Kazdağları

2. İçerdiği tür veya türler nedeniyle seçilmiş Türkiye’deki Ö nemli D oğa A lanları (Sarı ile çevrili alanlar) [ ÖDA: Önemli Doğa Alanları -DD: Doğa Derneği] Bu harita Önemli Kuş Alanları , Deniz kaplumbağaları ve Akdeniz Foku’nun yaşadığı alanlar , Önemli Kelebek Alanları , Önemli Bitki Alanları gibi DHKD (Doğal Hayatı Koruma Derneği) ve bazı yabancı kuruluşların yürüttüğü projelerden elde edilmiş veriler kullanılarak DD tarafından hazırlanmıştır.

3. Önemli Doğa Alanları (ÖDA) ve Sıfır Yok Oluş Alanları (AZE-SYO) ÖDA (Key Biodiversity Areas) çeşitli uluslar arası kuruluşların ( Birdlife International, Conservation International, Plant Life ) geliştirdiği bilimsel kriterlere göre uluslar arası öneme sahip olduğu kanıtlanmış alanlardır. İki Grup ( Hassas Alanlar , Benzersiz Alanlar ) olarak ele alınan ÖDA’lar 4 farklı kritere göre belirlenir. A) Hassas Alanlar B) Benzersiz Alanlar 1. Nesli tehlike altında olan türler, 1. Dar yayılışlı türler, 2. Yoğunlaşan türler, 3. Tek bir biyoma özgü türler,

4. HASSAS ALANLAR: Nesli tehlike altındaki türleri barındıran alanlardır. Bu alanlar nesli tehlike altındaki bir türün, rastlantısal , tarihsel ve marjinal kayıtlara dayalı olmayıp, düzenli olarak bulunduğu alanlardır. Böyle nesli tehlike altındaki türlerin 10 çift veya 30 bireyinin bir bölgede bulunması, hatta şiddetle tehdit altında olan türler için ise sadece 1 bireyin varlığı bile o alanın ÖDA olarak alınması için yeterli kabul edilmektedir.

7. 2. Tek bir biyoma (benzer bitki ve hayvan topluluklarının oluşturduğu yaşam birlikleri) bağlı türler ( Örn: Rhinolophus blasii Akdeniz biyomunda dağılış gösterir. Türkiye dışında Akdenize komşu ülkelerde bulunur. Ancak bu biyomu asla terketmez ) (Türkiye’deki biyomlar; 1. Avrupa-Asya bozkır biyomu , 2. Yüksek Dağ (alpin) biyomu , 3. Ilıman Kuşak Orman biyomu , 4. Sahra ve Ön Asya yarıçöl biyomu , 5. Akdeniz biyomu ) 3. Yoğunlaşan türler (Bir türün önemli bir kısmını göç, üreme vb. sebeplerle yılın belirli dönemlerinde düzenli olarak barındıran alanlar)( Bir türün tüm populasyonunun %1 ini barındıran alanlar )

8. Örneğin Tuz Gölü , Biyocoğrafik olarak küçük bir iç deniz özelliği göstermekte ve dünyanın başka hiçbir yerinde yaşamayan pek çok bitki ve hayvan türünün tek yaşam alanıdır. Turna ların ( Grus grus ) , flamingo ların ( Phoenicopterus ruber ) ve sakarca kazlarının ( Anser albifrons ) mevcut populasyonlarının çok büyük bir kısmı yılın belli dönemlerinde bu gölün etrafında yaşamakta ve Tuz Gölü yok olduğu taktirde ise çok büyük bir ölçüde zarar göreceklerdir.

9. Türkiye’de ÖDA ’ların belirlenmesi için gerekli bilimsel çalışmalar, ulusal ve uluslar arası kuruluşlarca ( BirdLife International, Doğa Derneği, DHKD vb ) sürdürülmektedir. Bu güne kadar Türkiye’de tanımlanmış 305 ÖDA bulunmaktadır. Bu alanlar yaklaşık 20 milyon (20280149 hektar) hektarlık bir alanı kaplamakla birlikte (Türkiye yüzölçümünün yaklaşık %26’sını) bunun çok büyük bir kısmında hiçbir koruma statüsü yoktur ( Milli Park, Tabiatı Koruma Sahası vb.) .

