1. ХЭЛ ЗҮЙ VII
1. Индекс: ES371
2. Кредит:
2
3. Судлах улирал: VII /намар/
4. Өмнө нь үзсэн байх хичээл : Хэл зүй VI
5. Дараа нь үзэх хичээл : Хэл зүй VIII
6. Мэргэжил: Англи хэлний багш
7. Зорилго: “Хэл зүй VII ” хичээлийн зорилго нь суралцагсдад англи хэлийг сурахад нэн
түрүүнд хөгжүүлбэл зохих ярих, бичих, сонсох, унших гэсэн 4 үндсэн чадварыг ахисан
дээд шатны түвшинд эзэмшүүлэхэд уг хичээлийн зорилго оршино.
Зорилт:
Англи хэлний дүрмийн ахисан дээд шатны түвшний мэдлэгээ амьдрал практик дээр
зөв хэрэглэх, харилцан ярианы чадварт суралцах
Ахисан дээд шатны үг хэллэг, хэлц өвөрмөц хэллэг зэргийг өдөр тутмын ярианд
ашиглан өөрийн санаа бодлоо бусдад цэгцтэй илэрхийлэх дадал суулгах
Дадлагын хичээлийн явцад сонсох, ярих, унших, бичих чадварыг хөгжүүлэх,
Хичээлийн хэлбэр : Дадлага
Ноогдох цаг : 64цаг
8. Сэдвийн дэлгэрэнгүй агуулга:
Оюутан энэхүү хичээлээр дамжуулан дараах сэдвийн хүрээнд англи хэлээр зөв ярих,
сонсох, унших, бичих чадварт суралцана.
Дадлагын хичээлийн сэдвийн модул :
1. Getting the message across.
2. Happiest days of your life.
3. Extra! Extra !
4. Planes, Trains and Automobiles
5. The science of life
I Модул 1 “Getting the message across” - сэдвээр - Утсаар ярих, болгоомжтой байдалыг
сануулах болон асуух, шинэ мэдээ мэдээллийг танилцуулах, ямар нэгэн гэнэтийн зүйлийг
илэрхийлэх, тусгах, үнэлгээ өгөх болон өвөрмөц зүйлийг санал болгохтой холбоотой үг
хэллэг, хэлц үг, “ act, break” зэрэг үгстэй өвөрмөц хэллэг , хэлц үйл үгийг сурч эдгээр
сэдвийн хүрээнд текстыг уншиж ойлгох , сонсох, эссэ зохион бичлэг хийх мөн харицан
ярилцах чадварт суралцана.
II Модул 2 “Happiest days of your life” сэдвээр – суралцах болон боловсролын
талаар хэлэлцүүлэг маргаан, санал зөвөлгөөн хийх, ганцаараа бие даан илтгэл тавих
болон ямар нэгэн сэдвийн талаар хэлэлцэхтэй холбоотой үг хэллэг “call, come” зэрэг
үгстэй өвөрмөц хэлцүүд , хэлц үйл үгсийг сурч эдгээр сэдвийн хүрээнд текстыг уншиж
ойлгох, сонсох, эссэ зохион бичлэг хийх мөн харилцан ярилцах чадварт суралцана.
III Модул 3 “Extra! Extra !” сэдвээр – Мэдээ сонин сэтгүүл зар сурталчилгаа болон
интернэттэй холбоотой асуудлаар зөвөлгөө өгөх үнэлэх болон ямар нэгэн шийдвэрийг
эсэргүүцэхтэй холбоотой үгс мөн “do, drive” зэрэг үгстэй өвөрмөц хэлцүүд, хэлц үйл
үгсийг сурч эдгээр сэдвийн хүрээнд текстыг уншиж ойлгох, сонсох, эссэ зохион бичлэг
хийх мөн харилцан ярилцах чадварт суралцана.
