1. Encarna Lago
Rede de Museos da Deputación de Lugo
Experiencias
de proxectos con
mulleres do rural
Enrédate na cultura
2. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
XX Conferencia Internacional galaico-portuguesa MINOM-ICOM
LUGO (ES) – LISBOA (PT) – 1 agosto de 2020
Cara unha Museoloxía 4D: social, ambiental,
política e economicamente sostible
Declaración de LUGO – LISBOA
A XX Conferencia Internacional MINOM realizouse en formato virtual por vez primeira, como
consecuencia da pandemia de Covid-19, que padecemos desde o comezo de 2020. As reunións
de traballo do Obradoiro mantivéronse presenciais, no Pazo de Tor (Monforte de Lemos, Lugo),
tomando todas as precaucións para garantir a seguranza e saúde das persoas participantes.
3. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
1.
Museoloxía 4D:
social, ambiental,
política e
economicamente
sostible.
2. Coidado, hospitalidade,
e papel socio-
afectivo
3.
Museoloxía
innovadora,
responsable, digna,
rebelde, activa,
reactiva e militante.
4.
Altermuseoloxía
Achegamento
entre pobos.
5. Benestar equitativo.
6.
Vías de colaboración
entre axentes.
7. Museo crítico
8. Museoloxía social
9.
Defensa dos
dereitos humanos.
O compromiso
político de
MINOM implica
non separar a
Museoloxía de
e para a vida.
Lugo, 1 de agosto de 2020
4. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
As persoas participantes no Obradoiro
da XX Conferencia Internacional
MINOM destacan:
A celebración do 35 aniversario da fundación
de MINOM e o seu longo percorrido por case
todo o mundo, diseminando ideas, pensamentos,
publicacións e prácticas museolóxicas únicas.
A benvida á creación do grupo español de MINOM
coa certeza de que contribuirá ao recoñecemento
da Museoloxía social e á expansión dos museos que
en España asuman a súa responsabilidade social
baixo as recomendacións da UNESCO de 2015.
5. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Que pasa?
Que podemos facer?
Fagámolo!
6. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
ACCESO
INTEGRACIÓN
INCLUSIÓN
IGUALDADE
SOSTIBILIDADE
8. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
“Unha red de museos
xeradora de cambio social
desde a acción educativa”
9. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
“Os dereitos culturais son un marco que nos
permite ir máis aló da cultura como acceso e da
política cultural como provedora de actividades e
situar no centro a cultura como un campo común,
de capacidades e necesidades que implican a
todas as persoas e na que a misión das institucións
é facilitar e redistribuír o seu exercicio”.
Jbeirak.
Museos como campo de transformación social
e de profundización democrática
10. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
O acceso ao patrimonio,
un dereito fundamental.
1948
Declaración
Universal DDHH
Art. 27. Toda persoa ten dereito
a tomar parte libremente na
vida cultural da comunidade, a
gozar das artes e a participar
no progreso científico e nos
beneficios que del resulten.
1954
Convención Cultural
Europea da Haia
1961
Declaracións
Consello de Europa
1966
Pacto Mundial de
Dereitos económicos,
sociais e culturais
Toda persoa debe ter a posibilidade
de expresarse, crear e difundir
as súas obras na lingua que
desexe e, en particular, na lingua
materna; ... ten dereito a unha
educación e formación de calidade
que respecten plenamente a súa
identidade cultural; ... debe ter a
posibilidade de participar na vida
cultural que escolla e conformar
as prácticas da súa propia cultura
dentro dos límites que impón o
respecto dos dereitos humanos
e das liberdades fundamentais.
1992
Carta Europea das
linguas rexionais
e minoritarias.
Art. 30 Carta Social Europea
(revisada, 1996). Os dereitos
culturais están asociados
como garantes do dereito á
protección contra a pobreza e
a exclusión social. Entrada en
vigor en España en 2021.
2001
Declaración
Universal sobre a
diversidade cultural
Os dereitos humanos son
garantía da diversidade cultural
(art. 4) ao tempo que os dereitos
culturais son marco propicio para
a diversidade cultural (art. 5).
