1. www.sakshieducation.com
www.sakshieducation.com
w
w
w
.sakshieducation.com
MýSÆð‡…sŒæ AOòœÆŠæÞ òܵçÙÌŒæ&GM>¯]lÒ$
f¯]lÐ]lÇ & þ¯Œæ 2013
12Ð]l ç³…^èl-Ð]lÆý‡Û {ç³×ê-ã-Mý MýS$ BÐðl*§ýl Ð]l¬{§ýl: §ólÔ¶æ A™èl$Å-¯]l²™èl Ñ«§é¯]l °Æý‡~Ķæ$ Ð]l$…yýlÍ "gê-¡Ä¶æ$ AÀ-Ð]l–¨®
Ð]l$…yýl-Í-'-(-G-¯Œl-yîl-ïÜ) 20-12, yìlòÜ…-ºÆŠ‡ 27¯]l 12Ð]l ç³…^èl-Ð]lÆý‡Û (2-0-1-2-&-1-7) {ç³×ê-ã-MýSMýS$ BÐðl*§ýl Ð]l¬{§ýl
ÐólíÜ…¨. D {ç³×ê-ãM> M>Ë…ÌZ 8.2 Ô>™èl… çÜVýSr$ Ð]l–¨® Æó‡r$¯]l$ Ë„ýSÅ…V> ò³r$tMýS$…¨. 20-04 ¯]l$…_
õ³§ýl-ÇMýS… ™èlVýS$Y-§ýlË Æó‡r$ ÐólVýS… ç³#…k-MýS$…-§ýl°, Hyé-¨MìS 2 Ô>™èl… ^ö糚¯]l õ³§ýl-ÇMýS… ™èlVýS$Y™èl* Ð]lÝù¢…-§ýl°
çÜÐ]l*-ÐólÔ¶æ… AÀ-{´ë-Ķæ$-ç³-yìl…¨.
¯]lVýS§ýl$ º¨Î ç³£ýlMýS… {´ëÆý‡…¿¶æ…: §ólÔ¶æÐéÅç³¢…V> ¯]lVýS§ýl$ º¨Î ç³£ýl-M>°² MóS…{§ýl {糿¶æ$™èlÓ… 20 hÌêÏÌZÏ f¯]l-
Ð]lÇ 1¯]l {´ëÆý‡…-À…-_…¨. ™öË$™èl D ç³£ýl-M>°² 51 hÌêÏÌZÏ {´ëÆý‡…-À…-^é-Ë° °Æý‡~-Ƈ¬…-_¯é.. ˼®-§é-Æý‡$-
ËMýS$ B«§éÆŠ‡ M>Æý‡$zË$, »êÅ…MýS$ Rê™éË$ ÌôæMýS-´ù-Ð]lyýl… Ð]l…sìæ M>Æý‡-×ê-Ë™ø 20 hÌêÏ-ËMóS ç³Ç-Ñ$™èl… ^ólÔ>Æý‡$.
ѧéÅ-Æý‡$¦Ë ÝëPË-ÆŠ‡-íÙ-‹³Ë$, òÜ•tò³…-yŠlË$, Ñ™èl…™èl$ í³…bèl¯]l$Ï, C…¨Æ> Ð]l*™èl–™èlÓ Äñæ*f¯]l, «§ýl¯]l-ËMìSÿ ç³£ýlMýS…
™èl¨-™èlÆý‡ Hyýl$ ç³£ýl-M>Ë MìS…§ýl ™öÍ Ñyýl-™èlÌZ "¯]l-VýS§ýl$ º¨-Î' ^ólç³-rt-¯]l$-¯é²Æý‡$. BàÆý‡ 糧é-Æ>¦Ë$, GÆý‡$-
Ð]l#Ë$, yîlhÌŒæ, MìSÆø-íÜ-¯ŒlË çܼÞ-yîlOò³ "¯]l-VýS§ýl$ º¨-Î-'° {ç³çÜ$¢-™é-°MìS ÐéƇ¬§é ÐólÔ>Æý‡$. Æ>çÙ‰…ÌZ ™èl*Æý‡$µ-Vø-
§é-Ð]lÇ hÌêÏ VöËÏ-{´ù-Ë$ÌZ f¯]l-Ð]lÇ 6¯]l ¯]lVýS§ýl$ º¨Î ç³£ýlMýS… {´ëÆý‡…-¿¶æ-OÐðl$…¨. Ð]l^óla BVýSçÜ$t ¯ésìæMìS
¯]lVýS§ýl$ º¨Î ç³£ýl-M>°² Æ>çÙ‰…-ÌZ° A°² hÌêÏ-ËMýS$ Ð]lÇ¢…-ç³-gôæ-Ýë¢Æý‡$. ™öͧýlÔ¶æÌZ I§ýl$ ç³£ýl-M>-Ë-MóS-(-í³…-bèl¯]l$Ï,
gê¡Ä¶æ$ {V>Ò$×æ E´ë«¨ àÒ$ ç³£ýlMýS…, ѧéÅ-Æý‡$¦-ËMýS$ Eç³-M>Æý‡ Ðól™èl-¯éË$, f¯]l± çÜ$Æý‡„ýS Äñæ*f¯]l, »êË
M>ÇÃMýS ´ëuý‡-Ô>Ë Ñ§éÅ-Æý‡$¦Ë çÜtƇ¬-ò³…-yŠl) ¯]lVýS§ýl$ º¨Î ç³£ýl-M>°² MýS$¨…-^éÆý‡$.
14Ð]l BǦMýS çÜ…çœ$… HÆ>µr$: ÇfÆŠ‡Ó »êÅ…MŠS Ð]l*i VýSÐ]l-Æý‡²ÆŠ‡ OÐðlÒ Æð‡yìlz O^ðlÆý‡Ã-¯ŒlV> 14Ð]l BǦMýS çÜ…çœ*°²
f¯]l-Ð]lÇ 2¯]l MóS…{§ýl {糿¶æ$™èlÓ… HÆ>µr$ ^ólíÜ…¨. C…§ýl$ÌZ AÀ-h™Œl õܯŒl ({ç³-×ê-ãM> çÜ…çœ$… çÜ¿¶æ$Å-yýl$),
çÜ$Úëà ¯é£Šl (MóS…{§ýl Ð]l*i Oòœ¯é¯ŒlÞ òÜ{MýS-r-È), G.VøÑ…-§ýl-Æ>Ð]l# (¯ól-çÙ-¯]lÌŒæ C¯Œl-íÜt-r*ÅsŒæ B‹œ ç³¼ÏMŠS
Oòœ¯é¯ŒlÞ A…yŠl ´ëË-ïÜ), çÜ$©´ë¢ Ð]l¬yólÏ (¯ól-çÙ-¯]lÌŒæ Ýëtsìæ-íÜt-MýSÌŒæ MýSÑ$-çÙ¯Œl Ð]l*i ™é™éP-ÍMýS ObðlÆý‡Ã-¯Œl), AfÄŒæ$
¯é£Šlgê çÜ¿¶æ$Å-Ë$V> °Ä¶æ$-Ñ$-™èl$-Ë-Ķæ*ÅÆý‡$. D çÜ…çœ$… M>Æý‡Å-MýS-Ìê-´ëË$ 20-13 H{í³ÌŒæ 1 ¯]l$…_ Ððl¬§ýl-Ë-
Ð]l#-™éƇ¬. BǦMýS çÜ…çœ$… I§ól-â¶æÏ-Mø-ÝëÇ HÆ>µ-r-Ð]l#-™èl$…¨. MóS…{§ýl, Æ>Ú‰ëË Ð]l$«§ýlÅ B§é-Ķæ*Ë ç³…ç³-M>Ë
Ð]lÅÐ]l-à-Æ>-Ë-™ø-´ër$ ™èlÆý‡^èl* Ð]l*Æó‡ {糿¶æ$™èlÓ Ñ«§é-¯éË Ð]lËÏ Ñ§ýl$Å™Œl, ±Æý‡$, Æý‡Ðé×ê Ð]l…sìæ {ç³gê-Ð]l-çÜ-
Æ>Ë Ð]lÅÐ]l-çÜ¦Ë «§ýlÆý‡-ËOò³ A«¨MýS {糿êÐ]l… ç³yýl-MýS$…yé ¡çÜ$-Mø-Ðé-ÍÞ¯]l ^èlÆý‡Å-˯]l$ BǦMýS çÜ…çœ$… çÜ*_-çÜ$¢…¨.
ò³r$t-º-yýl$Ë Eç³-çÜ…-çßæ-Æý‡×æ, çܼÞ-yîlË$ ™èl¨-™èlÆý‡ A…Ô>-˯]l$ MýS*yé ç³Ç-Ö-Í-çÜ$¢…¨.