IV Модул 4 “ Planes, Trains and Automobiles”сэдвээр - Аялал, тээвэр болон амралт
зугаалгатай холбоотой үгс мөн “get, fall” зэрэг үгстэй өвөрмөц хэлцүүд, хэлц үйл үгсийг
сурч эдгээр сэдвийн хүрээнд текстыг уншиж ойлгох, сонсох, эссэ зохион бичлэг хийх мөн
харилцан ярилцах чадварт суралцана.

2. V Модул 5 “The science of life” сэдвээр – эм, эмчлэх анагаах, шинжлэх ухаан болон
эрүүл мэндийн талаар шинэ содон мэдээллийг санал болгох, үнэлэх, харьцуулах, мөн
эмчтэй уулзахаар цаг авах болон түүнийг цуцлахтай холбоотой үгс мөн “Hold, Keep”
зэрэг үгстэй өвөрмөц хэлцүүд, хэлц үйл үгсийг сурч эдгээр сэдвийн хүрээнд текстыг
уншиж ойлгох, сонсох, эссэ зохион бичлэг хийх мөн харилцан ярилцах чадварт
суралцана.
9. Бие даалтаар гүйцэтгэх ажил :
Оюутан доорх сэдвээр бие даалтын ажил хийж багшид шалгуулна.
1. “How does mass media influence on people‟s life? “ - сэдвээр эссэ зохион бичлэг хийж
IV долоо хоногт багшид шалгуулж 5 оноогоор тооцуулна.
2. “Mongolian national holiday Tsagaan Sar“ - сэдвээр VIII долоо хоногт эссэ бичиж,
багшид шалгуулж 10 оноогоор тооцуулна.
3. “Mongolian fine arts and music” - сэдвээр XII долоо хоногт эссэ бичиж багшид
шалгуулж 10 оноогоор тооцуулна.
4. “Personality /to be honesty, to be polite ” - сэдвээр XV долоо хоногт илтгэл реферат
бичиж, багшид шалгуулж 10 оноогоор тооцуулна.
10. Эзэмшвэл зохих :
I - сэдвээр эзэмшвэл зохих
Мэдлэг: - Англи хэлний хэл зүйн дүрэм болох Modal verb буюу баймж үйл үгстэй
холбоотой зайлшгүй мэдэх дүрмийн мэдлэг эзэмшүүлнэ.
Чадвар: - Утсаар ярих, болгоомжтой байдалыг сануулах болон асуух, шинэ мэдээ
мэдээллийг танилцуулах, ямар нэгэн гэнэтийн зүйлийг илэрхийлэх, тусгах, үнэлгээ өгөх
болон өвөрмөц зүйлийг санал болгохтой холбоотой үг хэллэг, хэлц үг, “ act, break” зэрэг
үгстэй өвөрмөц хэллэг , хэлц үйл үгийг сурч эдгээр сэдвийн хүрээнд англи хэл дээрх
текст болон харилцан яриаг сонсож ойлгох чадвар олгоно.
Дадал: - Ахисан дээд шатны түвшинд дээрх сэдвийн хүрээнд сурсан үгс, өвөрмөц хэлц
болон хэлц үйл үгсийг ашиглан өөрийн санаа бодлыг англиар цэвэр дуудлагатайгаар
харилцан ярилцах дадал суулгана.
II - сэдвээр эзэмшвэл зохих
Мэдлэг: - Англи хэлний “conditionals” буюу нөхцөлт өгүүлбэрийн дүрмийн мэдлэг
эзэмшүүлнэ.
Чадвар: - суралцах болон боловсролын талаар хэлэлцүүлэг маргаан, санал зөвөлгөөн
хийх, ганцаараа бие даан илтгэл тавих болон ямар нэгэн сэдвийн талаар хэлэлцэхтэй
холбоотой үг хэллэг “call, come” зэрэг үгстэй өвөрмөц хэлцүүд , хэлц үйл үгсийг сурч
эдгээр сэдвийн хүрээнд харилцан яриа болон текстыг сонсож ойлгох чадвар олгоно.
