Pr woj. malopolskie

1. Województwo małopolskie

3. PODZIAŁ ADMINISTRACYJNY Powiaty – 19 Miasta na prawach powiatu – 3 Gminy – 182 Miasta – 55 Wsie – 2 635 Województwo małopolskie, jako jedyne ma prawo do posiadania w swoim herbie, godła Państwa Polskiego, czyli białego orła w koronie, z głową zwróconą w lewą stronę, na czerwonym tle. Pozostaje więc tradycyjnie jego depozytariuszem . Stolicą województwa jest Kraków – dawna stolica Polski. Charakterystyczną cechą Małopolski jest zróżnicowany krajobraz i środowisko przyrodnicze. To właśnie dlatego, a także ze względu na bogactwo walorów dziedzictwa kultury, region jest jednym z najważniejszych w Polsce kierunków przyjazdów turystycznych .

4. Informacje ogólne: Powierzchnia 15 190 km ² powiatów 22 ( grodzkie, ziemskie), 182 gmin Stolica – Kraków ( 327 km ² , 756 267 mieszkańców, gęstość zaludnienia 2316,84 os./km² ) Ludność (stan na 30 marca 2007 r. ) - 3 274,6 tys. osób Gęstość zaludnienia - 216,5 mieszk./km² Bezrobotni zarejestrowani (styczeń 2007) - Stopa bezrobocia (maj 2007) - 9,2 % Przyrost naturalny – 9,2% (maj 2007) Przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw (maj 2007)- 2596 zł Średni stopień urbanizacji ( 49,47% ludności mieszka w miastach) Udział w PKB kraju: ok. 5,6 %

6. Woj. na tle Polski Na tle innych regionów

10. Powiązania z zagranicą Zagraniczne firmy zainwestowały w Małopolsce ponad 6 mld USD, czyli ponad 8 proc. wszystkich środków zaangażowanych w Polsce. Najwięcej zagranicznych pieniędzy przyciągnęły: przemysł, bankowość i handel. W województwie działa 2426 firm z udziałem kapitału zagranicznego, które zatrudniają łącznie ok. 76 tysięcy pracowników. Lista przedsięwzięć kapitału zagranicznego potwierdza dość dużą atrakcyjność regionu dla inwestorów wielu branż: od produkcji farmaceutyków (chorwacka Pliva) przez najnowocześniejszą poligrafię (2 drukarnie amerykańskiego RR Donnelley) po usługi finansowe (niemieckie: grupa HVB, Deutsche Bank i belgijski Fortis Bank). Od kilku lat inwestuje tu także koncern Motorola. Niektóre branże, jak projektowanie i produkcja części samochodowych, inwestorzy zagraniczni – koncerny Delphi i Valeo – stworzyli niemal od podstaw. W ostatnich latach sporo kapitału zagranicznego zaangażowano w branżę turystyczną, w tym głównie w budowę hoteli międzynarodowych sieci.

11. Walory komunikacyjne w regionie Małopolska położona jest na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych. Przez obszar województwa wiodą szlaki tranzytowe ze wschodu na zachód i z północy na południe: linie kolejowe i drogi krajowe. Na południu województwo sięga do granicy państwa. Kraków, stolica Małopolski, leży dokładnie na przecięciu 20 południka wschodniego i 50 równoleżnika północnego. Graniczy z województwem śląskim (od zachodu), świętokrzyskim (od północy), podkarpackim (od wschodu) oraz z Republiką Słowacką (od południa).