20-1-3ÌZ ¿êÆý‡™Œl Ð]l–¨® Æó‡r$ 5.9 Ô>™èl…: ¿êÆý‡™Œl çÜ*¦Ë §ólÖ-Äñæ*-™èlµ†¢ Ð]l–¨® Æó‡r$ 20-1-3ÌZ 5.9 Ô>™èl…V>
¯]lÐðl*-§ýlÄôæ$Å AÐ]l-M>Ô¶æ… E…§ýl° A…™èl-Æ>j-¡Ä¶æ$ {§ýlÐ]lÅ-°«¨ çÜ…çܦ (I-G…-G-‹œ) Ñyýl$-§ýlË ^ólíܯ]l Ð]lÆý‡ÌŒæz GMýS-¯]l-
Ñ$MŠS AÐ]l#-sŒæ-Ë$MŠS °Ðól-¨Mý õ³ÆöP…¨. 20-1-4ÌZ D Æó‡r$ 6.4 Ô>™èl…V> E…r$…-§ýl° MýS*yé ™ðlÍ-í³…¨.

2. w
w
w
.sakshieducation.com
¿êÆý‡-™Œl-&-º…-V>Ï-§ólÔŒæ Jç³µ…-§éË$: ¿êÆý‡-™Œl-&-º…-V>Ï-§ólÔŒæ Ð]l$«§ýlÅ ¯ólÆý‡-çÜ$¢Ë Aç³µ-W…-™èlOò³ Jç³µ…§ýl… MýS$§ýl$-Ç…¨.
¿êÆý‡™èl çßZ… Ô>Q Ð]l$…{† çÜ$ÖÌŒæ MýS$Ð]l*ÆŠ‡ íÙ…yól º…V>Ï-§ólÔŒæ ç³Æý‡Å-r¯]l çÜÐ]l$-Ķæ$…ÌZ D Jç³µ…§ýl… MýS$¨-
Ç…¨. D Ðól$Æý‡MýS$ f¯]l-Ð]lÇ 28¯]l CÆý‡$ §ólÔ>Ë$ º…V>Ï-§ólÔŒæ Æ>f-«§é° ÉéM>ÌZ D Jç³µ…-§é-ËOò³ çÜ…™èl-M>Ë$
^ólÔ>Ƈ¬. CÆý‡$ §ólÔ>ÌZÏ ^èlsêt-˯]l$ AÐ]l$Ë$ ^ólõÜ çÜ…çÜ¦Ë Ð]l$«§ýlÅ çÜçßæ-M>-Æ>°² Ð]l$Ç…™èl ò³…^ól…-§ýl$MýS$, ¯ólÆý‡-
çÜ$¦-˯]l$ °Æø-«¨…-^èl-yé-°MìS C¨ §øçßæ-§ýl-ç³-yýl$-™èl$…¨. çÜÐ]l-Ç…-_¯]l Æý‡Ðé×ê Jç³µ…-§ýl…Oò³ MýS*yé CÆý‡$ §ólÔ>Ë$
JMýS AÐ]l-V>-çßæ-¯]lMýS$ Ð]l^éaƇ¬. ©° Ð]lËÏ CÆý‡$ §ólÔ>Ë Ð]l$«§ýlÅ ÒÝë {ç³{MìSĶæ$ Ð]l$Ç…™èl çÜÆý‡â¶æ… M>¯]l$…¨.
iyîlï³ Ð]l–¨® Æó‡r$ 6.2 Ô>™èl…: 20-1-1-&-12 çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>-°MìS çÜ*¦Ë §ólÖ-Äñæ*-™èlµ†¢ (i-yîl-ï³) Ð]l–¨® Æó‡r$¯]l$ 6.2
Ô>™èl…V> (VýS-™èl…ÌZ ©°² 6.5 Ô>™èl…V> õ³ÆöP…-¨) MóS…{§ýl VýS×ê…-M>Ë çÜ…çܦ(-ïÜ-G-‹Ü-K) A…^èl¯é ÐólíÜ…¨.
™égê A…^èl-¯é-˯]l$ f¯]l-Ð]lÇ 31¯]l Ñyýl$-§ýlË ^ólíÜ…¨. ©…™ø-´ër$ A…™èl-MýS$-Ð]l¬…§ýl$ Æð‡…yólâ¶æÏ iyîlï³ Ð]l–¨®
VýS×ê…-M>-˯]l$ MýS*yé çÜÐ]l-Ç…-_…¨. ©° {ç³M>Æý‡… 20-1-0-&-11 ÌZ Ð]l–¨®-Æó‡r$ 8.4 Ô>™èl… ¯]l$…_ 9.3 Ô>™é-
°MìS ò³Ç-W…¨. íܦÆý‡ «§ýlÆý‡Ë {ç³M>Æý‡… (2-0-0-4-&-05 B«§é-Æý‡…-V>) 20-1-1-&-1-2ÌZ iyîlï³ ÑË$-Ð]l¯]l$
Æý‡*.52,43,582 Mør$ÏV> ïÜG-‹ÜK õ³ÆöP…¨. A…™èl-{MìS™èl… Hyé¨ iyîlï³ ÑË$Ð]l Æý‡*.49,39,006 Mør$Ï.
A…sôæ 6.2 Ô>™èl… Ð]l–¨® ¯]lÐðl*-O§ðl…¨. M>V>, {ç³çÜ$¢™èl «§ýlÆý‡Ë {ç³M>Æý‡….. 20-1-1-&-1-2ÌZ iyîlï³ ÑË$Ð]l
Æý‡*.83,53,495 Mør$ÏV> ¯]lÐðl*-O§ðl…¨. A…™èl-{MìS™èl… Hyé¨ ÑË$Ð]l Æý‡*.72,66,967 MørÏ™ø ´ùÍa™ól 15
Ô>™èl… ò³Ç-W…¨. 20-1-0-&-1-1ÌZ D Ð]l–¨® 19 Ô>™èl…V> E…¨.
™èlË-çÜÇ ¯ðlË B§éĶæ$… Æý‡*.5,130: ¿êÆý‡-¡-Ķæ¬Ë iÐ]l¯]l {ç³Ð]l*-×ê°² ÌñæMìSP…^ól çÜVýSr$ ¯ðlË-ÐéÈ ™èlË-çÜÇ
B§éĶæ$… 20-1-1-&-12 BǦMýS çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æý‡…ÌZ 13.7 Ô>™èl… Ð]l–¨®™ø Æý‡*.5,13-0MýS$ ò³Ç-W…-§ýl° MóS…{§ýl VýS×ê…-
M>Ë çÜ…çܦ (ïÜ-G-‹Ü-K) õ³ÆöP…¨. 20-1-0-&-1-1ÌZ C¨ Æý‡*.4,513. M>V>, {ç³çÜ$¢™èl «§ýlÆý‡Ë {ç³M>Æý‡… ^èl*õÜ¢ 20-
1-1-&-1-2ÌZ ÐéÇÛMýS ™èlË-çÜÇ B§é-Ķæ*°² Æý‡*. 61,56-4V> ïÜG-‹ÜK A…^èl¯é ÐólíÜ…¨. 20-1-0-&-1-1ÌZ Æý‡*.
54,15-1™ø (Ð]l–¨® 17.1 Ô>™èl…) ´ùÍa™ól VýS™ól-yé¨ ™èlË-çÜÇ B§éĶæ$… 13.7 Ô>™èl… ò³Ç-W…¨. ÐéçÜ¢Ð]l
{´ë†-ç³-¨-MýS¯]l (2-0-0-4-&-05 ¯ésìæ «§ýlÆý‡Ë {ç³M>-Æý‡…) 20-1-1-&-1-2ÌZ ™èlË-çÜÇ B§éĶæ$… Æý‡*.36,342 Mør$ÏV>
¯]lÐðl*-O§ðl…¨. A…™èl-{MìS™èl… Hyé-¨™ø ´ùÍa™ól C¨ 4.7 Ô>™èl… ò³Ç-W…¨. 20-1-0-&-1-1ÌZ ™èlË-çÜÇ B§é-
Ķæ$…ÌZ Ð]l–¨® 7.2 Ô>™èl…. M>V>, {ç³çÜ$¢™èl «§ýlÆý‡Ë {ç³M>Æý‡… çÜ*¦Ë §ólÖĶæ$ ´÷§ýl$ç³# (i-yîl-G-‹Ü) Æý‡*.
27,65,791 Mør$Ï. 20-1-0-&-1-1ÌZ Æý‡*.26,51,934 MørÏ™ø ´ùÍa™ól (34 Ô>™èl… Ð]l–¨®) VýS™ól-yé¨ iyîl-G‹Ü
Ð]l–¨® Æó‡r$ 30.8 Ô>™é-°MóS ç³Ç-Ñ$-™èl-OÐðl$…¨.
