جامعه شبکه ای مانوئل کاستلز Network society manuel castells

1. ‫ای‬‫شبکه‬ ‫جامعه‬
‫کاستل‬ ‫مانوئل‬‫ز‬
NETWORK SOCIETY
MANUEL CASTELLS

2. ‫کاستلز‬ ‫مانوئل‬ ‫معرفی‬
•‫مانوئل‬‫کستلز‬(۱۹۴۲،‫بارسلونا‬)،‫‌شناس‬‫ه‬‫جامع‬‫اسپانیایی‬‫و‬‫‌ی‬‫ه‬‫نویسند‬‫‌ی‬‫ه‬‫‌گان‬‫ه‬‫س‬‫مهم‬«‫عصر‬‫اطالعات‬»‫است‬.‫در‬‫بین‬‫‌پردازان‬‫ه‬‫نظری‬‫عل‬‫م‬،‫ارتباطات‬
‫مانوئل‬‫کاستلز‬‫یک‬‫نویسنده‬‫متمایز‬‫است‬.‫کاستلز‬‫‌های‬‫ه‬‫حوز‬‫‌شناسی‬‫ه‬‫جامع‬،‫شهری‬‫مطالعات‬،‫سازمانی‬‫مطالعات‬‫فضای‬،‫مجازی‬‫جن‬‫‌های‬‫ش‬‫ب‬
،‫اجتماعی‬‫جامعه‬‫شناسی‬‫فرهنگ‬‫و‬‫اقتصاد‬‫سیاسی‬‫را‬‫در‬‫کنار‬‫هم‬‫مطالعه‬‫می‬‫کند‬‫تا‬‫یک‬‫تحلیل‬‫بین‬‫‌ای‬‫ه‬‫رشت‬‫از‬‫جهان‬‫پیچیده‬‫رس‬‫‌ای‬‫ه‬‫ان‬‫شده‬‫امروز‬
‫به‬‫دست‬‫دهد‬.
•‫کاستلز‬‫در‬‫یک‬‫خانواده‬‫هوادار‬‫فرانکو‬‫متولد‬‫شد‬‫ولی‬‫در‬‫سن‬‫بیست‬‫سالگی‬‫به‬‫عنوان‬‫یک‬‫دانشجوی‬‫‌گرای‬‫پ‬‫چ‬،‫تندرو‬‫از‬‫سوی‬‫حک‬‫ومت‬‫دیکتاتوری‬
‫فرانکو‬‫تبعید‬‫شد‬.‫او‬‫به‬‫پاریس‬‫رفت‬‫و‬‫به‬‫دشواری‬‫در‬‫دانشکده‬‫نانت‬‫وابسته‬‫به‬‫دانشگاه‬،‫پاریس‬‫به‬‫تحصیل‬‫پرداخته‬‫و‬‫مدرک‬‫دکتری‬‫خود‬‫را‬‫دریافت‬
‫کرد‬.‫جایی‬‫که‬‫او‬‫را‬‫مجذوب‬‫جریان‬‫انقالبی‬۱۹۶۸‫کرد‬‫و‬‫درسال‬۱۹۷۲‫متنی‬‫اثرگذار‬‫و‬‫مبتکرانه‬‫را‬‫تحت‬‫عنوان‬«‫یک‬‫پرسش‬‫شهری‬:‫رهیافتی‬
‫مارکسیستی‬»،‫به‬‫رشته‬‫تحریر‬‫درآورد‬‫که‬‫به‬‫واسطه‬‫کسی‬‫که‬‫بعدها‬‫به‬‫عنوان‬‫یک‬‫مارکسیست‬،‫ساختارگرا‬‫لوئی‬‫آلتوسر‬‫ش‬‫هرت‬،‫یافت‬‫شکل‬‫و‬‫قواره‬
‫گرفته‬‫بود‬.

