Dünyanın günlük hareketleri

1. 1 | S a y f a
İÇİNDEKİLER
DÜNYA’NIN HAREKETLERİ ................................................................................. 2
DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDA DÖNÜŞÜ (GÜNLÜK HAREKET) ............. 2
DÜNYANIN EKSENI ÇEVRESINDE DÖNÜŞÜNDEN DOĞAN HIZLAR ............... 2
1. AÇISAL HIZ VE SONUÇLARI (BOYLAMA BAĞLI) .................................. 2
2. ÇİZGİSEL HIZ VE SONUÇLARI ............................................................. 2
Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Dönüşünün Sonuçları ......................... 3

2. 2 | S a y f a
DÜNYA’NIN HAREKETLERİ
DÜNYANIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDA DÖNÜŞÜ (GÜNLÜK HAREKET)
Dünya’nın kendi ekseni etrafında tam bir devir yapmasına ‘Günlük Hareket’ denir.
Dünya, kendi ekseni etrafında batıdan doğuya doğru
döner. Bu dönüşünü 24 saatte tamamlar. Bir dönüşü
için geçen bu süreye bir gün denir. Dünya’nın kendi
ekseni etrafındaki hızı ekvatorda yaklaşık olarak
saatte 1670 km’dir. Bu hız kutuplara doğru azalır ve
kutup noktalarında 0 km olur. Dünya’nın hızının
hissedilmemesinin nedeni atmosferle birlikte
dönmesidir.
DÜNYANIN EKSENI ÇEVRESINDE DÖNÜŞÜNDEN DOĞAN
HIZLAR
1. AÇISAL HIZ VE SONUÇLARI (BOYLAMA BAĞLI)
Dairesel hareket yapan bir cismin birim zamanda taranan açıya açısal hız denir. Açısal hız, her
enleminde aynıdır. Açısal hız sonucunda yerel saat farkları oluşur. 24 saatte 3600 derece taranır. Bir
saatte 15°, 4 dakikada 1° dir. Bundan dolayı bir boylam üzerindeki bütün noktalarda yerel saat
aynıdır.
2. ÇİZGİSEL HIZ VE SONUÇLARI
Cisimlerin birim zamanda aldığı yola çizgisel hız denir. Dünya’nın çizgisel hızı her enlemde
aynı değildir. Hızın en yüksek olduğu yer Ekvatordur ve saatte 1670 km’dir. Bu hız kutuplara doğru
azalır ve kutup noktalarında 0 km olur. Bunun sonucunda; Güneşin doğuş ve batış süresi kutuplara
doğru uzar. Yani alacakaranlık kuşağı kutuplara yakın yerlerde daha uzun süre devam eder.

3. 3 | S a y f a
Çizgisel hızın farklı olmasına bağlı olarak Ekvator ve çevresinde güneş hızlı doğar ve hızlı
batar. Kutuplara doğru gittikçe güneşin doğuş batış süresi uzar. Çizgisel hızın farklı olması yer
çekimini de etkiler. Ekvatorda çizgisel hız ve savrulma fazla olduğu için yer çekimi az, kutuplara doğru
ise çizgisel hız ve savrulma azaldığı için yer çekimi artar.
Eğer çizgisel hız iki kat artsaydı bir gün 12 saat olurdu, böylece iki meridyen arası yerel saat
farkı 2 dakika olurdu. Çizgisel hız iki kat azalsaydı bir gün 48 saat olurdu, böylece iki meridyen arası
yerel saat farkı 8 dakika olurdu.
Dünya’nın yuvarlak olmasından dolayı güneşe bakan yüzü aydınlık, diğer yüzü karanlıkta
kalır. Dünya’nın dönmesiyle gece ve gündüz birbirini izler. Ancak yer ekseninin yörünge düzlemine
dik olmamasından dolayı gece gündüz süreleri yıl içerisinde değişir.
Dünya’nın aydınlık ve karanlık kısımlarını birbirinden ayıran sınıra aydınlanma çemberi denir.
Dünya’nın batıdan doğuya doğru dönmesi, güneşin doğu-dan doğmasına ve batıdan batmasına
neden olur. Buna bağlı olarak da ana yönler oluşur.
DÜNYA’NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ DÖNÜŞÜNÜN SONUÇLARI
o Gece ve gündüz birbirini takip eder.

4. 4 | S a y f a
o Güneş ışınlarının günlük geliş açıları
değişir.
o Günlük sıcaklık farkları meydana gelir. Bunun sonucunda;
 Fiziksel çözülme oluşur. (Kurak ve yarı kurak bölgelerde taşlarda )
 Günlük basınç farkları oluşur.
 Meltem rüzgârları
oluşur.
 Yönler belirlenir.
 Fotosentez
meydana gelir.
o Merkez kaç kuvveti meydana gelir. Bunun sonucunda;
 Sürekli rüzgârların (Alize, Batı, Kutup) yönlerinde sapmalar meydana gelir.
 Okyanus akıntıları (Gulf -
stream, Labrador, vs.) halkalar oluşturur ve
yönlerinde sapmalar olur.
o Yerel saat farkları meydana gelir.
o Güneş doğuda erken doğar, batar ve batıda geç doğar, batar.
o 30 ve 60 enlemleri civarında dinamik basınç merkezleri oluşur.

5. 5 | S a y f a
o Cisimlerin gün içindeki gölge
uzunlukları değişir.