Дадал: - Ахисан дээд шатны түвшинд дээрх сэдвийн хүрээнд сурсан үгс, өвөрмөц хэлц
болон хэлц үйл үгсийг ашиглан өөрийн санаа бодлыг англиар цэвэр дуудлагатайгаар
харилцан ярилцах дадал суулгана.
III сэдвээр эзэмшвэл зохих
Мэдлэг: - Англи хэлний Passive voice буюу бусдаар үйлдүүлэх хэв болон Causative verb
буюу шалтгаан заасан үйл үгс зэрэг дүрмийн мэдлэг эзэмшүүлнэ.
Чадвар: - Мэдээ сонин сэтгүүл зар сурталчилгаа болон интернэттэй холбоотой асуудлаар
зөвөлгөө өгөх үнэлэх болон ямар нэгэн шийдвэрийг эсэргүүцэхтэй холбоотой үгс мөн
“do, drive” зэрэг үгстэй өвөрмөц хэлцүүд, хэлц үйл үгсийг сурч эдгээр сэдвийн хүрээнд
текстыг сонсож ойлгох чадвар олгоно.

3. Дадал: - Ахисан дээд шатны түвшинд дээрх сэдвийн хүрээнд сурсан үгс, өвөрмөц хэлц
болон хэлц үйл үгсийг ашиглан өөрийн санаа бодлыг англиар цэвэр дуудлагатайгаар
харилцан ярилцах дадал суулгана.
IV – сэдвээр эзэмшвэл зохих
Мэдлэг: - Үлгэр туульст гардаг тухайн үеийн цаг заасан илэрхийллүүд болон утга
гуйвуулахтай холбоотой дүрмийн мэдлэг эзэмшүүлнэ.
Чадвар: - Аялал, тээвэр болон амралт зугаалгатай холбоотой үгс мөн “get, fall” зэрэг
үгстэй өвөрмөц хэлцүүд, хэлц үйл үгсийг сурч эдгээр сэдвийн хүрээнд харилцан яриа
болон текстыг сонсож ойлгох чадвар олгоно.
Дадал: - Ахисан дээд шатны түвшинд дээрх сэдвийн хүрээнд сурсан үгс болон өвөрмөц
хэлц болон хэлц үйл үгсийг ашиглан өөрийн санаа бодлыг англиар цэвэр дуудлагатайгаар
харилцан ярилцах дадал суулгана.
V – сэдвээр эзэмшвэл зохих
Мэдлэг: - Англи хэлний хэл зүйн дүрэм болох Reported speech буюу дам яриатай
холбоотой зайлшгүй мэдэх дүрмийн мэдлэг эзэмшүүлнэ.
Чадвар: - эм, эмчлэх анагаах, шинжлэх ухаан болон эрүүл мэндийн талаар шинэ содон
мэдээллийг санал болгох, үнэлэх, харьцуулах, мөн эмчтэй уулзахаар цаг авах болон
түүнийг цуцлахтай холбоотой үгс мөн “hold, keep” зэрэг үгстэй өвөрмөц хэлцүүд, хэлц
үйл үгсийг сурч эдгээр сэдвийн хүрээнд харилцан яриа болон текстыг сонсож ойлгох
чадвар олгоно.
Дадал: - Ахисан дээд шатны түвшинд дээрх сэдвийн хүрээнд сурсан үгс болон өвөрмөц
хэлц болон хэлц үйл үгсийг ашиглан өөрийн санаа бодлыг англиар цэвэр дуудлагатайгаар
харилцан ярилцах дадал суулгана.
11. Агуулга хэрэгжүүлэх арга зүй :
Дээрх агуулга нь дадлага хичээлийн хэлбэрээр хэрэгжинэ.
Дадлагын хичээлээр багшийн удирдлаган дор англи хэлний хэл зүйн голлох дүрмийн
асуудлуудыг авч үзэн оюутны танин мэдэхүйн идэвхтэй үйл ажиллагаа давамгайлсан
байдлаар зохион байгуулна.
Мөн дадлагын хичээлээр англи хэлний хэл зүйн дүрмийг практик амьдралд илүү
ойртуулж харилцан ярих аргаар хэрэгжүүлнэ.
