SlideShare a Scribd company logo
1 of 9
Download to read offline
1
Simão M. Belo Sp. MSi
Precedementu Operacional Padrão
Produs Fini Certifikadu, Aihoris Forerai no Hare
REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE
MINISTÉRIO DE AGRICULTURA E PESCAS
DIRECÇÃO NACIONAL AGRICULTURA HORTICULTURA E EXTENCION
Autor :
Simao M. Belo
Cipriano Martins
Luis Siki
Fernando Soares
Manuel Patricio
Constantino da Cosata
Rafael Felisiano
Andre Alves
Paulo Soares
2
1.Hetan fini nebe kualidade diak ho kuantidade
barak.
2.Hetan fini nebe mosh o standar be’e 11 – 12 %.
Istoria no Obejectivo
Autor
Simao M. Belo
Cipriano Martins
Luis Siki
Fernando Soares
Manuel Patricio
Constantino da Cosata
Rafael Felisiano
Andre Alves
Paulo Soares
3
Ekipamentu :
Prosedimentu :
1. Determina kriteriu kolheta
a. Tempu kolheta ona, loron depois de kuda 90 – 100 tuir
deskrisaun aihoris
b. Ko’or tahan hatudu kinur 90 %
c. Standar be’e 20-30 %
d. Mosu ona riska iha kulit forerai musan
2. Kulit laran forerai hatudu nakukun oituan (la mutin)
3. Perparasaun material, ekipamentus no serviso nain.
4. Luan area kolheta
5. Foti sample hodi testu standar be’e
6. Rega be’e ba area nebe atu kolheta hodi halo rai mamar
7. Kolheta uja aisuak e garfu
8. Rezultadu kalheta, haibur hamutuk fatin ida nebe siguru no
stratejiku
9. Ku’u forerai no halao selesaun (haketak forerai musan ki’ik no musan bo’ot)
10. Rezultadu kolheta tau/ense iha karong no tetu
11. Fini prontu atu prosesu tutan tutan
Faze Kolheta Aihoris Forerai
Nu Ekipamentu Funsaun ekipamentu
1 Aisuak : Hodi ke’e Aihoris
2 Saku/Ember : Rai/tau forerai depois de ke’e
3 Terpal : Habai no rai forerai
4 Moisture test : Sukat standar be’e forerai
5 Transporte/gerobak : Tula produsaun ba halibur fini fatin no rai fini fatin
6 Dasing : Tetu forerai depois de kolheta
7 Tali : Kesi saku iha tempu halot
Forerai musan sei nurak
Forerai Musan tuan, pronto
kolheta
Riska ne’e hatudu katak forerai
tuan no pronto kolheta
Kolheta Forerai
4
Faze Habai Aihoris Forerai
Ekipamentu :
1. Moisture teste hodi sukat stadar be’e fini
2. Tagki/balde/basiang hodi fase forera.
3. Simenti habai fatin hodi hamaran fini
4. Equipamentu hatuk fini iha tempu
5. Saku Nylon hodi tau/rai fini
6. Tali hodi kesi saku depois de halot fini
7. Dasing hodi tetu fini
8. Palet hodi tau silo iha leten
9. Balde no mangera
Prosedimentu :
Habai forerai ho loron matan/manas
1. Sukat standar be’e antes habai
2. Fini fase ho be’e iha tangki/balde/basian hodi nune’e bele hamos
rai husi fini
3. Lekar fini forerai iha fatin habai nebe mos
4. Forerai lekar ho ninia mahar Maksimu dalas 2 (marang lalais)
5. Sukat standar be’e sekuandu forerai marang ona no hapara habai
kuandu standar be’e to’o ona 12 %
6. Standar be’e forerai to’o ona 12 %, pesija rai no tau iha iha fatin nebe siguru, tau iha palet/
hadak/aii leten.
7. Selesaun fini no pronto halot/falun (pak).
5
REFERENCIA
Esperensia Funsionario Departementu Produsaun e Certifiksaun Fini, DNAHE—MAP