3. ‫کاستلز‬ ‫آثار‬
•‫مسئله‬‫شهر‬(۱۹۷۲)
•‫شهر‬‫و‬‫مردم‬(۱۹۸۲)
•‫شهر‬‫اطالعاتی‬(۱۹۸۸)
•‫سقوط‬‫کمونیسم‬‫شوروی‬:‫نگاهی‬‫از‬‫منظر‬‫جامعه‬ٔ‫اطالعاتی‬(۱۹۹۵)
•‫سه‬‫‌ی‬‫ه‬‫گان‬‫عصر‬‫اطالعات‬(۱۹۹۷)(‫این‬‫کتاب‬‫توسط‬‫احمد‬‫علیقلیان،افشین‬‫خاکباز‬‫و‬‫حسن‬‫چاوشیان‬‫به‬‫فارسی‬‫ترجمه‬‫شده‬‫است‬).
•‫کهکشان‬‫اینترنت‬(۲۰۰۱)
•‫قدرت‬‫ارتباطات‬(۲۰۰۹)‫؛‬‫این‬‫کتاب‬‫توسط‬‫حسین‬‫بصیریان‬‫جهرمی‬‫به‬‫فارسی‬‫ترجمه‬‫شده‬‫و‬‫با‬‫پیام‬‫مانوئل‬‫کاستلز‬‫در‬‫روز‬‫جهانی‬‫ارتباطا‬‫ت‬(۲۷‫اردیبهشت‬
۱۳۹۳)‫در‬‫ایران‬‫رونمایی‬‫شده‬‫است‬.
•‫شبکه‬‫های‬‫خشم‬‫و‬‫امید‬:‫جنبش‬‫های‬‫اجتماعی‬‫در‬‫عصر‬‫اینترنت‬(۲۰۱۲)(‫این‬‫کتاب‬‫را‬‫مجتبی‬‫قلی‬‫پور‬‫به‬‫فارسی‬‫ترجمه‬‫کرده‬‫و‬‫توسط‬‫نشر‬‫مرکز‬‫من‬‫تشر‬
‫شده‬‫است‬).

4. ‫تعریف‬
•‫مانوئل‬‫کاستلز‬‫شبکه‬‫را‬‫مجموعه‬‫ای‬‫از‬‫نقاط‬‫اتصال‬‫یا‬‫‌های‬‫ه‬‫گر‬‫به‬‫هم‬‫پیوسته‬‫تعریف‬‫می‬‫کند‬.‫به‬‫عبارتی‬،‫شبکه‬‫‌ای‬‫ه‬‫مجموع‬‫از‬‫ا‬‫تصاالت‬‫میان‬‫اجزاء‬
‫یک‬‫واحد‬‫است‬.‫این‬‫اجزای‬‫شبکه‬،‫ها‬‫روابط‬‫درون‬‫و‬‫بین‬‫سطوح‬‫یا‬‫واحدهای‬‫واقعیت‬‫اجتماعی‬‫را‬‫سازمان‬‫می‬‫دهند‬.‫هر‬‫رویکرد‬‫‌ای‬‫ه‬‫شبک‬‫در‬‫ق‬‫یاس‬
‫با‬‫واحدهایی‬‫که‬‫به‬‫هم‬‫متصل‬‫شده‬،‫اند‬‫بر‬‫اهمیت‬‫روابط‬‫تأکید‬‫می‬‫کند‬.
•‫از‬‫نظر‬،‫کاستلز‬‫شبکه‬‫ها‬‫ریخت‬‫اجتماعی‬‫جدید‬‫جوامع‬‫ما‬‫را‬‫تشکیل‬‫می‬،‫دهند‬‫و‬‫گسترش‬‫منطق‬‫شبکه‬‫ای‬‫تغییرات‬‫چشمگیری‬‫د‬‫ر‬‫عملیات‬‫و‬‫نتایج‬
‫فرایندهای‬،‫تولید‬،‫تجربه‬‫قدرت‬‫و‬‫فرهنگ‬‫ایجاد‬‫می‬‫کند‬.
•‫پارادایم‬ِ‫ن‬‫نوی‬‫تکنولوژی‬،‫اطالعات‬‫بنیان‬‫مادی‬‫گسترش‬‫فراگیر‬‫آن‬‫را‬‫در‬‫سرتاسر‬‫ساختار‬‫اجتماعی‬‫فراهم‬‫می‬‫آورد‬.