2012&13ÌZ iyîl-ï³ Ð]l–¨® Æó‡r$ 5 Ô>™èl…V> A…^èl-¯é: 2012&13ÌZ -çÜ*¦-Ë §ólÖ-Äñæ*-™èlµ-†¢ (i-yîl-ï³-) Ð]l–¨® -Æó‡-
r$ 5 Ô>™èl…-V> E…r$…§ýl-° MóS…{§ýl VýS×ê…M>-Ë çÜ…çܦ (ïÜ-G-‹Ü-K-) Ð]l¬…§ýl-çÜ$¢ A…^èl¯é-ÌZÏ íœ{º-Ð]l-Ç 7¯]l ™ðlÍ-
í³…¨. 10 H-â¶æÏ-ÌZÏ MýS°-çÙt Ð]l–¨®- Æó‡-r$ C¨. ™èlĶæ*-È, Ð]lÅÐ]l-Ýë-Ķæ$…, õÜÐ]l-Ë Æý‡…V>-Ë ç³°-¡-Æý‡$ Ð]l–¨®- Æó‡-r$ ™èlVýSY-
yé-°-MìS M>Æý‡--×æ-Ð]l$-° ïÜG-‹Ü-K ÑÔóæÏíÙ…_…¨. VýS-™ól-yé-¨ (2011&12) Ð]l–¨®- Æó‡r$ 6.2 Ô>™èl…™ø ´ùÍa-™ól Ð]l–¨®
-Æó‡-r$ »êV> ™èlWY-´ù-Ƈ¬…¨. -Ð]lÅ-Ð]l-Ýë-Ķæ$…, Ar-Ò, Ð]l$™èlÞÅ Ô>QË Ð]l–¨® 3.6 Ô>™èl… (2011&12) ¯]l$…_
1.8 Ô>™é-°-MìS (2012&13) ™èl-VýS$Y-™èl$…¨.
www.sakshieducation.com
www.sakshieducation.com

3. w
w
w
.sakshieducation.com
™èlĶæ*-È Æý‡…VýS…ÌZ 2.7 Ô>™èl… ¯]l$…_ 1.9 Ô>™é-°-MìS ™èlVöY^èl$a.
ѧýl$Å-™Œl, V>Å‹Ü, ±sìæ çÜÆý‡-çœ-Æ>-ÌZ 6.5 Ô>™èl… ¯]l$…_ 4.9 Ô>™é-°-MìS ™èlVöY^èl$a.
Ðé×ìæ-fÅ…, çßZ-r-â¶æ$Ï, Æý‡Ðé--×ê, çÜÐ]l*-^é-Æý‡ Æý‡…V>-ÌZÏ Ð]l–¨® 7 Ô>™èl… ¯]l$…_ 5.2 Ô>™é°-MìS,
BǦ-MýS ½Ð]l*, ÇĶæ*-Ît, -ÐéÅ-´ë-Æý‡ õÜÐ]l-ÌZÏ Ð]l–¨® 11.7 Ô>™èl… ¯]l$…_ 8.6 Ô>™é-°-MìS ™èlVöY-^èla-° ïÜG-‹Ü-K A…^èl-
¯é ÐólíÜ…¨.
5 Ô>™èl… Ð]l–¨®-™ø Ððl¬™èl¢… iyîl-ï³ ÑË$-Ð]l ’ 52,43,582 -Mø-rÏ ¯]l$…_ ’ 55, 03,476 Mø-rÏMýS$ ò³Æý‡-VýS-¯]l$…¨.
¯ðlË-MýS$ ™èlË-çÜ-Ç B§é-Ķæ$… {ç³çÜ$¢-™èl «§ýlÆý‡-Ë {ç³M>-Æý‡… 11.7 Ô>™èl… Ð]l–¨®-™ø 2012&13ÌZ ’ 5,729MìS ò³Æý‡-VýS-
¯]l$…¨. C¨ 2011&12ÌZ ---’ 5,130.
ÐéÇÛ-MýS ™èlË-çÜ-Ç B-§é-Ķæ$… ’ 61,560 ¯]l$…_ ’ 62,748MýS$ ^ólÆý‡$-Mø-¯]l$…¨. D Ð]l–¨®- Æó‡-r$ 13.7 Ô>™èl…
¯]l$…_ 11.7 Ô>™é°-MìS ™èlVýSY-¯]l$…¨.
2013&14 OÆð‡ÌôæÓ ºyðljsŒæ: 2013&14 OÆð‡ÌôæÓ ºyðljsŒæ¯]l$ MóS…{§ýl OÆð‡ÌôæÓÔ>Q Ð]l$…{† ç³Ð]l¯Œæ MýS$Ð]l*ÆŠ‡ º¯]lÞÌŒæ
íœ{ºÐ]lÇ 26¯]l ´ëÆý‡ÏÐðl$…sŒæMýS$ çÜÐ]l$ǵ…^éÆý‡$.
Ð]l¬RêÅ…Ô>Ë$ :
çÜ*¦Ë {sêíœMŠS Ð]lçÜ*â¶æ$Ï: ’1,43,740 Mør$Ï
°Æý‡Óçßæ×æ Ð]lÅĶæ$…: ’ 1,26,000Mør$Ï
°MýSÆý‡ B§éĶæ$…: ’ 19,400 Mør$Ï
Bç³Æó‡sìæ…VŠS Æó‡íÙÄñæ*: 87.8 Ô>™èl…
çÜÆý‡$MýS$ Æý‡Ðé×ê ^éÈjË$: 5.8 Ô>™èl… ò³…ç³#
57 OÆð‡â¶æ$Ï ´÷yìlW…ç³#. 24 OÆð‡â¶æÏ {ïœMðSÓ±Þ ò³…ç³#.
Mö™èl¢V> 67 GMŠSÞ{ò³‹Ü, 26 ´ëÅíÜ…fÆŠ‡ OÆð‡â¶æ$Ï.
2013&14ÌZ 1.52 Ë„ýSË E§øÅV>Ë ¿¶æÈ¢.
Æð‡ÌôæÓsêÇ‹œ Æð‡VýS$ÅÌôærÈ A£éÇsîæ HÆ>µr$.
1,047 Ñ$ÍĶæ$¯Œl r¯]l$²Ë çÜÆý‡MýS$ Æý‡Ðé×ê.
íÜMìS…{§é»ê§ŠlÌZ C…yìlĶæ$¯Œl OÆð‡ÌôæÓ C¯ŒlíÜtr*ÅsŒæ B‹œ Oòœ¯é°ÞĶæ$ÌŒæ Ðól$¯ólgŒæÐðl$…sŒæ HÆ>µr$.
ÑfĶæ$Ðéyýl™ø çÜà BÆý‡$^ørÏ OÆð‡ÌŒæ±ÆŠ‡ »êsìæÏ…VŠS ´ëÏ…r$Ï.
MýSÆý‡*²ÌŒæÌZ ’110 MørÏ™ø OÆð‡ÌôæÓ Ð]lÆŠ‡PÚ닳 HÆ>µr$.
M>iõ³rÌZ ’50MørÏ™ø O¯ðlç³#×æÅ Õ„ýS×ê MóS…{§ýl…. §ólÔ¶æÐéÅç³¢…V> 25^ørÏ CÌê…sìæ MóS…{§éË$ HÆ>µr$.
ÑÔ>Qç³r²…ÌZ ÉìlÎÏ ™èlÆý‡àÌZ r*Ç‹Üt òÜ…rÆŠ‡.
I§ólâ¶æÏM>Ìê°MìS (2014&2024) M>ÆøµÆó‡sŒæ õÜïœt´ëϯŒl HÆ>µr$.
ÝùÌêÆŠ‡, Ñ…yŠæ G¯]lÈj Ñ°Äñæ*V>°MìS OÆð‡ÌôæÓ G¯]lÈj Ðól$¯ólgŒæÐðl$…sŒæ MýS…ò³± HÆ>µr$.
»ZXÌZÏ °ç³š ´÷VýS¯]l$ VýS$Ç¢…^ól Ð]lÅÐ]lçܦË$.
www.sakshieducation.com
www.sakshieducation.com

4. w
w
w
.sakshieducation.com
OÆð‡â¶æÏ ¿¶æ{§ýl™èl òßæ^èlaÇMýS Ð]lÅÐ]lçܦ HÆ>µr$.
4 MýS…ò³±Ë Ð]l$íßæâê OÆð‡ÌôæÓ¿¶æ{§ýl™é¸ùÆŠ‡Þ(BÆŠ‡.í³.G.G‹œ).
BÆŠ‡ï³G‹œÌZ 10 Ô>™èl… E§øÅV>Ë$ Ð]l$íßæâ¶æË™ø ¿¶æÈ¢ ^ólĶæ*Ë° °Æý‡~Ķæ$….
