10. Yurtdışında Arama Vizyonu
TPAO’nun gerçekleştirdiği yurtdışı ortaklıkları
TPAO’nun yurtdışı üretimi yurtiçi üretimine denk gelmiştir -2005.
TPAO petrol üretiminin yarısından çoğu Azerbaycan ve
Kazakistan’daki sahalardan sağlanmaktadır- 75 bin varil/gün.
12. Orta Asya
Kazakistan
Aktau Bölgesi
Azerbaycan
ACG (Azeri-Çıralı-
Güneşli) Projesi Şah Deniz Projesi
Şah Deniz Projesi -
Güney Hazar
Alov Deniz Projesi -
Güney Hazar Denizi
13. Kuzey Afrika ve
Ortadoğu
Bölgesi
Libya
Iran
Güney Pars sahası
Irak
Badra Petrol Sahası
Missan Petrol Sahası
Siba Gaz Sahası
Mansuriya Gaz Sahası
14. Enerji Arama Mühendisliği: Jeofizik
Yurtdışı Aramacılıkta Markalaşma
Enerji Arama Bölümleriyle işbirliği
Sakarya Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü 26 Eylül 2012 - Sakarya Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği
2005-2030 döneminde toplam enerji tüketiminde %62’lik bir artış beklendiği Şekil ’de görülmektedir. Bu ise dünya enerji tüketiminde ortalama yıllık artış olarak %2’ye, elektrik üretiminde ortalama yıllık artış olarak %2.7’ye ve GSMH’da (Gayri Safi Milli Hasıla) ortalama yıllık artış olarak %3.8’e karşı gelmektedir. Dünyada elektrik tüketiminde en hızlı artışın beklendiği Çin için %4.7’lik ve Hindistan için %4.8’lik ortalama yıllık artış beklenmektedir. Eğer düşük ekonomik büyüme gerçekleşirse ortalama yıllık artış dünya enerji tüketiminde %1.5 ve dünya elektrik tüketiminde %2.0 olarak tahmin edilmekte iken yüksek ekonomik büyüme gerçekleşirse ortalama yıllık artış dünya enerji tüketiminde %2.6 ve dünya elektrik üretiminde %3.3 olarak öngörülmektedir. (Kaynak: Turkiye’nin Enerji Vizyonu Raporu, 2007)
Courtesy of Peter Malin
Flaw:değişken
TPAO, 1990’lı yılların başından itibaren yurtdışındaki faaliyetleriyle özellikle bölgenin önemli oyuncularından biri haline gelmiştir. TPAO; ülkemizin arz güvenliğinin temini için yurtdışında, özellikle Hazar Bölgesi (Azerbaycan, Kazakistan), Kuzey Afrika (Libya) ve Irak’da aktif faaliyet ve yatırımlarını sürdürmenin yanısıra, zengin hidrokarbon rezervlerine sahip, Güney Amerika, Rusya ve Ortadoğu’da yoğun iş geliştirme faaliyetlerinde bulunmaktadır. Hazar Bölgesi'nde, ortağı bulunduğumuz konsorsiyumlar vasıtasıyla Azerbaycan’da; Azeri-Çıralı-Güneşli (ACG) ve Şah Deniz olmak üzere 2 büyük önemli projedeki petrol üretim ve geliştirme çalışmaları sürdürülmekte, ayrıca Kazakistan’daki sahalarımızdan petrol üretim faaliyetlerine devam edilmektedir. Libya’da yürütülen arama projeleri kapsamında Murzuq basenindeki 147/3-4 ruhsatında 2009 yılında kazılan ilk kuyuda yapılan petrol keşfi ile Libya’da petrol üretimine başlamaya yönelik ciddi bir adım atılmıştır. Petrol potansiyeli yüksek olan bu ruhsatta, kazılan toplam 11 arama kuyusundan 7’si petrol keşfi ile sonuçlanmıştır. Bu keşifler, son yıllarda Libya’da yapılan önemli keşifler arasında ilk sırada yer almaktadır. Diğer taraftan, TPAO,1994 yılından itibaren Irak’ta hidrokarbon arama ve üretim yatırımlarına girmek için Petrol Bakanlığı ile yakın temaslarını devam ettirmektedir. TPAO, 2009 