12. Үнэлгээний
Хэлбэр: Бичгийн болон аман шалгалт
Шалгуур үзүүлэлтүүд: Оюутнуудын мэдлэг, чадварыг үнэлэхэд хичээлийн агуулгын
хүрээ ба агуулгын стандартад заасан үндсэн мэдлэг, чадвар, дадлыг хэр зэрэг
эзэмшсэнийг тодорхойлох дараах нийтлэг шалгуур үзүүлэлтүүдийг хэмжүүр болгоно.
Үүнд :
Ирц - 5 оноо
Идэвхи - 5оноо
Гэрийн даалгавар- 5 оноо
Явцын тест 20 оноо /2 удаа
Бие даалт 35 оноо /4 удаа/
Улирлын шалгалт – 30 оноо
Аргачлал: : Явцын шалгалтыг тестээр болон бичгээр авч бие даан хийж гүйцэтгэх ажил
болон улирлын шалгалтыг бичгээр болон амаар шалгаж дүгнэнэ.
13. Ашиглах материал:
А. Ном сурах бичиг

4. 1. Virginia Evans – Lynda Edwards “Upstream, Proficiency Book” 2003.
Б. Веб сайтууд
- www.english-at-home.com/speaking/
- www.talkenglish.com/
- www.speakingenglishpodcast.com
- www.speaking-english.com/
- www.englishclub.com/speaking/index.htm
“Хэл зүй VII ” хичээлийн сэдэвчилсэн төлөвлөгөө
Modules
7 хоног
Module-1
Getting the message
acros
1
Getting the message across
2
3
4
5
6
Getting the message across
Getting the message across
Happiest days of your life.
Happiest days of your life.
Happiest days of your life.
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Extra! Extra !
Extra! Extra !
Extra! Extra !
Planes
Planes
Planes
The science of life
The science of life
The science of life
Review
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Дадлага 2 цаг
Module-2
Happiest days
your life.
Module-3
Extra! Extra !
Module-4
Planes
Module-5
The science of life
of
Сэдэв
Хичээлийн орох цаг,
хэлбэр
Дадлага 2 цаг
“Хэл зүй VII” хичээлээр оюутны бие даан гүйцэтгэх ажлын хөтөлбөр
1. Бие даан гүйцэтгэх ажлын сэдэв : “How does mass media influence on people‟s life?
Судлах улирал - VII
Хугацаа - V долоо хоног
2. Гүйцэтгэх ажлын
Хэлбэр: Эссэ “How does mass media influence on people‟s life? сэдвээр
англи хэл дээр 350-400 үгтэй эссэ бичиж тавигдах шаардлагын дагуу нүүр, гарчиг, өмнөх
үг, үндсэн хэсэг, дүгнэлт, ашигласан ном материалын жагсаалтыг 4-5 хуудсанд багтаан
удирдагч багшид хариулахаар бэлтгэж сэдвийн дагуу ярьж багшийн асуултанд хариулж
хамгаална.
Аргачлал: Дүрмийн болон эссэ бичих ном сурах бичиг ашиглан удирдагч багшийн
зөвөлгөө, төлөвлөгөөний дагуу бичнэ.
3. Үнэлгээний
Хэлбэр : Эссэг бичгээр гүйцэтгэж амаар хамгаална.

5. Шалгуур үзүүлэлтүүд : Сэдвийн төлөвлөгөөний дагуу агуулгыг тодорхой илэрхийлсэн,
гол санааг цэгцтэй гаргасан, сэдвийн оршил, гарчиг, үндсэн хэсэг, дүгнэлт, ашигласан
номын жагсаалт зэргийн бичлэгийг дүрмийн дагуу гүйцэтгэсэн, бие даалтын ажлыг
зураг, схем, график ашигласан зэргийг харгалзан оюутны мэдлэгийг үнэлнэ.