•ِ‫ی‬‫ویژگ‬‫جامعه‬‫ای‬‫که‬‫به‬‫این‬‫ترتیب‬‫می‬‫توان‬‫آن‬‫را‬‫به‬‫درستی‬‫جامعه‬‫ی‬‫شبکه‬‫ای‬،‫نامید‬‫برتری‬‫ریخت‬‫اجتماعی‬‫برکنش‬‫اجتماعی‬‫است‬.
•‫کاستلز‬‫معتقد‬‫است‬‫شبکه‬‫ها‬‫ساختارهایی‬‫باز‬‫هستند‬‫که‬‫می‬‫توانند‬‫بدون‬‫هیچ‬‫محدودیتی‬‫گسترش‬‫یابند‬‫و‬‫نقاط‬‫شاخص‬‫جد‬‫یدی‬‫را‬‫در‬‫درون‬‫خود‬
‫پذیرا‬‫شوند‬‫تا‬‫زمانی‬‫که‬‫این‬،‫نقاط‬‫توانایی‬‫ارتباط‬‫در‬‫شبکه‬‫را‬‫داشته‬‫باشند‬.

5. ‫ای‬ ‫شبکه‬ ‫ی‬ ‫جامعه‬ ‫به‬ ‫ای‬ ‫توده‬ ‫ی‬ ‫جامعه‬ ‫از‬
•‫ترسیم‌ویژگی‌های‌اص‬‌‫لی‬
‌‫جامعه‌ی‌شبکه‌ای‌در‬
‌‫قیاس‌با‌جامعه‌ی‌توده‬
‌‫ای،‌ما‌را‌در‌درک‌بهتر‬
‫بحث‌کمک‌می‌کند‬:
‫ویژگی‬‫ها‬ ‫ای‬ ‫توده‬ ‫جامعه‬ ‫ای‬ ‫شبکه‬ ‫جامعه‬
‫اجزاء‌اصلی‬ ‫جمع‌ها‬‌(‫گروه‌ها،‌سازمان‌ها،‌اجتماعات‬) ‫افراد‬(‫متصل‌شده‌از‌طریق‌شبکه‬)
‫طبیعت‌اجزاء‬ ‫همسان‬ ‫ناهمسان‬
‫مقیاس‬ ‫گسترش‌یافته‬ ‫گسترش‌یافته‌و‌کاهش‌یافته‬
‫محدوده‬ ‫محلی‬ ‌‫جهانی‬–‫محلی‬
‫اتصال‌و‌اتصال‌پذیری‬ ‫در‌درون‌اجزاء‌باال‬ ‫در‌میان‌اجزاء‌باال‬
‫چگالی‬ ‫باال‬ ‫پایین‬
‫تمرکز‬ ‌‫باال‬(‫تعداد‌مراکز‌کم‬) ‫پایین‬(‫چندمرکزه‬)
‫دربرگیری‬ ‫باال‬ ‫پایین‬
‫نوع‌اجتماع‬ ‫فیزیکی‌و‌یکتا‬ ‫مجازی‌و‌گوناگون‬
‫نوع‌سازمان‬ ‫بروکراسی‌و‌یکپارچگی‌از‌باال‬ ‫اینفوکراسی‌و‌متمایز‌افقی‬
‫نوع‌خانوار‬ ‫پر‌تعداد‌و‌پر‌فامیل‬ ‫کوچک‌و‌با‌روابط‌فامیلی‌گوناگون‬
‫نوع‌اصلی‌ارتباط‬ ‫رو‌دررو‬ ‫به‌طور‌روزافزون‌رسانه‌ای‬
‫نوع‌رسانه‬ ‫رسانه‌پخش‌جمعی‬ ‫رسانه‌های‌تعاملی‌با‌مخاطبان‌محدود‬
‫تعداد‌رسانه‬ ‫کم‬ ‫زیاد‬

6. ‫ای‬‫توده‬ ‫ی‬‫جامعه‬ ‫های‬‫ویژگی‬
•‫جامعه‬‫ی‬‫توده‬‫ای‬‫یک‬‫صورت‬‫بندی‬‫اجتماعی‬‫با‬‫زیرساخت‬‫هایی‬‫از‬‫گروه‬،‫ها‬‫سازمان‬‫ها‬‫و‬‫اجتماعات‬‫است‬‫که‬‫شیوه‬‫ی‬‫اصلی‬‫سازماندهی‬‫د‬‫ر‬‫تمام‬
‫سطوح‬‫را‬‫شکل‬‫می‬‫دهند‬.‫مؤلفه‬‫های‬‫اصلی‬‫این‬‫صورت‬‫بندی‬‫تمام‬‫انواع‬‫جمع‬‫های‬‫به‬‫نسبت‬‫بزرگ‬‫می‬‫باشد‬.
