Hanke Korpershoek van de Rijksuniversiteit Groningen verzorgde de sessie Ingrediënten voor effectieve loopbaanoriëntatie en -begeleiding in het vmbo, op de Studiekeuzeconferentie 2023.
Ingrediënten voor effectieve loopbaanoriëntatie en -begeleiding in het vmbo -Studiekeuzeconferentie 2023.pdf
1. Ingrediënten voor effectieve loopbaanoriëntatie
en -begeleiding in het vmbo
Dit onderzoek is gefinancierd door het Nationaal Regieorgaan
Onderwijsonderzoek (projectnummer: 40.5.20497.012)
2. 2
Ons onderzoek
Doel: zicht op effectieve aanpakken voor LOB voor jongeren in het
vmbo en ISK’s
Specifieke focus: jongeren uit gezinnen met een
migratieachtergrond
Effectief: wanneer het de loopbaanontwikkeling van leerlingen
positief beïnvloedt, bv. beter ontwikkelde loopbaancompetenties,
meer zelfvertrouwen in het maken van studiekeuzes, beter inzicht
in eigen interesses
3. 3
Deel 1: literatuurstudie werkzame
elementen
Wat zijn effectieve aanpakken voor loopbaanoriëntatie en -
begeleiding voor jongeren in het vmbo, op basis van de nationale en
internationale literatuur?
4. 4
1. Verbinding leggen met de praktijk
2. De leerling heeft een actieve rol
3. Samenhangend traject met betrokkenheid van de school
4. Reflectie
5. Ouders zijn betrokken
6. Omgaan met verwachtingspatronen
7. Vergroten van self-efficacy en beroepsinteresse via
kennisverwerving
Zeven werkzame elementen voor LOB
5. 5
Voorwaarden
• Keuzemogelijkheid in het bedrijf/beroep
• Vooraf doel en aard van de activiteit duidelijk gecommuniceerd
• Inkaderen in het grotere geheel van LOB
1. Verbinding leggen met de praktijk
Contact met de praktijk en ervaringen opdoen is onontbeerlijk bij
het maken van weloverwogen loopbaankeuzes.
6. 6
Een werkbezoek is doorgaans effectiever als een leerling zelf ook
een actieve rol heeft.
Voorwaarden:
• Actieve werkvormen (hands-on activiteiten, presenteren aan
medeleerlingen, problem-based of project-based werken)
2. De leerling heeft een actieve rol
7. 7
Het is effectiever als er een samenhangend traject is met
verschillende op elkaar aansluitende activiteiten.
Voorwaarden
• Activiteiten integreren in het grotere geheel van het LOB-
curriculum
• Verbinding tussen LOB-activiteiten expliciet maken
3. Samenhangend traject met betrokkenheid van school
8. 8
Zinvolle reflectie kan bestaan uit een reflectiegesprek met
bijvoorbeeld activerende werkvormen die leerlingen aan het
denken zetten over wat bij de leerling past en waarom.
Voorwaarden
• De docent of loopbaancoach stelt vragen, vraagt door
• Reflectie moet niet uitsluitend schriftelijk plaatsvinden
4. Reflectie
9. 9
Ouders zijn de belangrijkste beïnvloeders en gesprekspartners
bij de studie- en beroepskeuze.
Voorwaarden
• School ondersteunt ouders in deze rol
• Kennis over het onderwijs en de arbeidsmarkt
• Ouders stimuleren en ondersteunen hun kind en gaan samen
met het kind op onderzoek uit
5. Ouders zijn betrokken
10. 10
Verwachtingspatronen van anderen kunnen leiden tot weinig
ruimte voor eigen keuzes en wensen en onderschatting.
Voorwaarden
• Aandacht voor het omgaan met verwachtingspatronen van
anderen
• Aandacht besteden aan barrières die leerlingen kunnen ervaren
Nieuwe loopbaancompetentie “omgaan met verwachtingspatronen,
loopbaanbarrières en stereotypering”, in aanvulling op de vijf
loopbaancompetenties van Meijers e.a. (2006).