10. Türkiye’deki ÖDA ların %91 i bir ya da daha fazla tehdit ile karşı karşıyadır. ÖDA 'lar üzerindeki tehditlerin başında, Su politikaları ve bu çerçevede yapılan büyük barajlar; Tarım alanlarını genişletme , sulama ve kurutma çalışmaları gelmektedir. Bu faaliyetler sonucunda çok sayıda sulak alan ve bozkır ÖDA 'sı yok olmuş, bir kısmının da ekolojik bütünlüğü büyük ölçüde zarar görmüştür. Öte yandan, özellikle büyük kentlerin yakınında ve Ege-Akdeniz kıyılarında ikinci konutlar ve plansız yapılaşma birçok ÖDA 'nın dönüşsüz yok olmasına neden olmaktadır.

11. ÖDA'lar üzerindeki diğer tehditlerin başında yol yapımları ve aşırı otlatma ve çeşitli ihmaller sonucu oluşan felaketler gelmektedir. Tüm ÖDA’ların zaman içerisinde uygun bir koruma statüsüne kavuşturulması gerekmektedir.

13. Kazdağı içerdiği biyolojik çeşitlilik bakımından Ö nemli bir D oğa A lanıdır [ Önemli Doğa Alanları Projesi ÖDA -Doğa Derneği ]

14. Ayrıca Kazdağı içerdiği Türkiye’ye hatta sadece kendine özgü bitki türleri nedeniyle Ö nemli bir B itki A lanı olarak da kabul edilmektedir. Önemli Bitki Alanları Projesi [DHKD ( ÖBA 15)] Önemli Doğa Alanı Projesi [Doğa Derneği (MAR 008)]

15. KAZDAĞI’NIN FAUNİSTİK ÖZELLİKLERİ

16. KAZDAĞI’NDA YAŞAYAN OMURGASIZ HAYVANLAR

18. Euscorpius germenaus Xylopa voleceae Mor Odun Arısı Potamon aquaticus Sympetrum sp.

21. YILAN BALIĞI ( Anguilla anguilla ) Bu balık türü yurdumuzun Karadeniz, Ege ve Akdeniz kıyıları boyunca dağılış gösterir. Eti lezzetli bir türdür. DAĞ ALABALIĞI ( Salmo trutta macrostigma ) Çanakkale ili, Akdeniz bölgesinin özellikle güney kısımları, Güneydoğu Anadolu bölgesinin kuzeyi ve Doğu Anadolu’nun batı kısımlarında yayılış gösterir. Özellikle hızlı akan bol oksijenli soğuk dağ sularında yaşarlar. Lezzetli eti nedeniyle avlanır. TATLISU KEFALİ ( Leuciscus cephalus ) Yurdumuzun her yerinde yayılış gösterir. Eti lezzetli ama çok kılçıklı olması nedeniyle tercih edilmez. TATLISU KOLYOZU ( Chalcarburnus chalcoides ) Trakya’nın kuzeyi, Marmara, Kuzey Ege ve Doğu Karadeniz’in kuzeyinde yayılış gösterir.

23. KÜÇÜK SEMENDER ( Triturus vulgaris ) Ülkemizde Trakya, Marmara, Batı Anadolu Bölgelerinde yayılır. ŞERİTLİ SEMENDER ( Triturus vittatus ) Güney Anadolu ve Kuzey Anadolu’da dağılış gösterir. SİĞİLLİ KURBAĞA ( Bufo bufo ) Ülkemizde Orta Anadolu, Trakya’nın güneyi ve Batı Anadolu’da yayılmıştır. AĞAÇ KURBAĞASI ( Hyla arborea ) Ülkemizde Batı ve Kuzey Anadolu’da bulunur. Vücut 5 cm. kadardır.

