Rendesia e kulturave,zakoneve ne biznesin e nje vendi.

1. UNIVERSITI I PRISHTINËS , FAKULTETI EKONOMIK
Ese
Biznesi Ndërkombëtar
Ndikimi i Kultures ne biznes ne Japoni.
Prof.Asoc .Dr. Besim Beqaj Punoi: Redona Bajrami
Asistent: Msc. Berat Rukiqi Departamenti: BFK

2. ESE: Ndikimi i kulturesJaponeze ne biznesete huaja.
Kulturae nje vendi kanje rendesi shumete madhe perbiznesete huajate cilatoperojne ne Japoni.
Por qkaparaqet kultura?
Kulturaparaqetnje permbledhje te qendrimeve,sjelljeve,besimeve,komunikimit,traditave etj.Elemente
krysore te kulturesjane:Feja,gjuha,edukimi,zakonetetj,
Biznesi dhe kulturajane shume te nderlidhura,pasi qe elementetbaze te kulturesjane feja,komunikimi
(verbal dhe jo-verbal ) te cilatkane rendesi shumte madhe ne biznes.Nese nje sipermarresdeshironta
zgjeroje veprimtarine e tij dhe te operoj me biznesine tij ne Japoni eshte shume me rendesiqe ai te jete
i informuarperkulturene tyre ,sjelljetdhe zakonete tyre,ne menyre qe te menjanohenkeqkuptimete
ndryshme mespaleve dhe bashkepuntorevete tyre.Gjithashtutani ne epokene globalizimitne duhette
kemi parasyshse targeti biznesitjane konsumatoretngagjithe bota.
Japoniaeshte nje vendi cili nukkapasur pasuri natyrore dhe gjithe zhvillimine saj e ka fokusuartek
njerezit,teksherbimet,tekshkenca,inxhinjeria.Besnikriadhe vendosjae te miresse grupitperpara
interesave vetjakee shpjegojnesuksesinekonomikne Japoni.
Japonia eshte nje shembull i nje vendi kukulturaaqshume eshte e lidhurme biznesinkue gjithe
rrjedhjaapovazhdimsiae biznesit apoasaj lidhje biznesore ndikohetngamenyrae komunikimit.
Pikakryesore te kultures Japoneze jane:Urtesia,rrespekti ,besnikria,privatesiane biznes si dhe
kontrollimii emocioneve.
psh:menyrae grevave ne Japoni behetne ate menyre qe te gjithe atate ciletjane me shiritte zi ne krah
jane anetarte greves,keshtunese hasimne nje grupte ciletkanshiritte zi ne krah nukduhette
befasohemipasi qe eshte shenje e greves.
Gjithashtune Japoni si kulture e firmave eshte metodae TOJOTIZMITqe eshte forme e organizimit
te punese cilaka marr emrinnga Taichi Onoe cila planifikongjithe procesine prodhimit,ajobazohetne
supozimine 5 zerove:0gabime,0 leter( dmth moste shpenzojmeletra),0afat( qe produkti te
perfundoj me kohe) ,0konflikt(qe te moketmosrrespekt),0aksidente( qe dote thotte moskete
probeme teknikeme makineri ,puntoreapodiqkate tille ),dhe nje ngarregullate kesaj kulture eshte qe
do te thote se menaxhmenti i kompanise e fillone ditenme mbledjhene mengjesit,atarenditenne
rreshtdhe i kendojne himnindhe motot e firmes.
Populli Japonezsi popull jane me te afertme kompanite,me vendetqe kane ide te njejta,dhe qe nuk
kane konflikte me ta.
Kulture e popullitjaponezeshteqe pershendetjandaj njeri tjetritte behetme perkulje,same i
moshuarte jete bashkebiseduesiaq me e theksuardhe aq me shume duhette perkulemi paratij.Keshtu
popujte tjere nukduhette bejne gabim, dhe t’iazgjasindorennje bashkebiseduesi japonezpasi dote
ishte ofendimperta.
Bashkebisedaapobashkepunimime nje kompani japonezefillonme nderrimine vizitekartelave, kyne
ate vendnjihetsi nje ritual me emrin MeishiKokan.Kur i jepvizitekartelenduhetqe te perkuleshsame
shume qe mundeshdhe duhetqe shkronjatte cilatjane te shenuarane kartele te drejtohennga
bashkefolesi,duhetpasurshumkujdesqe te mosfshihente dhenatne kartele me gishtpasi qe dote
paraqiste ofendimdhe mosrrespektperta.Nese ndodheni ulurne tavoline dhe jeni largnga
bashkbiseduesi nukduhetqe t’iashtyjme vizitekartelenne tavolineporduhetqe te ngriteni ngavendi
dhe te shkoni tekai dhe t’iadorzoni ne dore.Ne rastinkur e merrni vizitkartelenduhet te tregoni kujdes