2006
Carta Cultural
Iberoamericana
2005
Convención de Faro
Establecer vínculos co patrimonio
cultural da súa elección,
respectando os dereitos e
liberdades dos demais.
2007
Declaración de
Friburgo sobre os
dereitos Culturais
Identidade e patrimonio
culturais, referencias a
comunidades culturais, acceso
e participación na vida cultural,
educación e formación,
información e comunicación,
e cooperación cultural.
2007
Resolución do Consello
da UE: Axenda Europea
para a Cultura
Promoción da diversidade cultural e
o diálogo intercultural; a promoción
da cultura como catalizador
de creatividade como parte da
estratexia para o crecemento,
o emprego, a innovación e a
competitividade; e a promoción da
cultura como un elemento vital das
relacións internacionais da UE.
2013
UNESCO, Declaración
de Hangzhou (China)
Situar a cultura no
centro das políticas de
desenvolvemento sostible.
2016
Foro da cultura
en Burgos
A cultura como un factor de
desenvolvemento do individuo
e da igualdade
2017
Declaración de Córdoba
- XVIII Conferencia
Internacional de MINOM
Museos ao servizo das persoas.
A museoloxía que non sirve para
a vida, non serve para nada.
11. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
2009
OBSERVACIÓN XERAL
nº21 NACIÓNS UNIDAS
DEREITOS HUMANOS
A participación na
vida cultural
O acceso á vida cultural
A contribución á
vida cultural
O acceso ao patrimonio,
un dereito fundamental.
12. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
A Rede Museística
Provincial de Lugo
13. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Xerencia
Vixilanta de Sala Encargadxs Aux
Axudante de museo Auxiliar de sala
Dirección
Auxiliar de Sala
14. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Rede Museística Provincial
Museo
Provincial
Museo Fortaleza
San Paio de Narla
Museo Prov.
Pazo de Tor
Museo
Prov. do Mar
Xerente
Capacidades diferentes e accesibilidade
Directora
Dpto. Arqueoloxía e Historia
Dpto. Public. e Redacción
Dpto. Arquivo
Dpto. Didáctica, Vig. e Guías
Dpto. Biblioteca
Dpto. Difusión
Dpto. Belas Artes
Dpto. Xestión Administrativa
Dpto. Unidade de Mantemento
Dpto. Restauración
Dpto. Atención ao Visitante e Vixilancia
Dpto. Accesibilidade e Capacidades diferentes
Dpto. Etnografía e Artes Decorati-
Dpto. Comunic. e TIC
19. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
O museo
de Samu
comunidade
20. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Que é
un museo?
21. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
“Un museo é unha institución sen ánimo de lucro, permanente
e ao servizo da sociedade, que investiga, colecciona,
conserva, interpreta e exhibe o patrimonio material e
inmaterial. Abertos ao público, accesibles e inclusivos, os
museos fomentan a diversidade e a sostibilidade.
Coa participación das comunidades, os museos operan e comunican
ética e profesionalmente, ofrecendo experiencias variadas para a
educación, o desfrute, a reflexión e o intercambio de coñecementos”
Definición de museo 2022.
Consello Internacional de Museos
22. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Que é a acción
educativa?
A acción educativa é o proceso de facilitar a
aprendizaxe ou a adquisición de coñecementos, así
como habilidades, valores, crenzas e hábitos...
23. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
A educación forma parte da Rede
Museística. Así queda reflectido cando se
funda o Museo Provincial de Lugo en 1932.
24. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Planificación
educativa RMPL
Dimensión cultural
Dimensión social Dimensión política
Dimensión prospectiva Dimensión técnica
25. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Realizamos cambios desde a
base, desde a propia institución,
como ferramenta facilitadora
para os grandes cambios.
26. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Que obtivemos empregando a educación
como vehículo para o cambio social?
27. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Que entendemos por
valores sociais?
