2. 19. YÜZYIL ISLAHATLARI -Islahatlar kişi teşebbüsü olmaktan çıkmış kadro girişimi niteliği kazanmıştır. -Islahatlar daha çok yönetim ve hukuk alanında yoğunlaşmıştır. -Halka temsil hakkı tanınarak dağılma önlenmeye çalışılmıştır. -Anayasal Belgeler ortaya çıkmıştır. -En çok eğitimde başarılı olunmuştur. -Yeni kurumların yanında eski kurumlar da yaşamaya devam etmiştir. Bu durum eğitimde ve hukukta ikili uygulamaların yaşanmasına yol açmıştır.
3. II. MAHMUT DÖNEMİ ISLAHATLARI (1808 – 1839) A- ASKERİ ALAN -Sekban-ı Cedit (Nizam-ı Cedit’in yerine) ve Eşkinci Ocağı kuruldu. (Yeniçerilerin isyanı üzerine her ikisi de kaldırıldı.) -Yeniçeri Ocağını kaldırdı. (Vaka-i Hayriye – 1826) -Yeniçeri Ocağının yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusu kuruldu. (Başkomutanlığını yürütmek için Seraskerlik Makamı oluşturuldu.) -Harp Okulu – Askeri Tıp Okulu ve Baytar Mektebi açıldı.
4. B- YÖNETİM ALANI -Bütün vatandaşlara din ve mezhep özgürlüğü tanındı. -Divan-ı Hümayun kaldırılarak Bakanlık Usulü getirildi. -Kanun–Tüzük ve Yönetmeliklerin hazırlanması için meclisler (komisyonlar) kuruldu. Askeri işler için => Dar-ı Şura-i Askeri Mülki işler için => Dar-ı Şura-i Bab-ı Ali Kanun hazırlama için => Meclis-i Vala-i Ahkam-ı Adliye -Tımar sistemi kaldırıldı. -Memurlar maaşa bağlandı. -Vakıflar Evkaf Nezaretine bağlandı. -Müsadere Sistemi kaldı- rıldı. -Erkek nüfus sayımı yapıldı, bunun yanında mülk yazımı da yapıldı. -Muhtarlıklar kuruldu. -Posta Teşkilatı kuruldu. (Üsküdar’dan İzmit’i kadar) -Pasaport uygulaması başladı. -Ayanlarla Sened-i İttifak’ı imzaladı (1808).
5. C- EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANI -İlköğretim zorunlu hale getirildi. (Başarılı olamadı) -İlk defa Avrupa’ya öğrenci gönderildi. -Medreselerin yanında günümüz üniversitelerine benzeyen; Harbiye mektebi, Mekteb-i Maarif-i Adliye (Memur yetiştirmek için), Mekteb-i Tıbbiye açıldı. -Padişahın resimleri devlet dairelerine asıldı. -Devlet memurları için kılık kıyafette düzenleme yapıldı. -İlk Osmanlı resmi gazetesi çıkarıldı (Takvim-i Vekayi 1831) -1833 yılında Bab-ı Ali’de Tercüme Odası açıldı. (Dış ülkelerle resmi yazışmaları sürdürmek ve yabancı dil bilen memur yetiştirmek için.) -Karantina Usulü ilk kez uygulandı. (Veba ve kolera salgınları sebebiyle) ***II. Mahmut Osmanlı padişahları içinde en başarılı ıslahatları yapan hükümdardır.