•‫جامعه‬‫توده‬‫ای‬‫با‬‫گسترش‬‫مقیاس‬‫مشخص‬‫می‬‫شود‬.‫شرکت‬،‫ها‬‫حکومت‬‫ها‬‫و‬‫دیگر‬‫سازمان‬‫ها‬‫بزرگتر‬‫و‬‫بزرگتر‬‫می‬‫شوند‬‫و‬‫به‬‫بروک‬‫راسی‬‫ها‬
‫تبدیل‬‫می‬‫شوند‬.‫آن‬‫ها‬‫در‬‫سطح‬‫ملت‬‫ها‬‫و‬‫دنیا‬‫پراکنده‬‫می‬‫شوند‬‫تا‬‫یک‬‫شبکه‬‫ی‬‫جهانی‬‫از‬‫امپراتوری‬‫های‬‫قرن‬‫نوزدهمی‬‫و‬‫شرکت‬‫ه‬‫ای‬
‫چندملیتی‬‫را‬‫پدید‬‫آورند‬.
•‫محدوده‬‫ی‬‫جامعه‬‫ی‬‫توده‬‫ای‬‫به‬‫صورت‬‫محلی‬‫باقی‬‫می‬‫ماند‬:‫سازمان‬‫هایی‬‫که‬‫مؤلفه‬‫های‬‫اصلی‬‫آن‬‫ها‬‫در‬‫پیوند‬‫با‬‫مکان‬‫های‬‫خاصی‬‫است‬‫و‬
‫ارتباطات‬‫همچنان‬‫محلی‬‫باقی‬‫می‬‫ماند‬.‫جامعه‬‫توده‬‫ای‬‫از‬‫تجمع‬‫و‬‫اتصال‬‫مکان‬‫های‬ً‫ا‬‫تقریب‬ِ‫ن‬‫همگ‬‫جدا‬‫و‬‫محلی‬‫به‬‫وجود‬‫می‬‫آید‬.
•‫مؤلفه‬‫ها‬‫و‬‫واحدهای‬‫جامعه‬‫ی‬‫توده‬‫ای‬‫با‬‫حضور‬‫فیزیکی‬‫اعضایش‬‫مشخص‬‫می‬‫شود‬.‫این‬‫به‬‫معنی‬‫حداکثر‬‫اتصال‬‫در‬‫درون‬‫و‬‫اتصال‬‫ب‬‫ه‬‫نسبت‬
‫ضعیف‬‫با‬‫بیرون‬‫است‬.

7. ‫ای‬‫شبکه‬ ‫ی‬‫جامعه‬ ‫های‬‫ویژگی‬
•‫اطالعاتی‬ ‫اقتصاد‬:‌‫که‬‌‫در‌آن‬‌‫‌وری‬‫ه‬‫بهر‬‌‫و‌رقابت‌میان‬‌‫‌ها‬‫ت‬‫شرک‬‌‫و‬‌‫‌های‬‫ه‬‫بنگا‬‫تجاری‬‌‫‌های‬‫ه‬‫،‌مناطق‌حوز‬‫اقتصادی‌و‌کشورها‬‌‫،‌بیش‬‫از‌هر‬‌‫زمان‬
‌‫دیگری‌به‌معرفت‌و‬‌‫دانش،‌اطالعات،‌تکنولوژی‬‫الزم‌برای‌پردازش‌این‌اطالعات‬‌‫،‌از‬‫جمله‌تکنولوژی‌مدیریت‌و‌مدیریت‌تکنولوژی‬‌‫،متکی‌شده‬
‫است‬.