20-1-3-&-14 MóS…{§ýl ºyðljsŒæ: 20-1-3-&-14 MóS…{§ýl ºyðlj-sŒæ¯]l$ BǦMýS Ð]l$…{† í³._§ýl…-ºÆý‡… íœ{º-Ð]lÇ 28¯]l ÌZMŠS-çÜ-
¿¶æÌZ {ç³Ðól-Ô¶æ-ò³-sêtÆý‡$. _§ýl…-ºÆý‡… ºyðlj-sŒæ¯]l$ {ç³ÐólÔ¶æ ò³rtyýl… C¨ G°-Ñ$-§ø-ÝëÇ. ™èl§éÓÆ> BĶæ$¯]l.. A™èlÅ-
«¨MýS ºyðljr$Ï çÜÐ]l$-ǵ…-_¯]l Æð‡…yø BǦMýS Ð]l$…{†V> çœ$¯]l™èl Ý뫨…-^éÆý‡$. D gê¼-™éÌZ 糨 ºyðlj-rÏ™ø
Ð]l*i {糫§é-¯]l-Ð]l$…{† Ððl¬Æ>Èj §ólÔ>ÄŒæ$ ™öÍ Ý릯]l…ÌZ E¯é²Æý‡$. {ç³×滌æ Ð]l¬QÈj, Ķæ$Ô¶æÓ…-™Œl- íܯéá, OÐðl.¼.
^èlÐ鯌l, íÜ.yìl. §ólÔŒæ-Ð]l¬-RŒæË$ Hyýl$ ºyðlj-sŒæË$ {ç³Ðól-Ô¶æ-ò³-rtV>..{糫§é° Ð]l$¯øÃ-çßæ-¯Œl-íÜ…VŠS, sìæ.sìæ.MýS–çÙ~Ð]l*^éÇË$
BǦMýS Ð]l$…{™èl$Ë$V> »ê«§ýlÅ™èlË$ °Æý‡ÓÇ¢…_¯]l çÜÐ]l$Ķæ$…ÌZ BÆý‡$ ºyðlj-sŒæË$ çÜÐ]l$-ǵ…-^éÆý‡$. Ððl¬™èl¢-Ò$çýl
çÜÓ™èl…{™èl ¿êÆý‡™éÐ]l°ÌZ C¨ 82Ð]l ºyðljsŒæ. ÒsìæÌZ 66 Ý뫧é-Æý‡×æ ÐéÇÛMýS ºyðlj-sŒæË$ M>V>, 12 ™é™éP-ÍMýS
ºyðlj-sŒæË$, {ç³™ólÅMýS ç³Ç-íܦ-™èl$ÌZÏ {ç³Ðól-Ô¶æ-ò³-sìæt¯]l ¯éË$VýS$ Ñ$± ºyðlj-sŒæË$ E¯é²Æ‡¬.
Ð]l¬RêÅ…-Ô>Ë$:
ºyðljsŒæ Ð]lÅĶæ$…: Æý‡*. 16,65,297 Mør$Ï
Æð‡Ððl¯]l*Å Ð]lçÜ*â¶æ$Ï: Æý‡*.10,56,331 Mør$Ï
Ð]lÊË «§ýl¯]l Ð]lçÜ*â¶æ$Ï: Æý‡*.6,08, 967 Mør$Ï
{ç³×ê-ãM> Ð]lÅĶæ$…: Æý‡*. 5,55,322 Mør$Ï
{ç³×ê-ã-MóS-™èlÆý‡ Ð]lÅĶæ$…: Æý‡*. 11,09,975 Mør$Ï
Æð‡Ððl¯]l*Å ÌZr$: Æý‡*. 3,79,838 Mør$Ï
{§ýlÐ]lÅ ÌZr$: Æý‡*. 5,42,499 Mør$Ï
{´ë£ýl-Ñ$MýS ÌZr$: Æý‡*. 1,71,814 Mør$Ï
ÑÑ«§ýl Æý‡…V>-ËMýS$ MóSsê-Ƈ¬…-ç³#Ë$:
Æý‡„ýS×æ Ð]lÅĶæ$…: Æý‡*. 2,03,672 Mør$Ï
{V>Ò$-×ê-À-Ð]l–¨®: Æý‡*. 80,194 Mør$Ï
Ð]lÅÐ]l-ÝëĶæ$…: Æý‡*. 27,049 Mør$Ï
ѧýlÅ: Æý‡*. 65, 867 Mør$Ï
Ô>ç܈ Ýë…MóS-†MýS Æý‡…VýS…: Æý‡*. 6,275 Mør$Ï
BÆøVýSÅ…, MýS$r$…º çÜ…„óSÐ]l$…: Æý‡*. 37,330 Mør$Ï
20-1-2-&-13 BǦMýS çÜÆó‡Ó: 20-1-2-&-13 BǦMýS çÜÆó‡Ó¯]l$ BǦMýS Ð]l$…{† í³._§ýl…-ºÆý‡… íœ{º-Ð]lÇ 27¯]l ÌZMŠS-çÜ-¿¶æÌZ
{ç³Ðól-Ô¶æ-ò³-sêtÆý‡$.
Ð]l¬RêÅ…-Ô>Ë$: Ð]l^óla BǦMýS çÜ…Ð]l-™èlÞÆý‡… (2-0-1-3-&-1-4-)ÌZ 6.1&6.7 Ô>™èl… Ðól$Æý‡ çÜ*¦Ë §ólÖ-Äñæ*-™èlµ†¢ (i-
yîl-ï³) Ð]l–¨® Æó‡r$ ¯]lÐðl*-§ýlÄôæ$Å AÐ]l-M>Ô¶æ… E…§ýl-¯ól¨ çÜÆó‡Ó A…^èl¯é. AƇ¬™ól, D Hyé¨ (2-0-1-2-&-1-3) Ð]l–¨®-
www.sakshieducation.com
www.sakshieducation.com

5. w
w
w
.sakshieducation.com
Æó‡r$ 5 Ô>™é-°MìS ç³Ç-Ñ$™èl… M>Ðö-^èla° õ³ÆöP…¨. C¨ §ýlÔ>-ºªç³# MýS°-çÙt-Ýë¦Æ‡¬ M>Ð]lyýl… VýSÐ]l$-¯éÆý‡á….
l {糿¶æ$™èlÓ çܼÞ-yîlË ¿êÆý‡… A…™èl-MýS…-™èlMýS* ò³Æý‡$-VýS$-™èl$…-yýl-r…Oò³ çÜÆó‡Ó B…§ø-â¶æ¯]l Ð]lÅMýS¢… ^ólíÜ…¨.
çܼÞ-yîlË ¼Ë$Ï D Hyé-¨- (-2-0-1-2-&-13-)ÌZ Æý‡*.1.79 Ë„ýSË MørÏMýS$ ^ólÆý‡$Mø-¯]l$…-§ýl° çÜÆó‡Ó õ³ÆöP…¨.
C…§ýl$ÌZ ^èlÐ]l¬Æý‡$ çܼÞyîl (Æý‡*.43,580 Mør$Ï), BàÆý‡ çܼÞyîl (Æý‡*.75,000 Mør$Ï), GÆý‡$-Ð]l#Ë çܼÞyîl
(Æý‡*.60,974 Mør$Ï-)V> E…yö-^èla° A…^èl¯é.
çÜÆó‡Ó Ð]l¬RêÅ…Ô>Ë$: ¨VýS$-Ð]l$-™èl$Ë ™èlWY…-ç³#Oò³ §ýl–íÙt, MýSÆð‡…sŒæ AMú…sŒæ ÌZr$ ™èlWY…-^ól…-§ýl$MýS$ Ð]l*Æð‡PsŒæ «§ýlÆý‡-
Ë-MýS$ A-¯]l$-VýS$-×æ…V> ^èlÐ]l¬Æý‡$ «§ýlÆý‡Ë °Æý‡~Ķæ$…
20-1-3-&-1-4ÌZ iyîl-ï³ÌZ Ñ™èl¢ ÌZr$ Ë„ýSÅ… 4.8 Ô>™èl…
20-1-6-&-17 ¯ésìæMìS Ñ™èl¢-ÌZr$ Ë„ýSÅ… 3 Ô>™èl…
Æð‡Ððl¯]l*Å »êV> ™èlVýSY-yýl…™ø 20-1-2-&-1-3ÌZ °Æó‡ª-Õ…-_¯]l 5.3 Ô>™èl… Ñ™èl¢-ÌZ-r$¯]l$ ^ólÆý‡$-Mø-Ìôæ-MýS-´ù-Ð]lyýl…
20-13 ¯ésìæMìS 6.2&6.6 Ô>™é-°MìS ™èlVýSY-¯]l$¯]l² {§ýlÐøÅ-˾×æ…
20-1-2-&-1-3ÌZ ´ëÇ-{Ô>-Ñ$MýS E™èlµ-†¢ÌZ Ð]l–¨® 3 Ô>™èl…
Ð]lÅÐ]lÝëĶæ$ Ð]l–¨®° Ððl$Æý‡$VýS$ç³Ç^ól…§ýl$MýS$ íܦÆý‡OÐðl$¯]l Ñ«§é¯éË$ BÐ]lÔ¶æÅMýS….
