1. บทที่1
บทนำ
1.1 ควำมเป็นมำและควำมสำคัญของปัญหำ
ประเทศไทยตั้งอยู่ในแถบเส้นศูนย์สูตรส่งผลให้มีความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติ
อัน เป็ น ผ ล เนื่ อ ง ม าจ าก ปัจจัยต่าง ๆ โ ดย เฉ พ าะ ส ภ า พ ภูมิอ าก าศ ที่มีค วา มชุ่ม ชื้น สูง
เหมาะแกก่ารเจริญเติบโตของสิ่งมีชีวิตหลายชนิด
แ ต่ด้วย ค วา มเห มาะ ส มข อ ง ส ภ าพ ภูมิอ าก าศ ต่อ ก าร เ จริญ เติบ โ ต เช่น นี้เอ ง
ยังเป็นปัจจัยที่ส่ง เสริมให้มีการแพร่พันธุ์ของสัตว์ที่เป็นพาหะ นาโรคต่างๆ โดยเฉพาะ ยุง
ซึ่ง เ ป็น พ า ห ะ น า โ ร ค ไ ข้เ ลือ ด อ อ ก , ม า ล า เ รีย , เ ท้า ช้า ง ฯ ล ฯ
จัดเป็นปัญหาด้านสาธารณสุขที่สาคัญของประเทศไทย
โรงเรียนเขาน้อยวิทยาคม ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ตา บลห้วยแร้ง อาเภอเมืองตราด จังหวัดตราด
พื้นที่ส่วนใหญถู่กใช้ในภาคเกษตรกรรม มีสภาพภูมิอากาศที่เอื้อต่อการแพร่กระจายของยุง
คณะผู้จัดทา จึงประดิษฐ์กับดักยุง...รักษ์โลก เพื่อกา จัดและลดปริมาณของยุงในโรงเรียน
เขาน้อยวิทยาคม โดยไมก่อ่ให้เกิดผลกระทบตอ่คุณภาพของสิ่งแวดล้อม
1.2 วัตถุประสงค์ของกำรศึกษำ
-เพื่อประดิษฐ์กบัดักยุงและประเมินประสิทธิภาพการใช้งานในพื้นที่โรงเรียนเขาน้อยวิทยาคม
1.3 สมมติฐำน
-กบัดักยุง...รักษ์โลกสามารถลดจานวนยุงภายในบริเวณโรงเรียนเขาน้อยวิทยาคมได้
1.4 ตัวแปรทศีึ่กษำ
ตัวแปรต้น กบัดักยุง...รักษ์โลก
ตัวแปรตำม จา นวนยุง
ตัวแปรควบคุม ปริมาณยีสต์ , ปริมาณน้า และ ปริมาณน้าตาลทรายแดง

2. 1.5 ขอบเขตกำรศึกษำ
1.5.1 สถานที่ โรงเรียนเขาน้อยวิทยาคม ตา บลห้วยแร้ง อา เภอเมืองตราด จังหวดัตราด
1.5.2 ระยะเวลา 1 – 14 สิงหาคม พ.ศ.2555
1.6 ประโยชน์ทไี่ด้รับจำกกำรศึกษำ
1.6.1 สามารถประดิษฐ์กบัดักยุง...รักษ์โลก
1.6.2 สามารถลดจา นวนยุงภายในบริเวณโรงเรียนเขาน้อยวิทยาคม
2

3. บทที่2
เอกสำรทเี่กี่ยวข้อง
ใ น ก า ร ศึก ษ า โ ค ร ง ง า น เ รื่ อ ง กับ ดัก ยุง ...รัก ษ์ โ ล ก ค ณ ะ ผู้จัด ท า
ได้ค้นควา้รวบรวมข้อมูลจากเอกสาร บทความ และ งานวิจัยที่เกยี่วข้อง โดยนาเสนอตามลา ดับ ดังนี้
2.1 ยุง
2.1.1 ลักษณะทั่วไปของยุง
2.1.2 วงจรชีวิตของยุง
2.2 ยีสต์
2.2.1 ลักษณะทั่วไปของยีสต์
2.2.2 สรีรวิทยาของยีสต์
2.3 การหายใจ
2.3.1 ความหมายของการหายใจ
2.3.2 การหายใจระดับเซลล์
2.1 ยุง
2.1.1 ลักษณะทวั่ไปของยุง
ยุง เป็น แ มล ง ที่พ บ ได้ทั่วโล กแ ต่พ บ ม ากใ น เข ตร้อ น แ ละ เขต อ บอุ่น โด ยป ก ติ
ตัว เ มีย มัก จ ะ กิน เ ลือ ด เ ป็น อ า ห า ร ส่ว น ตัว ผู้มัก จ ะ กิน น้า ห ว า น ใ น ด อ ก ไ ม้
ยุงยังเป็นแมลงที่เป็นพาหะแพร่เชื้อโรคอีกด้วย เช่น ไข้เลือดออก ยุงทั่วโลกมีอยูป่ระมาณ 3,450 ชนิด
แต่พบในประเทศไทยประมาณ 412 ชนิด แต่ที่คนุ้เคยกันดี คือ ยุงก้นปล่อง (Anopheles) และยุงลาย
(Aedes) (เข้าถึงได้จาก th.wikipedia.org/wiki/ยุง )
ยุง เ ป็ น แ ม ล ง ที่พ บ ไ ด้ทั่ว โ ล ก แ ต่พ บ ม า ก ใ น เ ข ต ร้อ น แ ล ะ เ ข ต อ บ อุ่น
จ า ก ห ลั ก ฐ า น ท า ง ฟ อ ส ซิ ล ส า ม า ร ถ สั น นิ ษ ฐ า น ไ ด้ ว่ า
ยุง ไ ด้ถือ ก าเ นิด ขึ้น ใ น โ ล ก ตั้ง แ ต่ยุค ดึก ด าบ ร ร พ์เมื่อ ป ระ ม าณ 38-54 ล้า น ปีมาแ ล้ว