•‫های‬‫فعالیت‬‫اقتصادی‬‫ای‬‫شبکه‬:‌‫این‬‌‫فعالیت‌ها‌نوع‬‌‫‌ای‬‫ه‬‫تاز‬‫از‌سازمان‌و‌تشکیالت‌است‌که‌مشخصه‌فعالیت‌اقتصادی‌ج‬‌‫هانی‌به‌شمار‬
‫‌آید‬‫ی‬‫م‬‌.‌‫این‬‫شبکه‌یا‌متشکل‌است‌از‌بخشهایی‌از‌شرکتها‌و‌موسسات‌و‌بنگاههای‌مختلف‬‫و‌یا‌از‌رهگذر‌تقسیمات‌درونی‌در‌ی‬‌‫ک‌بنگاه‌بزرگ‬
‫پدید‌می‌آید‬.
•‫اشتغال‬ ‫ساختار‬ ‫و‬ ‫کار‬ ‫انجام‬ ‫نحوه‬ ‫در‬ ‫تحول‬:‌‫روابط‬‫کاری‌در‌گذشته‌در‌ساختارهای‌گسترده‌صنعتی‌یا‌اداری‌میان‌کارگر‌و‬‫کا‬‌‌‫رفرما‌یا‬
‫رئیس‌و‌مرئوس‌برقرار‌بود‌اکنون‌جای‌خود‌را‌به‌روابط‌به‌مراتب‌انعطا‬‫ف‌پذیرتر‌در‌محدوده‌های‌با‌حجم‌کوچکتر‌از‌حیث‌شمار‌افراد‬‌‫تحت‬
‫اشتغال‌داده‌است‬.
•‫ظهور‬‫های‬‫قطب‬‫متقابل‬:‌‫فرایند‬‌‫جهانی‌شدن‌و‌شبکه‌ای‌شدن‬‌‫‌های‬‫ت‬‫فعالی‬‫اقتصادی‌موجب‌قوت‌بخشیدن‌به‌تالش‌های‌فردی‬‌‫و‌تضعیف‬
‫نهادهای‌اجتماعی‌نظیر‌اتحادیه‌های‌کارگری‌و‌یا‌دولت‌رفاه‌می‌شود‬.

8. ‫ای‬‫شبکه‬ ‫ی‬‫جامعه‬ ‫های‬‫ویژگی‬(‫ادامه‬)
•‫مجازی‬ ‫واقعیت‬ ‫فرهنگ‬:‫فرهنگ‌عصر‌اطالعات‌در‌چارچوب‌انتقال‌نمادها‌به‌وسیله‌واسطه‌های‌الک‬‫ترونیک‌شکل‌می‌گیرد‌این‌و‬‌‫اسطه‌های‬
‫متنوع‌با‌مخاطبان‌گوناگونی‌سرو‌کار‌دارند‌و‌مجموعه‌هایی‌غنی‌از‌حیث‬‫محتوای‌نمادین‌و‌در‌قالب‌متون‌الکترونیک‌در‌اختیارش‬‌‫ان‌قرار‬‫‌دهند‬‫ی‬‫م‬.
•‫رسانه‬ ‫بال‬ ‫بر‬ ‫سیاست‬:‌‫در‬‫فضای‌مسلط‌فرهنگ‌متکی‌به‌واقعیت‌مجازی‬‌‫،‌بازیگران‬‫سیاسی‌به‌منظور‌بقا‌و‌حضور‌در‌ص‬‌‫حنه‌و‌تاثیر‌گذاری‌بر‬
‫روند‌تحوالت‌ناگزیرند‌از‌رسانه‌های‌حامل‌نماد‌های‌الکترونیک،و‌بخصو‬‫ص‌تلویزیون‌به‌صورت‌تمام‌عیار‌بهره‌برداری‌می‌کنند‬.