§ýlÓ…§ýlÓ ç³¯]l$² °Ðé-Æý‡-×æOò³ ¿êÆý‡-™Œl-&-¿¶æ*-sꯌl Jç³µ…§ýl…: §ýlÓ…§ýlÓ ç³¯]l$²Ë °Ðé-Æý‡×æ Jç³µ…-§ýl…Oò³ ¿êÆý‡-™Œl-&-
¿¶æ*-sê-¯ŒlË$ ¯]l*ÅÉìl-ÎÏÌZ Ð]l*Ça 4¯]l çÜ…™èl-M>Ë$ ^ólÔ>Ƈ¬. BǦMýS Ð]l$…{† _§ýl…-ºÆý‡…, ¿¶æ*sꯌl BǦMýS
Ð]l$…{† Í…´ù Ðé…yól ¯øÆý‡*¾Ë$ D Jç³µ…-§ýl…Oò³ çÜ…™èl-M>Ë$ ^ólÔ>Æý‡$. B§é-Ķæ$ç³# 糯]l$² GVýS-Ðól-™èl¯]l$,
§ýlÓ…§ýlÓ ç³¯]l$²-˯]l$ D Jç³µ…§ýl… °Ðé-Ç-çÜ$¢…¨. 糯]l$² Ð]lçÜ*â¶æ$Ï, çÜÐ]l*-^éÆý‡ Ð]l*ǵyìl ÒË-Ð]l#-™èl$…¨.
¿¶æ*sꯌl Cr$-Ð]l…sìæ Jç³µ…§ýl… ^ólçÜ$-Mø-Ð]lyýl… C§ól ™öÍ-ÝëÇ.
iDï³ °Ðól-¨MýS: ¿êÆý‡™èl BǦMýS Ð]lÅÐ]l-çܦÌZ ¯ðlË-Mö¯]l² Ð]l$…§ýl-VýS-Ð]l$¯]l… M>Æý‡-×æ…V> §ýl„ìS-×ê-íÜĶæ* Ð]l–¨® Æó‡r$
ºË-ïßæ-¯]l-ç³-yìl…-§ýl° {ç³ç³…^èl »êÅ…MýS$ Ñyýl$-§ýlË ^ólíܯ]l {ç³ç³…^èl BǦMýS Ð]l–¨® AÐ]l-M>-Ô>Ë$ (i-D-ï³) °Ðól-¨MýS
õ³ÆöP…¨. iDï³ °Ðól-¨MýS {ç³M>Æý‡… §ýl„ìS-×ê-íÜ-Ķæ*ÌZ Ð]l–¨® Æó‡r$ 20-1-1ÌZ 7.4 Ô>™èl… E…yýlV>.. 201-2 ÌZ
5.4 Ô>™é-°MìS ™èlWY…¨. ¿êÆý‡-™ŒlÌZ Ð]l$…§ýl-VýS-Ð]l$-¯]l…™ø ´ër$ {ç³ç³…^èlÐéÅç³¢…V> yìlÐ]l*…yŠl ™èlVýSYyýl…, ò³r$t-º-
yýl$Ë Æ>MýS „îS×ìæ…-^èlyýl….. ѧýl$Å™Œl Mø™èlË$, Ñ«§é-¯éÌZÏ A°-Õa†, ºË-ïßæ¯]l Æý‡$™èl$-ç³-Ð]l-¯éË$ ™èl¨-™èlÆý‡
{´ë…¡Ä¶æ$ A…Ô>Ë$ MýS*yé Ð]l–¨® Æó‡r$ ™èlVýSY-yé-°MìS M>Æý‡-×æ-Ð]l$° {ç³ç³…^èl »êÅ…MýS$ °Ðól-¨MýS ™ðlÍ-í³…¨. 20-1-
3ÌZ {´ë…¡-Ķæ$…V> iyîlï³ 5.7Ô>™èl… Ðól$Æý‡.. 20-15 ¯ésìæMìS 6.7 Ô>™èl… Ðól$Æý‡ ò³Æý‡-VýS-VýS-Ë-§ýl° ÑÐ]l-Ç…-_…¨.
¿êÆý‡-™ŒlÌZ çÜ…çÜP-Æý‡-×æË$, ò³r$t-º-yýl$Ë M>Æý‡Å-MýS-Ìê-´ëË$ ç³#…k-Mø-Ð]lyýl… Ððl¬§ýl-OÌñæ¯]l A…Ô>Ë$ C…§ýl$MýS$
™øyýlµ-yýl-VýS-Ë-Ð]l° ÑÐ]l-Ç…-_…¨.
¸ùÆŠ‡¾Þ ¼Í-Ķæ$-±Æý‡Ï gê¼™é Ñyýl$§ýlË: ¼h-¯ðl‹Ü Ð]l*ÅVýS-i¯Œl ¸ùÆŠ‡¾Þ Ð]l*Ça 4¯]l ¼Í-Ķæ$-±Æý‡Ï gê¼-™é¯]l$ Ñyýl$-
§ýlË ^ólíÜ…¨. C…§ýl$ÌZ {ç³ç³…^èl… Ððl¬™èl¢… Ò$§ýl A™èlÅ-«¨MýS Ýë¦Æ‡¬ÌZ 1,426 Ð]l$…¨ Ý릯é-˯]l$ ´÷…§ýlV>,
55 Ð]l$…¨ ¿êÆý‡-¡-Ķæ¬-ËMýS$ ^ør$ ËÀ…-_…¨. ¿êÆý‡-¡-Ķæ¬ÌZÏ MýS$»ôæ-Æý‡$-yìlV> Ð]l¬MóS‹Ù A…»ê± Ð]l$äÏ sꋳ
Æ>Å…MŠS¯]l$ Ý÷…™èl… ^ólçÜ$-MýS$-¯é²Æý‡$. ™èl§éÓÆ> Ð]lÆý‡$-çÜV> BÆø Hyé¨ A™èlÅ…™èl ç܅糯]l² ¿êÆý‡-¡-Ķæ¬-yìlV>
www.sakshieducation.com
www.sakshieducation.com

6. w
w
w
.sakshieducation.com
°Í-^éÆý‡$. Ð]l¬MóS‹Ù ç܅糧ýl 21.5 ¼Í-Ķæ$¯Œl yéË-Æý‡$Ï-M>V>, 16.5 ¼Í-Ķæ$¯Œl yéËÆý‡Ï BçÜ$¢-Ë™ø ïÜtÌŒæ ¨VýSYf…
ËMîSÿ Ñ$rtÌŒæ Æð‡…yø Æ>Å…MŠS¯]l$ ´÷…§éÆý‡$. Ñ{´ù A«¨-¯ól™èl {õ³ÐŒl$i 11.2 ¼Í-Ķæ$¯Œl yéË-Æý‡Ï™ø Ð]lÊyø
Ý릯鰲 Ý÷…™èl… ^ólçÜ$-MýS$-¯é²Æý‡$. M>V>, {ç³ç³…^èl MýS$»ôæ-Æý‡$ÌZÏ Ððl$MìSÞ-MýS¯Œl ÐéÅ´ë-Æý‡-Ðól™èl¢ M>ÆøÏ‹Ü íÜÏÐŒl$ (73 ¼Í-
Ķæ$¯Œl yéË-Æý‡$Ï) Ð]lÆý‡$-çÜV> ¯éË$-Vø-ÝëÇ A{VýS-Ýë¦-¯é°² ´÷…§ýlyýl… ÑÔóæçÙ…. íÜÏÐŒl$ ™èl¯]l Ý릯鰲 Ð]l$Æø-ÝëÇ
°Ë-»ñæ-r$t-MýS$-¯é²Æý‡$. OÐðl${Mø-Ýë‹œt A«¨-¯ól™èl ¼ÌŒæ-VóSsŒæÞ (67 ¼Í-Ķæ$¯Œl yéË-Æý‡$Ï) Æð‡…yø Ý릯]l…ÌZ °Ë-Ð]lV>,
òܵƇ¬-¯ŒlMýS$ ^ðl…¨¯]l GÐ]l$-°Mø KÆð‡tV> (57 ¼Í-Ķæ$¯Œl yéËÆý‡$Ï ) Ð]lÊyø Æ>Å…MŠS¯]l$, ÐéÆð‡¯Œl ºòœsŒæ (53.5
¼Í-Ķæ$¯Œl yéË-Æý‡$Ï) ¯éË$Vø Ý릯鰲 ´÷…§éÆý‡$. CMýS {ç³ç³…^èl «§ýl¯]l-Ð]l…-™èl$Ë Æ>Å…MìS…-VŠSÌZ Ð]l¬MóS-‹ÙMýS$ 22Ð]l
Æ>Å…MŠS ËÀ…-^èlV>, ËMîSÿ Ñ$rtÌŒæ 41, {õ³ÐŒl$i 91Ð]l Ý릯éÌZÏ °Í-^éÆý‡$.