Os valores sociais son aqueles criterios compartidos polos
membros dunha comunidade que garanten a boa convivencia
entre os seus individuos. É importante saber que son variables.
28. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Ao igual que ocorre coa educación,
o compromiso social tamén se
encontra na esencia fundacional
do Museo Provincial de Lugo
29. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Os valores
1. Son cambiantes
Os valores non son
estables. O conxunto
de preferencias,
criterios dunha
comunidade ou dunha
persoa, modifícanse
no tempo.
2. Son susceptibles
de modificación
Se son cambiantes,
son susceptibles de
modificación externa.
Pódese obxectivar e
pretender que unha
persoa ou grupo
aprenda a valorar
3. Son fráxiles e
vulnerables.
Están ao servizo
da posibilidade
de existencia de
actuacións externas.
Se non se coñece,
non se comprende, e
se non se comprende
non se valora.
4. Son numerosos
e diversos
Non hai un único
valor universal.
Non confundir valores con principios. Os valores son cambiantes,
pero os principios non. Ademais sen principios no hai valores.
Fonte: Olaia Fontal
30. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Redes de valores: vínculos
Rede de valores Instrumental
Económico
Formal
Histórico
Simbólico
Estético
Social
Identitario
Relacional
Comunicativo
Educativo
Documental
Espiritual
Ideolóxico
Emotivo
Fonte: Olaia Fontal
31. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
A responsabilidade social e os nosos
VALORES SOCIAIS E COMUNITARIOS
lévamos a xerar cambios a través
da nuestra acción educativa.
*O escenario de calquera acción educativa condiciona
e orienta obxectivos, fins e metodoloxía.
32. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Que? Como?
Cando? Por qué?
Para quen?
33. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Programar coa comunidade é
coñecerse, saber como se comunica,
como sente e como actúa.
Por iso propiciamos a cultura de participación real para ter
verdadeiros museos inclusivos. Como? Normalizando e “convertendo
en normal o que agora vemos como algo extraordinario”
35. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Acercar (integrar)
á Rede Museística
á sociedade
Participar no debate
social e no debate
de cidade, comarca,
territorio e país.
Provocar pensamentos
e conciencia crítica
36. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Como o fixemos?
37. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
1. Potenciando
a identidade de
cada un dos catro
museos: misión,
colección, solidez
e discusión.
2. Considerando
a experiencia
ética e estética
como patrimonio
transmisible.
3. Pensando
globalmente
4. Abrindo o abano
de actuación
desde o local ao
internacional.
5. Recibindo
valores externos e
emitindo os propios.
6. Establecendo
relacións,
propoñendo
actividades e
compartindo
proxectos.
7. Potenciando o
carácter educativo
e innovador
da Rede.
8. Potenciando e
proxectando valores
democráticos,
participativos
e socialmente
responsables
dentro e fóra
dos museos.
9. Atendendo
ao principio de
transparencia e
reciprocidade.
38. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Xerando cambio social desde
a educación porque...
Escoitamos Formámonos
Reflexionamos
Conversamos
avaliamos
Planificamos
Executamos
39. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Aprendemos
A facer
A vivir xuntos
A ser A coñecer
46. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Web
comunidadermpl.es
redemuseisticalugo.org
Blogs
museosanpaio.blogspot.com
museosposibles.
wordpress.com
Ivoox
Rede Museística Lugo
Facebook
@redemuseisticaprovincial
@museoprovinciallugo
@museodomar
@museopazodetor
@museodesanpaio
Instagram
@rmplugo
X
@RedeMuseistica
@MuseodoMarLugo
@MuseoLugo
@SanPaiodeNarla
@MuseodoMarLugo
@PazodeTor
TikTok
@redemuseisticaprovincial
Donde hai persoas, nós estamos.
A Rede Museística Provincial de Lugo
nas diferentes redes de Internet
47. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Exemplo de programa didáctico colaborativo
elaborado baixo os seguintes principios:
Simplicidade
Un valor que define o proxecto
seguindo a filosofía de obter
satisfacción persoal ao realizar
algo feito por cada un.
