Mahvare

1. ‫در‬ ‫ماهواره‬ ‫نقش‬
‫زن‬ ‫فرهنگی‬ ‫توسعه‬‫ان‬
‫ایران‬ ‫در‬ ‫روستایی‬
‫تهیه‬:‫صفرزاده‬ ‫مصطفی‬
‫منتظرقائم‬ ‫دکتر‬ ‫راهنمایی‬ ‫با‬

2. ‫مساله‬ ‫طرح‬
‫حا‬ ‫در‬ ‫کشورهای‬ ‫در‬ ‫روستایی‬ ‫زنان‬ ‫فرهنگی‬ ‫توسعه‬ ‫بر‬ ‫تاثیری‬ ‫چه‬ ‫ای‬‫ماهواره‬ ‫های‬‫شبکه‬‫توسعه‬ ‫ل‬
‫بود؟‬ ‫خواهد‬ ‫چگونه‬ ‫ایران‬ ‫خصوصیات‬ ‫با‬ ‫کشوری‬ ‫در‬ ‫تاثیر‬ ‫این‬ ‫گذارند؟‬‫می‬

3. ‫مقدمه‬
•‫های‬‫شبکه‬‫ای‬‫ماهواره‬‫با‬‫تعداد‬‫باال‬‫و‬‫محتوای‬‫متنوعی‬‫که‬،‫دارند‬‫تبدیل‬‫به‬‫یک‬‫مسئله‬‫مهم‬‫فرهنگی‬‫برای‬‫کش‬‫ورهای‬‫در‬‫حال‬
‫توسعه‬‫خصوص‬‫به‬‫ایران‬‫اند‬‫شده‬
•‫اصوال‬‫هر‬‫وسیله‬‫و‬‫ای‬‫تکنولوژی‬‫هم‬‫دارای‬‫های‬‫ویژگی‬‫مثبت‬‫است‬‫و‬‫هم‬‫دارای‬‫های‬‫ویژگی‬‫منفی‬‫و‬‫بنا‬‫بر‬‫شرایط‬‫م‬‫ختلف‬‫و‬
‫نحوه‬‫استفاده‬‫از‬‫آن‬‫و‬‫کنندگان‬‫استفاده‬‫تواند‬‫می‬‫های‬‫جنبه‬‫مثبت‬‫و‬‫منفی‬‫نسبت‬‫به‬‫هم‬‫برتری‬‫یابند‬.‫این‬‫و‬‫سیله‬‫دارای‬‫تاثیرات‬
‫مثبتی‬‫از‬‫قبیل‬‫بخشی‬‫قوت‬‫و‬‫رهاسازی‬‫مخاطبان‬‫از‬‫های‬‫پرده‬،‫فهم‬‫افزایش‬‫صدر‬‫سعه‬‫و‬‫ظرفیت‬،‫افراد‬‫افزایش‬‫عل‬‫م‬‫و‬،‫تجربه‬
‫آشنایی‬‫با‬‫های‬‫فرهنگ‬‫مختلف‬‫و‬...‫هستند‬.‫در‬‫کنار‬‫این‬،‫موارد‬‫برای‬‫مخاطبان‬‫کشورهای‬‫در‬‫حال‬‫توسعه‬‫مضراتی‬‫ا‬‫ز‬‫قبیل‬
‫توهم‬،‫یافتگی‬‫توسعه‬‫درگیر‬‫شدن‬‫با‬‫ظواهر‬‫و‬‫غفلت‬‫از‬،‫محتوا‬،‫نگری‬‫سطحی‬‫دنیاطلبی‬‫و‬،‫جویی‬‫لذت‬‫از‬‫خود‬‫بی‬‫گانگی‬‫و‬...‫را‬
‫هم‬‫به‬‫همراه‬‫دارد‬.
•‫در‬‫دهه‬‫اخیر‬‫باتوجه‬‫به‬‫گسترش‬‫نفوذ‬‫وسایل‬‫ارتباط‬‫جمعی‬‫و‬‫افزایش‬‫تعداد‬‫های‬‫شبکه‬‫تلویزیونی‬‫و‬‫همچنین‬‫ایجاد‬‫نیاز‬‫نسبت‬
‫به‬‫لزوم‬‫استفاده‬‫از‬‫این‬‫وسایل‬‫و‬‫همچنین‬‫ضعف‬‫سازمان‬‫صدا‬‫و‬‫سیمای‬‫جمهوری‬‫اسالمی‬‫ایران‬‫از‬‫نظر‬،‫تنوع‬‫محتو‬‫ا‬‫و‬
،‫تکنولوژی‬‫ضریب‬‫نفوذ‬‫ماهواره‬‫در‬‫کشور‬‫افزایش‬‫قابل‬‫توجهی‬‫پیدا‬‫کرده‬‫است‬.‫طبق‬‫آمار‬‫یک‬‫پژوهش‬‫حداقل‬60‫درصد‬
‫مردم‬‫ایران‬‫به‬‫ماهواره‬‫دسترسی‬‫دارند‬.(‫سازمان‬‫خبری‬‫فناوری‬‫اطالعات‬‫و‬،‫ارتباطات‬‫فروردین‬1392)‫این‬‫در‬‫است‬‫حالی‬‫که‬
‫خرید‬‫و‬‫فروش‬‫و‬‫استفاده‬‫از‬‫ماهواره‬‫در‬‫ایران‬‫ممنوع‬‫است‬.