Ð]l*¯]l-Ðé-À-Ð]l–¨® çÜ*`ÌZ ¿êÆý‡-™ŒlMýS$ 13-6Ð]l Ý릯]l…: Ķæ¬O¯ðl-sñæyŠl ¯ólçÙ¯ŒlÞ yðlÐ]l-Ë-‹³-Ððl$…sŒæ {´ù{V>ÐŒl$ (ĶæÊ-G-
¯Œl-yîl-ï³) Ð]l*¯]lÐé-À-Ð]l–¨® °Ðól-¨-MýS-&-2013ÌZ ¿êÆý‡-™ŒlMýS$ 13-6Ð]l Ý릯]l… (VýS-™èl…ÌZ 134) ËÀ…-_…¨. ĶæÊG-
¯Œl-yîlï³ Ð]l*Ça 14¯]l D °Ðól-¨-MýS¯]l$ Ñyýl$-§ýlË ^ólíÜ…¨. C…§ýl$ÌZ 187 §ólÔ>-ËMýS$ Æ>Å…MýS$Ë$ MóSsê-Ƈ¬…-_…¨.
D çÜ*`ÌZ ¯éÆó‡Ó Ððl¬§ýlsìæ Ý릯]l…ÌZ °Í-_…¨. B{õÜt-ÍĶæ* Æð‡…yø Ý릯]l…ÌZ, AÐðl$-ÇM> Ð]lÊyø
Ý릯]l…ÌZ E¯é²Æ‡¬. D °Ðól-¨-MýSÌZ O^ðl¯é Ý릯]l… 101. ^駊l (1-8-4), Ððl¬gê…-¼-MŠS-(-1-8-5), M>…Vø-(-1-8-6),
O¯ðlfÆŠ‡(1-8-6) _Ð]lÇ Ý릯éÌZÏ °Í-^éƇ¬. ѧýlÅ, BÆøVýSÅ…, B§éĶæ$… A¯ól Ð]lÊyýl$ A…Ô>-Ìê-«§é-Æý‡…V>
Ð]l*¯]l-Ðé-À-Ð]l–¨® çÜ*`° Æý‡*´÷…-¨-Ýë¢Æý‡$.
Æð‡´ù Æó‡r$ 0.25 Ô>™èl… ™èlWY…ç³#: ÇfÆý‡$Ó »êÅ…MŠS (B-ÆŠ‡-½-I-)-Ð]l$-«§ýlÅ…-™èlÆý‡ {™ðl•Ð]l*-íÜMýS ç³Æý‡-糆 Ñ«§é¯]l çÜÒ$-
„ýSÌZ Ð]l*Ça 19¯]l Æð‡´ù Æó‡r$¯]l$ 0.25 Ô>™èl… ™èlWY…-_…¨. ©…™ø Æð‡´ù Æó‡r$ (»êÅ…-MýS$-ËMýS$ BÆŠ‡-½I C^óla
°«§ýl$-ËOò³ Ð]lçÜ*Ë$ ^ólõÜ Ð]lyîlz Æó‡r$) 7.75 Ô>™èl… ¯]l$…_ 7.5 Ô>™é-°MìS ™èlWY…¨. Æð‡´ù Æó‡r$ ™èlWY…-ç³#-¯]lMýS$
A¯]l$-VýS$-×æ…V> ÇÐ]lÆŠ‡Þ Æð‡´ù Æó‡r$-(-»êÅ…-MýS$Ë$ E…_¯]l °«§ýl$-Ë$Oò³ BÆŠ‡-½I ^ðlÍÏ…^ól Ð]lyîlz Æó‡r$) 0.25 Ô>™èl…
™èlWY 6.75 Ô>™èl… ¯]l$…_ 6.5 Ô>™é-°MìS ^ólÇ…¨. ¯]lVýS§ýl$ °ËÓ °çÙµ†¢ (íïÜ-BÆŠ BÆŠ‡-)¯]l$ Ķæ$«§é-™èl-£ýl…V> 4
Ô>™èl…V> Mö¯]l-Ýë-W…-_…¨.
AÐðl$-Ç-M>ÌZ çÜÓ˵…V> ™èlWY¯]l °Æý‡$-§øÅ-W™èl Æó‡r$: AÐðl$-Ç-M>ÌZ °Æý‡$-§øÅ-W™èl Æó‡r$ Ð]l$Ç-M>Ýë¢ ™èlWY…¨. A§ýl-
¯]l…V> 88 ÐólË E§øÅ-V>Ë$ ËÀ…-^èl-yýl…™ø Ð]l*Ça ¯ðlËMýS$ 7. 6 Ô>™èl… ¯]lÐðl*-O§ðl…¨. A…™èl-{MìS™èl… ¯ðlÌZÏ C¨
7.7 Ô>™èl… E…¨. §ólÔ¶æ…ÌZ °Æý‡$-§øÅ-VýS$Ë$ 1.17 Mør$Ï E¯é²-Æý‡°, °Æý‡$-§øÅ-W™èl Æó‡r$ 7.6Ô>™èl… E…§ýl°
ĶæÊG‹Ü {Ô>Ñ$MýS Ñ¿êVýS… ÐðlËÏ-yìl…-_…¨. ç³#Æý‡$-çÙ$ÌZÏ 6.9 Ô>™èl…, Ð]l$íßæ-â¶æÌZÏ 7 Ô>™èl… °Æý‡$-§øÅ-VýS$-Ë$-
¯é²Æý‡$. AÐðl$-Ç-M>-ÌZ° BíÜĶæ* ÐéçÜ$ÌZÏ D °Æý‡$-§øÅ-W™èl Æó‡r$ 5 Ô>™èl… E…¨. VýS™èl 糯ðl²…yýl$ ¯ðlË-Ë$V>
AÐðl$-Ç-M>ÌZ çÜVýS-r$¯]l {糆 ¯ðlË 1,69,000 Ð]l$…¨MìS E§øÅ-V>Ë$ ËÀ-çÜ$¢-¯é²Æ‡¬. Ð]l*ÇaÌZ BÆøVýSÅ çÜ…Æý‡-
„ýS×æ, Ð]l–†¢-°-ç³#-×æ$Ë$, ÐéÅ´ëÆý‡ õÜÐ]lË Æý‡…V>ÌZÏ E§øÅ-V>Ë$ ò³Æý‡V>Y... ÇOsñæÌŒæ ÐéÅ´ë-Æý‡…ÌZ E§øÅ-W™èl
™èlWY…¨.
¿êÆý‡™èl Ð]l–¨® A…^èl-¯é¯]l$ 5.3 Ô>™é-°MìS ™èlWY…-_¯]l KD-ïÜyîl: BÆý‡Y-O¯ðl-gôæ-çÙ¯Œl çœÆŠ‡ GMýS-¯é-Ñ$MŠS Mø Bç³-Æó‡-çÙ¯Œl A…yŠl
www.sakshieducation.com
www.sakshieducation.com

7. w
w
w
.sakshieducation.com
yðlÐ]l-Ë-‹³-Ððl$…sŒæ (K-D-ïÜ-yîl) 20-13 çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>-°MìS ¿êÆý‡™èl Ð]l–¨® A…^èl-¯é¯]l$ 5.3 Ô>™é-°MìS ™èlWY…-_…¨.
VýS™èl…ÌZ Ð]l–¨®° 5.9 Ô>™èl…V> E…r$…-§ýl° õ³ÆöP…¨. KD-ïÜyîl Ðól$ 29¯]l Ñyýl$-§ýlË ^ólíܯ]l GMýS-¯é-Ñ$MŠS AÐ]l#-
sŒæ-Ë$MŠS °Ðól-¨-MýSÌZ ¿êÆý‡™èl iyîlï³ Ð]l–¨® Ð]l^óla Æð‡…yól-â¶æÏÌZ {MýSÐ]l$…V> ò³Æý‡$-VýS$-™èl$…-§ýl° ™ðlÍ-í³…¨. O^ðl¯é BǦMýS
Ð]lÅÐ]lçܦ Ð]l–¨® 7.8 Ô>™èl…V> E…r$…-§ýl° õ³ÆöP…¨. {ç³ç³…^èl BǦMýS Ð]lÅÐ]lçܦ D Hyé-¨ÌZ 3.1 Ô>™èl… Ð]l–¨®
^ðl…§ýl$-™èl$…-§ýl° ™ðlÍí³…¨. C¨ 20-1-4ÌZ 4 Ô>™é-°MìS ò³Æý‡$-VýS$-™èl$…-¨. AÐðl$-ÇM> BǦMýS Ð]lÅÐ]lçܦ 20-1-3ÌZ 1.9
Ô>™èl…, 20-1-4ÌZ 2.8 Ô>™èl… Ð]l–¨® ^ðl…§ýl$-™èl$…-§ýl° ÐðlËÏyìl…_…¨. {ç³ç³…-^èl…ÌZ AÐðl$-ÇM>, O^ðl¯éË ™èlÆ>Ó™èl
¿êÆý‡™Œl Ð]lÊyø A†-ò³§ýlª BǦMýS Ð]lÅÐ]l-çܦV> f´ë¯Œl Ý릯鰲 B{MýS-Ñ$-çÜ$¢…-§ýl° MýS*yé KD-ïÜyîl õ³ÆöP…¨.