Participación
Fomento das actitudes
proactivas que estimulan
a creatividade individual
e colectiva.
Colaboración
Propostas colaborativas que
fomentan o traballo en equipo.
Dedución
Dinámicas que nos
permitan aprender da
nosa propia experiencia.
Diversión
O xogo como
instrumento clave para o
desenvolvemento integral.
Coñecemento
Todas as actividades
propostas potencian novas
capacidades cognitivas.
Emoción
A importancia da emoción e o
asombro na arte de medrar.
49. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Museos públicos 25.2
50. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Culturas en diálogo. Lugo - Arxentina
http://www.follasnovasnovasfollas.blogspot.com
http://ubuntucultural.com/museologia-social-culturas-en-dialogo-lugo-argentina/
https://www.youtube.com/watch?v=sWjtZz75MYgfeature=youtu.be
51. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Álbum de Memoria Compartida
52. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Fotografía a cegas
54. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
1932
Fundación
do Museo
Provincial
de Lugo. Cal
será o futuro
da didáctica
nos museos?
1993
Dpto. Didáctica
Museo Provincial
de Lugo. Cal
será o futuro
da didáctica
nos museos?
2006
Nacemeento da
RMPLUGO. Museo
Provincial de
Lugo, San Paio de
Narla, Museo do
Mar, Pazo de Tor.
Pasado, presente e futuro...
1999
Xestión de museos
desde departamento
de Capacidades
Diferentes. Con el
a educación pasa a
ser unha función e é
troncal en San Paio
de Narala e Museo
Provincial de Lugo
2024
55. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Acceder para coñecer
SENSIBILIZACIÓN
SENSIBILIZAR
Coñecer
Comprender
Respectar
Valorar
Coidar
Desfrutar
Transmitir
Patrimonializar
VINCULIZAR
Coñecer para comprender, comprender para valorar.
Non é posible valorar aquilo ao que no se atopa sentido.
Comprender o Patrimonio significa recoñecer que ten un
significado histórico, social, político e identitario; precisamente o
que despois se denominan valores patrimoniais. Pero para poder
dar sentido ou xustificar os porqués, soe ser necesario partir
dun bo coñecemento, non só do relativo aos conceptos, senón
tamén relacionado cos modos de facer e as formas de ser.
Valorar para coidar, coidar para conservar,
conservar para transmitir.
Aquilo que ten valor, que importa en definitiva, será obxecto de
atención por parte dos cidadáns, dos xestores de Patrimonio, das
administracións e dos investigadores. Polo tanto, é un primeiro
paso fundamental que se recoñeza o valor dun determinado
ben patrimonial, pero que sexa un recoñecemento propio e non
imposto, que as persoas experimentasen procesos e situacións
que lles conduzan a ser eles mesmos os que atribúan valor a
ese Patrimonio. A partir de aquí a tendencia humana é coidar
o que ten valor, velar porque non se deteriore, restaurándoo
se resulta necesario, dalo a coñecer a outros e implicalos
no seu coidado. Pero o ser humano tamén debe ser educado
no coidado e a difusión, pois hai criterios e pautas, técnicas
específicas, mecanismos especializados e medios tecnolóxicos
que nos permiten facelo con eficacia e perdurabilidade.
Fuente: Olaia Fontal
56. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
COÑECER
Coñecemento e acceso ao patrimonio
Saberes
Fuente: Olaia Fontal
Vías de acceso Procedementos de integración
Conceptuais
Procedimentais
Actitudinais
Experienciais
Sentidos
Cognición
Emoción
Experiencias
Recepción
Interacción
Experimentación
57. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
O noso presente
#palabreirxs #museosocial
#persoasenocentro #museodocoidado
#RMPLdoafecto #Comunidade #local #MINOM
Vídeo equipo EquipoRMPL Confinamento Covid 19
https://youtu.be/w5R7joRAa3w?si=-H0DGr3qEorDd6NR
58. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
No noso presente avanzamos cara unha
transición sostible. Da raíz Á rede
porque facendo redes somos máis fortes.
