jjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjj

1. Еркашова Сауле Сағындыққызы
Ақтау орта жалпы білім беретін
мектеп бала-бақшасының
Физика және информатика пәнінің
мұғалімі
Пәні: физика
Сыныбы: 7 « А »сынып
Сабақтың тақырыбы : Үйкеліс күші.
Техникада үй келіс әрекетін ескеру

3. Білімділік:
Оқушыларға үйкеліс күш ұғымы туралы білімдерін
жетілдіріп қалыптастыру,оның табиғат
заңдарындағы маңызын, өмірмен байланыстырып
түсіндіру.
Дамытушылық:
Оқушылардың физика пәніне қызығушылығын
арттырумен қатар, ой-өрісін кеңейтіп, тұжырымдар
жасап, өз ойларын айта білуге төсілдірумен
шығармашылық қиялын дамыту, бәсекелестік
қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік:
Оқушылардың күш ұғымын өмірмен байланыстыра
білуіне және оны қолдана білуге үйрету. Өз
білімдерінің нәтижесінде алған білімдерін бағалай
білуге үйрету.

4. 1.Денелердің бір- біріне әрекет етуі өзара
әрекеттесуі деп аталады
2. Сандық мәнімен (модулімен ) және бағытымен
сипатталатын физикалық шаманы күш деп
аталады.
3. Дененің тірекке немесе аспаға түсіретін күшін
дененің салмағы деп аталады
4. Серпімді деформацияның шамасы (созылуы мен
сығылуы) түсірілген күшке тура пропорционал
Гук заңы не деп аталады
5. Күштің әрекеті тоқтағаннан кейін , дене өзінің
бастапқы пішіні мен өлшемін өзгертетін
болса, мұндай деформация пластикалық деп
аталады

5. Бір дене екінші дененің бетімен қозғалған кезде
пайда болатын күш үйкеліс күші деп аталады.

7. Бір дене
екінші
дененің
бетімен
сырғанағанда
пайда
болатын күш

8. Денелер
бір- біріне
қатысты
тыныштық
қалпын
сақтағанда
пайда
болатын күш

9. Бір дене
екінші
дененің
бетімен
домалағанда
пайда
болатын күш

10. N=mg
Үйкеліс күші
қысым
күшіне
пропорционал
Дененің өзі
жанасып тұрған
бетке тік бағытта
түсіретін күшін
нормаль қысым
күші
деп атайды Fүйк=μN
μ- үйкеліс
коэффиценті

11. ІV.Практикалық жұмыс
:Тәжірибе
1. , ,Сырғанау домалау тыныштық үйкелістерін
.салыстыру
2.Сырғанау үйкеліс күштерінің жанасатын
беттердің материалының тегіне
.байланыстылығын зерттеу
3. Сырғанау үйкеліс күшінің дене массасына
.байланысын зерттеу
4. Сырғанау үйкеліс күшінің жанасатын
беттердің ауданына байланысты
.еместігін зерттеу
:Қорытынды
1. F ( )үйк тын > F ( )үйк сырғ > F ( )үйк дом
2. ,Үйкеліс денелердің материалына
-жанасатын беттің кедір бұдырына
.байланысты
3. .Үйкеліс масса өскен сайын өседі
4.Үйкеліс беттердің ауданына байланысты
емес.

12. 1. Сурет бойынша үйкелістің түріне сипаттама бер
2.Техникада үйкеліс коэффициентін ескеру тақырыбына үш түрлі
жағдайға байланысты тапсырма.
1)Құрғақ асфальтта µ=0,6. Ылғал асфальтта µ=0,4.
Fүйк. қай асфальтта артық? Fүйк.құрғақ ..... Fүйк.ылғал
2)Құрғақ бетонда µ=0,95. Ылғал бетонда µ=0,85.
Fүйк. қай бетонда кем? Fүйк.құрғақ ..... Fүйк.ылғал
3)Қара жолда µ=0,5 (0,3). Құм төселген жолда µ=0,7 (0,5).
Мұздақ жолда µ=0,15. Fүйк. қай жолда артық немесе кем?
Тапсырмалар:

13. ?
0,05
8,9
10001
:
−
=
=
==
F
м
кг
н
g
кгтm
Бер
.500:
.500
;005.8,91000
;
:
HШешуі
НF
кг
н
кгF
gмmF
мNF
Шешуі
а
а
=
⋅=
⋅=
=
Жалпы массасы 1 т болатын адамы бар шананы мұзбен
сүйретіп келеді. Шана табаны мен мұз арасындағы
үйкеліс коэфиценті 0,05. Тарту күшін анықта.

14. ?м
200
8,9
100
:
−
=
=
=
HF
кг
н
g
кгm
Бер
2.0:
;2.0
;
/
:
Шешуі
м
gmN
NFм
Шешуі
=
⋅=
=
Массасы 100 кг дене 200Н күштің әрекетінен жерде
бірқалыпты қозғалып келеді. Үйкеліс коэфиценті
неге тең ?

15. ?х
0,3м
8,9
/100
2
:
−
=
=
=
=
кг
н
g
мНк
кгm
Бер
06.0:
06.0х
;
F/kх
:
Шешуі
gmN
мNF
kхF
Шешуі
=
⋅=
=
=
=
Массасы 2 кг ағаш білеушені қатаңдығы 100 Н/м
серіппенің көмегімен ағаш тақтайдың бетімен
бірқалыпты сүйреп келеді. Үйкеліс коэффициенті
0,3-ке тең. Серіппенің ұзаруы қандай?

16. Адамдар, жан-жануарлар және техникалар төмендегі екі
жағдайда жүруіне сипаттама берейік:
Қара жерде қалай
жүреді
а)Қара Жермен жүру өте оңай;
б)Ол тегіс, кедір-бұдыр;
в)Ол құрғақ, аздап дымқыл;
с)Жер адамдарды, техниканы,
жан-жануарларды алға тебеді
немесе итереді;
д)Адамдар, жан-жануарлар,
техника Жерді артқа қарай
тебеді немесе итереді.
Мұзды көк тайғақта
қалай жүреді
а)Мұзды көк тайғақта жүру өте
қиын;
б)Ол өте тегіс, дымқыл, сулы;
в)Мұзды көк тайғақта адамдар,
жан-жануарлар және техниканы
Жер алға тебуі, итеруі өте аз
болады;
с)Адамдарды, жан-жануарлар және
техника көк тайғақ мұзда жерді
кейін қарай өте аз күшпен тебеді
немесе итереді;
д)Мұзды көк тайғақта Жер құрғақ
болып келеді.
Бекіту.