Ð]l^óla Mö¨ª çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æ>ÌZÏ O^ðl¯é, AÐðl$-Ç-M>¯]l$ A«¨-VýS-Ñ$…_ A†-ò³§ýlª BǦMýS Ð]lÅÐ]l-çܦV> AÐ]l-™èl-Ç…-^èl-¯]l$…-§ýl°
MýS*yé ™ðlÍ-í³…¨.
Ð]l–¨®-Æó‡r$ 6.4 Ô>™èl…V> ï³G…CHïÜ A…^èl¯é: 2-0-1-3-&-1-4ÌZ Ð]l–¨®-Æó‡r$ 6.4 Ô>™èl…V> E…r$…-§ýl° {糫§é¯]l
Ð]l$…{† BǦMýS çÜËà Ð]l$…yýlÍ (ï³-G…-C-HïÜ) ™èl¯]l BǦMýS çÜÒ$„ýSÌZ ™ðlÍ-í³…¨. 20-1-2-&-13 BǦMýS çÜÒ$-„ýS¯]l$
ï³-G…-C-HïÜ ObðlÆý‡Ã¯Œæ íÜ. Æý‡…VýS-Æ>-f¯Œæ H{í³ÌŒæ 23¯]l Ñyýl$-§ýlË ^ólÔ>Æý‡$. {ç³-çÜ$¢™èl BǦMýS çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æý‡…ÌZ (2-0-1-3-&
1-4) Ð]lÅÐ]l-ÝëĶæ$…, A¯]l$-º…«§ýl Æý‡…V>ÌZÏ Ð]l–¨® Æó‡r$ 3.5 Ô>™èl…V> E…yýl-VýS-Ë-§ýl° BǦMýS çÜËà Ð]l$…yýlÍ
õ³ÆöP…¨. ç³Ç-{Ô¶æ-Ð]l$Ë$ 4.9 Ô>™èl…, õÜÐ]lË Æý‡…V>ÌZÏ 7.7 Ô>™èl… Ð]l–¨®-Æó‡r$ ¯]lÐðl*§ýl$ M>VýS-Ë-§ýl° A…^èl¯é
ÐólíÜ…¨. {§ýlÐøÅ-˾×æ… 6 Ô>™èl…V> E…yýlÐ]l^èla° õ³ÆöP…¨. ѧólÖ {ç³™èlÅ„ýS ò³r$tºyýl$Ë$ 20-1-3-&-1-4ÌZ 36
¼Í-Ķæ$¯Œæ yéËÆý‡$Ï Æ>Ð]l-^èla° ™ðlÍ-í³…¨. MóS…{§ýl {糿¶æ$™èlÓ çܼÞyîlË$ Æý‡*. 2,57,654 MørÏ ¯]l$…_ Æý‡*.
2,31,084 MørÏMýS$ ™èlVöY^èla° õ³ÆöP…¨.
gê¡Ä¶æ$ ç³rt×æ BÆøVýSÅ Ñ$çÙ¯Œl: gê¡Ä¶æ$ ç³rt×æ BÆøVýSÅ Ñ$çÙ¯Œl (G-¯Œl-ĶæÊ-òßæ-^Œl-G…-)MýS$ MóS…{§ýl MóS¼-¯ðlsŒæ
Ðól$1¯]l BÐðl*§ýl… ™ðlÍ-í³…¨. ç³rt×æ õ³§ýlË BÆøVýSÅ çÜ…Æý‡-„ýS-×æMýS$ E§ólª-Õ…-_¯]l D M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l*°² gê¡Ä¶æ$
BÆøVýSÅ Ñ$çÙ¯Œl (G-¯Œl-òßæ-^Œl-G…-)MýS$ A¯]l$-º…«§ýl M>Æý‡Å-{MýS-Ð]l$…V> ^ólç³-yýl-™éÆý‡$. §ólÔ¶æÐéÅç³¢…V> 50,000 Oò³V>
f¯é¿ê E¯]l² 779 ¯]lVýS-Æ>Ë$, ç³rt-×êÌZÏ D ç³£ýl-M>°² AÐ]l$Ë$ ^ólÝë¢Æý‡$. ©° Ð]lËÏ 7.75 MørÏ Ð]l$…¨MìS
{ç³Äñæ*-f¯]l… ^ólMýS*-Æý‡$-™èl$…¨. D M>Æý‡Å-{MýSÐ]l$… MìS…§ýl I§ól-â¶æÏÌZ Æý‡*. 22,507 Mør$Ï Ð]lÅĶæ$… ^ólÝë¢Æý‡$. MóS…{§ýl,
Æ>çÙ‰ {糿¶æ$-™éÓË$ D Ð]lÅĶæ*°² 75:25 °çÙµ-†¢ÌZ ç³…^èl$-MýS$…-sêƇ¬. C…§ýl$ÌZ MóS…{§ýl… Ðésê
Æý‡*.16,955 Mør$Ï.
121 MørÏMýS$ ^ólÆý‡$-MýS$¯]l² ¿êÆý‡™Œæ f¯é¿ê: MóS…{§ýl çßZ…Ð]l$…{† çÜ$Ö-ÌŒæ-MýS$-Ð]l*ÆŠæ íÙ…yól H{í³ÌŒæ 30¯]l 20-11
f¯é¿ê ÌñæMýSP-˯]l$ Ñyýl$-§ýlË ^ólÔ>Æý‡$. Òsìæ {ç³M>Æý‡… ¿êÆý‡™èl f¯é¿ê Ð]l*Ça 1 ¯ésìæMìS 121,07,26,932.
20-01 f¯é¿ê ÌñæMýSP-Ë™ø ´ùÍa™ól ò³Ç-W¯]l f¯é¿ê 18.196 Mør$Ï. 20-0-1-&-11 Ð]l$«§ýlÅ M>Ë…ÌZ ò³Ç-W¯]l
f¯é¿ê 17.7 Ô>™èl… (A…-™èl-MýS$-Ð]l¬…§ýl$ §ýlÔ>-ºª…ÌZ ò³Ç-W¯]l f¯é-¿ê-Ô>™èl… 21.5). §ólÔ¶æ…ÌZ {V>Ò$×æ
{´ë…™éÌZÏ 83.85 MørÏ Ð]l$…¨ °Ð]l-íÜ-çÜ$¢…-yýlV>, ç³rt×æ {´ë…™éÌZÏ 37.71 MørÏ Ð]l$…¨ E¯é²Æý‡$.
A„ýS-Æ>-çÜÅ™èl Ô>™èl… 73. C¨ 20-0-1ÌZ 64.8 Ô>™èl…. Í…VýS °çÙµ†¢ {糆 10-00 Ð]l$…¨ ç³#Æý‡$-çÙ$-ËMýS$ 943
Ð]l$…¨ {ïÜ¢Ë$ E¯é²Æý‡$. 20-0-1ÌZ C¨ 933.
