Werken in een vereniging, dat is managen en besturen in een specifiek kader waar leden steeds centraal horen te staan. Maatschappelijke trends, regelgeving en een veranderende ledenomgeving beïnvloeden voortdurend de rolinvulling van uw ledenorganisatie of –federatie. Medewerkers en leden verwachten meer dan ooit professionaliteit, flexibiliteit en toegevoegde waarde. Daarnaast hebben regels als een vrouwenquota effect op de samenstelling van de raden van bestuur. We vroegen enkele vrouwen, actief in verenigingsmanagement, hoe zij het beheer van hun vereniging ervaren en hoe zij tegen geslachtgerelateerde vertegenwoordiging aankijken.

1. Oogsten wat we zaaien.
Verenigingsmanagement 3.0
Europese federatie voor
vermiste en seksueel
uitgebuite kinderen
Secretaris-Generaal
“Sterke strategie waarnaar raad van bestuur zich
organiseert met maximale aandacht voor
added value en de verwachtingen
van leden en externe partners.”
DELPHINE MORALIS
ISABELLE LEFEBVRE
Sectororganisatie van en
voor de Vlaamse horeca
Teamleader ledenwerving
“Het engagement van onze lokale vrijwilligers,
allen uit de horeca sector, levert ons voortdurend
gerichte informatie op waarmee we
meteen aan de slag kunnen.”
VIVIANE CAMPHYN
Federatie voor de
elektrosector
Afgevaardigd bestuurder
“Nelectra tracht heel ‘down to earth’ te zijn: we
blijven bewust klein, focussen op onze missie en
werken niet vanuit een ivoren toren waar
geen overleg met leden mogelijk is.”
SYLVIE SLANGEN
Unie van socialprofit-
ondernemingen
Algemeen Directeur
“Doordat we zijn ontstaan vanuit bestaande
organisaties leveren we sterk inhoudelijk
werk, complementair met onze leden. Verder
professionaliseren, interne kennis rentabiliseren
en het Belgische social profit model veilig stellen,
zijn onze uitdagingen. Stilstaan is achteruitgaan.”
MIEKE LONCKE
Beroepsvereniging voor
Facility Managers in België
Directeur
“We hebben het nodige expertisenetwerk
uitgebouwd om van alle markten thuis te zijn
en in te spelen op tendensen.”
Het werkwoord verenigingsmanagement
Tikje commercieel?
“Vroeger zei men al eens: Een beroepsvereniging
is als een ministerie. Diegenen die nu nog
zo werken zijn afkalvende verenigingen.”
Daarmee maakt Isabelle Lefebvre, teamleader
ledenwerving bij Horeca Vlaanderen, meteen
duidelijk dat beroepsverenigingen, volgens
haar, deels ook commerciële organisaties zijn.
Ze moeten eveneens actief en frequent contact
zoeken met ondernemers, zich voortdurend
informeren en creatief zijn om meerwaarde te
kunnen bieden. “Wat ondernemers zelf uit de
dienstverlening van hun beroepsverenigingen
willen halen, zal ook meer en meer aanleunen
bij een service of prestatie”, voegt ze er aan toe.
Een beroepsvereniging is als een
ministerie? Diegenen die nu nog zo
werken zijn afkalvende verenigingen!
“Het is ook zo dat waar leden ons vroeger weinig
in vraag stelden, ledenorganisaties vandaag de
dag niet meer op hun lauweren kunnen rusten”,
aldus Nelectra’s afgevaardigd bestuurder Viviane
Camphyn. “De sleutel ligt nu in de vraag: ‘Zijn
we aan het doen wat onze leden vragen en wat is
onze toegevoegde waarde in deze veranderende
wereld?’ “Eigenlijk zijn we dus verplicht
te werken als een commerciële organisatie
opdat ze lid worden en blijven”, besluit ze.
Trendwatching: personalisatie
Het verwachtingspatroon en profiel van een
doorsnee lid evolueert steeds. Dat weten we
allemaal. Het vraagstuk stelt zich in de praktijk:
Hoe spelen we
hier telkens als
organisatie op in?