12. Samolot - Międzynarodowy Port Lotniczy Kraków-Balice posiada regularne połączenia z najważniejszymi miastami Europy, Ameryki Północnej i Izraelem. Trwa rozbudowa terminala pasażerskiego, co pozwoli wkrótce przyjąć 2 mln osób rocznie. Dynamicznie zwiększa się liczba odprawianych pasażerów i ładunków. Samochód - Autostrada A4 łączy region z Górnym Śląskiem, a wkrótce będzie można nią dojechać do granicy z Niemcami. Rozpocznie się też budowa autostrady w kierunku wschodnim. Trasa ta należy do ważniejszych na kontynencie - połączy bowiem Niemcy przez Polskę z Ukrainą. W ostatnich latach największym przedsięwzięciem było dokończenie południowej obwodnicy autostradowej Krakowa, dzięki czemu ruch tranzytowy wschód-zachód omija miasto. Pociąg - Małopolska ma bezpośrednie połączenia kolejowe ze wszystkimi większymi miastami w Polsce oraz połączenia międzynarodowe z: Wiedniem, Pragą, Berlinem, Dreznem, Frankfurtem nad Menem i Frankfurtem nad Odrą, Lipskiem, Bukaresztem, Bratysławą, Koszycami, Kijowem, Lwowem, Odessą i Budapesztem Przejście graniczne - Na południu Małopolska graniczy ze Słowacją, czynnie funkcjonuje tutaj 30 przejść granicznych różnego rodzaju: przejścia kolejowe, drogowe bez ograniczeń, drogowe z ograniczeniami, na których odprawy samochodów ciężarowych się nie odbywają, oraz punkty przekroczenia granicy na szlakach turystycznych – tylko dla pieszych

14. Jest to obszar bardzo zróżnicowany krajobrazowo. Na południu piętrzy się łańcuch Tatr, jedynych polskich gór typu alpejskiego. Beskidy to łagodne pasma gór fliszowych z pięknymi lasami, polami i utworzonymi w dolinach zalewami. Inny charakter mają wapienne Pieniny, a pieniński przełom Dunajca stanowi pomnik przyrody o światowym znaczeniu. Z zachodu na wschód obszar województwa przecina dolina największej polskiej rzeki - Wisły, będąca naturalną granicą między górami a niziną. Już za linią Wisły ciągnie się jeszcze jurajska Wyżyna Krakowsko-Częstochowska. Jej atrakcją są wapienne ostańce, wąwozy i jaskinie. Do najbardziej znanych należy słynna Maczuga Herkulesa - wapienny ostaniec w Pieskowej Skale i Dolina Prądnika koło Ojcowa. Na wyżynie tej znajduje się też jedyna w Europie, Pustynia Błędowska. Przyrodnicze walory województwa chroni 6 parków narodowych: Babiogórski, Gorczański, Magurski, Ojcowski, Pieniński i Tatrzański, oraz blisko 100 rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych. Naturalne zasoby i warunki klimatyczne wykorzystywane są w terapii rozmaitych schorzeń. Do najsłynniejszych uzdrowisk należą: Krynica, Muszyna i Piwniczna, Rabka - ośrodek uzdrowiskowy dla dzieci oraz Szczawnica z Krościenkiem. Wykorzystuje się tutaj lecznicze właściwości wód mineralnych. Źródła takie znajdują się także w Krakowie i pobliskich Swoszowicach. W ostatnich latach mikroklimat dwóch kopalń soli kamiennej: w Wieliczce i w Bochni, jest wykorzystywany do celów terapeutycznych. Działają tu podziemne sanatoria.

17. Cenny kompleks leśny Małopolski to Puszcza Niepołomicka – jedyny pozostały fragment olbrzymiego kompleksu rozciągającego się przed kilkuset laty na wschód od Krakowa. Do dzisiaj w Puszczy Niepołomickiej żyje stado żubrów. W Małopolsce jest kilka fragmentów lasu o charakterze pierwotnym, położonych w Pieninach, w Babiogórskim Parku Narodowym, Tatrach czy Beskidzie Sądeckim. Te lasy są schronieniem dla zagrożonych gatunków roślin i zwierząt; nie tylko tych, których nazwy znane są tylko fachowcom, ale także najsłynniejszych: szarotki alpejskiej, krokusa, a spośród zwierząt: orła przedniego, świstaka, kozicy. W małopolskich lasach można znaleźć grzyby takie jak rydze i borowiki, a także borówki i inne leśne owoce. W Małopolsce znajduje się pustynia – położona na zachód od Olkusza, rozciąga się między miejscowościami Klucze, Chechło i Błędów. Chociaż piaski Pustyni Błędowskiej potrafią w lecie nagrzewać się do temperatury 70°C to w sensie klimatycznym teren ten pustynią nie jest. Dlatego powiodły się podjęte w latach 50. i 60. XX w. próby obsadzania jej roślinnością. W efekcie każdy kto chce odwiedzić pustynię winien się spieszyć: jej obszar zmniejsza się z roku na rok i z niegdysiejszych 80 km² skurczył się do ok. 30 km².