4. Оноо: Бие даалтын ажлыг багш шалгаж 5 оноогоор тооцно. Үүнд:
Багшийн өгсөн сэдвийн хүрээнд хэрхэн логик утга зүйн дэс дараалалтай, хэл зүйн дүрэм
баримталсан болон оновчтой үгсийг ашиглан өөрийн санаа бодлоо хир илэрхийлсэнийг 3
оноогоор дүгнэнэ.
Рефератын зураг схем, бичлэгийг хир гүйцэтгэснийг 2 оноогоор дүгнэнэ.
5. Тайлбар: Оюутан заагдсан V долоо хоногт бие даалтын хуваарийн дагуу асуугдаж
хамгаална.
“Хэл зүй VII ” хичээлээр оюутны бие даан гүйцэтгэх ажлын хөтөлбөр
1. Бие даан гүйцэтгэх ажлын сэдэв : “Mongolian national holiday-Tsagaan Sar‟‟
Судлах улирал - VII
Хугацаа - VII долоо хоног
2. Гүйцэтгэх ажлын
Хэлбэр: Эссэ „‟Mongolian national holiday-Tsagaan Sar‟‟ сэдвээр англи хэл дээр 350-400
үгтэй эссэ бичиж тавигдах шаардлагын дагуу нүүр, гарчиг, өмнөх үг, үндсэн хэсэг,
дүгнэлт, ашигласан ном материалын жагсаалтыг 4-5 хуудсанд багтаан удирдагч багшид
хариулахаар бэлтгэж сэдвийн дагуу ярьж багшийн асуултанд хариулж хамгаална.
Аргачлал: Дүрмийн болон эссэ бичих ном сурах бичиг ашиглан удирдагч багшийн
зөвөлгөө, төлөвлөгөөний дагуу бичнэ.
3. Үнэлгээний
Хэлбэр : Эссэг бичгээр гүйцэтгэж амаар хамгаална.
Шалгуур үзүүлэлтүүд : Сэдвийн төлөвлөгөөний дагуу агуулгыг тодорхой илэрхийлсэн,
гол санааг цэгцтэй гаргасан, сэдвийн оршил, гарчиг, үндсэн хэсэг, дүгнэлт, ашигласан
номын жагсаалт зэргийн бичлэгийг дүрмийн дагуу гүйцэтгэсэн, бие даалтын ажлыг
зураг, схем, график ашигласан зэргийг харгалзан оюутны мэдлэгийг үнэлнэ.
4. Оноо: Бие даалтын ажлыг багш шалгаж 10 оноогоор тооцно. Үүнд:
Багшийн өгсөн сэдвийн хүрээнд хэрхэн логик утга зүйн дэс дараалалтай ,хэл зүйн дүрэм
баримталсан болон оновчтой үгсийг ашиглан өөрийн санаа бодлоо хир илэрхийлсэнийг 8
оноогоор дүгнэнэ.
Рефератын зураг схем, бичлэгийг хир гүйцэтгэснийг 2 оноогоор дүгнэнэ.
5. Тайлбар: Оюутан заагдсан VII долоо хоногт бие даалтын хуваарийн дагуу асуугдаж
хамгаална.
“Хэл зүй VII ” хичээлээр оюутны бие даан гүйцэтгэх ажлын хөтөлбөр
1. Бие даан гүйцэтгэх ажлын сэдэв : “Mongolian fine arts and music?
Судлах улирал - VII
Хугацаа - IX долоо хоног
2. Гүйцэтгэх ажлын
Хэлбэр: Эссэ “Mongolian fine arts and music? ” сэдвээр англи хэл дээр 350-400 үгтэй эссэ
бичиж тавигдах шаардлагын дагуу нүүр, гарчиг, өмнөх үг, үндсэн хэсэг, дүгнэлт,

6. ашигласан ном материалын жагсаалтыг 4-5 хуудсанд багтаан удирдагч багшид
хариулахаар бэлтгэж сэдвийн дагуу ярьж багшийн асуултанд хариулж хамгаална.
