postu
a un'ora cand'est tosta. cumenti eroi mannu.
Dedicu cun coru profundu
rima rima custu piticu cumponimentu miu.
Non solu a Sandru Usai
Aici est s'isula nosta Sandru si mancas un'annu
fillu de Arbus e fradi de is Sardus.
ponit a riscu sa vida pensu ca in su coru nostu
Ma a totus cussus chi po donai
po chini zerriat aggiudu. non mancasa unu momentu. aggiudu a is atrus lassanta sa
propriu vida.
16. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
CHI S’ANIMA MIA
Mi praxit pensai chi su spiritu de Sandru Usai, in su bobai lebiu pei' bias de su buidu misteriosu, apit
nau a is umbras chi dd'oprigànt in su ludu grai, e da su ludu de is bius, prus o mancu:
apu a manixai
spadas de fogu
schidonis arbigaus
Chi s'anima mia arresojas de gloria
lompia a s'atru mundu po infrissì tiaus
agatat strobu e no benit arricìa e aramigus afroddieris
cumenti spetat a u'anima nodia cussus spaleris
m'apu a inchietai: ddus pigu a scucadas
fintzas chi bintus
siant is dimonius
chi mi mujant in conca
fintzas chi su corpu LEONARDO PORCEDDU
arruat indromiscau da Mogoro
e s'anima agatit s'armonia sua:
tras umbras friscas pausint in
assebiu
si gosint sa paxi po s'eternidadi!
17. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
CI SES…
Ci ses.. t'intendu
che insaras...
prus che insaras Abarra... atumbamì
Tremint aintru cun su santziai,
a dònnia sùlidu su tremi' de sa folla
ònnia spera de bentu ...basamì cun su tocu
alas drucis, tiernas de unu frori...
de fillu... mai pèrdiu chi su bentu sfòllat
diversu, de calisisiat
...amori...
chi prus che mai sentu.
A dònnia... fueddu
ònnia canzoni
allùis e cumovis
is strambecas, oscuras
perdias... oras di oi
is inconnotas (...) ROSANNA PODDA da Cagliari
oras de su cras.
18. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
COMENTI IN D'UN'ELEGÌA
Is Gigantis non morint:
a cuaddu
abetant su soli
e
cun sa luna
giogant
a de noti
candu su 'entu
sàrtiat
in is montis de arena.
Is Gigantis non morint.
Giancarlo Secci da Quartu Sant‟Elena
19. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
CORU E ANIMU SARDU
In terra de Ligùria sènc'et prus rèspi'et vira
sa malìnia natura candu d'anti agatau.
cun sciscìus e morti Coru de mama, isposa
s'est scarenara. dolorendi
Ingussu fin'et su mundu impari at sa sarda gente
nu giovunu sardu cun cià de sa Ligùria
cun animu atrivìu accumunara, dolenti.
fura donendu aggiuru. Su pregontu esti...
In mes'et sa temporra Chi su stremu sacrificiu
sa genti s'avocara de Alessandru Usai
e cussu accurrera sìara po totus esempiu
arrischendu sa vira. et onoraus in ciù tempus.
Ingussu tragicu dulùviu
sa sorti ddoi giogara
cun is fais de su maliniu At sa memoria de Sandru Usai
su giovunu orbettara. giovunu eroicu sardu
Cun frùmini de fangu SALVATORE DIANA nàsciru in bidd'e Arbus
Mortu in ciù aggiurai is genovèsus
'ndidd'ari pinigau da Sant‟Antioco
candu c'esti stèttira s'undara su 2011
su còrpus martoriau
A nomini de is antioghèsus
cun custu scrittu onori ddu torràus
20. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
EVASIONI
Non c‟est paxi
tra fradis in disaccordu:
Cabada sa notti
non c‟est paxi
in su coru miu
in d-unu niu che‟e cibu;
puru chi est ancora luxi:
non c‟est paxi
solu su pensamentu miu
in d-unu coru desolau.
sighiri méi e su vastu mari
de sa mia desolatzioni.
Sa noti tempestosa
non est prus scura de méi,
Cun issa saltu mari e monti
is ogus miusu pranginti lagrimas
curru in s'immensidàdi de su Celu
oramai asciugadasa de su tempus
e mi perdu in su prexei de sa libertàdi
portendu in su coru
aquistada cu su giogu de fa fantasia
tottu sa mestizia.
e de su mundu chi mi circondada!
