SlideShare a Scribd company logo
1 of 3
Download to read offline
Aihoris koto persija
sistema fertelizasaun
nebe diak, hodi
hasa’e produsaun.
Uja adobus organiku
diak
liu
kompara ho adobus kimiku
tamba uja adobus kimiku fo (±)
infaktu ba kateudu nutrisaun
(oituan) ba aihoris koto.
Hamos du’ut/weeding/capina:
Aihoris koto nia moris la tolera ba
kompetisisaun ho duut, tamba ne’e hamos duut
persija tau matan didiak. frekuénsia hamos duut
defende ba populasaun duut nebe iha to’os.
Maibe minimu liu hamos duut durante aihoris
koto moris dala rua (loron 15 no 25 depois kuda)
C
ontrola peste :
Peste nebe, dalabarak estragu aihoris koto,
Henesan pilachna S., Etiella zinckenella,
Lamprosema indicate, Plusia Chalcites, Prodenia
litura, Empoasca fasialin, trips e aphids. Controlu
ka prevene peste ho metodu mekániku mak
hanesan kaer no hamate, ka uja pestisida organiku
nebe halo kahur husi lis mutin, aimanas lotuk,
ailia, derok mis, sambiloto tahan.
K
oto hanesan aihoris
ida nebe ho tipu
moris balun nani
no balun moris la
nani, ho ko’or fuan no musan
nebe diferente. Koto mos hane-
san aihoris ida nebe sai hahan
nutrisaun diak iha povu mundu
tomak. Ema konsumi koto ass
tebes, tamba ne’e demanda koto ba merkadur
tenki estavel Availado/perparadu hela deit.
Tekniku cultivasão aihoris
koto ne’e fo vantazen diak
ba agrikultur, liu-liu fini
koto nebe moris ho lalais
no lapersija tratamentu
spesiku. Atu hahu kuda
aihoris koto, importante
mak teki komprende didi-
ak pontus hirak tuir mai:
Tekniku Cultivasão Aihoris Koto
FLEIXA - RW
ULULEFA- RW
MAF
Ministério De Agricultura E Pescas
Direcção Nacional Agricultura Horticultura E Extensão
Departamento Extensaun
Tipo moris koto FLEIXA-RW
Requisitos Moris aihoris koto :
Koto bele moris iha kualker fatin, maibe atu
diak liu kuda iha iklima bokon to’o marang iha
elevasaun oin-oin. Koto la persija udan nebe
spesifiku, maibe diakl iu kuda iha area ho udan
be’en 1500 - 2500 mm/tinan. Aihoris koto per-
sija loron manas barak hodi moris ho range
400 - 800 feetcandles (aihoris koto laos aihoris
nebe persija ai mahon). Koto moris diak iha
temperature optimum 20 - 30 0
C,
pH 5-6, rai nebe diak
liu ba aihoris koto
mak rai andosol no
regosol. Rai andosol
no regosol ninia
draenase diak (rai an-
dosol dalabarak iha
foho ho ninia udan
be’en 2500 mm/tinan.
Rai andosol ne’e
mayoria ko’or metan,
tamba - nakonu ho ninia kateudu organiku
ne’ebe ass. Rai regosol ho nia ko’or hanesan
aqudesa no cokelato oituan iha mos balun
ko’or kinur oituan. Textura rai regosol hanesan
rai henek.
Manutensaun :
Manutensaun ba aihoris koto hanesan:
Tau adobus ba aihoris, rega aihoris, hamos
du’ut, controlu peste
Modelu rai Andosol
Modelu rai Regosol
Tipo Moris Koto
ULULEFA- RW
Etiella zinckenella Lamprosema indicate Plusia Chalcites
Etiella zinckenella Empoasca fasialin Trips e aphids
Lis mutin Aimanas lotuk Ailia
Derok mis
Sambiloto
VIGURA : PESTE AIHORIS KOTO NO AIHORIS PESTISIDA ORGANIKU
Aihoris Pestisida Organiku
Peste Aihoris Koto
Controla moras
Moras principal aihoris koto hanesan
Pseudomonas solanacearum, Cercospora
sp, Puccinia arachidis, virus ( AzMV - adzuki
bean mosaicvirus, BICMV - blckeye cowpea
masaic virus, AMV - alfafa mosaic virus) ata-
kasaun virus ne’e bele hamenus produsaun 43
%. Atu hamenus moras estraga aihoris liu husi
dalan kuda variedade nebe rezistansia ba moras
e prevene moras liuhusi metodu mekániku
(fukit aihoris nebe kona moras no sunu). Ai-
moruk kimiku fungisida hanesan benomil,
mankozeb, bitertanol, karbendazim, klorotalonil
(Benlate, Dithane M-45, Baycor, Delsane,
MX200, no Daconil)
Kolheta
Koto fuan maran la ho tempu nebe lahane-
san tamba ne’e atifidade kolheta halao dala 2
to’o dala 3, jeral mente prosesu kolheta halao
hahu halao depois de loron 110 to’o loron 122.
Marka nebe uja hodi determina kolheta aihoris
koto hanesan : ko’or fuan malahuk (gloomy),
kulit liur la kaber (rough), no musan fuan sei-
dauk naklosu/mosu no rona lian iha tempu ku’u
fuan. Kuandu marka hirak ne’e hetaan ona,
hatudu katak tempu ona kolheta aihoris koto.
Kolheta aihoris koto diak liu la uja ma-
teria kua hanesan tudik, tamba sei halo kanek
koto musan, hodi sai hanesan odamatan tama
husi baktéria no estraga koto musan, metodu
kolheta aihoris koto nebe diak liu mak ku’u ko-
to fuan ho liman neineik no kuidadu.
Post kolheta
Koto fuan nebe kolheta ona, habai iha
loron to’o maran kompleitu, ho sinál kulit koto
maran no koto musan sai mesak husi kulit, ka-
davéz kulit koto fuan persija deut hodi hasai
koto musan husi fuan laran, no koto musan ne-
be maran ona rai iha karong no pronto fa’an.
Koto musan balun, persija halot hodi sai fini, no
koto musan nebe atu sai fini persija hili koto
musan nebe diak hanesan modelu koto musan
tengki kompletu, musan bo’ot, koto musan la
kanek, ko’or nabilan, no koto musan mo’os,
depois de selesaun fini koto bele rai fini iha
butir aqua fatin karik fini oituan, no fini barak
rai iha fatin nebe siguru hanesan platik mahar,
bidog, silo (anin labele tama).