ปัจจุบันพบวา่ในโลกนี้มียุงประมาณ 3,450 ชนิด ส่วนในประเทศไทยพบวา่มียุงอยา่งน้อย 412 ชนิด
มีชื่อเรียกตามภาษาไทยแบบง่าย ๆ คือ ยุงลาย ( Aedes ) ยุงราคาญ ( Culex ) ยุงก้นปล่อง ( Anopheles )
ยุง เ สื อ ห รือ ยุง ล า ย เ สื อ ( Mansonia ) แ ล ะ ยุง ยัก ษ์ห รือ ยุง ช้า ง ( Toxorhynchites )
ซึ่ง ไ ม่ค ร อ บ ค ลุม ส กุล ข อ ง ยุง ทั้ง ห ม ด ที่มีอ ยู่ ส่ว น “ ยุง ด า ”
ที่ปรากฏในตา ราเรียนของกระทรวงศึกษานั้นไมส่ามารถระบุได้วา่หมายถึงยุงอะไรจึงควรตัดออก
ยุงเป็นแมลงที่มีขนาดเล็กโดยทั่วไปมีขนาดลา ตัวยาว 4-6 มม . บางชนิดมีขนาดเล็กมาก 2-3 มม
. แ ล ะ บ า ง ช นิ ด อ า จ ย า ว ม า ก ก ว่า 10 ม ม . ยุง มีส่ว น หั ว อ ก แ ล ะ ท้ อ ง

4. ม อ ง เห็น ไ ด้อ ย่าง ชัด เ จ น แ ล ะ ส าม าร ถ แ ย ก อ อ ก จา ก แ ม ล ง ช นิด อื่น ไ ด้อ ย่าง ง่า ย ๆ
โดยสัง เกตจากรูปพ รรณสัณฐาน ดัง ต่อไปนี้คือ มีป ากคล้ายง วง ยื่นยาวออกไปข้างหน้า
และมีปีกสาหรับบิน 1 คู่ ยุงมีวงจรชีวิตแบบสมบูรณ์ ( holometabolous) ซึ่งประกอบด้วย ไข่ (egg)
ลูก น้า (larva; พ หูพ จ น์ = larvae) ตัว โ ม่ง ( pupa; พ หูพ จ น์ = pupae) แ ล ะ ยุง ตัว แ ก่ ( adult)
ยุง เ มื่อ ล อ ก ค ร า บ อ อ ก จ า ก ร ะ ย ะ ตัว โ ม่ง ไ ด้ไ ม่กี่น า ทีก็ส า ม า ร ถ อ อ ก บิน ไ ด้เ ล ย
อาห ารที่ใ ช้ใ น ระ ยะ นี้ข อ ง ทั้ง ตัวผู้แ ละ ตัวเ มีย เป็น น้าห วาน จาก ด อก ไ ม้ห รือ ต้น ไ ม้
ก า ร ผ ส ม พัน ธุ์ส่ว น ใ ห ญ่เ กิด ขึ้น ใ น อ า ก า ศ
บ าง ช นิด ก าร ผ ส มพัน ธุ์เ กิด ขึ้น ใ น ขณ ะ ที่ยุง ตัว ผู้มีก าร บิน วน เ ป็น ก ลุ่ม ( swarming)
โดยเฉพาะเวลาหัวค่า และใกล้รุ่ง ตามพุ่มไม้ บนศีรษะ ทุ่งโล่ง หรือบริเวณใกล้กับเหยื่อ เป็นต้4
น
แ ล ะ ตั ว เ มี ย จ ะ บิ น เ ข้ า ไ ป เ พื่ อ ผ ส ม พั น ธุ์
ยุงตัวเมียส่วนใหญ่ผสมพันธุ์เพียงครั้งเดียวโดยที่เชื้ออสุจิจากตัวผู้จะถูกกักเก็บในถุงเก็บน้าเชื้อ
ซึ่ง ส ามารถ ใ ช้ไป ไ ด้ต ลอ ด ชีวิตข อ ง มัน ส่วน ยุง ตัว ผู้ส ามารถผ ส มพัน ธุ์ได้ห ลาย ครั้ง
ยุงตัวเมียที่จับได้ตามธรรมชาติมักมีเชื้ออสุจิอยู่ในถุงเก็บน้าเชื้อเสมอ ยุงตัวเมียเมื่อมีอายุได้ 2-3
วัน จึง เ ริ่ม อ อ ก ห า กิน เ ลือ ด ค น ห รือ สัต ว์
เพื่ อ น าเ อ าโ ป ร ตีน แ ล ะ แ ร่ธ า ตุไ ป ใ ช้ส า ห รับ ก าร เ จ ริญ เ ติบ โ ต ข อ ง ไ ข่ใ น รัง ไ ข่
แต่มียุงบ าง ช นิด ที่ไ ม่จาเป็น ต้อง กิน เลือด ก็ส ามารถ ส ร้าง ไข่ใ น รัง ไข่ได้ เ ช่น ยุง ยัก ษ์
เลือดที่กินเข้าไปถูกย่อยหมดไปในเวลา 2-4 วัน แต่ถ้าอากาศเย็นลงการยอ่ยจะใช้เวลานานออกไป
เ มื่อ ไ ข่สุก เ ต็ม ที่ยุง ตัว เ มีย จ ะ ห า แ ห ล่ง น้า ที่เ ห ม า ะ ส ม ใ น ก า ร ว า ง ไ ข่
หลังจากวางไข่แล้วยุงตัวเมียก็ออกดูดเลือดใหมแ่ละวางไขไ่ด้อีก บางชนิดที่มีอายุยืนมากอาจไขไ่ด้ร่วม
10 ค รั้ง แ ต่ล ะ ค รั้ง ห่า ง กัน ป ร ะ ม า ณ 4-5 วัน แ ต่อ า จ เ ร็ว ก ว่า ห รือ น า น ก ว่า
ขึ้น อ ยู่กับ อุณ ห ภูมิแ ล ะ ช นิด ข อ ง ยุง
ส่วนยุงตัวผู้ตลอดอายุขัยจะกินอาหารจากแหลง่น้าหวานของดอกไมห้รือพืชที่ผลิตน้าตาลในธรรมชาติ
เชน่เดียวกนักบัยุงบางชนิดที่ตัวเมียไมกั่ดดูดเลือดคนหรือสัตว์เลย
ยุง ตัว เ มีย ว า ง ไ ข่ป ร ะ ม า ณ 30-300 ฟ อ ง ต่อ ค รั้ง
