1. Redaktore: Arlinda Nerguti
Gazeta start
Interneti rrezikon jeten sociale te femijeve
zyldi dervish
Sociologu Zyhdi Dervishi: Fëmijët duhet të jetojnë fëmijërinë,
programet pornografike dhe të dhunës nga interneti duhet të
censurohen.
Fëmijët rrezikojnë të krijojnë varësi nga interneti, aq më tepër tani
që me zhvillimin e teknologjisë dhe futjes sa më shumë të internetit
në familjet shqiptare. Gjithashtu, interneti përveç efekteve pozitive
në jetën e gjithsecilit prej nesh, ka dhe shumë efekte negative,
sidomos tek fëmijët.
Kështu, sipas socialogut Zyhdi Dervishi, orët e tepërta që kalojnë
fëmijët në internet rrezikojnë t`i bëjnë ata më pak social, të
dhunshëm dhe me një sjellje agresive. Kjo vjen edhe nga
programet e pacensuruara të pornografisë apo dhunës.
Në një intervitë për emisionin “Rreze Dielli” sociologu, Dervishi
thotë se dy deri gjashtë orë në internet u merr shumë kohë
fëmijëve, kështu ata nuk sociolizohen me njëri- tjetrin por
sociolizohen nëpërmjet internetit”.
Përdorimi i internetit tek fëmijët, kohët e fundit, po diskutohet
shumë në këndvështimet sociale nga sociologët lidhur me rrezikun
që ai mund të krijojë tek moshat e reja, aq më tepër kur ata nuk
kontrollohen nga prindërit.

2. Sociologu, Zyhdi Devishi, i pyetur lidhur me ndikimin e internetit në
jetën e fëmijëve, thotë se “të rinjtë mund të humbasin shumë kohë
me internetin. Më vonë ata e kuptojnë që kanë humbur kohën kur
duhet të kualifikoheshin”, shton ai.
Një efekt tjetër negativë që ka interneti në jetën sociale të fëmijëve,
por edhe në kualifikimin dhe edukimin e tyre është dhe përdorimi i
wibesiteve të ndryshme që ofrojnë programet e ndryshme të
internetit. Në bisedë me sociologun Zyhdi Dervishi, ai evidentoj
programet e pornografisë në internet dhe të filmave të dhunshëm si
një problemantik shumë të madhe që ndikon tek formimi i
fëmijëve.Ai thotë se “këto programenuk duhet të qarkullojnë pa
password dhe unë mendoj që këto programe duhen hequr fare
sepse nuk janë edukative për fëmijët”.
Por, duke qëndruar me orë të tëra në internet jo vetëm fëmijët por
edhe të rriturit rrezikojnë nga ekrani i kompjuterit që të kenë
probleme me sytë dhe lëkurën. Nuk është rastësi që kohët e fundit
është shtuar shumë numri i fëmijëve me syze dhe me numër të
lartë.Para pak kohësh, sociologu Zyhdi Dervishi, kujton që ishte ne
Gjermani në 1998 ku drejtonte një seminar me studentë të
sociologjisë.''Aty ishin 32 studentë nga të cilët vetëm 4 ishin pa
syze dhe të gjithë syzet i kishin me numër të madh”, thote ai.
Si ndikon interneti tek fëmijët në orët e
tepërta të lëvrimit në të?
Shumica e familjeve në shqipëri e kanë një ekran të kompjuterit
duke patur internet. Interneti është një arritje e madhe e teknikës
së teknologjisë. Është një arritje e madhe e teknologjisë së
informacioneve.
Është një magazinë e madhe ku ka një sfond të madh kulturorë
dhe ne tërheqim të gjithë një pjesë të kësaj kulture të madhe të
internetit.
Të rinjtë që rriten me internetin në shtëpi nuk e kuptojnë se çfarë
sysh të jep internet.
Por, interneti ka dhe efekte negative.
Ka njëfarë abuziviteti në përdorimin e internetit nga fëmijët. Shumë
fëmijë dhe të rinjë në moshën kur duhet të punojnë shumë për të

