1. Лекц8
Хичээлийн агуулга
Хөрсний элэгдэл
Хөрсний элэгдлийн шалтгаан
Элэгдэлээс хамгаалах хүчин зүйлүүд
ХӨРСИЙГ ЭЛЭГДЭЛ ЭВДЭРЛЭЭС
ХАМГААЛАХ

2. ХӨРСНИЙ ЭЛЭГДЛИЙН ТҮҮХ




Хурдацтай элэгдэл нь хөдөө аж ахуйтай чацуу гэж хэлж болно.
Ийм элэгдэл эртний Месопотам, Грек, Ром, Ойрхи Дорнодын бусад
бүсүүдийн эртний соѐл иргэншлийн үеэс эхтэй.
Хэд хэдэн сурах бичигт газрын доройтол, түүний эртний
иргэншүүдийн мөнөхөлд нөлөөлж байсан талаар дурдсан байдаг.
Эдгаарийн нэг нь Америкт “Хөрс хамгааллын эцэг” хамаан
алдаршсан Хью Хаммонд Беннэтт сурах бичигтээ хөрсний
элэгдэлийн түүх, үр дагварын талаар дэлгэрэнгүй өгүүлсэн байдаг.

4. ХӨРСНИЙ ЭЛЭГДЭЛ





Хөрсний элэгдэл нь ердийн буюу
геологийн, эсвэл хурдацтай гэсэн
2 үндсэн төрөл байдаг.
Геологийн элэгдэл нь хөрс үүсэн
тогтох байгалийн үйл явцын хэсэг
бөгөөд бүх газар нутагт маш бага
хурдтай явагддаг өгөршилийн
энгийн үйл явц юм.
Энэ нь хүний үйл ажиллагаанаас
үл хамааран геологын
насжилтаар хэмжигдэнэ.
Хад чулуу өгөршин элэгдэх
замаар хөрс үүсэх нь удаан
боловч тасралтгүй үргэлжиж
байдаг геологийн элэгдэлийн үр
дүн юм.
Удаан хугцааны ийм элэгдэл нь
хөрс бүрэлдэн тогтох маш чухал
үүрэгтэй байдаг





Элэгдэлийн зэрэг нь тодорхой
босго утгыг давсан тохиолдолд
улам эрчимждэг нь ноцтой асуудал
болох ба үүнийг хурдацтай элгэдэл
гэж үзнэ.
Ийм төрлийн элэгдэл нь ой модыг
хамтгайруулан огтлох, ойг огтлон
шатааж тариаланд шилжүүлэх.
Газрыг эрчимтэй элдэншүүлэх
Зохицуулалтын даац хэтрүүлэн
мал бэлчээх
Биомоссыг шатаах зэрэг хүний
зохисгүй үйл ажиллагаанаас болж
үүсдэг.

5. ХӨРСИЙГ ДОРОЙТУУЛАГЧ 2 ҮНДСЭН ХҮЧИН ЗҮЙЛ БАЙДАГ.
УС БА САЛХИАР ҮҮСЭХ ЭЛЭГДЭЛ ЮМ.





Усаар үүсэх элгэдэл
Дэлхийн хэмжээнд 1,100 сая
га буюу доройтсон нийт газар
нутгийн 56% нь усны
нөлөөгөөр элэгдээд байна.
Дэлхийн хэмжээнд ус нь
хөрсийг хамгийн хүчтэй эвддаг
байна.
Хөрс усаар элгэдэх нь цалгиа,
ан цавын, жалга судгийн, усны
хөвөө, эргийн элэгдэл
байдлаар илэрдэг.




Салхиар үүсэх элэгдэл
Салхиар элэгдэх нь хуурай
болон хагас хуурай бүсэд өргөн
тархсан байдаг.
Хүний үйл ажиллагаа,
тухайлбал ой мод огтлох, хөрс
эрчимтэй элдэншүүлэх зэрэг нь
салхиар үүсэх элэгдэл
эрчимжих нөхцөл бүрдэнэ.
Салхиар үүсэх элэгдлийн эрчим
нь хуурай-хагас хуурай-гандуучийглэг бүс гэсэн дараалаотай
байдаг.

7. ХӨРСИЙГ ДОРОЙТУУЛАГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛ





Хөрсний элэгдлийн шалтгаан
Ой модыг хатгайруулан огтлох
Бэлчээрийн даац хэтрүүлэх
Тариалангийн хөрсний зохисгүй менежмент
Энэ хүчин зүйлүүдийн талаар ярилцах.