ขึ้นอยู่กับช นิดของยุง และปริมาณเลือดที่กินเข้าไป ไข่จะ มีสีขาวหรือครีมเมื่อออกมาใหม่ ๆ
แ ล ะ ใ น เ ว ล า ไ ม่กี่น า ทีจ ะ เ ป ลี่ย น เ ป็น สีน้า ต า ล ห รือ น้า ต า ล ด า ไ ป จ น ถึง สีด า
ไข่ยุง มีรูปร่างลักษณะ หลายแบ บขึ้นอยู่กับช นิด ยุง ลายวาง ไข่บน วัตถุชื้น ๆ เหนือผิวน้า
ยุง ร า ค า ญ ว า ง ไ ข่ติด กัน เ ป็น แ พ บ น ผิว น้า ยุง ก้น ป ล่อ ง ว า ง ไ ข่บ น ผิว น้า
ส่ว น ยุง เ สือ ว า ง ไ ข่ติด กัน เ ป็น ก ลุ่ม ใ ต้ผิว น้า ติด กับ พืช น้า ที่ล อ ย อ ยู่
ไขยุ่งส่วนใหญท่นตอ่ความแห้งแล้งไมไ่ด้ยกเวน้ไข่ของยุงลายซึ่งสามารถทนทานตอ่ความแห้งแล้งได้น
าน ห ล าย เดือ น ใ น เ ข ต ร้อ น ชื้ น ไ ข่จะ ฟัก อ อ ก เป็ น ตัว ภ า ยใ น 2-3 วัน ( เข้า ถึง ไ ด้จา ก
www.med.cmu.ac.th/dept/parasite/public/Mosquito.html)

5. 2.1.2 วงจรชีวิตของยุง
ยุง มีวงจรชีวิตแ บบสมบูรณ์ (holometabolous) ซึ่งประ กอบด้วย ไข่ (egg) ลูกน้า ( larva;
พหูพจน์ =larvae) ตัวโมง่ (pupa; พหูพจน์ =pupae) และยุงตัวแก่(adult)
ยุง เ มื่อล อ ก คร าบ อ อ กจ าก ระ ยะ ตัวโ ม่ง ไ ด้ไ ม่กี่น าทีก็ส าม ารถ อ อ กบิน ไ ด้เ ล ย
อาห ารที่ใ ช้ใ น ระ ยะ นี้ข อ ง ทั้ง ตัวผู้แ ละ ตัวเ มีย เป็น น้าห วาน จาก ด อก ไ ม้ห รือ ต้น ไ ม้
ก า ร ผ ส ม พัน ธุ์ส่ว น ใ ห ญ่เ กิด ขึ้น ใ น อ า ก า ศ
บ าง ช นิด ก าร ผ ส มพัน ธุ์เ กิด ขึ้น ใ น ขณ ะ ที่ยุง ตัว ผู้มีก าร บิน วน เ ป็น ก ลุ่ม ( swarming)
โดยเฉพาะเวลาหัวค่า และใกล้รุ่ง ตามพุ่มไม้ บนศีรษะ ทุ่งโล่ง หรือบริเวณใกล้กับเหยื่อ เป็นต้น
แ ล ะ ตั ว เ มี ย จ ะ บิ น เ ข้ า ไ ป เ พื่ อ ผ ส ม พั น ธุ์
ยุงตัวเมียส่วนใหญ่ผสมพันธุ์เพียงครั้งเดียวโดยที่เชื้ออสุจิจากตัวผู้จะถูกกักเก็บในถุงเก็บน้าเชื้อ
ซึ่ง ส ามารถ ใ ช้ไป ไ ด้ต ลอ ด ชีวิตข อ ง มัน ส่วน ยุง ตัว ผู้ส ามารถผ ส มพัน ธุ์ได้ห ลาย ครั้ง
ยุงตัวเมียที่จับได้ตามธรรมชาติมักมีเชื้ออสุจิอยูใ่นถุงเก็บน้าเชื้อเสมอ
5
ยุง ตัว เ มีย เ มื่อ มีอ า ยุไ ด้ 2-3 วัน จึง เ ริ่ม อ อ ก ห า กิน เ ลือ ด ค น ห รือ สัต ว์
เพื่ อ น าเ อ าโ ป ร ตีน แ ล ะ แ ร่ธ า ตุไ ป ใ ช้ส า ห รับ ก าร เ จ ริญ เ ติบ โ ต ข อ ง ไ ข่ใ น รัง ไ ข่
แต่มียุงบ าง ช นิด ที่ไ ม่จาเป็น ต้อง กิน เลือด ก็ส ามารถ ส ร้าง ไข่ใ น รัง ไข่ได้ เ ช่น ยุง ยัก ษ์
เลือดที่กินเข้าไปถูกยอ่ยหมดไปในเวลา 2-4 วนั แตถ่้าอากาศเย็นลงการยอ่ยจะใช้เวลานานออกไป
เ มื่อ ไ ข่สุก เ ต็ม ที่ยุง ตัว เ มีย จ ะ ห า แ ห ล่ง น้า ที่เ ห ม า ะ ส ม ใ น ก า ร ว า ง ไ ข่
หลังจากวางไข่แล้วยุงตัวเมียก็ออกดูดเลือดใหมแ่ละวางไขไ่ด้อีก บางชนิดที่มีอายุยืนมากอาจไขไ่ด้ร่วม
10 ค รั้ง แ ต่ล ะ ค รั้ง ห่า ง กัน ป ร ะ ม า ณ 4-5 วัน แ ต่อ า จ เ ร็ว ก ว่า ห รือ น า น ก ว่า
ขึ้น อ ยู่กับ อุณ ห ภูมิแ ล ะ ช นิด ข อ ง ยุง
ส่วนยุงตัวผู้ตลอดอายุขัยจะกินอาหารจากแหลง่น้าหวานของดอกไมห้รือพืชที่ผลิตน้าตาลในธรรมชาติ
เชน่เดียวกนักบัยุงบางชนิดที่ตัวเมียไมกั่ดดูดเลือดคนหรือสัตว์เลย
ยุง ตัว เ มีย ว า ง ไ ข่ป ร ะ ม า ณ 30-300 ฟ อ ง ต่อ ค รั้ง
ขึ้นอยู่กับช นิดของยุง และปริมาณเลือดที่กินเข้าไป ไข่จะ มีสีขาวหรือครีมเมื่อออกมาใหม่ ๆ