18. Kultura Spośród około 50 tysięcy zespołów zabytkowych i obiektów nieruchomych znajdujących się na terenie województwa ponad 5 tysięcy najcenniejszych obiektów zostało wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków. Do największych atrakcji Małopolski należą zabytkowe drewniane kościoły i cerkwie oraz unikatowe w skali kraju zbiory sztuki i muzealia. Dziedzictwo Małopolski to także bogata kultura – rzemiosło, zwyczaje, tradycje, folklor, kuchnia oraz niepowtarzalny krajobraz. Dziedzictwo kulturowe Małopolski jest uznawane, rozpoznawane, kultywowane i pielęgnowane przez mieszkańców regionu. Stanowi jednocześnie mocny wyraz regionalnej tożsamości. Potrzeba ochrony rodzimego dziedzictwa wyzwala aktywność kuratorów i właścicieli obiektów zabytkowych; zarówno parafii, instytucji, organizacji pozarządowych, samorządów, jak i osób prywatnych. Dzięki temu wiele zabytkowych obiektów uzyskało nowy blask, przywrócona została ich artystyczna świetność, a sprawy ochrony dziedzictwa zdobyły nowych sojuszników.

19. Małopolska należy do regionów o największych zasobach historycznej architektury, ok. 55 tys. zespołów zabytkowych i obiektów, z czego rejestr zabytków obejmuje ponad 3 tys. (ok. 1100 w Krakowie i ok. 1900 w pozostałej części województwa)

20. Instytucje Kultury Województwa Małopolskiego instytucje kultury, dla których organizatorem jest Województwo Małopolskie: Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie Opera Krakowska Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie Krakowski Teatr Scena STU Teatr im. St. I. Witkiewicza w Zakopanem Małopolski Instytut Kultury w Krakowie Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora "Cricoteka" w Krakowie Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Muzeum Archeologiczne w Krakowie Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa "Nila" w Krakowie Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu Muzeum Okręgowe w Tarnowie Małopolskie Centrum Kultury "SOKÓŁ" w Nowym Sączu Małopolskie Biuro Wystaw Artystycznych w Nowym Sączu Galeria Sztuki "Dwór Karwacjanów" w Gorlicach Orawski Park Etnograficzny w Zubrzycy Górnej Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny i Zamek Lipowiec

21. Turystyka Małopolska należy do najchętniej odwiedzanych polskich regionów. W 2003 r. przyjechało tu niemal 8 milionów turystów, w tym milion z zagranicy (najwięcej z Niemiec, USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoch oraz Rosji i Ukrainy). Najważniejsze atrakcje turystyczne to: Kraków, Kopalnia Soli w Wieliczce, były obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, a także najwyższe polskie góry – Tatry i Zakopane, nazywane zimową stolicą Polski. Region to także cel turystyki pielgrzymkowej (sanktuaria w Kalwarii Zebrzydowskiej i Krakowie-Łagiewnikach, dom narodzin Jana Pawła II w Wadowicach) oraz leczniczej (9 miejscowości uzdrowiskowych w całym województwie). Powstają nowe szlaki (oznakowano 4 tys. km górskich szlaków turystyki pieszej i rowerowej), wiele stacji narciarskich i innych atrakcji zimowych, organizowane spływy (spływ Dunajcem).

22. Koncepcja i realizacja produktu turystycznego Pomysł szlaku turystycznego obejmującego wybrane obiekty architektury drewnianej zrodził się pod koniec lat 90-tych w istniejącej wówczas Krakowskiej Agencji Rozwoju Turystyki. Wraz z wprowadzeniem nowego podziału administracyjnego, samorządowe władze Województwa Małopolskiego podjęły temat wykreowania nowego produktu turystycznego. W związku z tym, w przyjętym w sierpniu 2000 r. dokumencie "Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego" zawarty został zapis dotyczący "przemysłu czasu wolnego". Tak szeroko rozumiane pojęcie turystyki obejmuje również tworzenie nowych produktów turystycznych, a tym ma być Szlak Architektury Drewnianej. Informacja ogólna 6 tras, łączna długość 1500 km, 237 zespołów architektonicznych od kaplic i kościołów, cerkwi, młynów po wiejskie chałupy i drewniane dwory, szlak dla zmotoryzowanych, zasięg: całe Województwo Małopolskie, połączenie z Województwami Podkarpackim i Śląskim,