4. ‫مفاهیم‬
•1.‫توسعه‬:‫نی‬ ‫و‬ ،‫معنوی‬ ‫و‬ ‫مادی‬ ‫از‬ ‫اعم‬ ،‫انسانی‬ ‫زندگی‬ ‫های‬‫عرصه‬ ‫همۀ‬ ‫مداوم‬ ‫بهبود‬ ‫متضمن‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫سیری‬ ‫توسعه‬‫ز‬
‫هم‬ ‫خود‬ ‫به‬ ‫ّکا‬‫ت‬‫ا‬ ‫و‬ ‫نفس‬ ‫عزت‬ ‫با‬ ‫حیاتی‬ ‫به‬ ‫سیر‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫انسان‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫سیاسی‬ ‫و‬ ‫اجتماعی‬ ،‫اقتصادی‬ ‫های‬‫بنیان‬‫گسترش‬ ‫با‬ ‫راه‬
‫دست‬ ‫شده‬‫پذیرفته‬ ‫محدودۀ‬ ‫در‬ ‫انتخاب‬ ‫دایرۀ‬‫یابد‬.
•‫انسان‬ ‫نیازهای‬ ‫رفع‬ ‫توسعه‬ ‫از‬ ‫هدف‬‫است‬:‫و‬ ‫زیستی‬ ‫نیازهای‬،‫فیزیولوژیکی‬‫نیازهای‬‫روانی‬‫نیازهای‬‫اجتماعی‬(‫س‬،‫الهی‬ ‫یف‬
1381‫ص‬ ،41)
•2.‫فرهنگ‬:‫که‬ ‫است‬ ‫تایلر‬ ‫اندیشه‬ ‫همان‬ ‫از‬ ‫گرفته‬ ‫نشأت‬ ‫عمومی‬ ‫ُعد‬‫ب‬ ‫در‬ ‫فرهنگ‬ ‫عبارت‬«‫ت‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫مجموعه‬ ‫را‬ ‫فرهنگ‬‫وانایی‬
‫م‬ ‫دریافت‬ ،‫است‬ ‫عضو‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫جامعه‬ ‫از‬ ‫انسانی‬ ‫هر‬ ‫که‬ ‫دانند‬ ‫می‬ ‫قوانین‬ ‫و‬ ‫هنرها‬ ،‫فنون‬ ،‫اشیا‬ ،‫باورها‬ ،‫شناخت‬ ،‫ها‬‫کند‬ ‫ی‬.»
(،‫فکوهی‬1379:245)
•‫توسعه‬‫فرهنگی‬:‫مط‬ ‫اهداف‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫جامعه‬ ‫فرهنگ‬ ‫گوناگون‬ ‫شئون‬ ‫ارتقاء‬ ‫فرآیند‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫فرهنگی‬ ‫توسعۀ‬‫که‬ ‫دانست‬ ‫لوب‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫انسانها‬ ‫تعالی‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ‫ساز‬ ‫زمینه‬.‫ق‬ ،‫هنجارها‬ ،‫ها‬‫ارزش‬ ،‫ها‬‫نگرش‬ ،‫فرهنگ‬ ‫گوناگون‬ ‫شئون‬ ‫از‬ ‫منظور‬ ‫اینجا‬ ‫در‬،‫وانین‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫رسوم‬ ‫و‬ ‫آداب‬.(،‫تابش‬1388)