Ollia tzérriai a su Celu
a su mari, a sa genti
tottu su dolori e su prantu miu,
ANTONIO LAMPIS da Arbus
tottus m'ascutant,
tottus ténti piedàdi de méi,
invanu mi si stringinti in giru,
no seu cumprendiu.
21. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
IN AMMENTU DE SANDRU USAI
No tio cherrer goi iscrier mai Salvadu at duas feminas de dannos Tue Sandru as finidu sas chimeras
cun coro atristadu e dolente dimustrende sa sua abilidade e deo a sos parentes tuos caros
ue si tratat de Sandru Usai. e diventare mannu tra sos mannos. dao sas condolentzias pius veras.
Ma no poto iscrier differente L'apo sentidu chi m'essereret frade, Non teen bastare nen palmas nen laros
po custa criatura tantu digna comente fizos de tot'una mamma: a ne perpetuare sa memoria
chi sa sorte istad'est'inclemente. ca mamma nostra est sa sardidade. e dignitosos esempios raros,
In Arbus li faghides sa rassigna E chi mai s'isfilet cussa trama ch'in custa vida passan a s'istoria
a cust'eroe mannu ch'azis tentu li tenzemus rispettu e riguardos pro annos medas, prus d'ogni nuraghe.
ch'at onoradu tota sa Sardigna. e manteninde bia sa fiamma. Dormidi Sandru in s'eterna paghe;
Faghidel'unu mannu monumentu Prontos a sos arriscos e azardos, chi Zesucristu ti apat in gloria.
in sa carrela pius importante e mai mancu chi 'enzat s'orgogliu
pro ch'imprimida restet in s'ammentu ca est onore mannu a esser sardos.
sa balentìa de custu zigante Chilco de ablandare calch'iscogliu,
chi teniat appena barant'annos invetze noto lambrigas sintzeras NANNI MURTAS da Santu Lussurgiu
e de vidfa est benniu mancante. chi sun falande subr''e custu fogliu.
22. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
INNU A S'AMORI IMMORTALI
Dogna frutu arrutu anant'e s'ora
As a incantai is isteddus
in su giardinu de is bisus tuus
as a gloriai sa luna
at a donai alimentu a is animas satzadas de
as a baddai po su soli!
assentzia.
Su Prexu tuu techeddendi
Su pisu tuu de amori disacabau
at a essi sa bistimenta de su Mundu!
tzeurrai fintzas insusu
Su bentu at a ascutai
fintzas a atobiai is nuas virginis
su surdu iscramu tuu
e is corus nous
e su cielu dd'at a cunfortai.
de chini no dd'at mai tentu.
Po dogni lambriga
E dogna basidu mai donau
sa luna s'at a scurigai
at a fai tremi is ispiritus
ma su soli at a carignai
de chini at callentau is fridas e nieddas
sa cara tua scughendindi
notis cun su suu tebiori sciustu
sa sciusta sperantzia sparessia,
boddiu inguni....
torrendindi unu limpiu lugori
in d-unu letu de sebexa pretziosa
Nudda s'at a perdi!
e narcisus sublimis, cunpangius fidelis
Dogni folla sfrorida arruta
umbras seguras,
de sa corolla de sa vida tua
benius cumenti e angelus chi no podis tocai
at a arrolliai in su bentu
po cuncodrai is giardinus de is casteddus
profumendiddu
de dogna anima sola.
e treullendiddu.
LUISA FODDAI da Arbus
23. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
MONUMENTO A SANDRO USAI
Po cantu tui ti ses sacrificau
gia-i t‟appu fattu monumentu,
in perd‟e basaltu immortalau
cu amori, passienzia e trummentu;
sempri pensendi a su chi as affrontau
de dolori, de forza e pensamentu
in s‟ora crueli de-i sa temporada
de acqua e ludu in s‟abasciada.
In s‟abasciada fu mannu dolori
po cantu nd‟à postu in tribulia;
in terra tua cun tantu ammori
mi seu armau de bon‟armonia
po ndi fai a tuttus arregodu seguru,
caru Sandru, non ses a s‟iscuru!