6
Ekipamentu :
Prosedimentu :
1. Determina kriteriu kolheta
 Tempu kolheta ona, loron depois de funan 30 – 35
 Minimu saren kinur 90 %
 Standar be’e 23—27 %
 Tahan bandeira kinur ona
 Ko’o Hare musan kinur ona (hatudu hare tasak ona)
 Halao kolheta diak liu iha kondisaun maran (antes ne’e la udan)
2. Perparasaun material, ekipamentus no serviso nain
3. Koko/sukat standar be’e
4. Kolheta hare uja tudik/sabit hodi kua hare kain 10-20 cm husi
rai
5. Kesi hare kain nebe kua ona, uja tali.
6. Halibur hare kain nebe kolheta ona iha fatin nebe stratejia
7. Hare kain pronto sama/baku
Faze Kolheta Aihoris Hare
Nu Ekipamentu Funsaun ekipamentu
1 Sabit/ tudik : Kua aihoris hare iha tempu kolheta
2 Saku nylon : Rai aihoris hare depois kolheta
3 Tali : Kesi hare no Saku
4 Terpal : Habai no tau/rai hare
5 Moisture teste : Sukat standar fini hare
7
Ekipamentu :
1. Lona : halibur, sama/baku hare.
2. Lafatik : fahe entre hare no ida nebe la’os hare (du’ut musan).
3. Karong : tau/rai/halot hare mos
4. Tali : kesi karong.
5. Dasin : tetu hare.
6. Threser mekaniku (pedal/hean) : baku hare.
Prosedimentu :
Baku hare manuál (liman/ain)
Saren hare tau iha lona leten no sama to’o hare musan haketak an husi hare kai’in. uja
material hanesan lafatik no bote atu haketak foer husi hare, ho ajudus husi anin. Hare
nebe mo’os ona tau iha karon no kesi metin.
Baku hare ho makina Threser :
1. Revista no hamos makina threser husi hare/variedade nebe baku
antes
2. Baku/se hare saren ba makina ibun.
3. Haketak saren no halibur hare musan
4. Rejultadu hare mudah ba fatin siguru (saku) no tetu
5. Fini pronto hamaran/habai.
Faze Baku Hare
8
Materia :
1. Moisture teste : sukat standar be’e fini
2. Lona : habai fini.
3. Materia hatetuk fini/invando iha prosesu hamaran
4. Batch dryer : hamaran fini ho makina
5. Saku : rai fini no tali hodi kesi karong
6. Dasing : tetu fini h
7. Palet : hatur fini temporari
Prosedure :
A. Hamaran fini ho alamiah/natural
1. Sukat standar be’e antes habai
2. Loke no nahe lona nebe revista ona (moss)
3. Fini nebe habai iha lona leten ho mahar 3-5 cm
4. Fila fini nebe habai kada oras 2 no sukat standar be’e.
5. Karik standar be’e atinji ona 12 %, halot fini iha fatin silu, bidong,
karong ka fatin nebe seguru seluk (tula iha palet/hadak leten
B. Hamaran fini ho makina dryer
1. Sukat standar be’e antes hamaran ho makina
2. Revista makina dryer (mos/foer) hodi asegura fini la kahur malu ho variedade seluk
3. Ense fini ba makina hamaran fini ho nia mahar 25 – 30 cm
4. Fila fini nebe habai kada oras 2 no sukat standar be’e.
5. Tau matan bebeik no kuidado tempratura labele liu 4 5˚C
6. Kuando standard bee atinji/to’o ona 12 % halot no tetu
7. Fini pronto ona atu hamos
Habai fini/hamaran fini hare
Makina dryer
Palet/hadak
Hamaran fini ho natural
Habai fini uja lona
9
REFERENCIA
Esperensia Funsionario Departementu Produsaun e Certifiksaun Fini, DNAHE—MAP