Trendwatching
omvat immers
niet het
voorspellen van
de toekomst
maar wel de organisatorische werking in de
juiste richting laten evolueren. “Trends? Ja,
ik zie zeker een verandering in aanpak naar
leden toe”, aldus Isabelle. “Bij een facultatief
lidmaatschap, bijvoorbeeld, moet je meer dan
ooit tevoren potentiële leden overtuigen met
de ‘what’s-in-it-for-me’ factor om meerwaarde
te kunnen aantonen. Let wel op; het verruimde
aanbod aan communicatiekanalen werkt
mogelijks versnipperde aandacht in de hand.
Leden moeten idealiter kunnen kiezen welk
kanaal ze gebruiken. Tegelijkertijd moet je ze
eveneens laten evolueren en meetrekken in
nieuwe projecten.” Zo engageert ook Unisoc
zich om haar leden een meer gedifferentieerde,
toegevoegde waarde te kunnen bieden. “Het is nu
nog teveel eenheidsworst”, geeft Sylvie Slangen,
algemeen directeur bij Unisoc, toe, “maar daar
werken we aan.” “Bovendien moet communicatie
zeer gericht opgesteld worden in functie van
doelgroepen”, betoogt Viviane. “Maar wees er van
bewust dat dit ook een valkuil kan zijn. Als je niet
goed beseft wat je naar welke leden moet sturen,
mis je kansen.” Het lijkt er dan ook op dat dat de
grootste trendgevoelige uitdaging zich vooral op
vlak van profielgerichte communicatie bevindt.
Ledenwerving en –behoud anno 2016
Leden werven en behouden is een van de
voornaamste activiteiten om als vereniging
verder te kunnen groeien. Mieke Loncke,
directeur van IFMA, pakt het als volgt aan: “In
ons recent gelanceerde magazine, FM-magazine,
geven we onze nieuwe leden graag visibiliteit en
trachten we potentiële leden te triggeren door
hen de voordelen van een mogelijk lidmaatschap
te laten inzien. We sturen ons magazine op per
post. Dit lijkt niet modern, maar we geloven echt
in de meerwaarde van een gedrukt magazine.
Onze leden kunnen het overal meenemen, in
tegenstelling tot een vluchtige nieuwsbrief die
uit de mailbox verwijderd wordt. Daarnaast
engageren we studenten Facility Management
op de arbeidsmarkt via ons peter/meter event.
Nieuwe leden voorzien we bovendien van een
welkomstpakket en we maken er een punt van
onze huidige leden frequenter te bezoeken.”
Behalve deze praktijkvoorbeelden besluit ze
dat ledenmanagement eveneens een niet te
onderschatten taak is die ook aan een actieve
raad van bestuur toebehoort. “Zij zijn immers
de ambassadeurs van uw vereniging.” Een
ledenwerving en –retentie beleid vraagt dan
ook om een strategisch uitgestippeld plan van
aanpak. “En ledentrouwheid is daarbij een van de
belangrijkste ingrediënten!”, voegt Viviane toe.
Als ambassadeurs van uw vereniging,
moet ook de raad van bestuur actief
meewerken aan ledenmanagement.
Werken in een vereniging, dat is managen en besturen in een specifiek kader waar
leden steeds centraal horen te staan. Maatschappelijke trends, regelgeving en een
veranderende ledenomgeving beïnvloeden voortdurend de rolinvulling van uw
ledenorganisatie of –federatie. Medewerkers en leden verwachten meer dan ooit
professionaliteit,flexibiliteitentoegevoegdewaarde.Daarnaasthebbenregelsalseen
vrouwenquotaeffectopdesamenstellingvanderadenvanbestuur.Wevroegenenkele
vrouwen, actief in verenigingsmanagement, hoe zij het beheer van hun vereniging
ervaren en hoe zij tegen geslachtgerelateerde vertegenwoordiging aankijken.
“
”
“
”

2. Van valkuil naar kans
“In zekere zin word je als vereniging vertraagd
door lidmaatschap. Het zou een voorwaarde
moeten zijn dat legitimiteit mede bepaald wordt
door de mate waarin jouw ideeën gedragen
worden door leden. Dan creëer je als vereniging
kansen”, stelt Delphine, secretaris-generaal bij
Missing Children Europe. Isabelle vult aan:
“Het constant bewaken van de sectorevolutie,
verdere professionalisering via opleidingen,
het aanpakken van hot topics gestuurd door
leden, enzovoort… Dat zijn de activiteiten die
we constant moeten analyseren en organiseren
om te vermijden dat de organisatiestructuur
vastroest. Uiteindelijk gaan we niet naar
lidbedrijven om uit te leggen wat we doen maar
om te vragen wat we moeten doen. We verkopen
niet langer producten maar concepten. Én
onszelf! Hoe professioneler wij als sectorfederatie
werken, hoe professioneler onze lidbedrijven
worden. Dat opent toch perspectieven?!” “Als
kleinere ledenorganisatie, zegt Mieke, ligt
onze beslissingssnelheid vrij hoog, ook ten
opzichte van de commerciële bedrijfswereld.