แ ล ะ ใ น เ ว ล า ไ ม่กี่น า ทีจ ะ เ ป ลี่ย น เ ป็น สีน้า ต า ล ห รือ น้า ต า ล ด า ไ ป จ น ถึง สีด า
ไข่ยุง มีรูปร่างลักษณะ หลายแบ บขึ้นอยู่กับช นิด ยุง ลายวาง ไข่บน วัตถุชื้น ๆ เหนือผิวน้า
ยุง ร า ค า ญ ว า ง ไ ข่ติด กัน เ ป็น แ พ บ น ผิว น้า ยุง ก้น ป ล่อ ง ว า ง ไ ข่บ น ผิว น้า
ส่ว น ยุง เ สือ ว า ง ไ ข่ติด กัน เ ป็น ก ลุ่ม ใ ต้ผิว น้า ติด กับ พืช น้า ที่ล อ ย อ ยู่
ไขยุ่งส่วนใหญท่นตอ่ความแห้งแล้งไมไ่ด้ยกเวน้ไข่ของยุงลายซึ่งสามารถทนทานตอ่ความแห้งแล้งได้น
านหลายเดือน ในเขตร้อนชื้นไขจ่ะฟักออกเป็นตัวภายใน 2-3 วนั
ลูกน้าของยุงเป็นระยะที่สามารถแยกแ ยะ ออกจากตัวอ่อนของแมลงช นิดอื่นได้ง่าย
โ ด ย มีส่ว น อ ก ก ว้า ง ใ ห ญ่ก ว่า ส่ว น หัว แ ล ะ ส่ว น ท้อ ง เ มื่อ อ อ ก ม า จ า ก ไ ข่ใ ห ม่ ๆ

6. จะ มีข น าด เล็ก มาก แ ล ะ ค่อ ย ๆ โ ต ขึ้น มีก า รล อ ก ค รา บ 4 ค รั้ง ก่อ น ที่จ ะ เป็น ตัว โ ม่ง
ลูก น้า ต้อ ง อ า ศัย อ ยู่ใ น น้า ต ล อ ด ร ะ ย ะ ที่ด า ร ง ชีวิต
มีบ า ง ช นิ ด ที่ ป รับ ส ภ า พ พัฒ น า ตัว เ อ ง ใ ห้ เ ข้า กับ ส ภ า พ แ ว ด ล้อ ม เ ช่น
สามารถอยู่ได้ในสภาพที่เป็นโคลนเปียก หรือในน้าที่มีอุณหภูมิต่าหรือสูงลูกน้าของยุงชนิดต่าง ๆ
หายใ จจากผิวน้าโดยผ่าน ท่อหายใ จ (ยุง ลายและ ยุง ราคาญ ) หรือรูหายใ จ (ยุงก้น ปล่อง )
แต่ลูกน้าของ ยุง เสือมีท่อห ายใ จที่ส ามารถสอดห รือแทง เข้าไปใ น บริเวณรากของพืช น้า
โดยเฉพาะพวกจอกและผักตบชวา เพื่อใช้ออกซิเจนจากโพรงอากาศที่อยูที่่รากหรือลา ต้นของพืชน้า
ลูกน้ายุงกินอาหารจาพ วก แบคทีเรีย โปรโตซัว ยีสต์ สาหร่าย และ พืช น้าที่มีขน าดเล็ก
ลูกน้ายุงก้นปล่องส่วนใหญ่หากินบริเวณผิวน้า บางช นิดอาจดาลงไปกินอาหารใ ต้ผิวน้าด้วย
ใ น ข ณ ะ ที่ลูก น้า ยุง ล า ย ยุง ร า ค า ญ แ ล ะ ยุง เ สือ ห า กิน ใ ต้ผิว น้า
ลูก น้า ยุง ยัก ษ์กิน ลูก น้า ช นิด อื่น ห รือ พ ว ก เ ดีย ว กัน เ อ ง เ ป็น อ า ห า ร
ในเขตภูมิประเทศร้อนชื้นลูกน้าใช้เวลาประมาณ 1-2 สัปดาห์จึงกลายเป็นตัวโมง่ ระยะตัวโมง่ (pupa)
มีรูปร่างคล้ายตัวจุลภาค ( , ) หรือ “comma” อาศัยอยู่ในน้า ตัวโมง่เป็นระยะพักตัวจะไมกิ่นอาหาร
รั บ เ อ า อ า ก า ศ ใ น ก า ร ห า ย ใ จ แ ต่ เ พี ย ง อ ย่ า ง เ ดี ย ว
เมื่อถูกรบ กวนจะ ดาน้าล งสู่ข้าง ล่าง ใ ต้น้าอย่าง รวดเร็วและ อ ยู่ใ ต้น้าได้น าน ห ลายน าที
ตัวโมง่ของยุงลายเสือแตกตา่งกับชนิดอื่นโดยมีทอ่หายใจแหลมสามารถแทงเข้ารากหรือลา ต้นพืชน้าเพื่
อห าย ใ จเ ห มือ น กับ ระ ย ะ ลูก น้า ใ น ภูมิป ระ เ ท ศ เ ข ต ร้อ น ตัว โม่ง จะ ใ ช้เ วล า 2-4 วัน
ยุงตัวเต็มวยัลอกคราบออกมาไมกี่่นาทีก็สามารถบินได้ ยุงตัวเมียบางชนิดชอบกดักินเลือดคน philic)
บ า ง ช นิ ด ช อ บ กิน เ ลือ ด สัต ว์ ( zoophilic) บ า ง ช นิ ด กัด ดูด เ ลือ ด โ ด ย ไ ม่เ ลือ 6
ก
ยุงสามารถเสาะพบเห ยื่อได้โดยอาศัยปัจจัยห ลายประการ เช่น กลิ่น ตัว คาร์บอนไดออกไซด์ (
ที่ อ อ ก ม า จ า ก ล ม ห า ย ใ จ ) ห รื อ อุ ณ ห ภู มิ ข อ ง ร่ า ง ก า ย
(เข้าถึงได้จากwww.med.cmu.ac.th/dept/parasite/public/Mosquito.html)
2.2 ยีสต์
2.2.1 ลักษณะทวั่ไปของยีสต์
ยีสต์ ห รือ ส่าเห ล้า (อัง กฤษ : yeast) คือ ราก ลุ่มห นึ่งที่ส่วน ใ ห ญ่เป็น เซ ลล์เดี่ย ว