24. Przemysł Województwo małopolskie jest jednym z najbardziej zróżnicowanych pod względem poziomu rozwoju gospodarczego regionów w Polsce. Dysponuje ono znaczącym w skali kraju potencjałem społeczno-gospodarczym. Wytwarza 7,4% PKB, co daje mu 4 miejsce w kraju. Mocna pozycja w gospodarce kraju wynika z dużego udziału w globalnej wartości produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa, odpowiednio 7% i 8%. Region jest szczególnie aktywny w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego 2 miejsce w kraju. Jednak w wielu gałęziach dominuje gospodarka tradycyjna – praco-, materiało- i kapitałochłonna o bardzo niskim poziomie konkurencyjności międzynarodowej. W województwie małopolskim występuje niska w porównaniu do średniej krajowej stopa bezrobocia – 9,9%. Mimo pozytywnych zmian i wzrostu znaczenia przemysłów rozwojowych, będących nośnikami postępu technologicznego i organizacyjnego, tj. kablowego, telekomunikacyjnego, komputerowego, farmaceutycznego, poligraficznego, materiałów budowlanych – których udział w produkcji przemysłowej regionu wynosi ok. 20% – nadal podstawę gospodarki stanowią tradycyjne gałęzie, w tym: hutnictwo, ciężka chemia, górnictwo, przemysł metalowy, tytoniowy, spożywczy. Trzy pierwsze, ze względu na ich malejący udział w rynku, określane są mianem przemysłów schyłkowych.

25. Największe zakłady przemysłowe województwa małopolskiego to: Mittal Steel Poland S.A. Oddział Kraków w Nowej Hucie Stalprodukt w Bochni (walcownia stali) Firma Chemiczna DWORY S.A. w Oświęcimiu Zakłady Azotowe w Tarnowie Fablok w Chrzanowie Newag w Nowym Sączu Zakłady przemysłu włókienniczego i maszynowego w Andrychowie Browar Okocim w Brzesku Can-pack w Brzesku Coca-Cola w Niepołomicach Tele-Fonika Kable w Krakowie i Myślenicach Maspex w Wadowicach Grupa Kęty w Kętach

28. Mniejszości narodowe i grupy etniczne Małopolskę zamieszkują przedstawiciele czterech mniejszości narodowych: Ormianie, Słowacy, Ukraińcy i Żydzi. Podczas narodowego spisu powszechnego ludności przeprowadzonego w 2002 r. wśród obywateli RP do poszczególnych mniejszości narodowych przynależność zadeklarowało*: Ormianie 262 osoby w tym w województwie małopolskim – 22 Słowacy 1710 osoby w tym w województwie małopolskim – 1572 Ukraińcy 27 172 osoby w tym w województwie małopolskim – 472 Żydzi 1055 osoby w tym w województwie małopolskim – 50 Małopolskę zamieszkują przedstawiciele 2 grup etnicznych: Łemkowie i Romowie. W Małopolsce zamieszkuje 1678 Romów, nieoficjalne wskazują liczbę oscylującą wokół pięciu tysięcy. Pierwsza wzmianka historyczna, którą można odnieść do Romów/Cyganów w Polsce pochodzi z 1401 r. i dotyczy mieszczanina Cigana zamieszkującego Podgórze koło Krakowa. Romowie w tym czasie przywędrowali do Polski z południa. Romowie w Polsce dzielą się, w zależności od stosunku do tradycji koczowniczych na grupę osiadłą – Karpaccy Romowie i grupy wędrowne. Karpaccy Romowie (nazwa nadana przez uczonych) nazwani zostali przez innych Górskim Cyganami – Begitka Roma, Bergare, Bergary. Z czasem sami tę nazwę przyjęli jako własną. Wśród wędrownych (od 1964 r. zaczęto ich osiedlać naciskami administracyjnymi) najliczniejszą grupę stanowią Polska Roma, przybyli do Polski z Zachodu Europy w XVI w. W początku II poł. XIX w. z terenów obecnej Rumunii przybyły grupy Kełderaszy (Kelderari, Kalderari – Kotlarze) oraz Lowarów (Koniarzy).