1. วิธีดําเนินการวิจัย
งานวิจยนีใชหลักการวิเคราะหการไหลของสาร (Material Flow Analysis : MFA) เปนหลักการ
ั ้
สมดุลมวลสารซึ่งประกอบไปดวยขั้นตอนหลาย ๆ ขั้นตอน โดยมีขนตอนดังแสดงตามรูปที่ 1
ั้
รูปที่ 1 ขั้นตอนการดําเนินงานโดยใชหลักการวิเคราะหการไหลของสาร
ที่มา: ดัดแปลงจาก Brunner and Rechberger
การวิเคราะหการไหลของสาร สามารถใชอธิบายถึงเสนทางผานเขา-ออกของสาร จากจุดที่
สารนั้นเริ่มตน ผานขั้นตอนทั้งหมดของกระบวนการผลิต นําไปใชเปนสวนผสม หรือสวนประกอบใน
ผลิตภัณฑ สินคาและบริการตาง ๆ เพื่ออุปโภคบริโภค จนถึงขั้นตอนการกําจัด รวมถึง การปลอยสาร

2. นั้นออกสูสิ่งแวดลอม ในรูปของมลพิษทางอากาศ ทางน้ํา และขยะ ของเสีย หลักในการวิเคราะห จะ
ใชหลักการทํา สมดุลมวลสาร (Mass balance) ซึ่งเปนหลักการพื้นฐาน ของกฎการอนุรักษมวลวา มวล
สารไมสูญหาย หรือถูกทําลายไป ถาพิจารณาระบบที่มีมวลสารไหลผานเขา-ออก สมการทั่วไปของ
สมดุลมวลสาร ในแตกระบวนการ (หนวย) ยอย และระบบรวมคือ
สารที่สะสมในระบบ = สารที่เขาสูระบบ – สารที่ออกจากระบบ (1)
การไหลของสารมีการคํานวณจากสมการดังตอไปนี้ (Brunner and Rechberger, 2004)
X ij  M ij  Cij (2)
เมื่อ X = การไหลของสสาร (ตัน/ป หรือ กิโลกรัม/ป)
M = การไหลของมวลสินคา
C = ความเขมขนของสารในสินคา
i =1,…,k บอกชนิดสินคา
j = 1,…,k บอกชนิดของสาร
การไหลของสารออกจากกระบวนการที่มีความซับซอน และมีคาสัมประสิทธิ์ที่เกี่ยวของกับ
ลัก ษณะของกระบวนการมาเกี่ยวขอ ง สามารถคํา นวณได โดยสมการดัง ตอไปนี้ (Brunner and
Rechberger ,2004)
X output  X input  TC (2)
เมื่อ Xoutput = การไหลของสารที่ออกจากกระบวนการ
Xinput = การไหลของสารทีเ่ ขาสูกระบวนการ
TC = คาสัมประสิทธิ์การเคลื่อนที่
ซึงงานวิจัยนี้ไดใชหลักการของ MFA มาใชในการดําเนินงานวิจัย ดังแสดงตามแผนผัง ในรูปที่ 2
่

3. กําหนดขอบเขตของระบบ
- ขอบเขตพื้นที่การศึกษา
ขอมูลทุติยภูมิ
- ระยะเวลาที่เก็บขอมูล
- สํานักงานเกษตรจังหวัดพะเยา
- กระบวนการที่เกี่ยวของ
- สํานักงานสถิติจังหวัดพะเยา
ขอมูลจากการสัมภาษณ - ชนิดของสาร(สินคา)เขาและออกจากแตละระบบ
- สํานักงานอุตสาหกรรมจังหวัดพะเยา
ภาคสนาม
- การใชที่ดิน GIS จากกรมพัฒนาที่ดิน
- ปริมาณผลผลิต
หาปริมาณสาร(สินคา)เขาและออกแตละระบบ - ปริมาณ OM และ OC ในดินจากกรมพัฒนาที่ดิน
- การใชประโยชนชีวมวล
- การจัดการเกษตรในปจจุบัน
เก็บตัวอยางภาคสนาม
วิเคราะหหาความเขมขนของ C และ P
- น้ํา
ในสารเขาและออก วิเคราะหตัวอยาง
- กาซ
ในหองปฏิบัติการ
- พืช
การวิเคราะหการไหลของ C และ P - ชีวมวลเหลือทิ้ง
ดวยหลักการ MFA โดยใช Software STAN2 - ดิน
ขอมูลจากการทบทวน
วรรณกรรม
ประมาณจากการคํานวณ
- Thesis แสดงขอมูลในแผนภาพ MFA
- IPCC
- Journal Article
- Research report - GHG Inventory
- Text Book วิเคราะหและประเมินผลขอมูลเพื่อหามาตรการ - คา Transfer coefficient (TC)
บริหารจัดการที่เหมาะสม
รูปที่ 2 แผนผังขั้นตอนการดําเนินงานวิจัย