มีรูป ร่าง ห ล ายแ บ บ เช่น รูป ร่าง ก ลม รี ส าม เห ลี่ยม รูป ร่าง แ บ บ มะ น าว ฝ รั่ง เ ป็น ต้น
ส่วนใหญ่มีการสืบพันธุ์แบบไมอ่าศัยเพศ โดยวิธีการแตกหน่อ พบทั่วไปในธรรมชาติในดิน ในน้า
ในส่วน ต่างๆ ของพืช ยีสต์บางช นิดพบอยู่กับ แมลง และ ใ นกระเพ าะ ของสัตว์บาง ช นิด
แต่แหล่งที่พบยีสต์อยู่บ่อยๆ คือแหล่งที่มีน้าตาลความเข้มข้นสูง เช่น น้าผลไม้ที่มีรสหวาน
ยีสต์ที่มีอยูต่ามธรรมชาติ มกัจะปนลงไปในอาหาร เป็นเหตุให้อาหารเน่าเสียได้
ยีส ต์เ ป็น จุลิน ท รีย์ที่รู้จัก กัน ม า ตั้ง แ ต่ส มัย โ บ ร า ณ ถึง กับ มีผู้ก ล่า ว ว่า
ยีส ต์เป็ น จุลิน ท รีย์ช นิด แ ร ก ที่ ม นุษ ย์น า ม า ใ ช้ ร าย ง า น แ ร ก เ กี่ย ว กับ ก าร ใ ช้ยีส ต์

7. คือ การผ ลิต เบียร์ช นิด ห นึ่งที่เ รียก ว่า Boozah เมื่อ ป ระ มาณ 6 ,0 0 0 ปีก่อน ค ริส ต์ศักร าช
คนไทยรู้จักใช้ประโยชน์จากยีสต์มาเป็นเวลานาน เชน่ในการทาอาหารหมกับางชนิด ได้แก่ข้าวหมาก
ป ล า แ จ่ว เ ค รื่ อ ง ด อ ง ข อ ง เ ม า ห ล า ย ช นิ ด เ ช่น อุ ส า โ ท แ ล ะ ก ร ะ แ ช่ เ ป็ น ต้น
ปั จ จุบัน มีก า ร น า ยีส ต์ม า ใ ช้ป ร ะ โ ย ช น์ ใ น อุต ส า ห ก ร ร ม ห ล า ย ป ร ะ เ ภ ท
เป็น ต้น ว่า ก า ร ผ ลิต เ ค รื่อ ง ดื่มแ อ ล ก อ ฮ อ ล์ ช นิด ต่า ง ๆ เช่น เ บีย ร์ ไ ว น์ แ ล ะ วิส กี้
ก ารผ ลิต เ อ ทิล แ อ ล ก อ ฮ อ ล์เพื่ อ ใ ช้เป็ น ส าร เค มี แ ล ะ เชื้อ เ พ ลิง ก ารผ ลิต เซ ล ล์ยีส ต์
เพื่อใช้เป็นยีสต์ขนมปังและเป็นโปรตีนเซลล์เดียว
ราบางประเภ ทสามารถน ามาใช้ใน การผลิตสุราได้แต่ราบางช นิดที่เพ าะ มาเป็นพิเศษ
ก็เป็น รา ที่ผ ลิต มา เพื่อ ก า ร ค้าแ ล ะ มีลิข สิท ธ์ิเฉ พ าะ เ ช่น ร า ค า ล ส เ บิร์ก โ น เจ น ซิส
เป็นราลิขสิทธ์ิที่ใช้ในการผลิตเบียร์ คาลสเบิร์ก
ก า ร ผ ลิต ยีส ต์ที่ ไ ด้คุณ ภ า พ จ ะ ต้อ ง ผ่า น ก า ร รับ ร อ ง จ า ก ส ถ า บัน Leco
ถึงจะสามารถบรรจุวางขายในซูเปอร์มาร์เก็ตของยุโรปเชน่ ร้าน Hermes และ Struers ได้
ยีสต์ มีคุณสมบัติในการเปลี่ยนน้าตาลให้เป็นคาร์บอนไดออกไซด์และแอลกอฮอล์ได้
โด ย ห ลัก ก ารท าง าน ข อ ง ยีส ต์ ห รือ " เ บ เ ก อ ร์ ยีส ต์" ( Baker yeast) ที่ใ ส่ใ ห้ข น ม ปัง ฟู
เนื่องมาจากยีสต์ที่ใส่ลงไปมีการใช้น้าตาลในแป้งขนมปัง หรือที่เรียกกันวา่ "โด" (dough) เป็นอาหาร
แ ล ะ ร ะ ห ว่า ง ที่ มัน กิน อ า ห า ร มัน ก็จ ะ ห า ย ใ จ เ อ า อ อ ก ซิ เ จ น เ ข้า ไ ป
แ ล ะ ห า ย ใ จ เ อ า ค า ร์บ อ น ไ ด อ อ ก ไ ซ ด์อ อ ก ม า แ ล ะ เ มื่ อ เ ร า เ อ า แ ป้ ง ไ ป อ บ
ก๊าซที่มนัคายออกมาก็ผุดขึ้นมาระหวา่งเนื้อขนมปังทาให้เกิดรูพรุนจนฟูขึ้นมา
ส่วน พวก "บริวเวอร์ ยีสต์" (Brewer yeast) ซึ่ง เป็น ยีสต์ที่น ามาห มักทาเบียร์และ ไวน์
มีรสชาติค่อน ข้างรุน แรง บริวเวอร์ยีสต์ ประกอบไปด้วยธาตุอาห ารมากมีกรดอะ มิโน 16ช นิด
เกลือแร่14ชนิด วิตามิน17ชนิด นอกจากนี้ยังมีเกลือแร่สูง คือ โครเมี่ยม สังกะสี เหล็ก ฟอสฟอรัส
7
และเซเลเนียม อีกทั้งบริวเวอร์ยีนยังเป็นแหลง่สาคัญของโปรตีนถึง 16 กรัมต่อปริมาตรยีสต์ 30 กรัม
มีมาก ถึง 5 0 % -5 5 % ทั้ง นี้ โ ด ย ยีส ต์ไ ม่ใ ช้อ อ ก ซิเ จน ใ น ก า รห าย ใ จ (เ ข้าถึง ไ ด้จา ก
