Tregime dhe Novela nga Luftar Veshi

1. LUFTAR VESHI
QYTETI I JUGUT
Tregime e novela
VLORË, 2014

2. LUFTAR VESHI
QYTETI I JUGUT
Tregime e Novela
Redaktor:
Prof.Dr.Bardhosh Gaçe
Konsulent:
Eqerem Canaj
Korrektoi:
Ledja Veshi
Të gjitha të drejtat janë të autorit
Vlorë 2014

3. TREGIME

4. TË KAM MIK DOKTOR
Gjykatësi i shkallës së parë, Subash Ngazllëmi, mbas një karriere të lavdishme doli në
pension. Ceremonia, fjalët e mira që thuhen në këto raste, urimet, u derdhën me bollëk.
Pati dhe përgëzime. Për çfarë, pyeste veten, përse më urojnë? Mendja i shkon te vitet që
kaluan, si ikën e rodhën njëri pas tjetrit dhe ja ku ndodhet përpara këtyre njerëzve të
afërt që janë mbledhur për të festuar. Thellë në veten e tij, gjithçka që e rrethon në ato
çaste; atmosfera e gëzuar, alegria, shakatë, bisedat rrotull gjërave pa kuptim, i dukeshin
të shtirura. Trupi i bëshëm, gusha që i varej, rrathët e syve që dikur i pëlqente shumë,
sytë me të cilët zhbironte fajtorët në seancat gjyqësore. Mjekra e vogël alla moda, pas të
cilës çmendeshin femrat dikur, tone autorirarë që iu shtinte panik kundërshtarëve.
Ndihej i zhvelftësuar nga meritat, ofiqet, gradat shkencore, gjithçka që kishte arritur në
jetë s’kishte më asnjë vlerë. I duket sikur fëmijët shtiren. Për çfarë? Motrat, vëllezërit
dhe nja dy kolegë që kanë ardhur me këtë rast, madje edhe e shoqja, i duket sikur
ndihen të lumtur. Përse?! Mbas mbarimit të kësaj darke që po dukej e rëndë, më e
rënda që kish kaluar ndonjëherë. Si për ironi të të gjithë kësaj, papritur u ndje keq. Çdo
gjë iu venit.
Gjendja e hareshme ia la vendin zymtësisë. Fytyrat i duken të largëta, të huaja, që japin e
marrin me xheste, saqë e ke të vështirë t’i kuptosh. Gruaja nuk dinte ç’të bënte. Ashtu,
në kllapi siç si ishte, dëgjon copa bisedash;
-Nga gëzimi……
-Shaka….
-Po ikën!
-Ku vajti?
-I zbardhi.
-Mbaje!... Jepi ujë.
-Ambulancën…
-Qyqja ç’më gjeti !
Në mjergullën që e rrethon, shikon njerëz që lëvizin si nëpërmjet një perdeje të
tejdukshme. Kërkon të komunikojë me ta, por është e pamundur. Në vend të fjalëve i del
frymë, ajër i presuar. Sheh fytyra që lëvizin pa pushim, afrohen, largohen si në një teatër
absurd.
-Çfarë ka?
-Gjuha,- tha Manushaqja, e shoqja.
-Ku vajti.
-Iku gjuha po të them…
-Mos ia ler.
-Doktori....... thërrisni doktorin!
-U lajmërua….
-Erdhi!- Thirrën të gjithë në kor, pa u kujdesur që aty pranë gjendej i sëmuri, i shtrirë si
meit, i sapodaluri në pension. Doktori hyri si hije pa u ndier, i veshur me xhaketën
dosido, të përdorur tejmase. Fytyra e hequr tregon preokupimin. U ul pranë të sëmurit,