www.sakshieducation.com
www.sakshieducation.com

8. w
w
w
.sakshieducation.com
D Hyé¨ ¿êÆý‡™Œl Ð]l–¨® 5.7 Ô>™èl…: {ç³çÜ$¢™èl BǦMýS çÜ…Ð]l-™èlÞ-Æý‡…ÌZ ¿êÆý‡™Œl çÜ*¦Ë §ólÖ-Äñæ*-™èlµ†¢ (i-yîl-ï³)
Ð]l–¨®-Æó‡r$ ÐéçÜ¢Ð]l {´ë†-ç³-¨-MýS¯]l 5.7 Ô>™èl… E…yö-^èla° {ç³ç³…^èl »êÅ…MŠS A…^èl¯é ÐólíÜ…¨. 20-1-4-&-1-5ÌZ
6.5 Ô>™èl…, 20-1-5-&-1-6ÌZ 6.7 Ô>™èl… Ð]l–¨®-Æó‡r$ E…yö-^èla° õ³ÆöP…¨. ¿êÈ-Ýë¦-Ƈ¬ÌZ E¯]l² MýSÆð‡…sŒæ
AMú…sŒæ ÌZr$¯]l$ MýSrtyìl ^ólçÜ$-MýS$-¯ól…-§ýl$MýS$ ¿êÆý‡™Œl GMýS$P-Ð]lV> ѧólÖ ò³r$t-º-yýl$-ËOò³ B«§é-Æý‡-ç³-yýl$-™èl$…-yýlr…
Ð]lËÏ, JMýS-Ðólâ¶æ C¯ðlÓ-çÜtÆý‡Ï òÜ…sìæ-Ððl$…r$ {糆-MýS*-Ë…V> Ð]l*Ç™ól çÜÐ]l$-çÜÅË$ G§ýl$-ÆöP-¯éÍÞ Ð]lçÜ$¢…-§ýl°
{ç³ç³…^èl »êÅ…MŠS õ³ÆöP…¨. ç܅糯]l² §ólÔ>ÌZÏ ç³Æý‡-糆 Ñ«§é-¯éË$ MýSv¯]l… M>Ð]lyýl…, Æý‡$×æ çÜ…„ø¿¶æ
¿¶æĶæ*Ë$, Æ>f-MîSĶæ$ çÜ…„ø-¿êË$, §ólÖĶæ$ çÜ…çÜP-Æý‡-×æË ¡Æý‡$Oò³ AçÜ…-™èl–í³¢ Ððl¬§ýl-OÌñæ-¯]lÑ D M>Æý‡-×êÌZÏ
E…yýl-VýS-Ë-Ð]l° õ³ÆöP…¨. A§ól-Ñ-«§ýl…V> D Hyé¨ {ç³ç³…-^èl-Ð]l–¨® Æó‡r$ 2.2 Ô>™èl…V> E…r$…-§ýl°, 20-1-5ÌZ
3.3 Ô>™é-°MìS ^ólÆý‡$-Mø-VýS-Ë-§ýl° {ç³ç³…-^èl-»êÅ…MŠS A…^èl¯é ÐólíÜ…¨.
20-28 ¯ésìæMìS ¿êÆý‡™èl f¯é¿ê 145 Mør$Ï: 20-28 ¯ésìæMìS ¿êÆý‡™èl f¯é¿ê 145 MørÏMýS$ ^ólÆý‡$-MýS$…-r$…-§ýl°
"{ç³-ç³…^èl f¯é¿ê ç³#Æø-VýS-†-&-2-0-12 ç³#¯]l@-çÜ-Ò$-„ýS' õ³Æý‡$™ø þ¯Œl 14¯]l Ñyýl$-§ýlË ^ólíܯ]l °Ðól-¨-MýSÌZ IMýSÅ-Æ>-
fÅ-çÜ-Ñ$† ™ðlÍ-í³…¨. ©° {ç³M>Æý‡… 20-28 ¯ésìæMìS ¿êÆý‡™Œl, O^ðl¯éË$ ^ðlÆø 145 MørÏ f¯é-¿ê™ø {ç³ç³…-^èl…-
ÌZ¯ól A™èlÅ-«¨MýS f¯é¿ê VýSË §ólÔ>-Ë$V> AÐ]l-™èl-Ç…-^èl-¯]l$-¯é²Æ‡¬. B ™èlÆ>Ó™èl O^ðl¯é¯]l$ A«¨-VýS-Ñ$…_ ¿êÆý‡™Œl
f¯é-¿êÌZ {ç³£ýl-Ð]l$-Ýë¦-¯é-°MìS ^ólÆý‡$-MýS$…-r$…-§ýl° °Ðól-¨MýS ™ðlÍ-í³…¨. A…™ól-M>-MýS$…yé AÀ-Ð]l–¨® ^ðl…§ýl$-™èl$¯]l²
§ólÔ>-ÌZϯól f¯é¿ê ò³Æý‡$-VýS$-§ýlË VýS×æ-±-Ķæ$…V> ¯]lÐðl*-§ýl-Ð]l#-™ø…¨. ÐésìæÌZ çÜVýS… B{íœM> Q…yýl…-ÌZ°
§ólÔ>Ìôæ. {ç³ç³…^èl f¯é¿ê Ð]l$Æø ¯ðlË ÆøkÌZÏ 720 MørÏMýS$ ^ólÆý‡$-™èl$…-§ýl°, 2050 ¯ésìæMìS 960 MørÏMýS$ ^ólÆý‡-
¯]l$-¯]l²-§ýl° B °Ðól-¨MýS õ³ÆöP…¨. AÀ-Ð]l–¨® ^ðl…¨¯]l, ^ðl…§ýl$-™èl$¯]l² §ólÔ>ÌZÏ Æð‡…yìl…-sìæÌZ BĶæ¬@-{ç³-Ð]l*×æ…
ò³Æý‡-VýS-¯]l$…¨. çÜVýS-r$¯]l {ç³fË BĶæ¬-Æ>ªÄ¶æ$… 20-4-0-&-50 Ð]l$«§ýlÅÌZ 76 Hâ¶æÏMýS$, 20-9-5-& -2100 ¯ésìæMìS 82
Hâ¶æÏMýS$ ò³Æý‡$-VýS$-™èl$…-§ýl° IÆ>çÜ ™ðlÍ-í³…¨.
0.25 Ô>™èl… ™èlWY¯]l Æð‡´ù-Æó‡r$: ÇfÆý‡$Ó »êÅ…MýS$ ÐéÇÛMýS {§ýlÐ]lÅ ç³Æý‡-糆 Ñ«§é¯] çÜÒ$„ýS Ðól$ 3¯]l fÇW…¨. D
çÜÒ$-„ýSÌZ Æð‡´ù-Æó‡-r$¯]l$ 0.25 Ô>™èl… ™èlWY…-_…¨. ©…™ø 7.50 Ô>™èl… E¯]l² Æð‡´ù-Æó‡r$ 7.25 Ô>™é-°MìS
™èlWY…¨. »êÅ…MýS$Ë$ BÆŠ‡-½I ¯]l$…_ ¡çÜ$-MýS$¯ól çÜÓ˵-M>-ÍMýS Æý‡$×ê-ËOò³ ^ðlÍÏ…^ól Ð]lyîlz-Æó‡-r$¯]l$ "Æð‡-´ù-Æó‡-r$'
A…sêÆý‡$. "Ç-Ð]lÆŠ‡Þ Æð‡´ù-Æó‡-r$-'¯]l$ MýS*yé 6.5 ¯]l$…_ 6.25 Ô>™é-°MìS ™èlWY…-_…¨. ¯]lVýS§ýl$ °ËÓË °çÙµ†¢ (ïÜ-
B-ÆŠ‡-B-ÆŠ‡-)¯]l$ 4 Ô>-™èl…V> Mö¯]l-Ýë-W…-_…¨. 20-1-3-&-1-4ÌZ iyîlï³ Ð]l–¨® Æó‡r$ 5.7 Ô>™èl…V>, {§ýlÐøÅ-˾×æ…
5.5 Ô>™èl…V> E…yö-^èla° ÇfÆý‡$Ó »êÅ…MýS$ A…^èl¯é ÐólíÜ…¨.
Ð]l–¨® A…^èl-¯éMýS$ {ç³ç³…^èl »êÅ…MŠS Mø™è : {ç³çÜ$¢™èl BǦMýS çÜ…Ð]l-™èlÞÆý‡… (2-0-1-3-&-1-4) ¿êÆý‡™Œl Ð]l–¨® Æó‡r$ A…^èl-
¯é-˯]l$ {ç³ç³…^èl »êÅ…MŠS H{í³ÌŒæ 30¯]l MýS$¨…-_…¨. BÆý‡$ ¯ðlËË {MìS™èl… 7 Ô>™èl…V> E¯]l² A…^èl-¯é-˯]l$ 6.1
Ô>™é-°MìS ™èlWY…-_…¨. Ý뫧é-Æý‡×æ Ð]lÆý‡Û-´ë™èl… ¯]lÐðl*-§ýl-Ƈ¬-¯]l-ç³µ-sìæMîS Ð]lÅÐ]l-ÝëĶæ$ Æý‡…VýS… Ð]l–¨® Æó‡r$ 2 Ô>™é-
°MìS ç³Ç-Ñ$™èl… M>Ð]l-^èla¯]l² AÀ-{´ëĶæ$… ™égê ™èlWY…-ç³#-¯]lMýS$ JMýS M>Æý‡×æ…. C…™èl-{MìS™èl… D A…^èl¯é 2.7
Ô>™èl…. ©°-™ø-´ër$ §ólÖ-Ķæ$…V>, A…™èl-Æ>j-¡-Ķæ$…V> ¯ðlË-Mö¯]l² ç³Ë$ ç³Ç-íܦ-™èl$Ë {´ë†-ç³-¨-MýS¯]l ™égê
A…^èl-¯é-ËMýS$ Ð]l_a-¯]lr$Ï {ç³ç³…-^èl-»êÅ…MŠS ïÜ°-Ķæ$ÆŠ‡ MýS…{sîæ GMýS-¯]l-Ñ$‹Üt yîl±‹Ü Ð]l$¨Ó-§é‹Ü õ³ÆöP-¯é²Æý‡$.
www.sakshieducation.com
www.sakshieducation.com