5. ‫آن‬ ‫های‬‫ویژگی‬ ‫و‬ ‫ماهواره‬
•1.‫گستردگی‬‫تعداد‬‫و‬‫محتوای‬‫ها‬‫شبکه‬:‫در‬‫کل‬‫جهان‬300‫ماهواره‬‫تلویزیونی‬‫فعال‬‫است‬‫که‬‫از‬‫این‬‫تعداد‬116‫ماهواره‬
‫فضای‬‫ایران‬‫را‬‫پوشش‬‫دهند‬‫می‬.‫های‬‫شبکه‬‫زبان‬‫فارسی‬‫که‬‫فقط‬‫برای‬‫زبانان‬‫فارسی‬‫و‬ً‫ا‬‫خصوص‬‫ها‬‫ایرانی‬‫برنامه‬‫تولید‬‫و‬‫پخش‬
،‫کنند‬‫می‬‫اینک‬‫هم‬‫به‬‫بیش‬‫از‬160‫کانال‬‫رسیده‬‫است‬.(‫روزنامه‬،‫جوان‬16/4/1393)
•2.‫حضور‬‫های‬‫فرهنگ‬‫مختلف‬:‫در‬‫های‬‫شبکه‬‫ای‬‫ماهواره‬‫ها‬‫برنامه‬‫برای‬‫فرهنگ‬‫جامعه‬‫یا‬‫گروهی‬‫خاص‬‫ساخته‬‫شده‬‫و‬‫در‬
‫دسترس‬‫عموم‬‫قرار‬‫گیرند‬‫می‬.‫هیچ‬‫هشدار‬‫یا‬‫ای‬‫اطالعیه‬‫مبنی‬‫بر‬‫که‬‫این‬‫این‬‫ها‬‫شبکه‬‫چه‬‫خصوصیات‬‫فرهنگی‬‫را‬‫مورد‬
‫ستایش‬‫قرار‬‫دهند‬‫می‬‫و‬‫با‬‫چه‬‫هایی‬‫فرهنگ‬‫متضاد‬‫هستند‬‫وجود‬‫ندارد‬‫و‬‫تمام‬‫این‬‫ها‬‫شبکه‬‫داعیه‬‫عمومی‬‫بودن‬‫دارن‬‫د‬.
•3.‫جذابیت‬‫ظاهری‬‫باالی‬‫ها‬‫برنامه‬:‫های‬‫برنامه‬‫ای‬‫ماهواره‬‫دارای‬‫آخرین‬‫تکنولوژی‬‫ساخت‬‫برنامه‬‫هستند‬‫و‬‫از‬‫باالترین‬‫ها‬‫جلوه‬
‫برای‬‫جذب‬‫مخاطب‬‫استفاده‬‫می‬‫کنند‬.‫های‬‫کانال‬‫ای‬‫ماهواره‬‫سعی‬‫در‬‫ارضای‬‫حس‬‫زیبای‬‫شناختی‬‫افراد‬‫و‬‫مخاطبانشا‬‫ن‬‫دارند‬.
‫دیدن‬‫های‬‫چهره‬‫مشهورترین‬‫هنرمندان‬،‫جهانی‬‫استفاده‬‫بهینه‬‫از‬‫ها‬‫رنگ‬‫و‬‫ها‬‫دکوراسیون‬‫در‬‫ساخت‬‫های‬‫برنامه‬‫مختلف‬،‫در‬
‫حالی‬‫که‬‫های‬‫برنامه‬‫های‬‫تلویزیون‬‫داخلی‬‫بیشتر‬‫از‬‫ها‬‫کلیشه‬‫بهره‬‫گیرند‬‫می‬.