5. mori frymë thellë, fërkoi mustaqet spic që nisi t’i ledhatojë me majat e gishtave.
Ndërkaq, sytë i rrotullonte vazhdimisht te personat që e rrethonin. Nëpër mjergull
dallon njollën e bardhë që po vjen në drejtim të tij. Heshtja mbuloi dhomën;
-Doktor, të keqen, bëja.
-Çfarë t’i bëj?
-Derman kërkoj doktor, se ka punuar një jetë të tërë dhe të mos e gëzojë pensionin.
Subash, mos!
Doktori i mbërthen nga poshtë të sëmurit llapën e barkut. I sëmuri kërceu përpjetë,
sikur t’a kishin shtypur me sustë. Të gjithë alarmohen:
-Mbaje…
-Iku.
-Ku do vejë.
-Është zverdhur.
Doktori përkulet, fut kokën poshtë mbulesës që i sëmuri ka përsipër dhe bën një
kollotumba e del nga ana tjetër e divanit.
-Po ky, ç’bën?
-Kërkon sëmundjen.
-Ku e ka?
-Ku t’a dimë, kur t’ia gjejë.
-Hëngri shumë.
-Hë ti… Ku të vete mendja!
-S’gëzoi as pensionin.
Doktori erdhi tre herë rrotull të sëmurit, u përkul dhe një herë sipër tij, i shtrëngoi fort
stomakun e thirri me të madhe : Legenin!
Sa hap e mbyll sytë, legeni u gjend te koka e të sëmurit. Doktori fërkoi duart nga gëzimi
dhe e përqafoi të shoqen e gjykatës Subashit. Kujtoi se ishte e motra e të sëmurit.
-Të ngrënë paska bërë.
-Ai s’hëngri lumziu. Kishte emocione, se e kishte për herë të parë që e nxorën…
-Ku e nxorën?
-Në pension, ku tjetër.
Ndërkohë që i sëmuri gjendet përmbi legen dhe doktori i shtrëngonte fort barkun, që të
lirohej dhe t’a nxirrte të ligën përjashta, ia dhe për vete të vjellit me kolpo e ulërima.
Oh… Oh… Ngrihet lart e përkulet poshtë dhe e lëshon të vjellët përmbi kokën e të
sëmurit.
-Po ky ç’pati?- foli dikush nga të pranishmit.
-Është i tronditur.
-Po bën diagnostikimin.
Mbasi mbushi gjysmën e legenit, doktori mori frymë thellë, u fshi me kujdes, shikon
gjithë të pranishmit dhe foli solemnisht.
-I sëmuri ka gjendje eksituese nga virozat.
-Nga i erdhi doktor?
-Të keqen ma shpëto burrin, se e ka ditën e parë të pensionit që s’e gëzoi.

6. Gjykatës Subashi, u ngrit ngadalë nga divani dhe rrufeshëm u sul nga dritarja. Të
pranishmit, të alarmuar thirrën si në kor, mba..je..ni! E kapën nga pas duke e tërhequr. I
sëmuri mori një kthesë të befasishme dhe përfundoi në banjë. Derën e mbylli me çelës.
-Qyqja do vrasë veten. Subash! Subash të keqen hape, mos më bëj hatanë.
-Hape baba… Oiiii…
-Hape ti ore, po ky.
Nga brenda u dëgjua një gurgullimë e zgjatur që tundi banjën. Doktor Bërdulla, mik i
vjetër i të sëmurit, hijerëndë tundi kokën dhe u bëri me shënjë të pranishmëve të
qetësohen.
-Po zbrazet, - tha doktori i qetë tashmë për suksesin që kishte arritur.
-Po zbrazet???
-Po zbrazet,- përsëriti i sigurt doktori.
-Shpëtoi.
-I doli.
-Çfarë i doli doktor.
-E keqja, i doli përjashta.
Gurgullimat nga brenda sa vijnë e shtohen si ujëvara që zbresin me vërtik. Zhurmat
pushuan. U dëgjua dera e llozit. Dera u hap dhe u shfaq gjykatës Subashi, që iu afrua
doktorit dhe i tha: “Të kam mik doktor, më shpëtove jetën”. Dhe i futi në xhep një tufë
kartmonedhash. Ishte rroga e pensionit të parë. Mbasi i siguroi paratë, i ra përsëri të
fikët. E shtrinë në divan. Doktor Bërdulla shikon të pranishmit me një pamje triumfuese,
ndërsa shtrëngon paratë në xhep. I përshpërit në vesh të sëmurit dhe ai kërcen përpjetë
si me magji. Të gjithë shtangën nga habia dhe lëshuan një klithmë të përbashkët
“uaaaaa, u bë prapë”. Këto çudira me të sëmurët i bënte vetëm doktor Bërdulla. Kësaj
here ishte e shoqja e gjykatës Subashit që kishte ditën e parë të pensionit të burrit, që i
futi në xhep dëngun tjetër me kartmonedha.
Gjykatësi i shkallës së parë, Subashi, u shërua, por mbeti pakëz me hyqëm. Vend e pa
vend përsëriste me vete, “të kam mik doktor, të kam mik” dhe binte përsëri në kllapi.