More Related Content

More from simao belo

Mudansa ba matadalan produsaun fini komersial
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersialMudansa ba matadalan produsaun fini komersial
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersial
simao belo
 
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor LesteMatadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
simao belo
 
Seedsampling and seed testing in East Timor
Seedsampling and seed testing in East TimorSeedsampling and seed testing in East Timor
Seedsampling and seed testing in East Timor
simao belo
 
Certified seed production of peanut in East Tiomor
Certified seed production of peanut in East TiomorCertified seed production of peanut in East Tiomor
Certified seed production of peanut in East Tiomor
simao belo
 
source seed production of maize in East Timor
source seed production of maize in East Timorsource seed production of maize in East Timor
source seed production of maize in East Timor
simao belo
 
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East TimorDevelop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
simao belo
 
Ijemplu foti fini iha kampo 5
Ijemplu foti fini iha kampo 5Ijemplu foti fini iha kampo 5
Ijemplu foti fini iha kampo 5
simao belo
 

More from simao belo (18)

PROCEDIMENTO OPERACIONAL PADRÃO
PROCEDIMENTO OPERACIONAL PADRÃO PROCEDIMENTO OPERACIONAL PADRÃO
PROCEDIMENTO OPERACIONAL PADRÃO
 
Poster Sentura de Hortikultura - MAF
Poster Sentura de Hortikultura - MAFPoster Sentura de Hortikultura - MAF
Poster Sentura de Hortikultura - MAF
 
PROGRAMA NO MATERIA DIRASAUN NACIONAL AGRIKULTURA HORTIKULRA E EXTENCION JULH...
PROGRAMA NO MATERIA DIRASAUN NACIONAL AGRIKULTURA HORTIKULRA E EXTENCION JULH...PROGRAMA NO MATERIA DIRASAUN NACIONAL AGRIKULTURA HORTIKULRA E EXTENCION JULH...
PROGRAMA NO MATERIA DIRASAUN NACIONAL AGRIKULTURA HORTIKULRA E EXTENCION JULH...
 