Anderzijds zijn de mate van professionaliteit
en engagement soms valkuilen die eigen zijn
aan verenigingsmanagement”, vertrouwt ze toe.
Samenstelling van de strategische
achterban
Tegen 2017 of 2019 dienen raden van bestuur
van beursgenoteerde bedrijven minstens een
derde vrouwen te vertegenwoordigen. België
behaalde eind vorig jaar een reeds verbeterd
maar nog onvoldoende cijfer van 23,4%. Is zo’n
quota een terechte en efficiënte maatregel? En
hoe kijken vrouwen uit het niet-commerciële
verenigingsleven tegen sekse-stereotypen aan?
Valt raad van bestuur stereotiep te noemen?
“Vermoedelijk vanwege de statutaire verbintenis
zijn vrouwen bij Horeca Vlaanderen op bestuurlijk
niveau in de minderheid ”, deelt Isabelle mee.
“Een tot de raad van bestuur verkozene is
eigenaar van een horecazaak. En wie is het vaakst
eigenaar? Inderdaad, een man.” Bij Nelectra is de
vrouwelijke ondervertegenwoordiging, vanwege
het sectorale karakter, nog reëler. “Toch, 95% van
onze vrouwelijke leden die zaakvoerder zijn, is
actief binnen ons bestuur”, besluit Viviane trots.
Bij Missing Children Europe ligt de dagdagelijkse
organisatiewerking in handen van vrouwen.
“Ookal bestaat ons secretariaat enkel uit
vrouwen, andere nationaliteiten en educatieve
achtergronden brengen toch de nodige diversiteit
binnen onze groep”, stelt Delphine. Voor de
samenstelling van haar team koos ze echter
nooit bewust enkel dames. “Waar vrouwelijke
kandidaat-medewerkers uit interesse en ambitie
voor hun thematiek solliciteerden, is de motivatie
van mannen veeleer gebaseerd op Europese
doorgroei. Is dat morgen anders, verwelkom ik
graag een man in het team.” Mieke, vanuit haar
ervaring, betoogt: “Voor ik het directeurschap
aanvaardde, trad ik als tweede vrouw op veertien
bestuursleden toe tot de raad van bestuur van
IFMA. Ik vind dat geen probleem. Je moet
vooral verschillende profielen in een bestuurlijke
raad hebben.
V e r s c h i l l e n d e
soorten emotionele
en intellectuele
intelligentie in plaats
van je op geslacht
vast te pinnen.”
Vrouwenquota: stimulerend of nonsens?
Met een derde vrouwelijke aanwezigheid in hun
raad van bestuur is Unisoc goed op weg naar
evenwichtigheid. “Toch, ik ben enkel op politiek
vlak voorstander van een vrouwenquota om hen
de tools te geven hun plaats op te eisen”, benadrukt
Sylvie, “Ik vergelijk het dan met een weegschaal
die lang uit evenwicht is geweest omdat vrouwen
uit het politieke bestel zijn gehouden. Als je die
weegschaal terug in evenwicht wil krijgen, moet
je die eerst doen overhellen naar de andere
kant”. Ook Viviane schaart zich niet achter deze
maatregel: “Tcho, een vrouwenquota opleggen…
Ik vind dat iets ongelooflijks onnatuurlijk.
Vrouwen worden op een artificiële manier
gezocht terwijl het selectiecriterium ‘meerwaarde
voor de organisatie’ zou moeten zijn. En ja,
vroeger heb ik het zelf ervaren dat mannen mijn
aanwezigheid niet meteen aan mijn competenties
toeschreven. Dit is ondertussen reeds in de
goede richting geëvolueerd. Maar nog te traag!”
“Een vrouwenquota? Zijn
competenties dan secundair?!”