7. ANALISTI DHE PACIFISTI
Po kaloja i shkujdesur në bulevard. Kisha kohë për të shijuar pranverën që vjen e
harlisur me lulet gjithë aromë, me flladin e detit që përkund valët, me vajzat nazellesha
që dalin nga tkurrja e dimrit dhe çelin ngadalë si zambak. Është një ditë e bukur, plot
diell, nga ato që në qytetin ndanë detit i gjen me bollëk në këtë stinë të praruar.
Ngadalësova hapin. Një turmë e madhe po grumbullohej para hyrjes ku zakonisht jepen
shfaqjet. Qysh nga pamja ndihej një lloj eksitimi në radhët e turmës që ishin gati për të
brohoritur në çdo çast. Asnjë nuk po më thoshte çfarë ndodhte. Mos, largqoftë do të
organizohej brenda ndonjë ceremonial shoqëruarme striptizëm siç është bërë e modës
kohët e fundit, për të tërhequr sa më shumë turmën që të mbushë sallën.
Mendova se do të shihja nga ato pamje të tmerrshme ku femrat nisin ngadalë të
zhvishen në mes e lart, dhe rrotullohen e vërtiten sa të dridhet mishi që është gati të
bjerë në tokë copa copa. Por unë në këto raste, e kam të zgjidhur problemin, se mbuloj
sytë si xha Sulua e nuk shikoj. E bëj këtë të jem në rregull me gruan, me normat, me
moralin, që të them të drejtën kohët e fundit ka nisur të shthurret njëçikë.
Hodha shikimin nga e djathta ime aty në trotuar dhe pashë një mustaqelli që më vrojton
tinëz me bisht të syrit gjithë dyshim dhe herë pas here gogësinte si të mos kish fjetur
gjumë tërë natën. Papritur ia shkrepi të qeshurës duke goditur me bërryl shokun që
kishte pranë. Ndërsa i afrohem për t’u ulur, ndjeva shikimin dyshues që më depërtoi
tejpërtej sikur të isha duke u larë lakuriq në det. “Më lexoi mendimet”, thashë me vete
dhe pa dashje u skuqa i tëri për këtë befasi telepatike.
Mustaqelliu kruajti gurmazin, shtrëngoi nofullat dhe diç i tha atij që kishte pranë. Të dy
nisën të shikojnë nga mua. Një tjetër, pak më tej, po i tregonte shokut pëllëmbët e
duarve duke i thënë “kam njëzet vjet që i përplas dhe akoma jam pa brekë”! “Për këtë
punë paguhesh”, iu përgjigj tjetri.
Ndoshta bëhet ndonjë miting, mendova dhe hodha shikimin rrotull. Mund të fluturoj si
ndonjë copë leckë po të mos jem i kujdesshëm. Kisha dëgjuar, ndonëse nuk i frekuentoj
mitingjet, se prej këtyre fansave disa janë të paguar që marrin vezë të freskëta për zërin
për të thërritur. Hyra brenda. Turma më përthithi pa e ditur as vetë se si. Salla u mbush
plot e përplot. “Ç’më gjeti”, thashë me vete, duke kujtuar atë punën e striptizmit, “hyra
për lesh e do dal i qethur”.
Pritet të vijë lideri. Pak me vonesë si zakonisht; ngadalë, hijerëndë, që turma të stepet
nga befasia e të shpërthejë në britma e klithma e pastaj në fund, janë ulërimat e fansave
gojëçorap.
Erdhi lajmi se lideri është afër. Por i kishte dalë një problem urgjent që kërkon zgjidhje
imediate. Dikush doli në podium dhe lajmëroi se deri sa të vijë lideri do të dëgjojmë një
bisedë me analistin e pavarur, Kudret Kotruvia. Hyn gazetari që ulet në shesh për t’a
parë më nga afër analistin. Stil i ri ky, një tip si ajo, “gju më gju me popullin”.
Salla si me sustë shpërtheu në ovacione…. Kudret… Kudret Koootruvia! Kudret…
Analisti me flokët e lëpira nërë me xhelatinë lëpiu buzët. Kruajti gurmazin për të
provuar tingullin e zërit, mori një pozë domethënëse me duar të kryqëzuara, shikoi

