presentatie bestuurdersbijeenkomst dementiezorg voor migranten

1. Bestuurdersbijeenkomst
dementiezorg voor migranten
25 oktober 2018
Robbert Huijsman

2. 1. Welkom en introductie
Robbert Huijsman, Programmaleider Dementiezorg voor Elkaar
2. Doelen, ervaringen en de noodzakelijke condities voor de ontwikkeling
en organisatie van deze zorg aan oudere migranten.
Frédéric Lauscher, bestuurder van het Frankfurter Verband
Korte pauze
3. Cultuursensitieve dementiezorg in netwerken: over concurrenten,
collega’s en co-creatie.
Dr. Carolien Smits, lector Windesheimcollege
4. De belangrijkste factoren en lessen in de organisatie van de zorg in het
Wereldhuis.
Jan Kees Metz MSM, clusterdirecteur Wereldhuis
Lichte maaltijd
In gesprek
Programma
2

3. Deltaplan Dementie: 3 pijlers
Memorabel (ZonMW)
Dementiezorg voor Elkaar
(Vilans, NIVEL, Movisie, Pharos en
Trimbos-instituut)
Samen op weg (Zorgverzekeraars NL)
Actieplan casemanagement dementie
(i.o. VWS en Deltaplan)
Samen dementievriendelijk
(Alzheimer NL en PGGM)
1.
2.
3.
4

4. 5 https://www.youtube.com/watch?v=bPJp6F7MpIk

5. Vragen van
samenwerkingsverbanden
Randvoorwaarden:
Organisatie en financiering
Kennisnetwerk Register Dementie
v
Persoonsgerichte
en integrale zorg
en ondersteuning
v
Zorgstandaard 2.0
1 2
53 4
6

6. Dementie bij mensen
met migratie-achtergrond
Uitdaging voor u als bestuurders:
- 5 aarzelingen om het níet te doen (#, €, , , )
- U heeft zicht op de maatschappelijke trends
- U heeft belangrijk rol in bredere dementieveld
- Uw medewerkers vragen om guidance op dit thema
- U bent inspirator binnen en buiten voor ontwikkeling van
visie en omzetting naar implementatie en facilitering
- U bent netwerk-organisator naar gemeenten, verzekeraars,
cliënt- en burgerorganisaties e.d.

7. Frédéric Lauscher,
bestuurder van het Frankfurter Verband
Spreker
7

8. DEMENTIEZORG
VOOR MIGRANTEN

9. DEMENTIEZORG
VOOR MIGRANTEN

10. DEMENTIEZORG
VOOR MIGRANTEN

11. DEMENTIEZORG
VOOR MIGRANTEN

12. .

18. Slide 1
Insert your own content.

22. You got it?

23. Dr. Carolien Smits,
Lector innoveren met ouderen
Windesheimcollege
Spreker
23

24. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Cultuursensitieve dementiezorg in netwerken:
over concurrenten, collega’s en cocreatie
Carolien Smits
Hogeschool Windesheim
25 oktober 2018 Dementiezorg voor Elkaar

25. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Cultuursensitieve dementiezorg in netwerken
• Het Zwolse bottom up verhaal
• Lessen uit het Zwolse

26. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Het Zwolse Bottom Up verhaal: cocreatie

27. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Van een bescheiden project…

28. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

29. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Co-creation
“Co-creation is when persons relate to each other and interact in
defining, designing and implementing a particular service, product or
practice” (Prahalad & Ramaswamy 2004).

30. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Cocreatie: van Persona naar Manifest
• Project sinds 2016
• 5 Turks-Nederlandse mantelzorgers
• Windesheim lectoraat, Zwolle doet!
• Maandelijkse bijeenkomsten
• Student-inzet

31. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

32. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Cocreatie: stapsgewijs
• Uitwisselen van mantelzorgervaringen
• Persona construeren
• Thema’s prioriteren > cultuursensitieve zorg
• Criteria cultuursensitieve zorg
• Contact met zorgorganisaties
• Groepsversterking: sociaal kapitaal
• Communicatie
• Nieuwe initiatieven

33. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Uitwisselen van ervaringen
‘De eerste verhuizing was naar een aanleunwoning in Heerde waar mijn
ouders thuiszorg kregen. Dat werkte echter niet en we kregen steeds
meer klachten over de zorg. Het zat hem in de taal, in de benadering en in
tal van kleine dingen. Nu zouden we zeggen: in gebrek aan
cultuursensitieve zorg. In de Turkse cultuur is een schoon huis belangrijk.
Mijn vader wil niet dat iemand met schoenen aan de huiskamer in komt
omdat hij daar bidt. Maar sommige medewerkers wilden hun schoenen
niet uitdoen en dan kom je bij mijn vader dus niet verder dan de hal. En bij
het volgende bezoek deed hij de deur helemaal niet meer open voor die
persoon.’
Dochter van Turkse ouders, beide met dementie

34. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Persona: basis voor ontwikkeling
Zeynep (52) is geboren in Turkije en als kind naar Nederland gekomen. Zij is getrouwd
met Mehmet en heeft twee dochters: Ela (24) en Meryem (16). Zeynep is lerares en
werkt 32 uur per week. Zij is de jongste dochter in het gezin van Metin en Elif. Haar
broers en zussen wonen ook in Nederland, maar de zorg voor hun ouders komt vrijwel
alleen op Zeynep aan die net als Metin en Elif in Zwolle woont. Metin en Elif zijn op
leeftijd, hebben chronische gezondheidsklachten en zijn qua taal afhankelijk van
anderen.
Op haar vrije dag gaat Zeynep bij haar ouders op bezoek. Zij neemt boodschappen mee
en helpt haar moeder met koken. Als een van haar ouders naar de huisarts moet, gaat
ze mee om te tolken. Haar broers en zussen komen ongeveer om de twee maanden bij
hun ouders op bezoek.

35. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Persona
De laatste tijd maakt Zeynep zich zorgen over haar vader ….
Zeynep kan heel goed organiseren. Ze zou graag de thuiszorg inschakelen, maar een
Nederlandse hulp over de vloer die geen Turks spreekt, wil Metin niet. Hij wil graag dat
het blijft zoals het nu is. Dat snapt Zeynep goed. …Het beschikbare zorgaanbod in
Zwolle voldoet hier echter niet aan, er is nog geen cultuursensitieve zorg voor allochtone
ouderen met dementie. De opmerking van zorgverleners dat haar ouders vroeger maar
Nederlands hadden moeten leren, vergroot Zeyneps frustratie.
Ze is verdrietig, overbelast en de hele tijd erg moe, geestelijk en lichamelijk ... Ze heeft
het gevoel op alle fronten tekort te schieten en voelt zich niet begrepen. Niet door haar
familie en niet door de gemeenschap. ..Gelukkig geeft het haar nog steeds veel
voldoening om haar ouders te kunnen helpen. Telkens als ze bij hen binnenloopt, ziet ze
hen stralen. … Maar ze vraagt zich wel af hoe lang ze dit kan volhouden. Zeker nu
dochter Ela zwanger is en op haar hulp rekent wanneer de baby is geboren.

36. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Cocreatie: Thema’s prioriteren

37. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Criteria voor cultuursensitieve zorg
• moedertaal elke dag beschikbaar;
• vertrouwen, warmte en veiligheid;
• communicatie en samenwerking met mantelzorgers;
• respect voor oudere cliënt: senioriteit;
• kennis van en respect voor religieuze rituelen en rituelen inzake de persoonlijke zorg;
• gebedsruimte, moskeebezoek, samenwerken met imam;
• kennis over dementie;
• beperkt aantal gezichten in de zorg;
• bij de cultuur passende activiteiten; televisie in de moedertaal;
• Halal/cultuurspecifieke voeding; samen met familie eten.

38. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Basis verstevigen: Pro Memo
• Windesheim Expertisecentrum dementie voor Professionals
• Doelgroepen: beroepsopleidingen en professionals in de
beroepspraktijk
• Coördinator Gözde Duran
• Uitbreiding netwerken
• Training Cultuursensitief werken in de dementiezorg

39. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Contact met zorgorganisaties
• December 2016
• Presentatie criteria Cultuur sensitieve zorg
• Vergelijking criteria met aanbod van
zorgorganisaties
• Teleurstellend

40. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

41. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Groepsversterking: sociaal kapitaal
De groep mantelzorgers breidde zich uit:
• Slagkracht ivm nieuwe activiteiten
• Groter netwerk, informeel en professioneel
• Dubbele rollen

42. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Communicatie
• Nieuwoptredens van mantelzorgers en ontwikkelaars
• Presentaties bijeenkomsten en congressen
• Kranten, radio en tv, Facebook
 Bestaande netwerken elders (mantelzorgers, onderzoekers,
professionals)
 Belangstelling politiek en gemeente
 Vragen van professionals en organisaties
 Investeringen Windesheim en Zwolle Doet!

43. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

44. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Nieuwe initiatieven
• Training cultuursensitieve zorg
• Vervolgonderzoek
• Netwerk professionals
• Ijsselheem als trekker
• De politieke agenda in Zwolle
• Netwerk van zorgorganisaties
• Netwerk zelforganisaties
• Ervaringsdeskundigheid doorontwikkelen
• Manifest Cultuursensitieve ouderenzorg

45. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

46. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

47. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Cultuursensitieve dementiezorg in netwerken:
• Mantelzorgers
• Kennispartners en praktijkpartners
• Opleidingen en studenten
• Professionals
• Zelforganisaties: cultuurspecifiek en cultuursensitief
• Zorgorganisaties
• (inter)nationale kennispartners
• Beleidsmakers

48. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Professionele netwerken
• Netwerk voor professionals
zorg, welzijn & beleidsniveau
(Dementiezorg Voor Elkaar)
• Cursus: Culturele Diversiteit &
Dementie

49. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Lessen uit het Zwolse
• Kracht van het persoonlijke verhaal
• Co-creatie werkt: Bottom up
• Empowerment
• Kracht van samenwerking:
mantelzorgers, onderwijs en
onderzoek, organisaties
• Momentum
Carolien Smits en Gözde Duran

50. W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g
Lessen uit het Zwolse
• Bottom moet Bottom blijven
• Leren van elkaar: professionals onderling, organisaties onderling
• Veranderende doelen en belangen balanceren
• Netwerken en concurrentie
• In gesprek blijven
 Hoe zou u het als bestuurder oppakken?