Ook Delphine twijfelt: “Ik weet niet dat door
het opleggen van zo’n quota de kern van de zaak
geraakt wordt. Ik heb het gevoel dat het eerder
omgekeerd zou moeten functioneren. Dat we
eerst de onderliggende familiale en sociale
contextgerelateerde situaties moeten aanpakken
en dat een grotere doorstroming van vrouwen
naar raden van bestuur dan evidenter wordt.”
Opgedrongen stigma
“Stereotypen als ‘vrouwen zetten meer in op
dialoog, lange termijn, zelfsturende teams, zijn
meerempatisch’,enzovoort.Ja,datkanzijn…maar
ik ken ook mannen die het zo aanpakken. Ik zie
echt geen verschillen tussen beide sexen”, besluit
Isabelle.“Zonderinclichéstevervallen,denkikwel
dat vrouwen meer no-nonsens zijn. Maar dat zit
in ons DNA en dit moet ook zo blijven”, verdedigt
Viviane. Maar wordt een vrouw, ten opzichte
van een man, dan minder snel voor haar inhoud
geapprecieerd? Of remt de maatschappelijke
perceptie vrouwen af hun ambitie waar te maken?
Vrouwen gaan voor de ‘no-nonsens’
aanpak, dat zit in ons DNA.
“Ik krijg wel het gevoel dat we voor
geloofwaardigheid harder moeten werken.
Vrouwen pakken de zaken misschien soms anders
aan maar je komt wel tot hetzelfde resultaat en
dat is uiteindelijk wat telt”, aldus Delphine. “Soms
laat je het ook zelf toe beoordeeld te worden
door mannen of mensen met meer ervaring.
Schud dat van je af, overtuigt Sylvie, en ga er
gewoon voor!” Mieke lacht: “Maar uiteindelijk…
vrouwen op een hoger organisatieniveau hebben
toch vaak wat mannelijke trekjes. Neen?!”
Flexibele mindset
“Kijk, we worden dan wel als jongen of meisje
geboren, onze opvoeding en onderwijs weet
dit enigszins te kanaliseren en stereotypen te
minimaliseren. Toch moeten we verder gaan en
kleuters reeds warm maken voor, in ons geval,
techniek en technologie. Ook meisjes moeten
aangezet worden een technisch beroep aan te
leren en zo door te stoten naar een leidinggevende
functie op de elektrotechnische werkvloer”,
vindt Viviane.
“Belangrijk is
dat de eerste
sterke vrouwen
een voorbeeldrol
opnemen en
op hun beurt
hun netwerk aanspreken. Daarna loopt het
vanzelf”, volgens Isabelle. “Ze moeten wel
de mogelijkheid krijgen hun gezinssituatie
te integreren door zich flexibel op te stellen,
een verantwoordelijk waar beide partners
zich voor moeten inzetten”, zegt Delphine.
De ideale ledenorganisatie anno 2016
omschrijven… Moeilijk? We deden
inspiratieopbijvijfverenigingsprofessionals
en hoorden volgende consensus: Proactief
anticiperen op ledenverwachtingen is een
noodzaak geworden. Gepersonaliseerde
en up-to-date informatie verschaffen via
de, door leden zelf, geprefereerde kanalen
biedt vandaag de dag kansen. Niet enkel
toont men als non-profitorganisatie z’n
meerwaarde en professionalisme aan,
ook kan men zich als trendsetter in de
sector profileren. Of een vrouwenquota
de organisatie hier bij helpt? Dat laten we
voorlopig in het midden. Wel wordt zulke
maatregel mogelijks te stigmatiserend
ervaren. Vakcompetentie en -kennis zijn
primair ten opzichte van het vervullen
van opgelegde geslachtsgerelateerde
regels. Als het aantal vrouwen dan toch
naar omhoog moet, zouden bij voorkeur
maatschappelijke verwachtingen bij beide
geslachten anders ingevuld kunnen worden.
Het doel? Een spontane ontwikkeling
naar een evenwichtigere raad uitlokken.
4 januari 2016
Elien Averhals
Zelf nog aanvullingen
of bemerkingen?
Aarzel niet om ons
voor een kopje koffie
uit te nodigen!
“
”
”
“
Livits.be
A. Reyerslaan 80
1030 Brussel
+32 (0)2 706 80 40
info@livits.be