8. rrotull për të parë efektin që bënte qëndrimi i tij pozant e lëshoi drejt kamerës një
buzëqeshje mikluese dhe përshëndeti nga të gjitha anët tip rrotullamje që i praktikon
një lider tjetër. U vendos qetësia. Në heshtjen që pasoi dëgjohet frymëmarja e gërvishur
e analistit, i cili gati ta puthte mikrofonin sikur do e gëlltiste në gojë. Gazetari e mati
analistin me sy, kruajti kokën, hodhi flokët e gjata mbrapa, ngriti lart dorën me shkopin
me të cilin dirigjonte bisedën dhe i dha analistit të drejtën për të folur. Ashtu siç ishte,
lëshoi pyetjen e parë:
-Më falni zoti analist i pavarur. Pse jeni i pavarur? Nuk keni ku të vareni a si?!
-Me kunja,- tha analisti gjithë shpoti,- me kunja, përherë me kunja, përse vallë me kunja.
Kujt i shërben kunja. Këto kunja na kanë lënë mbrapa ne si popull, si kulturë, si traditë.
Përkulet dhe përshëndet. Pasojnë duartrokitjet e stuhishme.
–Unë kam dalë nga populli dhe i përkas popullit.
Në sallë shpërthejnë duartrokitjet.
- Ky vend nuk bëhet,- vijoi analisti në kulm të frymëzimit.- E kam thënë edhe gjetkë e po
e përsëris prapë.
Shpërthejnë duartrokitjet. Gazetari papritur teshtin.
- Damllaja të rëntë në çaçkë të kokës se më godite. Lumi që na ka marë. Ku e lamë?
-Te lumi që na ka marrë,- i tha gazetari buzagaz.
-Lumi që na ka marrë? Që do të na marrë thuaj. Se kjo nuk është vënë kurrë në dyshim.
Çështja shtrohet, nga do të na vijë lumi. Se ka lumë e lumë. Pastaj shtrohet pyetja tjetër:
Kur do të na marrë lumi, se ka kaq vite që e ndjellim, por lumi s’po duket gjëkundi. Të
gjithë flasim për lumë…. Po ku është lumi? Asnjë nuk e ka parë, askush s’e di. Ndonjë
sorollatet nëpër ujvara që duhen hapur…. Që….
-Ku e lamë,- ndërhyri gazetari duke i marrë fjalën nga goja.
-Lumi rrjedh poshtë por mund të iki edhe lart. Problemi është fare i thjeshtë. Mjafton të
zgjatësh dorën dhe fap e kap, e mbërthen lumin. Nuk ikën, s’ka ku të vejë. Më kuptove?
-Si urdhëron! S’ka ku të vejë,- thotë gazetari, - Më falni zoti analist,- një qyetar pyet: -Po
u hoqën vizat, pse duhen vizat?
-Dëgjoni miqtë e mi. Këto janë proçka. Proçka dhe asgjë tjetër. Të gjitha ato që thuhen
janë proçka. Pra…
-E lamë te proçkat,- kërcen menjëherë gazetari.
-Tamam proçka. Kush i ha, le t’i hajë. Kush s’i ha le t’i mbajë.
Në këtë çast salla kërceu në këmbë dhe shpërtheu në ovacione. Analisti i shquar që
kujtoi se duartrokitjet ishin për të, u mallëngjye dhe nisën t’i rrjedhin lotët nga faqet e
rreshkura. Fshiu lotët dhe u gjend përballë liderit që kishte hyrë dhe po përshëndeste
sallën i ngazëllyer nga hareja e triumfi. Madhështia i fërgëlloi nga hundët që iu frynë si
dy qeska.
Salla u mek nga gëzimi. I gjendur në mes të kësaj zallamahie, nuk dija çfarë të bëja.
Mustaqja që ishte ulur përbri shqeu gojën dhe po ulërinte pa pushuar asnjë moment.
Fansi tjetër më hipi mbi shpinë dhe godiste fort me shkelma. Tjetri më dha një të puthur
në buzë sikur më hodhi venduzat. U mundova t’a shtyja tutje, por ai nuk shqitej. Buzët e
tij u zgjatën sikur t’i kishte prej llastiku dhe i bënte me dorë kameramanit që ndodhej
pak më tej që t’a filmonte. Kur më lëshoi, buzët më kërcitën me një “pëlltaq” që tërhoqi

9. vëmendjen deri te lideri. Ashtu të varura, siç po qëndronin buzët e mia, nuk po i vija dot
në përdorim që të flisja.
Ky që më qëndronte përsipër, po më godiste në tullë të kokës me shkelma sikur kishte
poshtë këmbëve ndonjë shalqi të papjekur dhe po e provonte sa mbante. Mustaqja nga
ana tjetër, si mbaroi punë me ulërimën, nisi të më godiste herë pas here në ijë me
bërryla që të bërtisja dhe unë.
Bëra ç’bëra dhe atij të venduzave që e kisha përpara i dhashë një të goditur me kokë.
Xhunga në ballë iu ngrit si çomange. Mbeti disa çaste me sy të zgurdulluar dhe u plas
përtokë. Ai që kisha mbi kokë, kur pa shokun e rrëzuar më këputi një goditje në fushë të
kokës nga sipër. Sytë m’u errën, salla m’u bë jeshil. Lideri tej në skenë m’u shfaq me
shtatë koka. U përpoqa që të kapja kokat e tij që të mbahesha, por qe e pamundur. Rashë
plasur si plëndës, bashkë me atë që kisha në shpinë. Turma u ngazëllye më tepër. Të
gjithë kthyen kokat këtej. Më ngritën në krahë dhe duke më mbajtur si të isha arkivol, dy
nga koka e dy nga këmbët me trupin e shtrirë, përfundova në skenë pranë liderit.
Turma tani po brohoriste për mua. Ashtu siç isha, i alivanosur nga dhimbja, në shenjë
respekti për këtë pritje që po i bëhej kufomës sime, tundja këmbët herë pas here duke i
ngritur lart për t’i përshëndetur.
Turma u eksitua edhe më shumë duke ardhur në skenë dhe duke më hedhur lart si të
isha ndonjë kërcu. Për një çast u përmenda. Lideri më puthi. Jo i thashë, vetëm në buzë
jo. Më puthi në ballë. Ovacionet në sallë vazhduan pa mbarim. Lideri vendosi qetësinë
dhe me trupin tim që qëndronte në pozicion të arkivolit i tha sallës:
-Ja, miqtë e mi! Këta janë heronjtë tanë.
Salla vazhdoi të thërriste, ndërsa mua po më binte të fikët përsëri. Hip-urraaa… Hip-
urraaaa. Me sy të zgurdulluar nga lideri, nuk po mundja të flisja dot më. Pa e kuptuar as
vetë, isha bërë hero i kësaj force politike të eksituar që nuk ia dija as emrin. Pas kësaj
rastësie fatlume, padyshim që do të marr ndonjë ofiq të majmë kur të vijnë në pushtet.
Atmosfera egzaltive më rrëmbeu të tërin. Kërceva nga duart e atyre që më mbanin dhe
nisa të thërras, të ulëras, të çirrem, të shkul flokët. Dhe më në fund i vura flakën
xhaketës së vetme që gruaja ma kishte blerë për ditëlindje. Dola nga salla ku hyra me
mëdyshje. Tani ndihesha më i lumturi në botë.