PAOLO DEMURU da Assemini
24. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
OMINE CORAGGIOSU
Omines, animales, domos e padente Sa Liguria oe d'hat s'urtimu saludu
ancora sa furia naturale hat colpidu in Santu Juanne a su coro arburesu.
A sa tzega, implacabile hat distruidu Caras cummovias, chi han cumpresu,
lassande in sa zente mud' e impotente cun lagrimas de dolore fattu mudu
custa impressione de fatale castigu proite s'est mortu prestende ajudu
chi tottu n'de tragat, che abba currente. ca no has timidu a ti ponner'in mesu.
A sa natura, sa conca frittimus Arrizi Sandro su salud'e custa zente,
ca sa furia sua, tottus timimus. chi semper t'had'a portare intr'e sa mente.
E timidu det'haer Sandro Usai puru Cras, die de sos mortos, nde ses dignu,
da chi su ludu falaiat'a unda in sa cresia de Santu Sobostianu
cun s'abba niedda e prufunda Sardigna tott' hat'a istirare manu
ch'iscarzabat dae funnu dogni muru. pro ti dare a su nessi unu carignu.
Creo però chi sa timenzia, e seo seguru, Tott'Arbus est como in pistighignu
in cuss'ora diventada d'est “segunda”; pro arrezire unu fizu sou,soberanu,
po issu “prima” fudi, in cussa frana, chi s'est balanzadu post'in chelu
su poder salvare donzi fida umana. morinde pro applicare su Vanzelu.
CORRADO LIORI da Desulo
25. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
PERSIGHENDI UNU BISU (is beduinus)
In sa baraunda infernali de sa menti, E cun is ogus giraus a su cielu,
chi est cumenti unu vulcanu in eruzioni, attontaus,
su pensamentu cardampulat bisant a ogus obertus
andendi a palas de su nudda esterminausspazius obertus
e in su mentris arrit e arrit e su silenziu,
cumenti unu palliazzu e su boffidu puru de is desertus.
chi si calentat cun su giazzu.
Hapu biu is beduinuscunis camellus
insoru attraversai su desertu
e apustis sbarcai a sa rinfusa
de is barconis mesu pudriaus
a Lampedusa.
Immoi abarrant affasciaus, LUCONI SOCRATE da Quartu Sant‟Elena
a is limitis de sa decenzia,
trattaus casi cumenti delinquentis
aintru a is centrus de accolglienzia.
26. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
PRENETU
Nues incugutant aèras
e sos bentos
burbutende las múlinant
LAS STROFIZANT
LAS MÓRIGANT
current intre pàntumas
de bruiados padentes
in rocas buluzadas e dirrutas
in tèremas chi tèremant rios
in fràigos chi tèremant abbas
abbas...abbas...abbas
alénos ifustos s'imbóligant e current
CUN AÈRAS INCALDANADAS E FRITAS
GUZIOS GRAMANT GUZIOS
S'INTURTANT IN MANNUGROS
SI PRENDENT IN FASCHES
IN CALCAS E TROPOSAS
ABBAS...ABBAS...ABBAS
AURTIDOS RIIZOLOS NASCHINT...CRESCHENT
AUNDANT BADDITAS E ISCAMPITOS
REVUDADOS DAE SERRAS DE MONTIJOS
GHETANT E ISOLVENT TERRAS
CODINAS DE ASPRINES...
TERRAS RASSAS DE ISCRAS
TERRAS E PREDAS
PREDAS E TERRAS
IMBUCANT TUVAS INTRE SINU DE CUSTA 'IDDA...
TRAZANT SAS CARRERAS E CORRALES
BOMBENT
ABBAS...ABBAS...ABBAS...
CHI LEANT
VIDAS...VIDAS...VIDAS...
ISCRARINT AÈRAS
E PASANT IN S'ATA DE MARE
DOLOS DE MAMAS
LAGRIMAS AGRAS
IN MISSAS CANTADAS
IN PARÀULAS RIPICADAS
IN NARRER ISOLTOS
DE SU CHI SU CONNOTU
NOS AIAT PRENETADU...
GIUANNE CHESSA da Torpè
27. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
SA TEMPORADA
Murìgat su „entu unfrendisì
in mes‟e su cracchin‟e Magusu
e unu manixiu „e landireddu e nì
est furriendu tottu a fundu in susu!