th.wikipedia.org/wiki/ยีสต์)
2.2.2 สรีรวิทยำของยีสต์
ค น โ บ ร า ณ รู้จัก วิธี ก า ร ผ ลิ ต ไ ว น์ ก่อ น ที่ จ ะ รู้ จัก ยี ส ต์ เ สี ย อี ก
ยีสต์ทา การหมักกลูโคสภายใต้สภาวะไมมี่ออกซิเจนทาให้ได้เอทิลแอลกอฮอล์และคาร์บอนไดออกไซ
ด์เ อ ทิ ล แ อ ล ก อ ฮ อ ล์มีป ร ะ โ ย ช น์ ใ น ท า ง เ ศ ร ษ ฐ กิจ แ ล ะ ก า ร แ พ ท ย์ม า ก
ปฏิกิริยาหมกัใช้หลักของไกลโคไลซิส (glycolysis)
ถ้ามีออก ซิเ จนห รือ ใ ห้อากาศแก่ยีสต์ ยีส ต์จะ ทาการห ายใ จแบ บใ ช้อากาศก็ไ ด้
จ า ก ก ลูโ ค ส เ มื่อ ป ฏิกิริย า ส ม บูร ณ์จ ะ เ กิด เ ป็น น้า แ ล ะ ค า ร์บ อ น ไ ด อ อ ก ไ ซ ด์

8. แ ต่ถ้า ป ฏิกิริ ย า ไ ม่ส ม บู ร ณ์ เ กิด ก า ร เ ป็ น ก ร ด แ ล ะ ส า ร ป ร ะ ก อ บ อื่ น ๆ
มีสารหลายชนิดที่มีคุณคา่ทางเศรษฐกิจและการแพทย์ได้จากยีสต์ เช่น เอทิลแอลกอฮอล์ กรดบางชนิด
ก ลีเ ช อ ร อ ล อัล ดีไ ฮ ด์ ซึ่ง เ กิด จ า ก ก า ร ห มัก ใ น ส ภ า ว ะ ที่ไ ม่มีอ อ ก ซิเ จ น
ถ้า ใ ห้ อ อ ก ซิ เ จ น ใ น รู ป ข อ ง ฟ อ ง อ า ก า ศ ห รื อ ก า ร เ ข ย่า จ ะ ไ ม่มีก า ร ห มัก
แต่จะมีปฏิกิริยาการหายใจแบบใช้ออกซิเจน สารคาร์โบไฮเดรตบางชนิดต้องย่อยกอ่นยีสต์จึงใช้ได้
เ พ ร า ะ ยี ส ต์ ต่ า ง ช นิ ด กั น มี เ อ น ไ ซ ม์ ไ ฮ โ ด ร เ ล ส (hydro-lases)
แ ต ก ต่า ง กัน ซึ่ง ไ ฮ โ ด ร เ ล ส จ ะ ใ ช้ย่อ ย ส า ร ค า ร์โ บ ไ ฮ เ ด ร ต ต่า ง ช นิด กัน ไ ด้
ลักษณะ การสัง เค ราะห์เอ น ไซ ม์ไฮ โดรเ ลส นี้ใ ช้ใ น การจาแน กช นิดข อง ยีส ต์ไ ด้ด้ว ย
นอกจากเอนไซม์ชนิดนี้ยีสต์ยังมีเอนไซม์ชนิดอื่นอีก เช่น แล็กเทส (lactase) อินเวอร์เทส คะตะเลส
(catalase) เป็นต้น
ยีสต์หลายช นิดสามารถใช้สารได้แตกต่าง กัน เช่น อาจใช้เพนโตส (pentose) บาง ชนิด
อาจใช้พอลิแซ็กคาไรด์ (สตาร์ช ) น้าตาลแอลกอฮ อล์ (แมนนิทอล, ซอร์บิทอล) กรดอินทรีย์
(เข้าถึงได้จากcoursewares.mju.ac.th:81/e-learning46/bi100/63.html)
2.3 กำรหำยใจ
2.3.1 ควำมหมำยของกำรหำยใจ
ก า ร ห า ย ใ จ เ ป็น ก ร ะ บ ว น ก า ร ซึ่ง น า อ า ก า ศ เ ข้า ห รือ อ อ ก จ า ก ป อ ด
สิ่งมีชีวิตที่ต้องการออกซิเจนต้องการออกซิเจนเพื่อปลดปล่อยพลังงานผ่านการหายใจระดับเซลล์
ใ น รู ป ข อ ง เ ม ต า บ อ ลิ ซึ ม โ ม เ ล กุ ล พ ลั ง ง า น สู ง เ ช่ น ก ลู โ ค ส
การหายใจเป็นเพียงกระบวนการเดียวซึ่งส่งออกซิเจนไปยังที่ที่ต้องการในร่างกายและนาคาร์บอนไดออ
กไซด์ออก อีกกระบวนการหนึ่งที่สาคัญเกี่ยวข้องกบัการเคลื่อนที่ของเลือดโดยระบบไหลเวียนโลหิต
การแลกเปลี่ยนแก๊สเกิดขึ้นในถุงลมปอดโดยการแพร่ของแก๊สระหวา่งแก๊สในถุงลมและเลือดในหลอดเ
ลือดฝอยปอด เมื่อแก๊สที่ละลายนี้อยูใ่นเลือด หัวใจปั๊มเลือดให้ไหลไปทั่วร่างกาย
น อ ก เ ห นื อ ไ ป จ า ก ก า ร น า ค า ร์ บ อ น ไ ด อ อ ก ไ ซ ด์ อ อ ก
การหายใจส่งผลให้เกิดการสูญเสียน้าจากร่างกาย อากาศที่หายใจออกมีควาามชื้นสัมพัทธ์เท่ากบั 100%
เพ ราะ น้าแ พ ร่ข้ามพื้น ผิวที่ชุ่มชื้น ข อง ท าง เ ดิน ห ายใ จแล ะ ถุง ล มป อด (เ ข้าถึง ได้จ าก
th.wikipedia.org/wiki/การหายใจ)
8
2.3.2 กำรหำยใจระดับเซลล์
ก า ร ห า ย ใ จ ร ะ ดั บ เ ซ ล ล์