10. KE VËRTETIM NGA SHOQATA E TË PËRNDJEKURVE?
E gjithë kjo që do t’ju tregoj filloi dje paradite, kur kjo e uruar dhëmballë që vazhdon të
më dhembë dhe tani, dha alarmin që në orët e para të mëngjesit. Besoj se kushdo nga ju
e dini ç’do të thotë një dhimbje dhëmballe në këtë moshë.
I pavendosur nëse duhej të shkoja tek dentisti apo jo, me një recetë në dorë për
analgina, mora rrugën drejt farmacive. Kjo ishte e vetmja ndihmë që më dha një shoku
im doktor. U sula nëpër farmacitë e qytetit. Pas përgjigjeve: “s’ka, skemi, s’do të kemi,
pse të kemi… analgina? Kemi kohë që nuk ua dimë emrin”, të gjitha të shoqëruara me
këshillën: shko tek farmacia “Rilindja” po pati, vetëm ajo ka. Përfundova atje.
Dhashë recetën. Dhimbjet, si asnjëherë tjetër më kishin marrë kafkën e kokës. Po më
luante tepeleku. Farmacistja, një vajzë e re, që sa më pa u buzëqesh e tëra, lëshoi si pa
dashje flokët dhe nxori enkas dhembët e bardhë për të më buzëqeshur. Kur më doli
përpara, mu duk me dy koka. U përpoqa të përqëndroj shikimin tek koka numër një, por
ishte e pamundur. Njëra kokë më ftonte, tjetra më largonte. S’dija nga t’ia mbaja, s’dija
çfarë të bëja. Qëndrova te dera i shushatur nga kolpot që më shkaktonte dhëmballa. Për
një çast kuptova se farmacistja nuk ishte vajzë, por një mesoburrë me syze. Kjo më
qetësoi disi. Mori recetën, e lexoi, më hodhi një shikim përcëllues nga koka te këmbët e
më pa me syze sikur t’i kisha dhënë ndonjë faturë gjobe. M’a hodhi te këmbët duke më
thënë: “analgina s’kemi, janë mbaruar”. Nofulla kishte nisur të mufatej. Hoqa shaminë
me të cilën e mbuloja dhe i tregova farmacistit dëmin që më ishte shkaktuar në fytyrë
nga dhëmballa, e cila bënte cëk, cëk, cëk si sahat duke goditur rregullisht trurin tim.
“Nuk duroj dot më aman, sikur edhe një kokërr që të më shpëtonte nga ky tmerr që po
përjetoj”. Por ai hiç. Unë lutu, ai kallkan në buzë të sportelit me gojën e kyçur me tutjus.
Kur humba çdo shpresë, vendosa të tërhiqem. Pa dalë mirë te dera dëgjova të më
thërrisnin nga brenda.
-Zotëri! Zotëri…
Ktheva kokën me shpresë se më në fund njeriu i akullt do të vinte dorën në zemër e
diçka do të bëhej për këto dhimbje që përjetoja në ato çaste. Farmacisti po më bënte
shenjë të afrohesha. U çela i tëri. “Epo një kokërr është e shkreta, mendova i gëzuar. Më
në fund do të ma japë, s’ka si të jetë ndryshe. Njerëzit kanë zemër dhe kymeso burrë më
duket babaxhan”.
U afrova gjithë shpresë, me një pamje mikluse të ëmbëlsuar, se më në fund do t’a nxirrte
atë kokërr të shkretë nga sirtari. Ai, pasi më pa dhe njëherë sipër syzeve, m’u drejtua në
intimitet:
-E ke gjë librezën e shoqatës së persekutuarve?
-Jo,- i thashë pa të keq, dhe sytë i mbaja nga dora e mbyllur që të hapej e të dilte prej
andej kokrra e analginës.
-Epo ik, s’ke analginë. I kemi me pakicë. Qe përgjigja e tij e akullt, e ftohtë dhe më ktheu
kurrizin për të mos m’a varur më.
Ashtu siç isha, me dhimbje, përfundova te dentisti.