24. ÇİZGİLİ KAPLUMBAĞA ( Mauremys rivulata ) Ülkemizde Trakya, Batı, Güney ve Güneydoğu Anadolu’da yayılmıştır. BENEKLİ KAPLUMBAĞA ( Emys orbicularis ) Ülkemizin hemen hemen her yerinde yayılmıştır. YILAN KERTENKELE ( Anguis fragilis ) Ülkemizde Kuzeybatı Anadolu ile Karadeniz sahil kesiminde yayılış gösterir. OLUKLU KERTENKELE ( Ophisaurus apodus ) Ülkemizde Doğu, Kuzey, Batı ve Güney Anadolu ve Trakya’da yayılış gösterir.

25. DİKENLİ KELER ( Laudakia stellio ) Ülkemizde Batı, Güney, Orta ve Güneydoğu Anadolu’da yayılmıştır. İNCE PARMAKLI KELER ( Cyrtopodion kotschyi ) Ülkemizde uygun olan bütün biyotoplarda yaşar. İRİ YEŞİL KERTENKELE ( Lacerta trilineata ) Ülkemizin hemen her yerinde yayılış gösterir. YEŞİL KERTENKELE ( Lacerta viridis ) Ülkemizde Trakya ve Kuzeybatı Anadolu ile Karadeniz sahil bölgesinden bilinmektedir.

26. UYSAL YILAN ( Eirenis modestus ) Ülkemizde hemen hemen her yerde bulunabilir. Zehirsiz ÇUKURBAŞLI YILAN ( Malpolon monspessulana ) Ülkemizde Karadeniz sahil bölgesi hariç her yerde yayılmıştır. Yarı zehirli SU YILANI ( Natrix tessellata ) Ülkemizde uygun olan her yerde yayılmıştır. Zehirsiz ŞERİTLİ ENGEREK ( Vipera xanthina ) Zehirli

28. KÜÇÜK SIVACI KUŞU ( Sitta krueperi ) Milli park sınırları içerisinde az görülen ve bölgede korunması gereken bir kuş türüdür. YERLİ ARI ŞAHİNİ ( Pernis apivorus ) Milli Park’ta üreme durumu belirlenememiştir. Zaman zaman görülmesine karşın kuluçka yapıp yapmadığı bilinmemektedir. Barınma ve beslenme koşulları bir veya iki Arı Şahininin kuluçka yapmasına imkan verebilir. YAZ GÖÇMENİ

29. ATMACA ( Accipiter nisus ) Kaz Dağ’ında az sayıda fakat sıkça görülmektedir. Nisan ayından Ekim ortalarına kadar bölgede kalmaktadır. YAZ GÖÇMENİ ŞAHİN ( Buteo buteo ) Milli Park’ta bütün yıl süresince, yüksek kesimlerde az sayıda görülmektedir. Milli Park’ta normal populasyon düzeylerinde bulunmaktadır. YERLİ

30. KERKENEZ ( Falco tinninculus ) Milli Park’ın böcek faunasının bu böcekçil kuşun rahatça beslenmesine yetebilecek düzeyde olduğu görülmüştür. YAZ GÖÇMENİ GÖK DOĞAN ( Falco peregrinus ) Milli Park’ta kuluçkaya yatmaktadır. Büyük bir olasılıkla Şahindere kanyonunun ismi bu kanyonun dik yamaçlarında doğan çiftinin yuva yapmasından kaynaklanır ( Falco peregrinus türünün Fars dilindeki adı şahin). Elverişli yıllarda Milli Park’ta bir ya da iki doğan çiftinin kuluçka yapması mümkündür. YERLİ

31. İSHAK KUŞU ( Otus scops ) Milli Park’ın Ayı Deresi ile Çeyiz Deresi arasında kalan kısmında gözlenmektedir. Ayrıca Milli Park’ın aynı bölgelerinde geceleri ötüşü de duyulmaktadır. YERLİ KARA LEYLEK ( Ciconia nigra ) Milli Park’ın dışında Mayıs ayında, Havza İnboğazı mevkiinde, uçarken ve mağarada yuvalanmış olarak gözlenmiştir. YAZ GÖÇMENİ