7. FERMANIN GETİRDİĞİ YENİ ESASLAR 1-Vatandaşlık esası 2-Can ve mal güvenliği 3-Mal edinme hakkı 4-Gelire göre vergi 5-Açık yargılama hakkı 6-Süresi sınırlandırılmış ve genişletilmiş askerlik. 7-Suçun kişiselliği (Müsadere’de kısıtlama) 8-Kanun önünde eşitlik 9-Devlet güvencesi 10-Hukukun üstünlüğü
8. FERMANDA YER ALMAYAN BAZI TEMEL HAKLAR 1-Siyasal haklar 2-Düşünce hürriyeti 3-Basın serbestliği
9. -Islahat Fermanı yayınlandı (1856). ISLAHAT FERMANI -Tamamen dış baskılar neticesinde ilan edilmiştir. -Amaç devletin dağılmasını önlemektir. -Gayrimüslimler ve yabancılar için çıkarılmıştır. ISLAHAT FERMANI İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRME -Ferman sadece Gayrimüslimler için çıkarılmış bir içeriğe sahiptir. -Dış baskı sonucunda ortaya çıkmıştır (1856 Paris Antlaşması sürecinde) -Ferman, Paris Antlaşmasında yer aldığı için uluslar arası bir soruna dönüşmüştür. -Ferman, Müslüman ve Gayrimüslim çatışmasına ortam hazırlamıştır. -Devletin dağılmasını hızlandırmıştır. -Bedelli askerlik Müslümanların tepkisini çekmiştir.
10. ISLAHAT FERMANININ SONUÇLARI: -Yabancılar gayrimenkul alımlarına başlamışlardır. -Serbestçe banka ve şirket kurmuşlardır. -Azınlıklar vergi vermemeye başlamışlardır. -Yabancı elçiler devletin iç işlerine karışmaya başlamışlardır. -Müslümanlar fermana sert tepki göstermişlerdir. DİĞER ISLAHATLAR -İltizam Usulü kaldırıldı. (Kısa bir süre sonra tekrar uygulamaya konuldu.) -Maaşlı devlet memuru olan Muhassıllar vergi toplamakla görevlendirildiler. -Ceza Kanunnamesi çıkarıldı. -Ticaret Kanunu çıkarıldı. -Ticaret Mahkemeleri kuruldu.
11. B- ASKERLİK ALANI -Askeri Baytar Okulu açıldı. -Ordunun adı Asakir-i Şahane olarak değiştirildi. C- EĞİTİM – KÜLTÜR VE SANAT ALANLARI -Meclis-i Maarif-i Umumiye kuruldu. (Eğitim işlerini düzenlemek için) -Maarif Nezareti kuruldu. -Türkçe temel ders olarak okutulmaya başladı. -Dar’ül Muallim açıldı. (Öğretmen yetiştirmek için) -İlk Kız Rüştiyesi açıldı. Mekteb-i Mülkiye açıldı. (Yönetici yetiştirmek için)
12. D- EKONOMİ ALANI -İlk defa dış borç alındı. (1854 Kırım Savaşı) -Bank-ı Dersaadet açıldı. (İlk Banka) -Osmanlı Bankası açıldı. -İlk demiryollarının yapımına başlandı. -İlk kağıt para basıldı. (Kaime) -Mecidiye para birimi olarak (altın ve gümüş) piyasaya sürüldü.
13. ABDÜLAZİZ DÖNEMİ ISLAHATLARI (1861 – 1876 ) A- İDARE – HUKUK ALANLARI -Vilayet Nizamnamesi yayınlandı (1869). -Nizamiye Mahkemeleri kuruldu (Şer’i alan dışındaki davalara bakmıştır). -Mecelle hazırlandı (Osmanlı Medeni Kanunu). B- EĞİTİM ALANI -Maarif-i Umumiye Nizamnamesi yayınlandı (1869). -Sanat okulları açıldı. -Darüşşafaka Lisesi açıldı. -İlk Askeri Rüştiyeler açıldı.
14. C- EKONOMİ ALANI -Osmanlı Bankası Merkez Bankası hüviyetini kazandı. -İlk demiryolları açıldı. (ilk hat Boğazköy – Köstence arasında; Anadolu’da ise İzmir – Aydın arasında). -Süveyş Kanalı açıldı (1869). -Memleket Sandıkları kuruldu (Çiftçilere kredi vermek için kurulmuştur. Ziraat Bankasının temelini oluşturmuştur. -Devlet iflas ettiğini açıkladı.(1875)
15. II. ABDÜLHAMİT DÖNEMİ ISLAHATLARI (1876 – 1909) A- HUKUK ALANI -I. Meşrutiyet ilan edildi (1876). -Parlamentolu sisteme geçildi. -Kanun-u Esasi ilan edildi (Türk tarihinin ilk anayasası).