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersial
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersialMudansa ba matadalan produsaun fini komersial
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersial
 
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor LesteMatadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
 
Guidelines to produce certified seed in East Timor
Guidelines to produce certified seed in East Timor  Guidelines to produce certified seed in East Timor
Guidelines to produce certified seed in East Timor
 
Seedsampling and seed testing in East Timor
Seedsampling and seed testing in East TimorSeedsampling and seed testing in East Timor
Seedsampling and seed testing in East Timor
 
Certified seed production of peanut in East Tiomor
Certified seed production of peanut in East TiomorCertified seed production of peanut in East Tiomor
Certified seed production of peanut in East Tiomor
 
source seed production of maize in East Timor
source seed production of maize in East Timorsource seed production of maize in East Timor
source seed production of maize in East Timor
 
Certified seed production of rice seed in East Timor
Certified seed production of rice seed in East TimorCertified seed production of rice seed in East Timor
Certified seed production of rice seed in East Timor
 
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East TimorDevelop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
 
Post koileta komuditi batar
Post koileta komuditi batarPost koileta komuditi batar
Post koileta komuditi batar
 
Simao penurunan viabilatas publikasi
Simao penurunan viabilatas publikasiSimao penurunan viabilatas publikasi
Simao penurunan viabilatas publikasi
 
influensa invigorasaun ba jerminasaun fini
influensa invigorasaun ba jerminasaun finiinfluensa invigorasaun ba jerminasaun fini
influensa invigorasaun ba jerminasaun fini
 
INFLUNSA INVIGORASAUN BA VIABILIDADE NO PRODUSAUN HARE
INFLUNSA INVIGORASAUN BA VIABILIDADE NO PRODUSAUN HAREINFLUNSA INVIGORASAUN BA VIABILIDADE NO PRODUSAUN HARE
INFLUNSA INVIGORASAUN BA VIABILIDADE NO PRODUSAUN HARE
 
Ijemplu foti fini iha kampo 5
Ijemplu foti fini iha kampo 5Ijemplu foti fini iha kampo 5
Ijemplu foti fini iha kampo 5
 
Orientasaun testu jerminasaun fini iha lab ii ic
Orientasaun testu jerminasaun fini iha lab ii icOrientasaun testu jerminasaun fini iha lab ii ic
Orientasaun testu jerminasaun fini iha lab ii ic
 
Ijemplu foti fini iha kampo 3
Ijemplu foti fini iha kampo 3Ijemplu foti fini iha kampo 3
Ijemplu foti fini iha kampo 3
 

