TRAVESÍA POLA RMPL

1. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 1
REDE MUSEÍSTICA
PROVINCIAL DE LUGO
Travesíapolahistoria
atravésde4museos
Unidade Didáctica
Rede Museística Provincial de Lugo

2. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 2
Presentamos esta unidade
didáctica dirixida ao alumnado
e profesorado, pero tamén
para desfrutar na casa.
Ingredientes: rapazada
e imaxinación!

3. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 3
1. Descrición
No ano 1679, Marie Catherine le Jumel, coñecida
coma condesa D’Aulnoy, atravesou os Pirineos camiño
da península. O primeiro que fixo foi cambiar o seu
medio de transporte. Escolleu o máis apropiado para
unha orografía e un sistema de estradas, digámoslle,
complicadas: unha liteira de mulos, unha sorte de
todoterreo de luxo de tracción animal. A madame
percorreu o país e, excelente contista, deixou
escrito un diario da súa travesía, un documento
trufado de anécdotas, impresións e, vaites, tamén
imprecisións, que segue a ser de lectura impagábel.
Con esta unidade pretendemos que nenos e nenas
viaxen cara atrás no tempo, coma fixo a condesa,
e percorran a provincia de Lugo partindo dos catro
museos da Rede Museística Provincial: o Museo
Provincial de Lugo, Museo Fortaleza de San Paio de
Narla, Museo Pazo de Tor e Museo Provincial do Mar.
En cada un dos nosos/vosos museos, hai diversos
medios de transporte que nos levan a un pasado de
camiños accidentados. Darémoslle ao alumno/alumna
dúas opcións para escoller e un obxectivo, unha meta
de chegada: ao longo do seu itinerario pola provincia,
poderán tomar como punto de partida calquera dos
tres primeiros museos que mencionamos, pero terán
que chegar a San Cibrao, ao museo provincial do Mar.
No Museo Provincial de Lugo poderán ambientar
o traxecto cara o seguinte museo no século XIX,
acomodados nunha locomotora a vapor que
conservamos, figurada, nun precioso reloxo da Sala
Romántica! Ou, se o que prefiren é voar durante os
séculos máxicos da Idade Media, poderán coller un
dragonciño tallado nun dos capiteis do claustro!
No Museo Fortaleza de San Paio de Narla atoparán
dúas ou, mellor dito, tres opcións: poderán ir a cabalo
pola provincia, a lombos do século XVI. Hai alí selas de
montar de cabaleiro e tamén xamúas, ou sexa, selas
de dona para ir de lado. Se escollen a segunda opción
deberán contratar á un palafreneiro que guíe o animal,
tal e coma veredes nun dos cadros do Pazo de Tor!
Na Fortaleza consérvase tamén unha cadeira de mans moi
elegante para un só ocupante. O neno ou a nena serán
neste caso os pasaxeiros refinados da nobreza do século
XVIII, pero precisarán dous criados ben alimentados!
No Museo Pazo de Tor andamos sobrados de carruaxes.
Como xa estamos a piques de chegar ao ano 1900,
que poñan a chistera e empuñen o bastón, porque é
a etiqueta máis axeitada para ir de paseo co milord!
Pero si o que queren é viaxar no século XVII coma fixo a
condesa, que collan a liteira de mulos, pois temos unha!!
Museo Provincial do Mar: é a meta de chegada pero
nin moito menos o final da travesía. As aventuras
continúan agora polo mar inmediato ou polo
océano lonxano. Se queren dar un paseo polo litoral,
mellor coller o traiñón, non? Para unha viaxe máis
prolongada recomendamos un bergantín…
Os rapaces e rapazas disporán dun taboleiro co mapa
da provincia e os catro museos debuxados coas
correspondentes ilustracións dos medios de transporte.
Cada ilustración irá acompañada dunha descrición
concisa das súas características básicas. Trátase de seguir
a premisa, os pasos da condesa, así que os alumnos
entrarán en cada museo (pódeno facer presencialmente
cando se poida ou virtualmente) e deixarán por escrito
nos seus diarios as súas impresións persoais do que
teñen visto, sentido… Ao chegar ao Museo Provincial do
Mar cambiarán o diario por un caderno de bitácora: toca
imaxinar esa viaxe polo mar que van facer e relatalo!
Onde quererán ir? Ao mar Báltico? Ás Antillas?

4. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 4
2. Obxectivos
ESPECÍFICOS
◆
◆ Coñecer a ubicación e os museos da Rede Museística
Provincial de Lugo. De xeito natural, adquirirán
nocións xeográficas e patrimoniais de toda a
provincia. Coñecerán na súa travesía os contidos
e espazos de catro museos tan diferentes.
◆
◆ As opcións de transporte son de antano. Os
nenos e nenas familiarizaranse cun xeito de viaxar
ben diferente aos coches, barcos e avións de
hoxe. As viaxes, máis parsimoniosas, daban pé á
creación dun diario máis ou menos literario.
◆
◆ Cada medio de transporte escollido implicaba tamén
un abano de sensacións hoxe descoñecido: os sons do
trote dos cabalos, o vento que azouta as velas do barco…
◆
◆ O alumno/alumna ampliará o seu
vocabulario, que exercitará ao trasladalo
ao seu diario e caderno de bitácora.
◆
◆ Obxectivos de Desenvolvemento Sostible (para traballar
na aula): que medios dos empregados contaminan
máis? Que implicaba ter cabalos ou precisar criados
para viaxar na cadeira de mans? Cal era o medio de
transporte para unha persoa cega ou para unha persoa
con discapacidade? Maltrato animal dos mulos?
XERAIS
◆
◆ Aumentar a motivación do alumnado a
partir da súa curiosidade innata
◆
◆ Potenciar a creatividade e a capacidade
de soñar a través da escrita.
◆
◆ Fomentar unha aprendizaxe más
significativa baseada na práctica.
3. Mecánica e temporlización
Dado que as visitas presenciais aos museos polo
momento non son posíbeis e, ademais, resultaría
complexo facelo en calquera caso, a unidade poderá
desenvolverse a través da páxina
https://comunidadermpl.es/ onde temos visitas
inmersivas dos catro museos. Co taboleiro dediante,
os alumnos e alumnas poderán acceder aos museos,
visitalos e buscar os medios de transporte que
ofrecemos e que aparecen descritos e ilustrados
no taboleiro. Nos seus cadernos, escribirán as súas
impresións, opinión, sensacións…., en definitiva, o seu
diario de viaxe de camiño ao seguinte museo. Poden
ser catro sesión ou cantas queira o rapaz ou a rapaza!
4. Idades
Recomendable para nenos e nenas entre 6
e 12 anos, pero tamén para adultos…

5. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 5
Diariodunhaviaxe
porLugoadiante
No ano 1679 Marie Catherine le Jumel,
a condesa D’Aulnoy, atravesou os
Pirineos camiño da península. Escolleu
o transporte máis apropiado para ese
camiño tan complicado: unha liteira
de mulos. A madame percorreu o país
e deixou escrito un diario da travesía
cas súas anécdotas e impresións.
Agora tócache a ti escribir un diario
contando como sería a túa viaxe a
través da provincia de Lugo pasando
polos 4 museos da Rede museística.
Escolle os medios de transporte que
queres utilizar entre os que ofrece a
colección de cada un dos museos.

6. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 6
Neste mapa
da Provincia de Lugo
podes ver onde se atopa
cada un dos museos
da Rede Museística e
decidir a ruta pola que
queres ir na túa viaxe!
Recorda que a túa meta
é o Museo Provincial
do Mar, pero non é o
final da travesía! Podes
continuar a túa aventura
explorando os mares!
Diario dunha viaxe por Lugo adiante
Fortaleza
de
San
Paio
de
Narla
Museo
Provincial
do
Mar
Museo
Provincial
de
Lugo
Pazo
de
Tor
MAR
CANTÁBRICO
R
I
O
M
I
Ñ
O
N
O
S
L

7. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 7
Diario dunha viaxe por Lugo adiante
Fortaleza de San Paio de Narla
Xamúa
Sela de montar con abrazadeiras e escaleira colgante.
Colocábase sobre o lombo do cabalo ou do burro. Polo xeral,
foi moi empregada por mulleres, pois non estaba ben visto
que montaran a cabalo como facían os homes, pero tamén
era unha sela moi apropiada para xente maior, para persoas
cegas ou persoas con algunha incapacidade. Ían sentadas de
lado e un criado, o chamado palafreneiro, guiaba o animal.
ou
Cadeira de Mans
O medio de transporte por excelencia para moverse pola cidade se
tiñas o privilexio de ser dunha boa familia, claro! Resulta que ss rúas
eran máis estreitas que as de hoxe e por moitas delas non pasaban
os carros, e moito menos unha carruaxe! Consistía nunha cabina
de madeira con teito dese material ou mesmo de coiro, cun asento
cómodo no interior, e luxosamente decorada no exterior: había que
impresionar á veciñanza! Dous criados levaban a pulso a cadeira
collendo eses varais tan longos que ten por diante e por detrás.
Podes atopar distintos
tipos de selas de montar e
xamúas, así como a cadeira
de mans, na corte das
cabalarías da fortaleza!
https:/
/my.matterport.com/show/?m=tY1c577bXD5

8. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 8
Diario dunha viaxe por Lugo adiante
Locomotora
Os camiños de ferro tardaron bastante en chegar a Lugo…
As primeiras locomotoras son de principios do século XIX, cara
o ano 1804, e Lugo non tivo estación ata 1875! A que colledes
é unha daquelas locomotoras que funcionaban coa forza
do vapor que producía o carbón que se lle botaba, case sen
cesar, á caldeira! Non sei se o sabedes, pero o carbón hoxe é
unha materia prima moi mal vista polo que contamina!
Dragón
Non estamos certos: pode que non existiran estas serpes voadoras,
ou pode que si. Hai moitos moitos séculos (xa sabedes, un
século son cen anos), na IDADE MEDIA, os canteiros decoraban
os capiteis (esa peza que remata a columna e que sostén o
arranque do arco chámase así) con figuras de animais reais
pero tamén fantásticos. No Museo Provincial de Lugo, no seu
claustro, temos unha boa colección de capiteis. Nun deles hai
dragóns esculpidos que poderás montar se pronuncias o seguinte:
"Dragonciño, sae de aí, que quero montar e saír voando de aquí!"
Busca a locomotora na sala
romántica o a este dragonciño
de pedra que se esconde
no Claustro do museo!
Museo Provincial de Lugo
https:/
/my.matterport.com/show/?m=BVJeVYyVvJi&brand=0
ou

9. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 9
Diario dunha viaxe por Lugo adiante
Milord
Dependendo da distancia que había que percorrer e o
nivel social dos ocupantes, había carruaxes e carruaxes. O
Milord viña ser coma un deses coches descapotables de
hoxe. Levaba un só cabalo e servía para que as persoas
acomodadas, con moitos apelidos, saíran de paseo pola vila.
Ían moi elegantes e naquela época tiñan que demostrar
que vivían moi moi moi ben. Se colledes o milord pensade
que precisades un cocheiro que guíe o cabalo.
Liteira de Mulos
Na liteira de mulos hai espazo para dous ocupantes. A
diferenza da cadeira de mans, a liteira vai tirada por mulos.
Foi un medio de transporte moi apropiado para xeografías
accidentadas. Por exemplo, se ides ao Caurel, recomendamos
unha destas liteiras. Como se guiaba? Un mozo, o litereiro, ía
a pé guiando a mula dianteira. Vós iríades cómodamente no
interior. Tomade nota de todo o que vexades pola fiestra!!
Tes moitos carruaxes para
escoller na corte dos cabalos
do pazo! A liteira de mulos
atópase na sala de armas.
Pazo de Tor
https:/
/my.matterport.com/show/?m=w4LGS96pqer&brand=0
ou

10. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 10
Diario dunha viaxe por Lugo adiante
Bergantín
Traiñon
Xa chegastes ao voso destino.
Deixade o diario a bon recaudo e
facédevos cun caderno de bitácora:
é o libro que se usa nos barcos
para rexistrar nel todo aquilo que
acontece a bordo! Podedes coller o
TRAIÑÓN que temos no museo: era
unha embarcación pesqueira, para
pouca tripulación, de vela e remo
(teredes que bogar forte!) moi usada
no século XIX e ata o século XX. Ou,
se sodes de viaxes longas e vos gusta
sulcar os oceános, ofrecémosvos un
BERGANTÍN, o barco por excelencia
do século XIX. Moi veloz debido aos
seus dous mastros e as súas velas.
Non olvidedes coller o temón!!
Museo Provincial do Mar
https:/
/my.matterport.com/show/?m=vYvPNxrXBDq&brand=0

11. Travesía pola historia a través de catro museos - Rede Museística Provincial de Lugo 11
Datos de contacto:
Rede Museística Provincial de Lugo
https://comunidadermpl.es/
Correo electrónico:
comunidadermpl@gmail.com
REDE MUSEÍSTICA
PROVINCIAL DE LUGO