6. Omgaan met verwachtingspatronen
11. 11
Voldoende geïnformeerd zijn over beroepsrichtingen, beroepen
en opleidingen die nodig zijn om die beroepen te bereiken is een
noodzakelijke voorwaarde om een goede keuze te kunnen maken.
Voorwaarden
• Aanbieden van consistente informatie
7. Vergroten van self-efficacy en beroepsinteresse via
kennisverwerving
13. 13
Deel 2: implementatievraagstuk
Onderzochte interventies (leerling, school en praktijk betrokken):
• Kies je Wereld
• Windroosprogramma
• Technologieroute
• JINC Bliksemstage
• JINC Carrièrecoach
• Vakkanjers
• IMC on tour (ISK’s)
Aandacht voor reflectie en ouderbetrokkenheid?
14. 14
Bliksemstage Wat zit er in de interventie?
Reflectie en Ouderbetrokkenheid:
• Voorbereiding Bliksemstage: eerste opdracht over talenten, de
tweede opdracht over bij welk bedrijf ze stage willen lopen
• Voorbereiding Bliksemstage 2: interview met ouders en top 3 van
bedrijven
Na de stage reflectieopdracht:
• terugkijken op de stage – welk beroep dat je gezien hebt past bij jou
• in een groepje een vlog maken over de Bliksemstage
Afsluitende opdracht en Informatieavond voor ouders
15. 15
Reflectie:
School 1: Het hangt van de mentor af hoeveel aandacht er besteed wordt aan
reflectie rondom de bliksemstages en het uitvoeren in de les van de spellen
rondom kwaliteiten- en motievenreflectie.
School 2: Er is een stap te maken in de reflectie en het vastleggen daarvan.
Ouderbetrokkenheid:
School 1: Informatie over LOB bereikt niet alle ouders.
School 2: De school gebruikt thuisopdrachten om ouders bij LOB
te betrekken.
Bliksemstage Wat gebeurt er op de scholen die Bliksemstage inzetten?
16. 16
Reflectie: wensen van leerlingen
Leerling: “ik wil een opdracht maken van waar wil ik beter in worden en dat er ook
serieus wat mee gedaan wordt. Want ik heb nooit gezien dat er iets mee gedaan wordt.”
Leerling: “Met de mentor praten in welke vakken die je nodig hebt ben je slecht? En
dan een bijspijker uur krijgen of zoiets.”
Leerling: “Ik wil individueel in gesprek met de mentor. Een gesprekje over wat je wel
en niet leuk vindt, dat soort dingen.”
Leerling: “Ik wil dat ze gewoon vragen wat ik wil worden en vragen of ik wel weet
welke opleiding en als ik zeg van nee dat ze dat uitleggen enzo. Gewoon een gesprek
alleen met mij.”
Leerling: “ In zo’n LOB-les praten over wat mijn klasgenoten gaan doen.”
17. 17
Leerling: “Mijn vader of moeder weten niet alles over het Nederlandse schoolsysteem
het Turkse schoolsysteem is heel anders. Ja, en mijn vader zegt ook. Je moet naar de
universiteit gaan, want zij weten niet precies wat een HBO is, want er is alleen een
universiteit in Turkije. Ja, en ik zeg je kunt ook met HBO goeie banen vinden. Ik
probeer uit te leggen wat HBO is.”
Leerling: “Ja ik vind het wel handig als mijn ouders meedenken met wat voor school
ik hierna ga doen want ik weet het allemaal nog niet en m'n ouders die zitten daar
wat meer in, van wat er allemaal op die school gebeurt enzo.”
Ouderbetrokkenheid:
18. 18
Meer lezen?
Korpershoek, H., Karssen, M., Spijkerboer, A., Petit, R., & Hermans,
A. (2022). Effectieve loopbaanoriëntatie en loopbaanbegeleiding (LOB)
in het vmbo. Een overzichtsstudie van nationale en internationale
literatuur. GION Onderwijs/Onderzoek & Kohnstamm Instituut.
