1. संस्कृतसंवधर्न�ित�ान
�स्तौि
“अनुिशक्षण”
Samskrit Promotion Foundation
presents
Samskrit Tutorials

2. ष�क�यायाः पुस्तकम्
अनुिशक्षण
Tutorial
�िचरा

3. सवर्ना-शब्दा
अकारान्-पुंिलङ्ग

4. बालकः
िव�ालयः
चषकः
वृक्
नामपदािन

5. सवर्नामपदम
• एषः बालकः। • एषः चषकः।
• एषः वृक्षः • एषः िव�ालयः।
अ� नामपदािन िभ�ािन सिन्त।
�कन्तु‘एषः’ इित पदम् सवर् समानम् अिस्त।
समीपस्-वस्तुसूचनाथ�एषः इित पदस्य उपयोगः भवित
एषः = This

6. सवर्नामशब्द
कः कौ के
सः तौ ते
एकवचनम् ि�वचनम् ब�वचनम्
एषः एतौ एते

7. एषः चषकः।
एषः कः?
“एषः” - समीपवस्तुसूचकः शब्।
एषः - पुंिलङ्-शब्दस्एकवचनम्।
चषकः - अकारान्पुंिलङ्-शब्दस एकवचनम्।
कः - ��वाचकः। पुंिलङ्-शब्दस्एकवचनम्।

8. एतौ चषकौ स्तः
एतौ कौ स्त?
चषकौ – ‘चषकः’ इित अकारान्पुंिलङ्-शब्दस ि�वचनम्।
एतौ – ‘एषः’ इित पुंिलङ्-शब्दस्ि�वचनम्।
कौ – ��वाचकः। ‘कः’ इित पुंिलङ्-शब्दस्ि�वचनम्।

9. एते चषकाः सिन्तएते के सिन्?
चषकाः – ‘चषकः’ इित अकारान्पुंिलङ्-शब्दस ब�वचनम्।
एते – ‘एषः’ इित पुंिलङ्-शब्दस ब�वचनम्।
के – ��वाचकः। ‘कः’ इित पुंिलङ्-शब्दस ब�वचनम्।

10.  एतौ कौ स्त?
 एते के सिन्?
एतौ शुनकौ स्तः
एते शुनकाः सिन्त
 एषः कः अिस्?
एषः शुनकः अिस्त

11. एकवचनम् ि�वचनम् ब�वचनम्
एषः एतौ एते
समीपवस्तुसूचनाथर्-
• पुंिलङ्-सवर्ना-शब्दाः
• पुंिलङ्गशब्दैः सह उपयुज्यन

12. एकवचनम् ि�वचनम् ब�वचनम्
सः तौ ते
दूरस्-वस्तुसूचनाथ� के शब्दाः सि?
सः = That / He

13. सः सौिचकः अिस्त
सः कः अिस्त?

14. सः कः अिस्?
सः बालकः अिस्त

15. तौ कौ स्तः?
तौ बालकौ स्तः ।

16. ते बालकाः सिन्त
ते के सिन्?

17. एकवचनम् ि�वचनम् ब�वचनम्
कः कौ के
एते पुंिलङ्-सवर्ना-शब्दाः
��वाचकाः।
पुंिलङ्गशब्दैः सह उपयुज्यन

18. कः कौ के
o एषः कः वृक्?
o एषः कः?
देवालयः
 एषः वटवृक्ष
 एषः देवालयः।

19. कः कौ के
o एतौ कौ?
o एते के?
 एतौ वृ�ौ।
 एते बालकाः।

20. समीपे - एषः एतौ एते
दूरे - सः तौ ते
��ः - कः कौ के

21. हसित हसतः हसिन्
इत्यादीि
��यापदािन
अिस् स्त सिन्
प�ठताः अंशाः -
बालकः बालकौ बालकाःपुंिलङ्गशब्द
इत्यादय
पुंिलङ्-
सवर्नामशब्द
एषः एतौ एते
कः कौ के
सः तौ ते

22. �थमः पाठः 1
1
2
3
4
अनुिशक्षण
A project of Samskrit Promotion Foundation


23. धन्यवाद