Tecniko kutivasaun Aihoris koto

  • 1. Aihoris koto persija sistema fertelizasaun nebe diak, hodi hasa’e produsaun. Uja adobus organiku diak liu kompara ho adobus kimiku tamba uja adobus kimiku fo (±) infaktu ba kateudu nutrisaun (oituan) ba aihoris koto. Hamos du’ut/weeding/capina: Aihoris koto nia moris la tolera ba kompetisisaun ho duut, tamba ne’e hamos duut persija tau matan didiak. frekuénsia hamos duut defende ba populasaun duut nebe iha to’os. Maibe minimu liu hamos duut durante aihoris koto moris dala rua (loron 15 no 25 depois kuda) C ontrola peste : Peste nebe, dalabarak estragu aihoris koto, Henesan pilachna S., Etiella zinckenella, Lamprosema indicate, Plusia Chalcites, Prodenia litura, Empoasca fasialin, trips e aphids. Controlu ka prevene peste ho metodu mekániku mak hanesan kaer no hamate, ka uja pestisida organiku nebe halo kahur husi lis mutin, aimanas lotuk, ailia, derok mis, sambiloto tahan. K oto hanesan aihoris ida nebe ho tipu moris balun nani no balun moris la nani, ho ko’or fuan no musan nebe diferente. Koto mos hane- san aihoris ida nebe sai hahan nutrisaun diak iha povu mundu tomak. Ema konsumi koto ass tebes, tamba ne’e demanda koto ba merkadur tenki estavel Availado/perparadu hela deit. Tekniku cultivasão aihoris koto ne’e fo vantazen diak ba agrikultur, liu-liu fini koto nebe moris ho lalais no lapersija tratamentu spesiku. Atu hahu kuda aihoris koto, importante mak teki komprende didi- ak pontus hirak tuir mai: Tekniku Cultivasão Aihoris Koto FLEIXA - RW ULULEFA- RW MAF Ministério De Agricultura E Pescas Direcção Nacional Agricultura Horticultura E Extensão Departamento Extensaun Tipo moris koto FLEIXA-RW Requisitos Moris aihoris koto : Koto bele moris iha kualker fatin, maibe atu diak liu kuda iha iklima bokon to’o marang iha elevasaun oin-oin. Koto la persija udan nebe spesifiku, maibe diakl iu kuda iha area ho udan be’en 1500 - 2500 mm/tinan. Aihoris koto per- sija loron manas barak hodi moris ho range 400 - 800 feetcandles (aihoris koto laos aihoris nebe persija ai mahon). Koto moris diak iha temperature optimum 20 - 30 0 C, pH 5-6, rai nebe diak liu ba aihoris koto mak rai andosol no regosol. Rai andosol no regosol ninia draenase diak (rai an- dosol dalabarak iha foho ho ninia udan be’en 2500 mm/tinan. Rai andosol ne’e mayoria ko’or metan, tamba - nakonu ho ninia kateudu organiku ne’ebe ass. Rai regosol ho nia ko’or hanesan aqudesa no cokelato oituan iha mos balun ko’or kinur oituan. Textura rai regosol hanesan rai henek. Manutensaun : Manutensaun ba aihoris koto hanesan: Tau adobus ba aihoris, rega aihoris, hamos du’ut, controlu peste Modelu rai Andosol Modelu rai Regosol Tipo Moris Koto ULULEFA- RW
  • 2. Etiella zinckenella Lamprosema indicate Plusia Chalcites Etiella zinckenella Empoasca fasialin Trips e aphids Lis mutin Aimanas lotuk Ailia Derok mis Sambiloto VIGURA : PESTE AIHORIS KOTO NO AIHORIS PESTISIDA ORGANIKU Aihoris Pestisida Organiku Peste Aihoris Koto
  • 3. Controla moras Moras principal aihoris koto hanesan Pseudomonas solanacearum, Cercospora sp, Puccinia arachidis, virus ( AzMV - adzuki bean mosaicvirus, BICMV - blckeye cowpea masaic virus, AMV - alfafa mosaic virus) ata- kasaun virus ne’e bele hamenus produsaun 43 %. Atu hamenus moras estraga aihoris liu husi dalan kuda variedade nebe rezistansia ba moras e prevene moras liuhusi metodu mekániku (fukit aihoris nebe kona moras no sunu). Ai- moruk kimiku fungisida hanesan benomil, mankozeb, bitertanol, karbendazim, klorotalonil (Benlate, Dithane M-45, Baycor, Delsane, MX200, no Daconil) Kolheta Koto fuan maran la ho tempu nebe lahane- san tamba ne’e atifidade kolheta halao dala 2 to’o dala 3, jeral mente prosesu kolheta halao hahu halao depois de loron 110 to’o loron 122. Marka nebe uja hodi determina kolheta aihoris koto hanesan : ko’or fuan malahuk (gloomy), kulit liur la kaber (rough), no musan fuan sei- dauk naklosu/mosu no rona lian iha tempu ku’u fuan. Kuandu marka hirak ne’e hetaan ona, hatudu katak tempu ona kolheta aihoris koto. Kolheta aihoris koto diak liu la uja ma- teria kua hanesan tudik, tamba sei halo kanek koto musan, hodi sai hanesan odamatan tama husi baktéria no estraga koto musan, metodu kolheta aihoris koto nebe diak liu mak ku’u ko- to fuan ho liman neineik no kuidadu. Post kolheta Koto fuan nebe kolheta ona, habai iha loron to’o maran kompleitu, ho sinál kulit koto maran no koto musan sai mesak husi kulit, ka- davéz kulit koto fuan persija deut hodi hasai koto musan husi fuan laran, no koto musan ne- be maran ona rai iha karong no pronto fa’an. Koto musan balun, persija halot hodi sai fini, no koto musan nebe atu sai fini persija hili koto musan nebe diak hanesan modelu koto musan tengki kompletu, musan bo’ot, koto musan la kanek, ko’or nabilan, no koto musan mo’os, depois de selesaun fini koto bele rai fini iha butir aqua fatin karik fini oituan, no fini barak rai iha fatin nebe siguru hanesan platik mahar, bidog, silo (anin labele tama).