More Related Content

More from simao belo

Mudansa ba matadalan produsaun fini komersial
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersialMudansa ba matadalan produsaun fini komersial
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersial
simao belo
 
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor LesteMatadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
simao belo
 
Seedsampling and seed testing in East Timor
Seedsampling and seed testing in East TimorSeedsampling and seed testing in East Timor
Seedsampling and seed testing in East Timor
simao belo
 
Certified seed production of peanut in East Tiomor
Certified seed production of peanut in East TiomorCertified seed production of peanut in East Tiomor
Certified seed production of peanut in East Tiomor
simao belo
 
source seed production of maize in East Timor
source seed production of maize in East Timorsource seed production of maize in East Timor
source seed production of maize in East Timor
simao belo
 
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East TimorDevelop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
simao belo
 
Ijemplu foti fini iha kampo 5
Ijemplu foti fini iha kampo 5Ijemplu foti fini iha kampo 5
Ijemplu foti fini iha kampo 5
simao belo
 

More from simao belo (16)

PROGRAMA NO MATERIA DIRASAUN NACIONAL AGRIKULTURA HORTIKULRA E EXTENCION JULH...
PROGRAMA NO MATERIA DIRASAUN NACIONAL AGRIKULTURA HORTIKULRA E EXTENCION JULH...PROGRAMA NO MATERIA DIRASAUN NACIONAL AGRIKULTURA HORTIKULRA E EXTENCION JULH...
PROGRAMA NO MATERIA DIRASAUN NACIONAL AGRIKULTURA HORTIKULRA E EXTENCION JULH...
 
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersial
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersialMudansa ba matadalan produsaun fini komersial
Mudansa ba matadalan produsaun fini komersial
 
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor LesteMatadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
Matadalan produs fini c ertifikadu iha Timor Leste
 
Guidelines to produce certified seed in East Timor
Guidelines to produce certified seed in East Timor  Guidelines to produce certified seed in East Timor
Guidelines to produce certified seed in East Timor
 
Seedsampling and seed testing in East Timor
Seedsampling and seed testing in East TimorSeedsampling and seed testing in East Timor
Seedsampling and seed testing in East Timor
 
Certified seed production of peanut in East Tiomor
Certified seed production of peanut in East TiomorCertified seed production of peanut in East Tiomor
Certified seed production of peanut in East Tiomor
 
source seed production of maize in East Timor
source seed production of maize in East Timorsource seed production of maize in East Timor
source seed production of maize in East Timor
 
Certified seed production of rice seed in East Timor
Certified seed production of rice seed in East TimorCertified seed production of rice seed in East Timor
Certified seed production of rice seed in East Timor
 
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East TimorDevelop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
Develop of system of sweatpotato cuttings multiplication in East Timor
 
Post koileta komuditi batar
Post koileta komuditi batarPost koileta komuditi batar
Post koileta komuditi batar
 
Simao penurunan viabilatas publikasi
Simao penurunan viabilatas publikasiSimao penurunan viabilatas publikasi
Simao penurunan viabilatas publikasi
 
influensa invigorasaun ba jerminasaun fini
influensa invigorasaun ba jerminasaun finiinfluensa invigorasaun ba jerminasaun fini
influensa invigorasaun ba jerminasaun fini
 
INFLUNSA INVIGORASAUN BA VIABILIDADE NO PRODUSAUN HARE
INFLUNSA INVIGORASAUN BA VIABILIDADE NO PRODUSAUN HAREINFLUNSA INVIGORASAUN BA VIABILIDADE NO PRODUSAUN HARE
INFLUNSA INVIGORASAUN BA VIABILIDADE NO PRODUSAUN HARE
 
Ijemplu foti fini iha kampo 5
Ijemplu foti fini iha kampo 5Ijemplu foti fini iha kampo 5
Ijemplu foti fini iha kampo 5
 
Orientasaun testu jerminasaun fini iha lab ii ic
Orientasaun testu jerminasaun fini iha lab ii icOrientasaun testu jerminasaun fini iha lab ii ic
Orientasaun testu jerminasaun fini iha lab ii ic
 