51. Jan Kees Metz MSM,
clusterdirecteur Zorg & wonen,
Wereldhuis, Zorggroep Elde
Spreker
51

52. CULTUURSPECIFIEKE ZORG VOOR
OUDERE MIGRANTEN IN HET
WERELDHUIS
BESTUURDERSBIJEENKOMST, UTRECHT
25 OKTOBER 2018
JAN KEES METZ.

53. Aanleiding , startfase en diverse mijlpalen
1972: Start KVH, eerste in Nederland
7 verschillende orden en congregaties
1985: Onafhankelijkheid Suriname, start cultuurspecifieke verpleging en verzorging in
Sint-Michielsgestel; Surinamers, Antilianen, Javanen, Molukkers.
2011: start verpleeghuis Sefkat, cultuurspecifieke zorg t.b.v. niet-westerse migranten.
uit Turkije, Algerije, Marokko, Afghanistan, Irak, Iran.
2017: start Wereldhuis: integratie van alle cultuurspecifieke groepen onder een dak.
124 plaatsen ( 80 bedden zware zorg, 60 PG, 20 som.) 44 appartementen voor
verzorgd wonen.
Een kapel en Islamitische gebedsruimte op 20 meter afstand van elkaar.
Arabische keuken met halal-bereide producten, Indische keuken en westerse
maaltijden.
Inrichting afgestemd op de specifieke leefstijlen.
Eenheid binnen verscheidenheid.
Medewerkers vanuit de doelgroep.
Cultuurspecifieke welzijnsactiviteiten.
Cultuurspecifieke netwerken.

54. Belangrijke pijlers voor de organisatie
• Visie, missie, doelen, strategie, kernwaarden
• Zorgconcept: cultuurspecifiek, Nederlandse wet- en regelgeving,
kwaliteitszorg, informele zorgaspecten, zorgaanbod afgestemd
op zorgvragen, vernieuwde context.
• Transitie in de zorg: nieuwe leefstijlen bijeen, nieuwe cliënten
bijeen, nieuwe medewerkers bijeen.
• Kennis delen, halen en brengen: contacten met netwerken,
samenwerking UvT, specifieke
scholingsprogramma’s, ambassadeurschap medewerkers.

55. Succesfactoren van het Wereldhuis
• Eenheid binnen verscheidenheid werkt, maar moet ook aan gewerkt
blijven worden.
• Geschikt gebouw met veel afzonderlijke ruimtes waar de
cultuurspecifieke leefstijlen geleefd kunnen worden (gebedsruimtes,
keukenvoorzieningen, moderne inrichting in huis, grote, mooie tuin om
huis)
• Combi van zorgverlening afgestemd op de cultuurspecifieke leefstijl én
de zorgvraag.
• Gemotiveerde medewerkers die de doelgroepen vertegenwoordigen.
• Diverse cultuurspecifieke groepen hebben elkaar gevonden en delen
levenservaring en interesses.
• Toename van het aanbod van niet-westerse migranten.

56. Aandachtspunten en risico’s
• Arbeidsmarkt
• Instap niet-westerse migranten
• Krimp- en groeiscenario
• Politiek / maatschappelijke issues
• Kwaliteitsborging vs cultuurbeleving
• Onderhoud specifieke netwerken

57. Dank voor uw aandacht.
Vragen?
www.zge.nl link naar het Wereldhuis
j.metz@zge.nl clusterdirecteur binnen ZGE

58. In gesprek
1. Welke vervolgideeën neem je mee voor je eigen organisatie?
2. Wat is daarin je rol als bestuurder?
3. Hoe betrek je om interne en externe netwerken?
4. Zou dementiezorg voor elkaar iets voor jullie kunnen
betekenen?

59. TAKE-HOME MESSAGE
• Wat gaat u als bestuurder als eerste oppakken
• Wat kan DvE betekenen voor u en/of anderen?
• Oproep Bijeenkomst 2:
Uw management(team)
helpen in volgende stap

60. Bedankt!
Vragen?
Vragen of meer weten?
Kiyomid van der Veer
Adviseur
k.vanderveer@vilans.nl
06-22810695
www.dementiezorgvoorelkaar.nl
Robbert Huijsman
Programmaleider DvE
r.huijsman@vilans.nl
06-20395958
Henk Bogers
Adviseur
h.bogers@pharos.nl
0615275448