1. การรถไฟแห่งประเทศไทย
การรถไฟแห่งประเทศไทย เป็นรัฐวิสาหกิจในกระทรวงคมนาคม ทาหน้าที่ดูแลกิจการด้านรถไฟของ
ประเทศไทย มีทางรถไฟอยู่ภายใต้ขอบเขคดาเนินการทั้งหมด 4,070 กิโลเมตร โดยมากกว่า 3,600
กิโลเมตรสร้างในยุคที่ไทยปกครองด้วยระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช
รฟท. เป็นรัฐวิสาหกิจของไทยที่มีผลการดาเนินงานขาดทุนมากที่สุด คือ 7,584 ล้านบาท โดยมี
สาเหตุมาจากความบกพร่องในการจัดการบริหารการเดินรถและพื้นที่ในครอบครอง ความเร็วเฉลี่ยของรถไฟไทย
อยู่ที่ 30 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
ประวัติ
วันที่ 26 มีนาคม เป็น วันสถาปนากิจการรถไฟ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระกาแพงเพ็ชรอัคร
โยธิน ดารงตาแหน่งผู้บัญชาการกรมรถไฟหลวงพระองค์แรก
เนื่องมาจากนโยบายขยายอาณานิคมของอังกฤษและฝรั่งเศส แผ่มาครอบคลุมบริเวณเหลมอินโด
จีน พระองค์ท่านทรงตระหนักถึงความสาคัญของการคมนาคม โดยเส้นทางรถไฟ เพราะการใช้แต่ทางเกวียนและ
แม่น้าลาคลองเป็นพื้นนั้น ไม่เพียงพอแก่การบารุงรักษาพระราชอาณาเขต ราษฎรที่อยู่ห่างไกลจากเมืองหลวงมี
จิตใจโน้มเอียงไปทางประเทศใกล้เคียง สมควรที่จะสร้างทางรถไฟขึ้นในประเทศเพื่อติดต่อกับมณฑลชายแดนก่อน
อื่น ทั้งนี้เพื่อสะดวกแก่การปกครอง ตรวจตราป้องกันการรุกรานเป็นการเปิดภูมิประเทศให้ประชาชนพลเมืองเข้า
บุกเบิกพื้นที่รกร้างว่างเปล่า ให้เป็นประโยชน์ทางเศรษฐกิจของประเทศ และจะเป็นเส้นทางขนส่งผู้โดยสารและ
สินค้าไปมาถึงกันได้ง่ายยิ่งขึ้น ดังนั้น ในปี พ.ศ. 2430 จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ เซอร์แอนดรู
คลาก และบริษัทปันชาร์ด แมกทักการ์ด โลเธอร์ ดาเนินการสารวจเพื่อ สร้างทางรถไฟจาก กรุงเทพฯ -
นครราชสีมา และมีทางแยกตั้งแต่เมืองลพบุรี - เชียงใหม่ สายหนึ่ง จากเมืองอุตรดิตถ์ - ตาบลท่าเดื่อริม
ฝั่งแม่น้าโขงสายหนึ่ง และจากเมืองเชียงใหม่ไปยังเชียงราย เชียงแสนหลวงอีกสายหนึ่ง โดยทาการสารวจให้
แล้วเสร็จเป็นตอน ๆ รวม 8 ตอน ในราคาค่าจ้างโดยเฉลี่ยไม่เกินไมล์ละ 100 ปอนด์ ทั้งสองฝ่ายลงนามใน
สัญญา เมื่อวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2430
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระราชทานพระบรมราชานุมัติให้กระทรวงโยธาธิการ
ว่าจ้าง มิสเตอร์ จี. มูเร แคมป์เบลล์ สร้างทางรถไฟหลวงจากกรุงเทพถึงนครราชสีมา เป็นสายแรก เป็นทาง
ขนาดกว้าง 1.435 เมตร และได้เสด็จพระราชดาเนินประกอบพระราชพิธีกระทาพระฤกษ์ เริ่มการ สร้างทาง
รถไฟ ณ บริเวณย่านสถานีกรุงเทพ เมื่อวันที่ 9 มีนาคม พ.ศ. 2434 ซึ่งปัจจุบัน การรถไฟฯได้สร้างอนุสรณ์

2. ปฐมฤกษ์รถไฟหลวงเพื่อเป็นอนุสรณ์สถานราลึกเหตุการณ์สาคัญในอดีต และเพื่อน้อมราลึกถึงพระกรุณาธิคุณ เมื่อ
วันที่ 31 มกราคม พ.ศ. 2534 โดยมีสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายกเสด็จ
มาทรงเป็นองค์ประธานในพิธีเปิด
ต่อมา ในสมัยรัฐบาลที่มีจอมพลป. พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรีในขณะนั้น มีการประกาศใช้
พระราชบัญญัติการรถไฟแห่งประเทศไทย ซึ่งประกาศใช้ในราชกิจจานุเบกษา เลขที่ 40 หมวด ก ฉบับพิเศษ
ลงในวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2494[3]
และให้ประกาศใช้ตั้งแต่วันที่ 1 กรกฎาคม ปีเดียวกัน ดังนั้น การ
รถไฟแห่งประเทศไทย จึงถูกจัดตั้งขึ้นอย่างเป็นทางการ โดยเป็นหน่วยงานรัฐวิสาหกิจประเภทสาธารณูปโภค
สังกัดกระทรวงคมนาคม และให้มีการโอนกิจการ ทรัพย์สิน หนี้สิน สิทธิ หน้าที่ต่างๆ รวมไปถึงข้าราชการพล
เรือนรัฐพาณิชย์ ลูกจ้าง และสายงานทั้งหมด ของกรมรถไฟไปอยู่ในการดาเนินงานของ การรถไฟแห่งประเทศ
ไทย โดยมี หลวงเสรีเริงฤทธิ์ (จรูญ รัตนกุล เสรีเริงฤทธิ์) เป็นผู้ว่าการการรถไฟแห่งประเทศไทยคนแรก
และเป็นอธิบดีกรมรถไฟคนสุดท้าย