yılında Irak Bağdat’ta ofis açan ilk yabancı petrol şirketi olma unvanını elde etmiştir. TPAO 2009 yılında Irak Petrol Bakanlığı yetkilileri (PCLD) tarafından açıklanan 1. ve 2. Petrol Ruhsat İhalesinde Missan ve Barda Sahalarının geliştirilmesi için işletme hakkı kazanması başarısına ek olarak, TPAO 2010 yılında PCLD tarafından düzenlenen 3. Ruhsat ihalesinde Siba ve Mansuriya Sahalarının 20 yıllık işletme hakkını kazanmıştır. TPAO, 5 Haziran 2011 tarihinde Irak'ta Mansuriya ve Siba sahaları için Geliştirme ve Üretim Servis Anlaşması imzalamıştır. Ayrıca, bağlı kuruluşumuz TPIC vasıtasıyla Kolombiya’da Gonzalez ve Maria Conchita bloklarında arama ve sondaj çalışmalarına devam edilmektedir. Kaynak: http://www.tpao.gov.tr/tp2/sub_tr/sub_icerik.aspx?id=30
Rus, Fransız ve İtalyan'ın dev firmalarının yarıştığı Irak'taki doğalgaz ihalesini Türkiye kazandı... Irak'ın üç doğalgaz sahasının geliştirilmesi için açtığı ihaleden ikisini konsorsiyum ortaklarıyla birlikte Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) kazandı. TPAO'nun doğalgaz çıkaracağı Basra vilayetindeki sahanın kanıtlanmış rezervi 43 milyar, Mansuriye'ninki ise 128 milyar metreküp. Türk şirketi ihalede Rus, Fransız ve İtalyan'ın dev firmalarıyla yarıştı. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), içinde yer aldığı konsorsiyumlarla birlikte Irak'ta iki doğalgaz sahasının işletme ihalesini kazandı. Irak Petrol Bakanlığı dün, kanıtlanmış rezervleri 314 milyar metreküp olan Irak'ın batısında yer alan El Enbar ilindeki Akkas doğalgaz sahası, Diyale ilindeki Mansuriye sahası ile Basra'daki Siba sahasının geliştirilerek doğalgaz çıkarılması için ihale düzenledi. İhale sonucu TPAO, Kuveyt Energy Company ile oluşturduğu konsorsiyumla Irak'ın Basra vilayetindeki Siba doğalgaz sahası geliştirilmesi işini aldı. TPAO ve Kuveyt Energy Company konsorsiyumunun verdiği teklifte, 1 varil petrole denkgelecek doğalgazın çıkarma ücreti 7,5 dolar olarak belirlendi. Konsorsiyum 42 milyar 857 milyon metreküp rezerve sahip Siba sahasında 9 yıl boyunca günlük 2 milyon 857 bin metreküp doğalgaz çıkaracak. Siba doğalgaz sahası ihalesini kazanan konsorsiyumda TPAO yüzde 40, Kuveyt Energy Company ise yüzde 60 hisseye sahip. MANSURİYE'DE BÜYÜK ORTAK TPAO Bir diğer saha olan Irak'ın kuzeydoğusundaki Diyale vilayetinde bulunan Mansuriye doğalgaz sahasının işletmesini de TPAO, Kuveytli Kuveyt Energy Company ve Güney Koreli Korea Gas ile oluşturduğu ve lideri olduğu konsorsiyum adına aldı. Konsorsiyum, 128 milyar metreküplük doğalgaz rezervine sahip Mansuriye doğalgaz sahasında 13 yıl boyunca günlük 6 milyon 428 bin metreküp doğalgaz çıkaracak. Sahaya 2,5 milyar dolar yatırım taahhüdünde bulunan konsorsiyumun 1 varil petrole denk gelen doğalgaz çıkarma ücreti 7 dolar. Bu sahadaki konsorsiyumda TPAO'nun yüzde 50, Kuveyt Energy Company'nin yüzde 30 ve Güney Koreli Korea Gas'ın yüzde 20 hissesi bulunuyor. İhalede konuşan Irak Petrol Bakanı Hüseyin Şehristani, ihaleye çıktıkları 3 sahanın toplam rezervinin 314 milyar metreküp olduğunu