6. ‫های‬‫ویژگی‬ ‫و‬ ‫ماهواره‬‫آن‬(‫ادامه‬)
•4.‫هدایت‬‫طرفه‬‫یک‬‫ها‬‫برنامه‬:‫درحال‬‫توسعه‬‫است‬.‫در‬‫حالی‬‫که‬‫از‬‫نظر‬‫تکنیک‬‫کشورهای‬‫یافته‬‫توسعه‬‫در‬‫سطح‬‫ب‬‫االتری‬‫قرار‬
،‫دارند‬‫از‬‫نظر‬‫تعداد‬‫هم‬‫تعداد‬‫هایی‬‫کانال‬‫که‬‫از‬‫کشورهای‬‫یافته‬‫توسعه‬‫و‬‫غربی‬‫هدایت‬‫شود‬‫می‬‫با‬‫هایی‬‫کانال‬‫که‬‫از‬‫طرف‬
‫کشورهای‬‫جهان‬‫سوم‬‫هدایت‬‫شود‬‫می‬‫قابل‬‫مقایسه‬‫نیست‬.‫همچنین‬‫از‬‫نظر‬‫درآمد‬‫و‬‫بودجه‬‫هم‬‫این‬‫کشورها‬‫و‬‫شبکه‬‫هایشان‬
‫باهم‬‫قابل‬‫رقابت‬‫نیستند‬.
•5.،‫اقتصاد‬‫سیاست‬:‫غالب‬‫این‬‫ها‬‫شبکه‬‫دو‬‫هدف‬‫بیشتر‬‫ندارند‬‫یا‬‫برای‬‫اهداف‬‫سیاسی‬‫تاسیس‬‫شده‬‫و‬‫فعالی‬‫ت‬،‫کنند‬‫می‬‫مثل‬
‫شبکه‬BBC‫یا‬‫شبکه‬PRESS TV.‫در‬‫این‬‫میان‬‫بسیاری‬‫از‬‫ها‬‫شبکه‬‫هم‬‫هستند‬‫که‬‫مشخص‬‫کردن‬‫اهداف‬‫سیاسی‬
‫پرده‬‫پشت‬‫ها‬‫آن‬‫به‬‫آسانی‬‫پذیر‬‫امکان‬‫نیست‬‫و‬‫غالبا‬‫در‬‫پوشش‬‫های‬‫برنامه‬‫فرهنگی‬‫این‬‫اهداف‬‫را‬‫دنبال‬‫کنن‬‫می‬‫د‬.‫هدف‬‫دیگر‬
‫این‬‫ها‬‫شبکه‬‫آوری‬‫سود‬‫و‬‫مسائل‬‫اقتصادی‬‫است‬.‫هرکدام‬‫از‬‫این‬‫اهداف‬‫با‬‫خود‬‫ملزوماتی‬‫دارد‬‫که‬‫باعث‬‫شود‬‫می‬‫حالت‬
‫ایدئولوژی‬‫خود‬‫به‬‫بگیرند‬‫و‬‫در‬‫مواقع‬‫حساس‬‫برخی‬‫از‬‫موازین‬‫دیگر‬‫این‬‫ها‬‫شبکه‬‫توسط‬‫ها‬‫آن‬‫نادیده‬‫گرفته‬‫ش‬‫ود‬.

7. ‫ایران‬ ‫در‬ ‫روستایی‬ ‫زنان‬ ‫فرهنگی‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫ماهواره‬
•‫الف‬)‫نقش‬‫مثبت‬:‫برای‬‫کشوری‬‫مثل‬‫ایران‬‫که‬‫دارای‬‫شرایط‬‫خاص‬‫فرهنگی‬‫و‬‫تفاوت‬‫گسترده‬‫ف‬‫رهنگی‬
،‫است‬‫هر‬‫وسیله‬‫ارتباط‬‫جمعی‬‫ای‬‫توده‬‫اهمیت‬‫باالیی‬‫دارد‬.‫این‬‫وسایل‬‫که‬‫هم‬‫دارای‬‫فرصت‬‫و‬‫هم‬‫ت‬‫هدید‬
،‫هستند‬‫در‬‫این‬‫کشورها‬‫زمانی‬‫دارای‬‫نقش‬‫مثبت‬‫خواهند‬‫بود‬‫که‬‫توسط‬‫افراد‬‫آزاداندیش‬‫مورد‬‫است‬‫فاده‬‫قرار‬
‫گیرند‬‫می‬.‫افرادی‬‫که‬‫در‬‫استفاده‬‫از‬‫این‬‫وسایل‬‫منافع‬‫و‬‫حب‬‫و‬‫ها‬‫بغض‬‫را‬‫کنار‬‫گذاشته‬‫و‬‫برای‬‫س‬‫عادت‬‫واقعی‬
‫تالش‬‫کنند‬‫می‬‫و‬‫در‬‫این‬‫گفته‬‫خود‬‫صادق‬‫هستند‬.
1-‫رویارویی‬‫با‬‫های‬‫نقش‬‫تجربه‬‫نشده‬
2-‫های‬‫آموزش‬‫الزم‬‫در‬‫دسترس‬
3-‫دیدن‬‫اتفاقات‬‫گوناگون‬‫و‬‫باال‬‫رفتن‬‫صبر‬‫و‬‫سعه‬‫صدر‬
4-‫افزایش‬‫افق‬‫دید‬
5-‫نگری‬‫جامع‬‫و‬‫دوری‬‫از‬‫اندیشی‬‫ساده‬
6-‫کمک‬‫به‬‫فرآیند‬‫بخشی‬‫قدرت‬