Аргачлал: Дүрмийн болон эссэ бичих ном сурах бичиг ашиглан удирдагч багшийн
зөвөлгөө, төлөвлөгөөний дагуу бичнэ.
3. Үнэлгээний
Хэлбэр : Эссэг бичгээр гүйцэтгэж амаар хамгаална.
Шалгуур үзүүлэлтүүд : Сэдвийн төлөвлөгөөний дагуу агуулгыг тодорхой илэрхийлсэн,
гол санааг цэгцтэй гаргасан, сэдвийн оршил, гарчиг, үндсэн хэсэг, дүгнэлт, ашигласан
номын жагсаалт зэргийн бичлэгийг дүрмийн дагуу гүйцэтгэсэн, бие даалтын ажлыг
зураг, схем, график ашигласан зэргийг харгалзан оюутны мэдлэгийг үнэлнэ.
4. Оноо: Бие даалтын ажлыг багш шалгаж 10 оноогоор тооцно. Үүнд:
Багшийн өгсөн сэдвийн хүрээнд хэрхэн логик утга зүйн дэс дараалалтай ,хэл зүйн дүрэм
баримталсан болон оновчтой үгсийг ашиглан өөрийн санаа бодлоо хир илэрхийлсэнийг 8
оноогоор дүгнэнэ.
Рефератын зураг схем, бичлэгийг хир гүйцэтгэснийг 2 оноогоор дүгнэнэ.
5. Тайлбар: Оюутан заагдсан IX долоо хоногт бие даалтын хуваарийн дагуу асуугдаж
хамгаална.
“Хэл зүй VII ” хичээлээр оюутны бие даан гүйцэтгэх ажлын хөтөлбөр
1. Бие даан гүйцэтгэх ажлын сэдэв : “Personality /to be honesty, to be polite/ ”
Судлах улирал - VII
Хугацаа - XI долоо хоног
2. Гүйцэтгэх ажлын
Хэлбэр: Реферат ““Personality /to be honesty, to be polite/ ” сэдвээр англи хэл дээр бичиж
тавигдах шаардлагын дагуу нүүр, гарчиг, өмнөх үг, үндсэн хэсэг, дүгнэлт, ашигласан ном
материалын жагсаалтыг 8-10 хуудсанд багтаан удирдагч багшдаа амаар хариулахаар
бэлтгэж сэдвийн дагуу ярьж багшийн асуултанд хариулж хамгаална.
Аргачлал: Тухайн сэдэвт хамааралтай ном сурах бичиг, веб сайтуудыг ашиглан удирдагч
багшийн зөвөлгөө, төлөвлөгөөний дагуу реферат бичнэ. Үүнд :
3. Үнэлгээний
Хэлбэр : Рефератыг бичгээр гүйцэтгэж амаар хамгаална.
Шалгуур үзүүлэлтүүд : Сэдвийн төлөвлөгөөний дагуу агуулгыг тодорхой илэрхийлсэн,
гол санааг цэгцтэй гаргасан, сэдвийн оршил, гарчиг, үндсэн хэсэг, дүгнэлт, ашигласан
номын жагсаалт зэргийн бичлэгийг дүрмийн дагуу гүйцэтгэсэн, бие даалтын ажлыг зураг,
схем, график ашигласан зэргийг харгалзан оюутны мэдлэгийг үнэлнэ.
4. Оноо: Бие даалтын ажлыг багш шалгаж 10 оноогоор тооцно. Үүнд:
Сэдвийн хүрээнд судалгаа болон өөрийн санаа бодлыг хэрхэн логик утга зүйн дэс
дараалалтай ,хэл зүйн дүрэм баримталсан болон оновчтой үгсийг ашиглан
илэрхийлсэнийг 8 оноогоор дүгнэнэ.
Рефератын зураг схем, бичлэгийг хэр гүйцэтгэснийг 2 оноогоор дүгнэнэ.
5. Тайлбар: Оюутан заагдсан XI долоо хоногт бие даалтын ажлаа хуваарийн дагуу
асуугдаж хамгаална.
Боловсруулсан : Б.Саруултуяа