เป็นชุดปฏิกิริยาและขบวนการทางเมแทบอลิซึมที่เกิดในเซลล์สิ่งมีชีวิตเพื่อเปลี่ยนแปลงพลังงานชีวเคมี
จากสารอาห ารเป็น อะ ดีโน ซีน ไตรฟ อส เฟ ต (ATP) แ ละ ปล่อยผลิตภัณฑ์ของ เสียออกมา

9. ปฏิกิริยาที่เกี่ยวข้องในการหายใจมีปฏิกิริยาแคแทบอลิซึมที่เกี่ยวข้องกบัปฏิกิริยารีดอกซ์ (หมายถึง
มีทั้ง ป ฏิกิริย า อ อ ก ซิเ ด ชัน แ ล ะ รีดัก ชัน )
การหายใจเป็นหนึ่งในวิธีการหลักที่เซลล์จะได้รับพลังงานที่มีประโยชน์เพื่อเป็นเชื้อเพลิงการเปลี่ยนแป
ลงของเซลล์สารอาหารซึ่งเซลล์สัตว์และพืชมักใช้ในการหายใจ มีน้าตาล กรดอะมิโนและกรดไขมัน
ต ล อ ด จ น ตัว อ อ ก ซิไ ด ซ์ทั่ว ไ ป ( ตัว รับ อิเ ล็ก ต ร อ น ) ใ น โ ม เ ล กุล อ อ ก ซิเ จ น (O2 )
แ บ ค ที เ รี ย แ ล ะ อ า ร์ เ คี ย ยั ง เ ป็ น ลิ โ ธ โ ท ร ฟ ( lithotroph) คื อ
อาจหายใ จได้โดยใช้โมเลกุลอนินทรีย์หลากชนิดเป็นตัวให้และ รับอิเล็กตรอน เช่น กามะถัน
ไ อ อ อ น โ ล ห ะ มี เ ท น แ ล ะ ไ ฮ โ ด ร เ จ น
สิ่ง มีชีวิต ซึ่ง ใ ช้อ อ ก ซิเจ น เป็น ตัวรับ อิเ ล็ก ต ร อ น ตัวสุด ท้า ยใ น ก าร ห าย ใ จ เรีย ก ว่า
สิ่งมีชีวิตต้องการออกซิเจน (aerobic) ส่วนสิ่งมีชีวิตที่ไมใ่ช้ออกซิเจนเป็นตัวรับอิเล็กตรอนตัวสุดท้าย
เรียกวา่ สิ่งมีชีวิตไมต่้องการออกซิเจน (anaerobic)
พลังงานซึ่งปลดปล่อยออกมาในการหายใจใช้ในการสังเคราะห์ATPเพื่อเก็บพลังงานนี้
พลังงานที่เก็บในATP จากนั้นสามารถใช้เพื่อขับเคลื่อนขบวนการซึ่งอาศัยพลังงาน ได้แก่ชีวสังเคราะห์
ก า ร เ ค ลื่ อ น ที่ ห รื อ ก า ร ส่ง โ ม เ ล กุล ข้า ม เ ยื่ อ หุ้ ม เ ซ ล ล์ ( เ ข้า ถึง ไ ด้ จ า ก
th.wikipedia.org/wiki/การหายใจระดับเซลล์)
บทที่3

10. อุปกรณ์และวิธีกำรดำเนินกำร
3.1 วัสดุและอุปกรณ์
1. ขวดน้าอัดลมพลาสติกขนาดสองลิตร
2. น้าตาลทรายแดง 50 กรัม
3. ยีสต์ 1 กรัม
4. เทอร์โมมิเตอร์
5. ถ้วยตวง
6. กระดาษสีดา
7. เทปกาว
3.2 วิธีกำรดำเนินกำร
3.2.1 ตัดขวดน้าพลาสติกออกเป็น 2 ส่วน (ดังภาพ 3.1)
ภาพ 3.1 การเตรียมขวดพลาสติกโดยการตัดแบง่เป็น 2 ส่วน
3.2.2 ใส่น้าร้อน 200 ml (มิลลิลิตร)ไปในขวด แล้วเติมน้าตาลที่เตรียมไวเ้ข้าไป
จากนั้นคนให้น้าตาลให้เข้ากนั พักไวจ้นอุณหภูมิลดลงเหลือ 40 องศาเซลเซียส (ดังภาพ 3.2)
10
3.2.3 ใส่ ยีสต์ ปริมภาาณพ 35.02 gกา(กรเรตัมร)ีย มลสงไาปรลใะนลสาายรนล้าะตลาาลย น้ปาตริมาลาต โรด ย2ไ0ม0 ต่m้อlง คน (ดังภาพ 3.3)

11. ภาพ 3.3 การเตรียมยีสต์หนัก 50 g สาหรับเติมลงในสารละลายน้าตาล
3.2.4 จากนั้นปิดขวด และ แปะเทปกาวให้แน่น และห่อด้วยกระดาษสีดา (ดังภาพ 3.4)
ภาพ 3.4 การเตรียมขวด และ ห่อด้วยกระดาษสีดา
3.2.5 จากนั้นนาไปตั้งไวยั้งบริเวณที่ต้องการ ซึ่งควรจะเป็นบริเวณที่อับแสง เชน่ ตามมุมห้อง ,
ใต้โต๊ะ ฯลฯ สามารถใช้ได้ประมาณ 2 สัปดาห์

12. บทที่4
ผลกำรดำเนินกำร

13. การศึกษาประสิทธิภาพของกบัดักยุง...รักษ์โลก
ภายในบริเวณโรงเรียนเขาน้อยวิทยาคมระหวา่งวนัที่ 1 – 14 สิงหาคม พ.ศ.2555 ปรากฏผลดังตอ่ไปนี้
4.1 กำรศึกษำประสิทธิภำพของกับดักยุง...รักษ์โลก โดยกำรนับจำนวนยุงทพี่บในกับดักยุง...รักษ์โลก
บริเวณบ้ำนพักครู(หญิง)
ตารางที่4.1 แสดงจานวนยุงในกบัดักยุง...รักษ์โลก บริเวณบา้นพักครู(หญิง) ระหว่างวนัที่ 1 – 14 สิงหาคม พ.ศ.2555
วันที่ จำนวนยุง(ตัว)
1 – 7 17