Asuba su ceu iscuriosu
Sparessit tottu coment‟e po incantu…
Sceti su bentu murigat surrungiosu:
Sant‟Anna e Santu Jaccu, it‟est su spantu!
Is furriadroxius in ceu pàrint andai,
de animas mabas a bòbidu portaus.
Su bentu moi moi pàrit furriai
matas, arroccas, mobas, in tiaus!
E insaras su pastori, timi timi,
azziccàu po su sciallòriu mannu,
pregat in su coru a santu Isinni
chi ndi ddu càmpit de tottu cussu dannu!
GIAMPAOLO MARCIALIS da Villacidro
28. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
SA TERRA MIA
Aundi seu nasciu deu
Est una terra chi no si podit' i scaresci.
s'airi est sempiri frisca e clara,
fragosa de nuscus de dogn‟ arrazza
Aundi seu nasciu deu,
'nci crescit su martuzzu e s' ambulazza,
isula ospitali e de bona genia
chi lassat s'arriu passendi sulenu.
de coru balenti che forti granitu,
chi nudda timit ne cilixia o bentu
Est unu logu conotu e no allenu.
po custu de sa sorti seu cuntentu,
chi m‟est amiga e sempiri benigna,
Aundi seu nasciu deu,
po m'hai fattu nasci in terra de Sardigna.
ci sunt is froris prus bellus
'nci crescint rosas e gravellus,
chi mudant is fentanas de is amantis,
Luigi Suergiu da Villasimius
chi tenint in coru amori sinceru
de si donai a pari.
Aundi seu nasciu deu
est terra de abbundanzia,
cun zippiri, menta e dogna fragrànzia,
mudada de zinnibiri e cardilloni,
„nci crescit sa murta, su moddizi e s'olioni
chi donant bellesas a s'antiga terra mia,
de mari a monti cun froris bistia.
29. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
SANDRU USAI
No est cosa 'e tenner in cuèrru!!
S'omine cun sas sua atrivìdas
Aundant sas campagnas in s'istiu
Nde faghet ruer finas sas montagnas,
E benint sas sicagnas in s'iljerru;
Faghinde pontes e digas faddìdas;
Tra machinas e bartas ziminèras
Gai sutzedit 'ogni disaùra,
Ant afummadu fintzas sas aeras
violend''e sa terra sa intragnas
E lùadu, ogni mare, poju e riu.
Paret semper chiechende pistighìnzos!
Cando bortant arreu sos benales
Faghinde sas montagnas tremulàre,
Podet sutzeder manna sa dilgrascia
Atomicos e chimicos urdìgnos;
Che trazat domos, zente e animales,
Ma 'enint a su patene sos nodos...
Ca si nde falat sa montagna intrea
Sa natura ofesa in milli modos,
Format de ludu una marea,
Cumintzat airada a si mustrare.
De vida no bi restat mancu un'asci.
Sandru, lizu 'è oro, dende azudu...
E cando sa natura est airada
Cun terremotos e cun temporales,
Fizu de Sardigna isfortunadu!
Paret cherzat distruer cantu c'ada;
Annegat in sas undas de su ludu;
Mancu sas istajones sunt amigas...
No, no fit un'eroe impetuosu...
Irrios mannos aberrint sas digas
Ma de cantu fi bonu e generosu
Bròtene e dismisura sos benales
Sa vida pro sos ateros at dadu
GIGI PIU da Magomadas
30. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
SARDIGNA
Attraente Sardigna, invidiada Ma „ènnidos sun dae s‟oriente Mai l‟as tenta s‟indipendentzia
Tue Sardigna, pàtria mia cara
pro su lìmpiu mare piùs bellu, surchende cun navios tantu mare, fattu t‟an onzora apoderamentu,
in donzi tempus posta a duru prou,
donz unnada t‟intatzat‟a modellu in cust‟isula tott„e cumpidare onz‟era t‟at trazadu malu „entu
la miras ancora in su mundu nou
sa granitica rocca discarada, ìnnida terra cun misera zente, e pijadu fis a s‟imponentzia
s‟antiga via giusta tantu rara,
parit chi Leonardo t‟at pintada ca fit su tzentru de su continente a barones inoghe a presentzia
su sardu cheret s‟àndala j ara!
de frommas tottu fattas a pinzellu. medas frimmu inoghe an pro abitare; chi balentes an presu chentza istentu.