3. hedhur bazat e formimit të tyre humbin shumë kohë në internet. Ne
nuk kemi studime kombëtare.
Kam bërë një studim të shkollave nëntë vjeçare. Ata humbin një
kohë shumë të madhe ku shohin programet e internetit. Përballë
kompjuterit të rinjtë shohin programet e ndryshme të internetit.
Programet e internetit kanë një sfond të pasur të kulturave dhe
njohurive, por ka dhe programe shumë vulgare që kalojnë tek të
rinjtë duke humbur romantikës e jetës dhe të moshës. Ky është një
efekt negativ sipornografia, perversiteti pornografikë që qarkullojnë
pa password.
Këto programe nuk duhet të qarkullojnë pa password dhe unë
mendoj që këto programe duhen hequr fare sepse nuk janë
edukative për fëmijët.
Dy deri në gjashtë orë u merr shumë kohë fëmijëve dhe ata nuk
socializohen me njëri- tjetrin por sociolizohen nëpërmjet internetit.
Komunikimi sy më sy është një komunikim më emocional, më
social. Është një komunikim i tillë që e ngarkon me emocione
tjetrin. Në internet këtë mundësi nuk e ke.
Fjala e shkruar dhe komunikimi me “skype” nuk janë komunikim i
drejtëpërdrejtë.
Ai bën fëmijët më pak social komunikimi në
internet në lidhje me zvendësimin e një
miku apo të jetës reale?
Bisedat nëpërmjet internetit janë më të ftohta dhe më pak
emocionale. Fëmija duhet t`i kalojë fazat e fëmijërisë. Fëmija ka
nevojë të eci këmbë zbathur në breg të detit, të gërvishtë
këmbën me futboll, të shkoj dhe në mal, të gërvishtet në gjëmbat
e manaferës. Kjo jetë në natyrë nuk duhet të zvendësohet nga
interneti. Nuk duhet t`ia marrë këtë kohë fëmijës interneti.
Sa është koha maksimale që një fëmijë

4. duhet të rrijë në internet?
Koha nuk duhet të jetë shumë e gjatë. Një nxënës i klasës së
gjashtë nuk duhet të qëndrojë më shumë se një orë në internet.
Sepse bie në kurthin e internetit me shumëllojshmërinë e
skedarëve të internetit duke humbur kështu kohën. Të rinjve u
vret kohën.
Të rinjtë janë përballë sfidave të reja. Koha moderne të jep
shumë mundësi por është dhe shumë sfiduese. Ku ke shumë
pak mundësi për zgjedhje ke pak mundësi të gabosh. Kur ke
shumë mundësi për zgjedhje ke më shumë mundësi të gabosh.
Të rinjtë mund të humbasin shumë kohë me internetin. Dhe më
vonë e kuptojnë që kanë humbur kohën kur duhet të
kualifikoheshin.
Një efekt tjetër negativë që ka interneti është ekrani i kompjuterit
ku fëmijët qëndrojnë në një kohë shumë të gjatë. I ndikon keq tek
lëkura dhe tek sytë. Nuk është rastësi që kohët e fundit është
shtuar shumë numri i fëmijëve me syze dhe me numër të lartë.
Para pak kohësh drejtoja një seminar me studentë të sociologjisë
dhe aty ishin 32 studentë nga të cilët vetëm 4 ishin pa syze. Dhe
kishin numër të madh.
Përdorimi i kompjuterit këshillohet të punohet jo më tepër se
katër orë në ditë para ekranit të kompjuterit dhe me disa
ndërprerje. Ne shqiptarët nuk e kemi këtë edukatë që ta
respektojmë këtë kriter dhe të gjithë ne duke filluar nga vetja e
bëjmë këtë gabim.
Ekzistojnë programe të pacensuruara ku
fëmijët rrezikohen nga pornografia apo
skenat e dhunës. Si duhet të sillen prindërit
në pengimin e klikimeve të këtyre
programeve?