11. -Duhet t’a heqësh!- Më tha, me shikimin të fiksuar në një vend jo të mirë. Sikur aty të
ndodhej dhëmballa që do hiqte pas pak.
-Hiqe,- i thashë menjëherë.
-Ke ampulë me vete, se ne s’kemi.
-Ku t’a gjej unë atë të mallkuar ampulë, po t’a kisha nuk do të vija të të lutesha ty me lot
në sy. Por ai nuk dëgjonte. Qëndronte i ngrirë me shikim të fiksuar te ajo gjëja e keqe.
Enjtja kishte nisur të më merrte edhe anën tjetër, e cila kishte marrë formën e kungullit
me xhunga, që më kallnin krupën tek i shikoja. Ky duhet të ishte dhe shkaku përse ai
vazhdimisht e mbante shikimin poshtë, të ngulitur te këmbët.
U mundova t’a prekja, duke lëshuar me syrin që kishte mbetur akoma i hapur, ca pika
loti, që rrodhën ngadalë mbi faqe. Dentisti m’u afrua, nxori shaminë, më fshiu lotët që
po rridhnin mbi faqe dhe më tha qetësisht:
-E ke librezën e anëtarësisë së Shoqatës së Persekutuarve?
-Aman,- i thashë. Kjo dhëmballë po më persekuton më keq se të isha i persekutuar.
-Domethënë s’ke?,- mu drejtua i fyer. -S’ka analgina. I kemi të planifikuara për ata që
kanë vuajtur nën diktaturë.
-Aman,- i thashë,- çfarë duhet të bëj që të persekutohem dhe unë!
-Je vonë zotëri… Duhej të ishe bërë atëherë kur bëhej lufta për liri. Dhe jo t’a marrësh
llokume në gojë. Të tjerët kanë vuajtur.
-Epo atëherë, më thuaj ç’të bëj, s’po duroj dot më.
-Bëje pa ampulë… -dhe më kthehu krahët ngaqë unë nuk isha i persekutuar, e për pasojë
s’kisha librezë nga Shoqata e të Përndjekurve dhe Persekutuarve, ndaj s’mund të
siguroja dot një analginë për të zbutur dhimbjet, dhe s’mund të më jepnin analginë për
të hequr dhëmballën.
Vendosa, s’kisha ç’të bëja. Dentisti m’u afrua, në dorë mban një palë darë të mëdha sa
krahu.
-Me atë do e heqësh? - i thashë.
-Me këtë, s’kemi të tjera. Këto na kanë ngelur.
-Po ai tjetri i hoqi me ato darët e vogla!
-Po i hoqi, vërtet me darët e vogla, por ai kishte librezën a Anëtarësisë së Shoqatës së
Ish të Përndjekurve dhe Persekutuarve të Ish Regjimit që s’është më. I kemi të
planifikuara gjërat. S’na lë njeri të livadhisim. E hoqa, ose më saktë e shkula , se akoma
s’e kam kuptuar se çfarë ka ndodhur.
Sikur të mos mjaftonin këto, kapakun ua vuri ajo që më ndodhi në darkë, në shtëpi, me
gruan.
U shtrimë. Ajo andej, unë këtej. Megjithëse dhëmballa më dhimte akoma, është krevati
që të bën të bësh atë që bëhet në krevat, se si i thonë fjalës, dhimbja hiqet me dhimbje.
I hodha dorën gruas në qafë.
-Hiqe dorën,- ma preu ajo hovin dhe u kthye brinjas.
-Çke moj, me gruan time jam!
-Prit,- më tha. -Ç’u bë këtu? E ke librezën e Shoqatës së Persekutuarve. Jo, s’e ke! Shiko
gjumin atëherë e mos bëj gili vili në mes të natës se zgjove dhe gjitonët,- dhe u largua në
cep të krevatit.

12. Isha gati të dilja jashtë e të thërrisja fort: “amani o vëllezër, e ju o motra, më thoni ku t’a
gjej një librezë të mirë, se pa analginë e pa ampulë e me darë derrash do heq edhe
tridhjetë e një dhëmballë që më kanë mbetur, por pa gruan s’duroj dot mor amani asnjë
çikë, ndaj më bëni derman!!!
Që nga ajo ditë nuk lashë gurë pa lëvizur për të gjetur një librezë. Kalova nëpër mendje
të gjithë sojin e sorrollopin tim, se mos kisha pasur ndonjë të përndjekur, por çdo
përpjekje përfundoi pa sukses. Pastaj dola në tregun e zi dhe e sigurova më në fund
librezën e të persekutuarit. Që atëherë, për çudi s’më ka dhëmbur as dhëmballa, por të
paktën e rregullova me gruan që s’më kthen më kurrizin dhe ndihem burrë i vërtetë,
burrë i persekutuar.