Inoghe… cun su giustu viver sou..
Bella ses daghi su sole de fronte an leadu possessu in donzi littu De s‟istivale semus sas bullitas
cun rajos giogat in sa pianura costruinde trighinzos e tzittade, tzacados sutta pes‟a istrisciare,
e t‟iscardit in s‟adde sa pastura an batti du divescia tziviltade orvidende ch‟in su fronte a trazare
fintzas a che falare in s‟ori zzonte, afrontadu an insìdias e cunflittu, resinnadas fin sempre sas berri tas,
„altziat tando sa luna in su monte puntadu a sos neguscios an su ditu cun forza manna suta dae titas
e mistèri u ammajat sa nattura. ca cussa fit s‟insoro finidade. de mamas cun pedinu a isperare.
Gianni Melas da Bonorva
Terr‟antiga, fis de fogu allumada Ma su tempus rejone no at dadu Pro s‟Italia sos sardos giamados
ca pedra ruja ruttiat su vulcanu a navigantes littos noos mirende; a sa bandela zente servidora,
e s‟ arcàicu abbarradu est arcanu tantas ratzas si sun bidas passende ma fizos ch‟esiliados a fora
fintz‟a cando sas eras t‟an mudada, pro fagher de Ichnusa eternu istadu, a crebu fuen tantu i screttiados
donzi zenia „e zente ch‟est passada fattu an battaglias, cun tirria gherradu e inoghe sos pagos chi restados
dae s‟estesu tempus lontanu. ma sempre terra pòbera restende. a istentu mantenen sa dimora.
In epocas de gherras e de paghe Sardu, dae millènnios ses in pena Attuidos a su mere modernu
s‟ò mine sardu fort‟e geniosu, afrontende cun atza milli sortes, chi mantesu at s‟antiga de manuza
cun cherveddu at pesadu bettiosu rinnegadu a tirannu as malas cortes in custa terra chi restad‟est ruza
ispacchende rocca pro su nuraghe, a sa lònfia intrusa zente anzena, ancora pessighida da‟ s‟esternu,
collocadu at s‟erèntzia in umbraghe e cun sambene cardu de sa vena cuddu pagu lu leat su guvernu
e amparadu at isse, valorosu! pelead‟as contr‟a sos piùs fortes. a nois lassat solu farfaruza.
31. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
S’UMBRA DE SU SCURIGAU
Caru su sabiu miu… Tui chi de su passau ti bistisi
tui chi bivisi solu in mesu a sa genti calincuna borta spullincasa s‟anima e
e non arrìsi a su soli chi nasciri lassas chi andiri a circai un‟ imprassu
ti ses domandau mai puita fairi scurìu su merì de sempri refurau
e calara sa notti niedda ? e imoi circau.
Ti ses domandau mai Tui chi bivisi a s‟umbra de su scurigau
puita „nu frori spuntara de sa terra arrespira su profumu de is imprassus mius
froriri che na bellesa asa agattai su bivi‟ tuu presenti
e dopu moriri? e impari s‟eus a contai babbu
finzasa a sa dì a nosus pirmittia.
I silenzius longus chistionanta po tui
chi trìsinasa is passus canzausu
e in s‟atongiu chi beniri andasa ananti.
MARINELLA FOIS da Sestu
A palas de is cillus pensamentus de surrùngius
de soledadis spollaras.
32. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
TERRA
Terra dromida Terra
crocada antiga
in sa costera de su monti Terra
tostada che nuragu
muda terra unfrada de acua
pigat sa forma de sa cara nodia
si prexat de su pasiu e arrennegada
iscuta
e no arrespundit. fadendusì a frùmini de ludu
a corpus de marteddu
ca ndi cabat a mari
in scrafeddu de scultori
Terra cun fortza de machiori.
e ddi torrat su propriu onori
fragili e spollinca de is òminis
de froris e de matas Terra arrabiosa
chi su tempus bociant
abandonada malaritta e bocidora.
po sa manu de s'òmini
chi dda frastimat. Terra
sperdia me in su mari
Terra giai si nd'est scadescia
SAMUELE MONTISCI
fragili e amoddiada de su dannu fattu
da Arbus
candu sa temporada e ndi torrat
parrit lebia
ciungendi impari su chi nd'iat furau.
s'inferru cun su celu
a fortza de bentu e de stracia
33. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
TORRADU IN DOMO
Tempu………………..