Ijemplu foti fini iha kampo 3
Ijemplu foti fini iha kampo 3Ijemplu foti fini iha kampo 3
Ijemplu foti fini iha kampo 3
 

Padraun do standar opracional kolheta fini forerai

  • 1. 1 Simão M. Belo Sp. MSi Precedementu Operacional Padrão Produs Fini Certifikadu, Aihoris Forerai no Hare REPÚBLICA DEMOCRÁTICA DE TIMOR-LESTE MINISTÉRIO DE AGRICULTURA E PESCAS DIRECÇÃO NACIONAL AGRICULTURA HORTICULTURA E EXTENCION Autor : Simao M. Belo Cipriano Martins Luis Siki Fernando Soares Manuel Patricio Constantino da Cosata Rafael Felisiano Andre Alves Paulo Soares
  • 2. 2 1.Hetan fini nebe kualidade diak ho kuantidade barak. 2.Hetan fini nebe mosh o standar be’e 11 – 12 %. Istoria no Obejectivo Autor Simao M. Belo Cipriano Martins Luis Siki Fernando Soares Manuel Patricio Constantino da Cosata Rafael Felisiano Andre Alves Paulo Soares
  • 3. 3 Ekipamentu : Prosedimentu : 1. Determina kriteriu kolheta a. Tempu kolheta ona, loron depois de kuda 90 – 100 tuir deskrisaun aihoris b. Ko’or tahan hatudu kinur 90 % c. Standar be’e 20-30 % d. Mosu ona riska iha kulit forerai musan 2. Kulit laran forerai hatudu nakukun oituan (la mutin) 3. Perparasaun material, ekipamentus no serviso nain. 4. Luan area kolheta 5. Foti sample hodi testu standar be’e 6. Rega be’e ba area nebe atu kolheta hodi halo rai mamar 7. Kolheta uja aisuak e garfu 8. Rezultadu kalheta, haibur hamutuk fatin ida nebe siguru no stratejiku 9. Ku’u forerai no halao selesaun (haketak forerai musan ki’ik no musan bo’ot) 10. Rezultadu kolheta tau/ense iha karong no tetu 11. Fini prontu atu prosesu tutan tutan Faze Kolheta Aihoris Forerai Nu Ekipamentu Funsaun ekipamentu 1 Aisuak : Hodi ke’e Aihoris 2 Saku/Ember : Rai/tau forerai depois de ke’e 3 Terpal : Habai no rai forerai 4 Moisture test : Sukat standar be’e forerai 5 Transporte/gerobak : Tula produsaun ba halibur fini fatin no rai fini fatin 6 Dasing : Tetu forerai depois de kolheta 7 Tali : Kesi saku iha tempu halot Forerai musan sei nurak Forerai Musan tuan, pronto kolheta Riska ne’e hatudu katak forerai tuan no pronto kolheta Kolheta Forerai
  • 4. 4 Faze Habai Aihoris Forerai Ekipamentu : 1. Moisture teste hodi sukat stadar be’e fini 2. Tagki/balde/basiang hodi fase forera. 3. Simenti habai fatin hodi hamaran fini 4. Equipamentu hatuk fini iha tempu 5. Saku Nylon hodi tau/rai fini 6. Tali hodi kesi saku depois de halot fini 7. Dasing hodi tetu fini 8. Palet hodi tau silo iha leten 9. Balde no mangera Prosedimentu : Habai forerai ho loron matan/manas 1. Sukat standar be’e antes habai 2. Fini fase ho be’e iha tangki/balde/basian hodi nune’e bele hamos rai husi fini 3. Lekar fini forerai iha fatin habai nebe mos 4. Forerai lekar ho ninia mahar Maksimu dalas 2 (marang lalais) 5. Sukat standar be’e sekuandu forerai marang ona no hapara habai kuandu standar be’e to’o ona 12 % 6. Standar be’e forerai to’o ona 12 %, pesija rai no tau iha iha fatin nebe siguru, tau iha palet/ hadak/aii leten. 7. Selesaun fini no pronto halot/falun (pak).