13. “AROMË” DETI
E shikoni si jam bërë? Hë, e dalloni? Ju që më njihni, e dini që zakonisht kam qenë
barkalec, kurse tani shiko, jam katandisur si karkalec. Do t’i kaloja pushimet në plazh
këtë verë. Mora me vete plakën, që njërën këmbë e hiqte zvarrë, ndonëse e veshur me
rroba firmato që ia kishin dërguar djemtë nga përtej detit, dhe syzet i ngrinte herë pas
here për të nxjerrë në pah paraqitjen prej intelektualeje dhe u nisëm për heva. Në anë të
detit zbritëm nga taksia. Deti naaaa, dukej llapë si në pëllëmbë të dorës. “Futemi”,- i
thashë plakës ngaqë s’mu durua. “Prit”, -u hardallos plaka, “do zemë dhomën një herë,
ndaj mos bëj kështu se s’ka lezet. Nuk je i vogël”! Më kërcyen kacabujtë. Një e dy, e më
kujton moshën. “Do të bëjmë si them unë”,- i thashë, duke turfulluar nga inati. “Prit të
pyesim këta çunat atje matanë, mbase na gjejnë ndonjë dhomë dhe rregullohemi e
rehatohemi atje”.
Dy çuna të rinj me tabela në duar, ku lexohej: ”Kemi dhoma plazhi”, po thërrisnin për të
tërhequr klientët.
-Dhoma për qejf,- thirri i pari.
-Dhoma për rehat, - ia priti tjetri,- me televizor, avull e kondicioner. S’i keni provuar
kurrë ndonjëherë.
-Hidhu xhaxha se s’ka thellë, - u hodh tjetri.
-Për turizëm e ke xhaxha?
-Kë,- i thashë dhe sytë më lëshuan shkëndija.
-Plakën,- tha një djalë i gjatë që mbante në dorë një tabelë ku lexohej: “Kemi dhoma
plazhi”.
-E, për turizëm, pse si të duket ty?
-Jo, se po të duash dhoma të gjejmë ne. Na ndiqni.
U nisëm përpjetë nga mali, ngjitëm ca rrëpira, kaluam nëpër shtigje e djersët po na
kullonin çurg. Si ikëm dhe ca në të përpjeta malore, më në fund mbërritëm. Pak më lart
dëgjohej blegërima e qengjave që kullosnin në malin e Shashicës.
-Erdhëm në mal,- tha plaka, duke parë rreth e rrotull e habitur. Detin e kishim lënë
poshtë. Që andej ku ndodheshim ne, deti ngjasonte si pjatë e madhe kurse njerëzit që
laheshin dukeshin të vegjël, si krijesa liliputësh që bënin atje poshtë ca lëvizje të
çuditshme.
Mbrapa ishte mali. Poshtë në shpat të malit ishte ngritur një pallat. Mbeta pa gojë. Pallat
në mal?! Nuk kisha dëgjuar asnjëherë.
-Eja plakë të shikojmë dhomën,- dhe e rrëmbeva me vete.
U futëm brenda, dhoma ishte e papërfunduar. Në mure shikoje ca bllanka. Do të jenë
dekoracione, thashë me vete.
Filluam plazhin me gjithë plakën. U pllaqarita nëpër ujë, por se nga më vinte një aromë
jo e këndshme, që s’më linte rehat. Dola në breg, por aroma vazhdonte. Ndërrova vendin
e çadrës, përsëri s’po ndieja erën karakteristike që ka deti.
-Do të ketë ngordhur ndonjë qen,- tha plaka,- zur hundët me shami, kështu siç bëj unë e
mos e mbaj mendjen aty.

14. Dhashë e mora të harroja siç më mësoi plaka, por ishte e pamundur. “Aroma e detit” më
vinte valë-valë, herë e mirë, herë e ndryshuar.
-Do t’a zbuloj- i thashë plakës dhe u nisa për të eksploruar…
Ikja e merrja erë…, ferrë më ferrë…, nëpër shkurre, anës kanaleve. Ishte e pamundur t’a
gjeja. Ndoqa një vijë uji që kishte ngjyrë mavi në të errët. Ajo ishte. Prej saj përhapej ajo
aromë me përzierje fekalesh.
Dita e parë iku. Kujt do t’i ankohesha. Shikova vërdallë mos dalloja ndonjë njeri të ligjit,
por ishte e pamundur. Shikoj njerëzit përqark, të gjithë të kënaqur, të shtrirë,
rrotulloheshin e përdridheshin. Kërciste muhabeti për shtatë palë qejfe duke u gajasur
së qeshuri dhe prapë zhyteshin të lumtur në det. Po kjo pikë e zezë, ose këta kanë
lajthitur, ose unë s’jam në vete. Nuk e ndiejnë vallë këtë erë kaq të rëndë që e iu helmon
mushkëritë dhe iu mbyt firomën?! S’mu durua dhe iu drejtova njërit.
-Zotëri, më falni, ndieni gjë?
-Çfarë të ndiej?!- pyeti ai i çuditur dhe u kthye i gjithi nga unë.
-Po ja, si të them.. desha të thosha, uji, ajri…, ferra… ,kanali… Nuk ndien gjë?
-Çfarë të ndiej. S’po të marr vesh. Mos ke pirë gjë ti xhaxha?
-Erë që të mbyt, të helmon, nuk e ndien xhanëm!
-Xhaxha, më vjen keq për nuhatjen tënde të dëmtuar, -tha djali, i cili në çdo lëvizje që
bënte, kishte merak të ekspozonte trupin, ndaj fliste duke tundur supet dhe goja pa
dashje i lëvizte shtrembër si për të theksuar hijeshinë, me të cilën e ksihte stolisur
natyra. Ajri ka aromë. Nuk e ndjen. Deti vetë ka aromë, një aromë të veçantë. Aromë
deti. Ke dëgjuar besoj ato vargjet e poetit,
“ flladi i detit të merr mendtë”! Apo jo xhaxha, si i thotë djali vashës. Eh xhaxha, kot që
ke ardhur në plazh kur nuk e shijon këtë aromë të përzier me erën e malit.
-Me jashtëqitje!- s’mu durua dhe ja plasa në surrat.
Është e pamundur. Këta njerëz nuk ndiejnë asgjë, s’kuptojnë asgjë. Jetojnë në mes të
detit dhe u duket çdo gjë aromatike. Janë dhe të lumtur pale. Nuk desha t’ua prish këtë
rehati. Le ta shijojnë, me të janë mësuar prej vitesh. U largova së bashku me plakën. Të
nesërmen i hipëm tragetit dhe u kthyem përsëri te djemtë, të cilët u çuditën kur na panë
aq shpejt të kthyer prej pushimeve.