•‫فضای‬ ‫و‬ ‫زمان‬ ‫بی‬ ‫زمان‬‫ها‬‫جریان‬:‌‫در‬‫جامعه‌شبکه‌ای‌مفاهیم‌زمان‌و‌مکان‌معانی‌تازهای‌پیدا‌کرده‌اند‌که‌ب‬‫ا‌معانی‌سنتی‌آن‌د‬‌‫ر‌جوامع‬
‫قبل‌از‌مدرن‌و‌یا‌حتی‌صنعتی‌تفاوت‌دارد‬‌.‌‫انتقال‬‌‫آنی‬‌‫اطالعات،‌داده‌ها‌و‬ً‫ال‬‫سرمایه‌ها‌و‌امکان‌ارتباط‌همزمان‌افراد‌در‌نقاط‌مختلف‌عم‬‌‫‌فواصل‬
‫زمانی‌را‌از‌میان‌برداشته‌است‌و‌نظم‌طبیعی‌دوران‌قدیم‌یا‌چارچوبهای‬‫مکانیکی‌جهان‌صنعتی‌را‌به‌کلی‌دگرگون‌ساخته‌است‬.

9. ‫های‬‫ویژگی‬‫اطالعاتی‬ ‫جوامع‬
•‌‫حذف‬‌‫مشاغل‬‫کشاورزی‬.
•‌‫کاهش‬‌‫دائمی‌مشاغل‌تولیدی‬‫سنتی‬.
•‌‫افزایش‬‫خدمات‌تولیدی‌و‌خدمات‌اجتماعی‌به‌همراه‌تاکید‌بر‌خدمات‌تجاری‌در‌گر‬‫وه‌نخست‌و‌خدمات‌بهداشتی‌در‌گروه‌دوم‬.
•‌‫تنوع‬‌‫روز‌افزون‌فعالیتهای‌خدماتی‌به‌عنوان‌منابع‬‫اشتغال‬.
•‌‫افزایش‬‌‫سریع‌مشاغل‌مدیریتی،تخصصی‌و‬‫فنی‬.
•‌‫تشکیل‬‫گروهی‌از‌کارگران‌یقه‌سفید‌که‌از‌کارگران‌بخش‌فروش‌و‌دفتری‌تشکیل‌ش‬‫ده‌اند‬.
•‌‫ثبات‬‌‫نسبی‌سهم‌قابل‌توجهی‌از‌اشتغال‌در‌بخش‌خرده‬‫فروشی‬.
•‌‫افزایش‬‌‫همزمان‌سطوح‌باال‌و‌پایین‌ساختار‬‫شغلی‬.
•‌‫ارتقای‬‫نسبی‌ساختار‌شغلی‌در‌طول‌زمان،‌با‌سهم‌فزاینده‌ی‌مشاغلی‌که‌نیازمند‬‫مهارت‌های‌بیش‌تر‌و‌تحصیالت‌پیشرفته‬‫هستند‬.

10. ‫گرایی‬‫ملی‬
•‌‫کاستلز‌معتقد‌است‬‌‫عصر‬‫جهانی‌شدن‌عصر‌خیزش‌دوباره‌ملی‌گرایان‌است‬‌.‫و‌می‌گوید‌این‌واقعیت‌را‌می‌توان‌در‌مبارزه‌با‌دولت‬‌‫‌های‌ملی‬
‫مستقر‌و‌در‌بازسازی‌فراگیر‌هویت‌بر‌پایه‌ملیت‌مشاهده‌کرد‌که‌همواره‬‌‫در‌برابر‌یک‌اجنبی‌از‌آن‌دفاع‌می‬‫شود‬‌.‌‫بنابراین‬‫وقتی‬‌‫از‌ملی‌گرایی‬
‌‫معاصر‌صحبت‌می‌کنیم‌بر‌چهار‌نکته‌تحلیلی‌تاکید‌می‌کنیم‬:
•‫اول‬:‌‫ملی‌گرایی‌معاصر‌ممکن‌است‌معطوف‌به‌برساختن‌حاکمیت‌دولت‌مستقل‌ملی‬‫باشد‌ممکن‌است‌چنین‌نباشد‌و‌بنابرای‬‌‫‌ها‌به‌لحاظ‬‫ت‬‫ن‌مل‬
‫تاریخی‌و‌تحلیلی‌هستارهایی‌مستقل‌از‌دولت‌هستند‬.