#EducaciónFuncióntroncal #MuseosComunitarios #raíz
#MuseosenRede #Teceralianzas #RmplMULTICANLE
No noso presente avanzamos cara unha
transición sostible. Da raíz Á rede
porque facendo redes somos máis fortes.
#EducaciónFuncióntroncal #MuseosComunitarios #raíz
#MuseosenRede #Teceralianzas #RmplMULTICANLE
59. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
#desacelerar
#reflexionar
#escoitar
#reenfocar
60. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
#cuestionar
#reformular
#transformaR
61. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Amenazas:
#enfermidade #pobreza
#desigualdades
62. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Oportunidades:
#repensar a #funciónsocial
e a #funcióneducativa
63. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
“Máis aló dos recursos económicos, é fundamental
saber escoitar, acompañar e aconsellar de forma
asertiva -respectando os pensamentos das outras persoas
á vez que se defenden os propios- son valores clave
especialmente nestes momentos de incerteza.”
64. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Apertura, adaptabilidade y búsqueda
de cambios: #formatos #temas
#métodos #tecnoentorno
65. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Vínculos e avaliación:
#conectar #vínculos #relatos
#chegar #territorio #identidade #patrimonio
#comunidade #avaliar #transferir
66. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Compromiso:
#contar #comunicar
#conservar #colaborar #coproducir
#compartir #coidar
67. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
O camiño expandido dunha
rede ecofeminista (territorio -
patrimonio - comunidade)
Das mulleres rurais ás
mulleres das/nas aldeas
68. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Camiños expandidos
A interseccionalidade
das desigualdades.
69. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Eixes de desigualdades:
Clase social
Diversidade funcional
Discapacidade
Idade / Ciclos de vida
Orientación sexual
Orixe: Migración
Racialización
Relixión / Crenzas
Sexo / Xénero
Outros, dependendo do contexto
Os últimos proxectos pasan dunha lóxica
monofocal á interseccionalidade.
70. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Coñecelas e
Recoñecelas
Ronsel de Futuro Facémonos
escoitar?
O camiño dunha
rede ecofeminista:
Territorio-Patrimonio-Comunidade
Dasmulleresruraisásmulleresnas/dasaldeas
Amar a Mar:
Mariñas, Marosas
e Maruxainas
Estuches de
paradojas
A Ulloa,
Fotografías
centrípedas
A vida tralos
Labirintos Mentais
Memoria e terra.
Recolectoras
Friol Lembra
Escritas
no remoto
[Da] Terra Semente
[Dá] Semente Terra
71. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Conserva
de Memorias
Mulleres
das/nas aldeas
SoTERRAdas
María
Corredoira
O noso heroe
volve á casa
Coidados,
vulnerabilidades
e dependencias
278% de
sabedoría
Trazando
Solidariedade
(RE)CONEXIÓN
Proximidade
llunyana
Historia
do futuro
Residencias
Land Art
Sacra
Festival
ALDEARMOS
Encontros no
Rural, Diálogos
de Saberes
Itinerancias: creando
comunidades
patrimoniales
72. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
cara onde imos?
Camiñamos cara novos modelos
de museos participativos,
empáticos e sostibles
73. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Novos retos
#onosofuturo #persoasnocentro
#museosocial #MINOM
Lipdub Rede Museística Lugo - “Logo chega o día”
https://www.youtube.com/watch?v=1BpKHXXpXt4
74. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
#accesoaopatrimonio
#aspersoasnocentro
#accesoaomuseo
78. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Consellos
para avaliar
79. Experiencias de proxectos con mulleres do rural | Rede Museística Provincial de Lugo
Consellos para
programar fomentando
o benestar nos museos
1. Traballar en equipo
2.
Integrar a saúde
e o benestar
organizativo
3.
Considerar a
sostibilidade
4.
Responder ás
sostibilidades locais
5.
Adoptar un enfoque
baseado nos
recursos dispoñibles
6. Documentar
o traballo
7. Darse tempo
8. Compartir o traballo