3. dhe ta pranoni ate me dy duart, e lexonme kujdesdhe i perseritinformatatqe gjendenne te me ze te
larte ,ajoduhette vendosetne mbajtese te kartelave apote vendosetne tavolineparateje,porkurrnuk
duhetta vendosni ne gjepapo tamerrni me nxitimme nje dore pasi qe paraqetofendimdhe
mosrrespektperta.Perndryshe ndrrimii kartelavaparaqetrendesineqe ti i’ajepketij takimi.
Ne kulturenjaponezemoshae nje personi karendesishume te madhe dhe duhette gezosh nje
rrespektte veqantndaj te moshuarve njekohesishtmoshaparaqetsinonimi pozitesne biznesqe kaai
individi caktuar.Ai me i moshuari gezonedhe pozitme te larte ne kompani,atij duhetdrejtuarme
rrespektte veqante,atij duhet dorzuarkartelase pari, duhette pershendeteti pari dhe çdo here atij me
te moshuaritdhe ne pozite me te larte duhetreferuarte parit,kurrmos je ne kundershtimme te dhe
duhetti jepetgjithe vemendja.
Tipar i kulturesjaponezeeshtedhe kontrolli i emocioneve,atakryesishte kane fytyrenpandjenja
,joemocionale sidomosgjate mbledhjeve.Atambyllinsyte kurjane duke e ndegjuarme vemendje
bashkefolsine tyre gje qe shume bashkbiseduesqe nuke dijne kete tipardoe merrninsi ofendimdhe
gjeratqe po i flasinatate merzitshme perbashkefolsin.
Gjithashtugjate mbledhjeve duhetpaturkujdesqe te mosi pastrojme hundetne prani te tyre pasi qe
paraqetmosrrespektperta,por te ngrihemi ngatavolinadhe te shkojme dikutjeterqe te kryejmato
qka kemi nevoje.
Menyra e te foluritne Japoni duhetpaturkujdeste mosjete direkteporne menyre indirektete
thuhetmendimi yne,dhe te leshhapsire te nenkuptohetqkadeshironte thuashporne menyre me te
bute.Ne Gjermani,Amerike dhe ne vendete tjeraflasinme ze te larte dhe janshume aktivne bisede ,
nderhyjne gjatbisedesdhe e kane komunikiminjo-verbal shumete zhvilluarndersane Japoni
komunikimijo-verbal eshte me paki zhvilluar,porpsh;nese i bejme me gishtshenjenqe tekne
nenkuptonOK,ne Japoni nenkuptonqe punaeshte kryerpori eshte dashurte jepte rryshfet,menyrae
komunikimitverbal tek ataeshte qe flasinme ze te uletaponeutral porjo me ze te larte (kjoparaqet
mosrrespektperta) , e degjojne me vemendje bashkebiseduesin, dhe nuknderhyjne,gjithashtukritikat
ketujane me te butadhe indirekte.
Zakonishtkurtakohendyfirmaperqeshtje biznesore perhere te pare eshte tradite e tyre qe te
jepetndonje dhurate,duhetpaturkujdesqe te mosdhurohenlulesidomoslule te bardhapasi qe ngjyra
bardhe ne Japoni simbolizonvdekjen,gjithashtuduhetpaturkujdesqe te mosdergojme dhuratane
grupe qe jane nga 4 apo 9cope pasi qe per ta eshte numerfatkeq,gjithashtunje piketjeterqe i duhet
ikureshte ngjyrae kuqe nese deshirojme te dergojme kartolinaperarsyje se tekatakartoliname ngjyr
te kuqe simbolizonnjoftiminpervdekje. Dhuratate cilatmundte behenjane Uiski,konjak,fruta
rrumbullake si pjeper,bostanetj.Dhurtaduhette merretme te dya duart dhe te perkulemi kure
marrim.Gjithashtuputhjane faqe perpershendetje qe tekne paraqetrrespekt,ne Japoni nuklejohet
dhe eshte ofenduese.
Ketojane disanga traditat,zakonete popullitJaponezte cilatcilidosipermarresi cili kamarredhenje
biznesore me taduhetti rrespektoje perndryshe dote keqkuptoheshindhe ndoshtadhe dokrijoheshin
probleme me te medha,si deshtimi i biznesit.
Faleminderit!.