belirterek, "Şirketlerle imzalanacak protokollerin tatbik edilmesinin önünde engel teşkil eden yetkilileri cezalandıracağız. Bu protokoller en az 20 yıl geçerli olacak." dedi. TPAO Genel Müdürü Mehmet Uysal, "Irak'ta kazandığımız sahalarda ortaklarımızla hızlı bir şekilde yatırıma başlayıp doğalgaz üretim aşamasına geleceğiz. Bundan sonra açılacak petrol-doğalgaz ihalelerine de gireceğiz." dedi. TPAO'nun yıldızı dünyada parlıyor Türkiye Cumhuriyeti'ne ait kamu şirketi TPAO'nun 2007 yılından itibaren yurtdışında yaptığı üretimler, yurtiçi üretimi geçti. Yurtiçinde üretilen 26 gravite, akışkanlığı düşük ağır petroller asfalt yapımında kullanılıyor . TPAO'nun asıl üretimi ve geliri yurtdışından geliyor. TPAO 2009 yılında, Irak-Bağdat ofisini açarak Bağdat'ta ofis açan ilk yabancı petrol şirketi olma unvanına sahip. Irak Petrol Bakanlığı'nca açılan 2. Tur Ruhsat İhalesi'nde TPAO'nun yüzde 10 hisseye sahip olduğu konsorsiyum, Badra sahası geliştirme ihalesini kazanmıştı. TPAO, Azerbaycan'da ise 3 adet petrol ve doğalgaz arama, geliştirme ve üretim projesine ortak. Şirket, Azeri Çıralı Güneşli sahasında yüzde 6,75, Şah Deniz sahasında yüzde 9 ve Alov projesinde yüzde 10'luk paya sahip. Çıralı Güneşli'de 2009'da ortalama günlük üretim 800 bin varili buldu. Bu sahadan 2009'da 298 milyon varil (TPAO hissesi 6,3 milyon varil) ham petrol üretildi. TPAO, Kazakistan'da ise KazakTürkMunay (KTM) şirketiyle faaliyette. KTM'de TPAO yüzde 49, KazMunayGaz ise yüzde 51 paya sahip. 2009 yılında KTM Aktau'da 1.730 varil/gün, Aktöbe'de 2.820 varil/gün olmak üzere toplam 4.550 varil/gün (TPAO payı 2.458 varil/ gün) petrol üretti.
TPAO’nun, Kazakistan’daki faaliyetleri, ortak şirketi KazakTürkMunay (KTM) Ltd. tarafından yürütülmekte olup, KTM Ltd.’de TPAO %49, KazMunayGaz ise % 51 hisse ile yer almaktadır. KTM Ltd, Batı Kazakistan’daki Aktau Bölgesinde 1, Aktöbe Bölgesinde ise 2 ruhsat sahasına sahiptir. Bu üç ruhsatta yer alan toplam 7 sahada arama ve üretim faaliyetleri devam etmektedir. Kazakistan’da 1993 yılından itibaren faaliyet gösteren TPAO, yüksek rezervleri ile ilgi odağı olan bu ülkedeki portföyünü büyütme konusunda kararlılığını sürdürmektedir. 2010 yılında KTM Ltd’nin hampetrol üretimi 1,71 milyon varil, 2010 yılı sonu itibariyle kümülatif hampetrol üretimi 25,07 milyon varil, hampetrol rezervi ise 30,7 milyon varil olmuştur. Azerbaycan TPAO, Azerbaycan’da 3 adet arama, geliştirme ve üretim projesine ortaktır. Bunlar, ACG (AzeriÇıralı-Güneşli) Projesi (%6,75), Şah Deniz Projesi (%9) ve Alov Projesi (%10)’dir. Ayrıca, Ortaklığımız, Bakü-Tiflis-Ceyhan Ana İhraç Hampetrol Boru Hattı Projesini yapıp işleten BTC Co.’da %6,53, Şah Deniz gazını Gürcistan-Türkiye sınırına taşıyan Güney Kafkasya Doğal Gaz Boru Hattı Projesinde ise %9 hisseyle yer almaktadır. ACG (Azeri-Çıralı-Güneşli) Projesi Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi (SOCAR) ile yabancı şirketlerin oluşturduğu konsorsiyum arasında ACG Projesine ilişkin olarak “Ortak Geliştirme ve Üretim Paylaşımı Anlaşması” 1994 yılında Bakü’de