8. ‫در‬ ‫روستایی‬ ‫زنان‬ ‫فرهنگی‬ ‫توسعه‬ ‫و‬ ‫ماهواره‬‫ایران‬(‫ادامه‬)
•‫ب‬)‫نقش‬‫منفی‬:‫های‬‫نقش‬‫منفی‬‫ماهواره‬‫برای‬‫کشور‬‫ایران‬‫که‬‫از‬‫نظر‬‫فرهنگی‬‫دارای‬‫قدمتی‬‫طوال‬‫نی‬‫و‬
‫کهن‬‫دارد‬‫و‬‫مردم‬‫آن‬‫ای‬‫صبغه‬‫مذهبی‬‫و‬‫دینی‬،‫دارند‬‫به‬‫خصوص‬‫پس‬‫از‬‫انقالب‬‫اسالمی‬‫با‬‫اهداف‬‫سی‬،‫اسی‬
‫معرض‬‫تهاجمات‬‫زیادی‬‫قرار‬،‫گرفت‬‫تر‬‫پررنگ‬‫است‬.
1-‫پنداشت‬‫یافتگی‬‫خودتوسعه‬
2.‫پذیرش‬‫نشده‬‫بومی‬‫های‬‫فرهنگ‬‫دیگر‬
3-‫گم‬‫شدن‬‫محتوا‬‫در‬‫بین‬‫های‬‫جذابیت‬‫ظاهری‬
4-‫شدن‬‫ارزش‬‫کم‬‫هویت‬‫و‬‫فرهنگ‬‫بومی‬‫و‬‫ملی‬
5-‫افزایش‬‫راحت‬‫طلبی‬‫و‬‫دوری‬‫از‬‫کار‬‫و‬‫تالش‬
6-‫احساس‬‫سرخوردگی‬
7-‫ترویج‬‫خواهی‬‫هوس‬‫و‬‫دنیاطلبی‬(،‫خانی‬‫بی‬1391)
8-‫سطحی‬‫شدن‬

9. ‫گیری‬‫نتیجه‬ ‫و‬ ‫بندی‬‫جمع‬
•‫با‬‫توجه‬‫به‬‫مطالب‬‫گفته‬،‫شده‬‫ماهواره‬‫در‬‫کل‬‫برای‬‫زنان‬‫روستایی‬‫در‬‫کشوری‬‫مثل‬‫ایران‬‫مفید‬‫ن‬‫یست‬‫و‬
‫باعث‬‫یافتگی‬‫توسعه‬‫ها‬‫آن‬‫از‬‫نظر‬‫فرهنگی‬‫شود؛‬‫نمی‬‫زیرا‬‫مواردی‬‫که‬‫به‬‫عنوان‬‫نقش‬‫مثبت‬‫ماه‬‫ها‬‫واره‬‫ذکر‬
،‫شد‬‫اکثرا‬‫برای‬‫افرادی‬‫است‬‫که‬‫کامال‬‫با‬‫این‬‫وسیله‬‫و‬‫کارکرد‬‫آن‬‫آشنا‬‫هستند‬‫و‬‫تحت‬‫تاثیر‬‫آن‬‫قرار‬
‫گیرند‬‫نمی‬‫و‬‫اصطالحا‬‫جو‬‫زده‬‫شوند‬‫نمی‬.
•‫مخصو‬ ‫اینکه‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫عمومی‬ ‫یا‬ ‫ها‬‫آن‬ ‫تمام‬ ‫تقریبا‬ ‫شد‬ ‫ذکر‬ ‫که‬ ‫ماهواره‬ ‫منفی‬ ‫نقش‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫اما‬‫جوامع‬ ‫ص‬
‫است‬ ،‫اند‬‫کرده‬ ‫استفاه‬ ‫کمتر‬ ‫وسیله‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫افرادی‬ ‫و‬ ‫نیافته‬‫توسعه‬.