Tempu malu tempu bellu
tempu de mare o de paraccu e bentu
de nie e frittu o de caldu a tormentu
de pioa, randine e chelu inzeltu.
Tempu de abba in terra lontana
ki dannos a fattu e morte mala.
Morte de omine curaggiosu e de coro
Ki vida a donadu lontanu dai domo.
Azzuare keriar zentes in difficultade,
ma currentes d‟abba ghettadu l ade in mare.
Amigos, parentes e muzzere l‟ane kirkadu
ma mortu su mare ne l‟ade torradu.
Onoranzias mannas tottu l‟ane preservadu
S‟Italia intera l‟ade pianghidu e lodadu.
Tue fusti omine simplize e laboriosu
pagas cosas ti faghian istare i su gosu.
Tando pro sempre como ase a riposare
in cussa terra, domo tua, in cue t‟ane fattu ritorrare.
GIANNI PINNA da Sennori
34. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
TRIULAS
Carros prenos de trigu e de laore
de pizzinnia tenzo sos ammentos
chi, cun su tempus, non perden colore,
ca de godire cussos fin momentos.
Onzi ranu un'istiddiu 'e sudore,
ma sos massazos totu fin cuntentos:
si triulas fit bonu pagadore,
rezzian man''e azudu e cumprimentos.
Oe de carros non s'intendet sonu,
sas rodas non lu sizan s'imperadu,
in domo no b'at trigu ne farina.
Su furru non l'inchenden in coghina,
su pane dae buttega comporadu
mastigo como e non mi paret bono.
MARIA LUISA PISANU da Bolotana
35. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
UNA ROSA PO TUI
Ap‟arrimai una rosa Animas che-i-sa tua
a peis de s‟enna tua ant acurdonau
trogada a filu „e frua su celu de isteddus
e strinta cun sa stima po s‟arregodai
comenti si stringint ca su beni est mudu
is cosas disigiadas. e su ludu
chi ti nd‟at furau
At èssi‟‟ chene spinas non t‟at bintu…
ca ndi dd‟as as „ogadas E no nc‟at èssi‟‟ costa
cand‟asi furriau chi no dd‟at a cantai
gherrendi po sa vida mancai a coru strintu
nexis in perdonu
e lassendiddi in donu ni bentu o temporàda
sa vida tua „e totu. chi no at risprangiai
una rosa po tui.
Imoi ses in cuss‟Ortu A si biri
ancà no ddu at trumentu tragiu de rara umbilesa
ni stracia mala onori i artivesa
in manus a su „entu. de sa terra nosta.
Teresa Piredda Paoloni da Escolca/Perugia
36. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
UNU ARRETRONU DE PRANTU
Ia bolli essi cun tui pipiedda terremotada Puru is froris de su campu funt cogomaus
Po ti stringi a su coru miu No ddoi at prus nudda
E ti essi acanta in su dolori Totu est perdiu
Cun tei ca no tenis prus sa mama tua Cun is ogus prenus de prantu debadas cicas
E t'agatas asoba in mesu a is rovinas Sa domu tua
Po t'agatai ant depiu scavai Ma,
Chini t'at pigau est stetiu un bravu sordau, no dd'agatas prus.
Fiast me in bratzus de sa mama
Fortzis ti fiat cantendu s'anninnia
S'ant portaus aforas unu a unu
Ma, unu pagu prus a tradu mama tua s'est morta
E ses abarrada asoba in su mundu DELIA FODDAI da Arbus
Sceti cun d-una bambulledda bionda
Su bentu mi portat s'arretronu de su prantu tuu
Ant potau sa mama a Campusantu
Imu est inguni, in su scuriu incilliu de su noti
Aundi sa vida non est atru ca unu nomi;
Misennia trista: totu est sciusciau!....
Su cielu s'est fatu nieddu
37. SEGUNDU READING DE POESIAS IN SARDU “POETAS PO SANDRU USAI”
A totus is poetas chi ant spediu sa poesia e a is chi funt puru atobiaus, a su
presentadori, a is chi ant sonau e baddau, a tottus is chi ant permìtiu de cuncodrai
su Reading e totus debbadas
DEUS
SI
DDU
PAGHIT