imzalanmıştır. Üretilebilir rezervi 5,56 milyar varil olan ve projenin başlangıcından 2010 yılı sonuna kadar 1,64 milyar varil hampetrol üretilen projede, 2010 yılında 301,3 milyon varil (TPAO hissesi 825 varil/gün) hampetrol üretilmiştir. ACG Projesi safhalar halinde geliştirilmiştir. İlk petrol Çıralı Sahasından Erken Üretim Projesi kapsamında Kasım 1997’de üretilmeye başlanmıştır. Faz-1 (Merkezi Azeri Sahasının Geliştirilmesi) Şubat 2005’de üretime alınmıştır. Faz-2 (Batı Azeri ve Doğu Azeri Sahalarının Geliştirilmesi) üretimine Ocak 2006 (Batı Azeri) ve Ekim 2006 (Doğu Azeri) tarihlerinde başlanmıştır. Faz-3 (Derin Su Güneşli Sahasının Geliştirilmesi) Projesinde ise Nisan 2008 tarihinde üretime geçilmiştir. Çıralı ve Derin Su Güneşli Sahaları arasında yer alan ve mevcut platformlarca sağılamayan alandaki petrolü üretmek amaçlı Çıralı Petrol Projesinin (COP) detay mühendislik ve dizayn çalışmaları 2010 yılında tamamlanmış olup, saha geliştirme ve inşaat kararı 2010 yılı Mart ayında alınmıştır. Alov Projesi Güney Hazar Denizi’nin orta kesiminde yer alan 385 milyar m³ doğal gaz, 5 milyar varil petrol rezervine sahip Alov Arama Projesi; Sharg, Alov ve Araz adlı 3 ayrı prospektten oluşmaktadır. 1998 yılında, Arama, Geliştirme ve Üretim Paylaşımı Anlaşması imzalanan projeye Ortaklığımız, 29 Temmuz 1998 tarihinde imzaladığı “Katılım Anlaşması” ile dahil olmuştur. Üç yıllık arama süresi olan bu projede 1.400 km² 3B sismik etüd yapılmış olup, proje mükellefiyeti olan 3 arama kuyusundan ilkinin kazılması için Hazar Denizi’nin statüsünün belirlenmesi beklenmektedir. Şah Deniz Projesi Şah Deniz yapısı, Güney Hazar’da Bakü’nün 70 km. güneydoğusu ve Azeri-Çıralı-Güneşli Sahasının 70 km. güneybatısında yer almaktadır. Ruhsat bölgesi yaklaşık 860 km²’lik bir alanı kapsamaktadır. 2001 yılında projenin arama ve uzatma-arama dönemi mükellefiyetleri tamamlanmış olup, “Ticari Doğal Gaz ve Kondensat Keşfi” ilanı yapılmıştır. 625 milyar m³ doğal gaz ile 750 milyon varil kondensat rezervine sahip olan projede, keşfedilen doğal gaz için Aşama-1 kapsamında BOTAŞ-SOCAR arasında Alım-Satım Anlaşması ile Türkiye-Gürcistan ve Türkiye-Azerbaycan arasında ise Hükümetlerarası Anlaşmalar imzalanmıştır. Satış anlaşması yılda 6,6 milyar m³ doğal gazın 15 yıl boyunca Türkiye’ye ulaştırılmasını kapsamaktadır. Ayrıca, projede; Azerbaycan’a, Gürcistan’a ve yakıt gazı olarak da BTC Projesine gaz satılmaktadır. Toplam plato satışı Aşama-1 için yılda 8,6 milyar m³ olarak planlanmıştır. Şah Deniz Aşama-1’de, Saha Geliştirme ve İnşaat Kararı ile 2003 yılında inşaat dönemine girilmiştir. Sürekli ticari üretime 7 Mart 2007 tarihinde geçilmiş olup, halen üretim faaliyetleri sürdürülmektedir. Projeden 2010 yılında 6,9 milyar m³ doğal gaz ile 14,7 milyon varil kondensat üretilmiş olup, 2010 yılı sonu itibariyle kümülatif olarak 23,6 milyar m³ doğal gaz ve 49,8 milyon varil kondensat üretimine ulaşılmıştır. Aşama-2 için ise 2013 yılında inşaat kararının alınması ve 2017 yılında ilk gaz tesliminin gerçekleştirilmesi öngörülmektedir.