5. Tani që kjo rreze dije informacioni që ka hyrë në shtëpi, unë nuk
di teknikisht se si duhet të veprojë një prind për ta penguar
fëmijën e tyre. Edhe në qoftë se prindërit i pengojnë me anë të
një programi disa wibesite të caktuara fëmijëve, ata mund ta
heqin nëpërmjet shokëve të tyre.
Një fëmijë që i është mohur dicka ai ndihet i frustruar. Ndoshta,
do ishte më mirë që të kishte një thirrje në shkallë botërore që
nga interneti të hiqen pornografitë, të hiqen perversitetet.
Interneti duhet të jetë një auditor shumë i fuqishëm i edukimit në
kuptimin e mirë të fjalës për fëmijët, për të rinjtë dhe për të gjithë
njerëzit në botë.
Jeta ka shumë perversitete, vulgaritete që nuk duhet ta shtojmë
me anë të internetit më tepër.
Edhe filmat duhet të jepen me masë. Në një farë mënyre fëmija
duhet të jetojë fëmijërinë.
Në studimin që kam bërë vjet dhe e kam referuar në një
konferencë shkencore ndërkombëtare që është zhvilluar në
Stamboll. Me keqardhje them që një pjesë e mirë e të rinjve, 19%
e të rinjve, adoleshentë të shkollave të mesme dhe klasave të
teta dhe të nënta të shkollës nëntë vjeçare ndikoheshin nga
filmat me dhunë në jetën e tyre të përditshme. Sot këto shifra
janë më të larta. Duhet të jenë filma që ofrojnë fisnikëri jo
perversitete.
Në botë, sot, shkalla e krimit është rritur dhe një nga arsyet janë
dhe modelet që ofrohen nga mediat e ndryshme. Kur flasim për
mediat, përfshijmë filmat që jepen dhe për hir të vërtetës ne
shohim më tepër filma në televizor dhe internet sesa në ekranet
e kinemasë.
Kjo botë e trazuar do ta ulte pak këtë efekt të trazimit nëse në
media do të jepeshin programe që sjellin fisnikëri dhe shëmbullin
e mirë. Shoqëria e sotme ka nevojë për moral të shëndoshë. Ne
sot po jetojmë në një krizë të rëndë dhe kjo nuk është një krizë
ekonomike.
Kjo është krizë shpirtërore, psikologjike. Kjo krizë e tanishme
është krizë shumë e theksuar shpirtërore.

6. Kuriozitete te ndryshme
1.Milingonat e ndjejne terMetin Me pare dhe dalin
Menjehere nga folet e tyre.
2.peshqit e harrojne cdo gje qe ndodh veteM pas 10 Min.
3.nje njeri harxhon Mesatarisht 3 vjet te jetes ne banjo.
4. adn ka nje Madhesi prej 1 te Mijtat e MiliMetrit,
perbehet prej rreth 200 Miliard atoMesh dhe perMban 1
Milion faqe inforMacione.
5.ne krahun e nje MajMuni ka rreth 25 Milione qiMe.
6.ne Zelanden e re ka 4 Milione njereZ dhe 70 Milione dele.
7.Me shuMe se 1 Miliard tranZistore prodhohen....cdo
sekonde.
8.Mesatarisht ne bote shkohet ne shkolle 200 dite, ne
shba 180 dite, ne suedi 170 dite, ne japoni 243 dite brenda
nje viti shkollor.
10.nje ne 10 persona ne bote jetojne ne ishull.
11.shkencetaret britanik kane llogaritur se Macet, qe
Mbahen ne shtepi per 1 vit asgjesojne 50 Milion Minj dhe 20
Milion Zogj te vegjel.
12.fellenZa eshte ne gjendje qe 30 dite te jetoje pa
ushqiM.
13.ne janar te vitit 1978 ne Mishtoren "la ron" ne Misuri te
shba-ve eshte prodhuar suxhuku Me gjatesi prej 5,7
Metrash dhe peshonte 207,3 kg.
14.Me gjatesine e verifikuar Zyrtarisht prej 8,8 cM turku
MehMet oZjurek eshte shpallur fitues ne garat e dyta
nderkoMbetare te hundeMedhenjeve te Mbajtur ne
staMboll.
15.ne britanine e Madhe eshte kultivuar lakra Me e
Madhe. pesha e saj eshte 51,80 kg.
16.autobusi i prodhuar ne Moske (rusi) Me vitin 1955 eshte i
gjate 17 Metra dhe ne te Mund te akoModohen 200
udhetare.
17.braZiliani edson donasiMento pele, konsiderohet si