8 – 14 33
ระหวา่งวนัที่ 1 – 7 สิงหาคม พ.ศ.2555 จา นวนยุงที่อยูใ่นกบัดักยุง...รักษ์โลก มีทั้งสิ้น 17 ตัว
และ ระหวา่งวนัที่ 8 – 14 สิงหาคม พ.ศ.2555 จา นวนยุงที่อยูใ่นกบัดักยุง...รักษ์โลก มีทั้งสิ้น 33 ตัว
4.2 กำรศึกษำประสิทธิภำพของกับดักยุง...รักษ์โลก
โดยกำรนับจำนวนยุงทพี่บในกับดักยุง...รักษ์โลกบริเวณบ้ำนพักครู(ชำย)
ตารางที่4.2 แสดงจานวนยุงในกบัดักยุง...รักษ์โลก บริเวณบา้นพักครู(ชาย) ระหว่างวนัที่1- 14 สิงหาคม พ.ศ.2555
วันที่ จำนวนยุง(ตัว)
1 – 7 21
8 – 14 31
ระหวา่งวนัที่ 1 – 7 สิงหาคม พ.ศ.2555 จา นวนยุงที่อยูใ่นกบัดักยุง...รักษ์โลก มีทั้งสิ้น 21 ตัว
และ ระหวา่งวนัที่ 8 – 14 สิงหาคม พ.ศ.2555 จา นวนยุงที่อยูใ่นกบัดักยุง...รักษ์โลก มีทั้งสิ้น 31 ตัว
4.3 กำรศึกษำประสิทธิภำพของกับดักยุง...รักษ์โลก
โดยกำรนับจำนวนยุงทพี่บในกับดักยุง...รักษ์โลกบริเวณอำคำรฝึกงำน
ตารางที่4.3 แสดงจานวนยุงในกบัดักยุง...รักษ์โลก บริเวณอาคารฝึกงาน ระหว่างวนัที่1- 14 สิงหาคม พ.ศ.2555
วันที่ จำนวนยุง(ตัว)
1 – 7 12
8 – 14 17
ระหวา่งวนัที่ 1 – 7 สิงหาคม พ.ศ.2555 จา นวนยุงที่อยูใ่นกบัดักยุง...รักษ์โลก มีทั้งสิ้น 12 ตัว
และ ระหวา่งวนัที่ 8 – 14 สิงหาคม พ.ศ.2555 จา นวนยุงที่อยูใ่นกบัดักยุง...รักษ์โลก มีทั้งสิ้น 17 ตัว
บทที่5

14. สรุปผลกำรดำเนินกำร และ ข้อเสนอแนะ
คณะผู้จัดทา ได้กา หนดวัตถุประสงค์ของการศึกษา
เพื่อประดิษฐ์กบัดักยุงและประเมินประสิทธิภาพการใช้งานในพื้นที่โรงเรียนเขาน้อยวิทยาคม
คณะผู้จัดทา ได้ทา การเก็บรวบรวมข้อมูลและดา เนินการประดิษฐ์กับดักยุง...รักษ์โลก
โดยใช้อุปกรณ์ดังตอ่ไปนี้ ขวดน้าอัดลมพลาสติกขนาดสองลิตร , น้าตาลทรายแดง , ยีสต์ , ถ้วยตวง ,
กระดาษสีดา และ เทปกาว รวมถึงอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ เชน่ เทอร์โมมิเตอร์ , บีกเกอร์ และ
เครื่องชั่ง จากนั้นนาข้อมูลแสดงประสิทธิภาพของกบัดักยุง...รักษ์โลก โดยการนับจา นวนยุง(ตัว)
อธิบายในเชิงปริมาณเปรียบเทียบ(quantitative-comparation form)
สรุปผลกำรดำเนินกำร
จากการประเมินประสิทธิภาพของกับดักยุง...รักษ์โลก
หลังทดลองใช้ภายในบริเวณโรงเรียนเขาน้อยวิทยาคม ซึ่งประกอบด้วย 1)บริเวณบ้านพักครู(หญิง)
2)บริเวณบ้านพักครู(ชาย) และ 3)บริเวณอาคารฝึกงาน ระหวา่งวนัที่ 1 – 14 สิงหาคม พ.ศ.2555
โดยการนับจา นวนยุง(ตัว) สามารถสรุปผลได้ดังนี้
กบัดักยุง...รักษ์โลก ที่ทดลองใช้ภายในบริเวณโรงเรียนเขาน้อยวิทยาคมเป็นเวลา 2 สัปดาห์
(1 – 14 สิงหาคม พ.ศ.2555) มีประสิทธิภาพในการจับยุงลดลง หลังจากผา่นพ้นสัปดาห์ที่
1(ระหวา่งวนัที่ 1 – 7 สิงหาคม พ.ศ.2555) โดยพบวา่
กบัดักยุง...รักษ์โลกบริเวณบ้านพักครู(หญิง)มีจา นวนยุงที่จับได้ลดลงจากสัปดาห์ที่ 1 จา นวน 1 ตัว
บริเวณบ้านพักครู(ชาย) มีจา นวนยุงที่จับได้ลดลงจากสัปดาห์ที่ 1 จา นวน 11 ตัว และ
บริเวณอาคารฝึกงาน มีจา นวนยุงที่จับได้ลดลงจากสัปดาห์ที่ 1 จา นวน 7 ตัว
ข้อเสนอแนะ
1.การประยุกต์ใช้แหลง่วตัถุดิบน้าตาลกลูโคสในรูปแบบอื่นๆ เชน่ ข้าว , ผลไม้ฯลฯ
ทดแทนการใช้แหลง่วตัถุดิบจากน้าตาลทรายแดง
2.ควรมีการทดลองใช้กบัสถานที่ซึ่งมีลักษณะภูมิอากาศในรูปแบบตา่งๆ เชน่ อากาศแห้งแล้ง
หรือ มีความชุม่ชื้นต่า