32. KINALI KEKLİK ( Alectoris chukar ) Milli Park’ta, Ocak ve Mayıs aylarında yangın kulesi civarında, yerde sürü halinde görülmüştür. YERLİ SARI ASMA ( Oriolus oriolus ) Milli Park’ın orta bölgelerindeki ormanlık alanda, Mayıs ayında uçarken gözlenmiştir. YAZ GÖÇMENİ

34. İnboğazı (İnönü) Mağaraları: 7.000 yıllık İnboğaz ı Vadisi , Gelinderesi üzerine DSİ taraf ı ndan kurul ması planlanan Havran Baraj ı 'nın su tutacağı ve setin in ş a edileceği alan ı n içinde yer almaktadır.

35. M yotis emerginatus KİRPİKLİ YARASA Miniopterus schreibersi i UZUN KANATLI YARASA R hinolophus ferrumequinum ve burun yapısı NAL BURUNLU BÜYÜK YARASA Rhinolophus euryale AKDENİZ NAL BURUNLU YARASASI Rhinolophus ferrumequinum R. hipposideros R. euryale R. blasii R. mehelyii Myotis myotis M. emerginatus M. capaccinii Miniopterus schreibersii

36. KARACA ( Capreolus capreolus ) Milli parkta koru tipi orman bölgelerinde rastlanmaktadır. Sahanın dik yamaçlı derin vadileri dışında hemen her yerinde görülür. SU SAMURU ( Lutra lutra ) Mıhlı Çayı ve Hasanboğuldu civarından bilinmektedir. Çevre kirlenmesi ve avlanmadan dolayı sayıları hızla azalmaktadır. Postları kürk olarak değerlidir.

37. YABAN DOMUZU ( Sus scrofa ) Sarp bölgeler hariç milli parkın hemen her yerinde yaşamaktadır. Doğu ve güney kesimleri yaban domuzlarını daha sık bulundukları yerlerdir. BOZAYI ( Ursus arctos) Milli Park’ta yaşayan en büyük memeli hayvandır. Dağın kuzey ve kuzeydoğu kısımlarında yüksek bölgelerde görülmektedir.

38. ÇAKAL ( Canis aureus) Milli Park’ın hemen her yerinde rastlanmaktadır. PORSUK ( Meles meles) Milli Park’ın geniş yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlarında seyrek bir yayılış gösterir.

39. TİLKİ ( Vulpes vulpes ) Kaz Dağları Milli Parkı’nda az sayıda bulunur fakat her tarafta görülmektedir. KAYA SANSARI ( Martes foina) Milli Park’ta orman dokusunun seyrek olduğu yerlerde, orman içi açıklıklarda, Kaz Dağlarının zirvesini oluşturan kesimlerdeki otluk ve kayalık alanlarda seyrek bir yayılış göstermektedir.

41. TEŞEKKÜR EDERİM

42. http//zooloji.adu.edu.tr Baran, i (2005): Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri, TÜBİTAK Popüler bilim kitapları, Pelin Matbaası, Ankara, 1-165. Başoğlu, M. & İ. Baran (1977): Türkiye Sürüngenleri. Kısım I. Kaplumbağa ve Kertenkeleler. - Ege Üniv. Fen Fak. Kitaplar Serisi, İzmir, No 76, 1-272. Başoğlu, M. & İ. Baran (1980): Türkiye Sürüngenleri. Kısım II. Yılanlar. - Ege Üniv. Fen Fak. Kitaplar Serisi, İzmir, No 81, 1-218. Demirsoy, A. (1996): Türkiye Omurgalıları, Memeliler. Çevre Bakanlığı, Çevre Koruma Genel Müdürlüğü, Proje No: 90-K-1000-90. Meteksan A.Ş. Ankara, 292 p. Eken, G. et al. (2004): Key Biodiversity Areas as Site Conservation Targets. BioScience, Vol. 54, No 12, 1110-1118.