7. futbollisti me i mire i te gjitha koherave. Ne 1254 Ndeshje
futbollistike ae sheNoi 1216 gola.
18.fusha me e madhe e Naftes Ne bote eshte ajo e ghavar-
it (arabia saudite), e Ngritur Nga kompaNia e perpuNimit
te Naftes "armako". madhesia e fushes eshte 241,5x35.42
km2.
19.alfabeti me i gjate eshte i gjuhes kamboxhiaNe me 72
shkroNja gjithesej.
20.Numri me i madh i te vdekurve Nga uria eshte sheNuar Ne
periudheN 1918-1943 Ne te cileN vdiqeN gjithsej 28. 104. 000
Njerez
10 Kafshet me te medha ne bote
1.Gjigandi George
Fatkeqesisht me 17 Tetor 2013 u nda nga jeta.Ky eshte
qeni qe ka thyer 2 rekorde guiness
per gjatesin dhe jetegjatesin me te madhe ne bote.I
gjetur ne Arizona.
2.Macja Ulric
Kjo eshte macja norvegjeze qe eshte dyfish me e
madhe sesa permasat normale.Ne nje
konkurs rezultoi macja me e shendosh nga te gjitha
macet pjesemarrese.Problemi i
vetem i Ulric eshte se ajo e ka pasion ushqimin, nuk
rri dot pa ngrene shume gjera.

8. 3.Peshku Goldie
Titulli i peshkut me te madh ne bote i caktohet
peshkut "Goldie" nga Anglia.Kur pronari
i vet e bleu peshkun ai kishte gjatesine vetem 1 cm por
me kalimin e viteve ai u be shume
i gjate dhe i madh.
4.Lepuri Ralph
Ky lepur vjen nga Britania e Madhe eshte 4 vjec dhe
peshon 22 kg.Ka fituar titullin si lepuri
me i madh ne te gjithe boten , titull qe ja kaloi ne 201o
nje lepur tjeter me emrin Darius.
5.Qeni Zeus nga Michigani
Ky qen eshte i gjate 92 cm.Eshte rregjistruar ne vitin
2013 si qeni me i gjate ne rekordin
Guiness.Zeus eshte 2.5 cm me i gjate se gjigandi
George.
6.Breshka Sammy
Kjo breshke eshte e gjate 62 cm e gjetur ne Afrike por
tashme jeton ne San Franciso

9. 7.Qeni Zorba
Zorba per 8 vjet rradhazi ka mbajtur rekordin per
qenin me te madh ne bote per nga madhesia dhe
pesha.Nese Zorba do te ishte gjalle sot me siguri qe do
e mbante kete rekord
8.Ketrushi Gary
Gary eshte ketri me i rende ne bote per nga
pesha.Peshon rreth 56 kg.Normalisht i gjetur
ne Ameriken e Veriut, eshte adoptuar nga nje familje
ne Texas.Gary eshte bere pjese e
familjes dhe shijon notimin se bashku me familjen ne
pishinen e shtepise.
9.Rakuni me i shendosh ne bote
Ky rakun e ka emrin Bandit edhe eshte rregjistruar ne
rekordin Guiness per nga pesha si rakuni me i
shendetshem ne bote.Peshon rreth 37 kg.
10.Macja Stewie
Macja ne gjatesine prej 83 cm vjen nga Nevada ka
thyer 2 rekorde: macen me te gjate
shtepiake ne bote,dhe macja me bishtin me te gjate ne
bote.

10. 7.Qeni Zorba
Zorba per 8 vjet rradhazi ka mbajtur rekordin per
qenin me te madh ne bote per nga madhesia dhe
pesha.Nese Zorba do te ishte gjalle sot me siguri qe do
e mbante kete rekord
8.Ketrushi Gary
Gary eshte ketri me i rende ne bote per nga
pesha.Peshon rreth 56 kg.Normalisht i gjetur
ne Ameriken e Veriut, eshte adoptuar nga nje familje
ne Texas.Gary eshte bere pjese e
familjes dhe shijon notimin se bashku me familjen ne
pishinen e shtepise.
9.Rakuni me i shendosh ne bote
Ky rakun e ka emrin Bandit edhe eshte rregjistruar ne
rekordin Guiness per nga pesha si rakuni me i
shendetshem ne bote.Peshon rreth 37 kg.
10.Macja Stewie
Macja ne gjatesine prej 83 cm vjen nga Nevada ka
thyer 2 rekorde: macen me te gjate
shtepiake ne bote,dhe macja me bishtin me te gjate ne
bote.