•‫دوم‬:‫‌های‌ملی،‌محدود‌به‌دولت‌ملی‌مدرن‌نیستند‬‫ت‬‫‌ها‌و‌دول‬‫ت‬‫مل‬(.‫انقالب‌فرانسه‬)
•‫سوم‬:‫‌ای‌نیست‌که‌ضرورتا‌مربوط‌به‌نخبگان‌باشد‌و‌در‌واقع‬‫ه‬‫ملی‌گرایی‌پدید‬‫ملی‌گرایی‌امروز‌غالبا‌واکنشی‌است‌علیه‌ن‬‫خبگان‌جهانی‬.
•‫چهارم‬:‌‫از‌آنجا‌که‌ملی‌گرایی‌معاصر‌بیشتر‌واکنشی‌است‌تا‌خودجوش،‌بیشتر‌به‬‫فرهنگی‌بودن‌گرایش‌دارد‌تا‌به‌سیاسی‬‌‫بودن؛‌بنابراین‌بیشتر‬
‫متوجه‌دفاع‌از‌فرهنگی‌است‌که‌پیشاپیش‌نهادینه‌شده‌نه‌متوجه‌ایجاد‌ی‬‫ا‌دفاع‌از‌یک‌دولت‬.

11. ‫جهانی‬ ‫نوین‬ ‫نظم‬ ‫عليه‬ ‫اجتماعی‬ ‫های‬‫نهضت‬
•‌‫کاستلز‬‌‫‌گوید‌از‬‫ی‬‫م‬‫آنجایی‌که‌فرایندهای‌سلطه‌جدیدی‌که‌مردم‌در‌برابرشان‌واکنش‌نشان‌می‬‫دهند‌در‌جریان‌اطالعات‌تجسم‌م‬‌‫‌یابد،‌بناسازی‬‫ی‬
‌‫‌های‌معکوس‌اطالعات‌صورت‌می‬‌‫ن‬‫خود‌مختاری‌به‌ناچار‌با‌اتکا‌بر‌جریا‬‫پذیرد‬‌.‫خدا،‌ملت،‌خانواده‌اجتماع‌قوانینی‌به‌دست‌می‌دهند‌ک‬‌‫ه‌خدشه‬
‫ناپذیر‌است‌و‌براساس‌آن‌می‌توان‌علیه‌فرهنگ‌مجاز‌واقعی‌اقدام‌به‌ضد‬‫حمله‌کرد‬.
•‌‫سه‬‫‌های‌اجتماعی‌از‌دیدگاه‌کاستلز‬‫ت‬‫نکته‌روش‌شناسی‌درباره‌نهض‬:
.1‌‫‌های‬‫ت‬‫نهض‬‫اجتماعی‌را‌باید‌از‌زبان‌خود‌آنها‌شناخت‬‌.‌‫‌ها‌همان‌است‌که‌خودشان‌می‬‫ت‬‫یعنی‌ماهیت‌نهض‬‫گویند‬.
.2‫‌کار،‌انقالبی،‌ی‬‫ه‬‫‌های‌اجتماعی‌ممکن‌است‌به‌لحاظ‌اجتماعی‌محافظ‬‫ت‬‫نهض‬‫ا‌هردو‌باشند‬.
.3‌‫هدف‬‫اجتماعی‬-‫هدف‌اجتماعی‌به‌دیدگاه‌و‌چشم‌انداز‌نهضت‌از‌نوع‌نظم‌اجتماعی‌یا‌ساز‬‫مان‌اجتماعی‌اشاره‌می‌کند‌که‌می‌خواهد‌در‌ا‬‌‫فق‬
‫تاریخی‌کنش‌جمعی‌خود‌بدان‌نایل‌آید‬.