  • 5. 5 REFERENCIA Esperensia Funsionario Departementu Produsaun e Certifiksaun Fini, DNAHE—MAP
  • 6. 6 Ekipamentu : Prosedimentu : 1. Determina kriteriu kolheta  Tempu kolheta ona, loron depois de funan 30 – 35  Minimu saren kinur 90 %  Standar be’e 23—27 %  Tahan bandeira kinur ona  Ko’o Hare musan kinur ona (hatudu hare tasak ona)  Halao kolheta diak liu iha kondisaun maran (antes ne’e la udan) 2. Perparasaun material, ekipamentus no serviso nain 3. Koko/sukat standar be’e 4. Kolheta hare uja tudik/sabit hodi kua hare kain 10-20 cm husi rai 5. Kesi hare kain nebe kua ona, uja tali. 6. Halibur hare kain nebe kolheta ona iha fatin nebe stratejia 7. Hare kain pronto sama/baku Faze Kolheta Aihoris Hare Nu Ekipamentu Funsaun ekipamentu 1 Sabit/ tudik : Kua aihoris hare iha tempu kolheta 2 Saku nylon : Rai aihoris hare depois kolheta 3 Tali : Kesi hare no Saku 4 Terpal : Habai no tau/rai hare 5 Moisture teste : Sukat standar fini hare
  • 7. 7 Ekipamentu : 1. Lona : halibur, sama/baku hare. 2. Lafatik : fahe entre hare no ida nebe la’os hare (du’ut musan). 3. Karong : tau/rai/halot hare mos 4. Tali : kesi karong. 5. Dasin : tetu hare. 6. Threser mekaniku (pedal/hean) : baku hare. Prosedimentu : Baku hare manuál (liman/ain) Saren hare tau iha lona leten no sama to’o hare musan haketak an husi hare kai’in. uja material hanesan lafatik no bote atu haketak foer husi hare, ho ajudus husi anin. Hare nebe mo’os ona tau iha karon no kesi metin. Baku hare ho makina Threser : 1. Revista no hamos makina threser husi hare/variedade nebe baku antes 2. Baku/se hare saren ba makina ibun. 3. Haketak saren no halibur hare musan 4. Rejultadu hare mudah ba fatin siguru (saku) no tetu 5. Fini pronto hamaran/habai. Faze Baku Hare
  • 8. 8 Materia : 1. Moisture teste : sukat standar be’e fini 2. Lona : habai fini. 3. Materia hatetuk fini/invando iha prosesu hamaran 4. Batch dryer : hamaran fini ho makina 5. Saku : rai fini no tali hodi kesi karong 6. Dasing : tetu fini h 7. Palet : hatur fini temporari Prosedure : A. Hamaran fini ho alamiah/natural 1. Sukat standar be’e antes habai 2. Loke no nahe lona nebe revista ona (moss) 3. Fini nebe habai iha lona leten ho mahar 3-5 cm 4. Fila fini nebe habai kada oras 2 no sukat standar be’e. 5. Karik standar be’e atinji ona 12 %, halot fini iha fatin silu, bidong, karong ka fatin nebe seguru seluk (tula iha palet/hadak leten B. Hamaran fini ho makina dryer 1. Sukat standar be’e antes hamaran ho makina 2. Revista makina dryer (mos/foer) hodi asegura fini la kahur malu ho variedade seluk 3. Ense fini ba makina hamaran fini ho nia mahar 25 – 30 cm 4. Fila fini nebe habai kada oras 2 no sukat standar be’e. 5. Tau matan bebeik no kuidado tempratura labele liu 4 5˚C 6. Kuando standard bee atinji/to’o ona 12 % halot no tetu 7. Fini pronto ona atu hamos Habai fini/hamaran fini hare Makina dryer Palet/hadak Hamaran fini ho natural Habai fini uja lona
  • 9. 9 REFERENCIA Esperensia Funsionario Departementu Produsaun e Certifiksaun Fini, DNAHE—MAP