15. QERRATAI
Kisha dëgjuar të flitej shumë për një farë Qerratai që jeton në qytetin tonë. Isha kurioz
t’a njihja. Emrin e vërtetë nuk ia kisha mësuar, flitej se zgjidhte punë të pazgjidhura.
Depërtonte nëpër skuta, aty ku nuk futej asnjë, këtu, atje.... Po të kishe një problem ose
hall që i bie kushedi njeriut të shkretë papritur, me një zyrtar kapriçoz, delenxhi, apo
epror, për çështje pronash, për një vend pune, për të ulur tatimet që tatimori të mbyllte
synë e të ikte më tej, ishte Qerratai, që si me magji i rregullonte të gjitha.
I mirë, babaxhan, fytyra gjithnjë e qeshur me gojën që i çapëlitej vesh më vesh, me
shikimin ledhatues që dinte të depërtonte shpejt në brendësi të hallit. Kuptohet, çdo
mundim e ka një shpërblim dhe Qerratai do e merrte atë gjënë e vogël…, të vogël fare,
gati simbolike. Kur të sheh që je i tronditur, të merr për krahu e të qeras, po…, po, të
qeras! Të çon në lokal dhe është gati të paguajë, të heq mërzinë e lodhjen.
Ku gjen more zotërinj një xhentëlmen të këtij kallëpi kur të tjerët të rrjepin të gjallë e të
çojnë në shtatë çezma e s’të japin ujë? Kurse ai të qeras. Ja pra, këto mësova për këtë
njeri fisnik e bujar, nëpër qytet lart e poshtë. Kudo vetëm ai kërkohet dhe çelësi i
suksesit të tij, qëndron në taktikat që përdor. Sipas strategjisë, personit që do t’i futet
për të zgjidhur hallin, duhet më parë t’a studiosh me dhëmbë e dhëmballë. T’i zbulosh
tekat, huqet, shijet dhe preferencat, dëshirat që ka, pasionet, epshet. Në qoftë pusht, të
mësosh më përpara si i pëlqejnë femrat, i do brune apo bjonde, të gjata apo të thata.
Çfarë mase gjoksi duhet që të ketë. I do me naze apo e bën seksin me saze. Në qoftë se
atij që do t’i futet për t’i zgjidhur hallin e klientit i pëlqen ushqimi; atëherë si e ha? Çfarë
ha, ku ha, pse ha. Është llups, i shijon peshku lavrak, apo karkaleci me gjak.
Duhet t’i mësosh më parë huqet. I pëlqejnë lëvdatat? Në qoftë se po, atëherë si do t’ia
bësh, se ka mënyra e mënyra, ka marifete për t’u bërë i pëlqyer, se t’a këput tjetri me
dackë turinjve. Me fjalë të tjera duhet në fillim të zgjedhësh armët, përpara se të nisësh
betejën. Në këtë pikë qerratai është i kujdesshëm dhe skrupuloz deri në pikën e fundit.
Mbasi mbledh këto të dhëna, nis menjëherë nga puna. Se ja se çfarë ndodhi një ditë.
Asaj…, asaj të gjorës që ka një minimarket te cepi, iu shfaq papritur e papandehur
inspektori sanitar. Dikush mund të çuditet, sepse ka vite që ne jetojmë pa na e bërë syri
tërr nga bacilet apo viruset, sepse askush nuk i kontrollon më ushqimet tona dhe kemi
fituar imunitet aq shumë sa europianët çuditen me këtë. Hamë ç’të na vijë, pijmë
ç’gjejmë përpara: mish oktapodhi, kofshë hipopotami. Të skaduara e të kromuara.
E, ku na gjen gjë ne more mik! Jemi të stazhonuar aq sa kemi boshatisur gjithë mbetjet e
depove të Europës. Këtu i gjen tek ne, e madje me çmime të kripura edhe pse ka vite që
duhej të ishin groposur. Po nejse, ky është problem tjetër. Inspektori erdhi te dyqani i
saj. I kapi dora ca kuti konserva peshku dhe sheh që ishin të skaduara. Hap bllokun dhe
hop, vendos gjobën. Mirëpo shitësja qëlloi një nga klientët e qerratait. Inspektori ishte
një burrë i gjatë, i hollë, me sy të futur thellë në zgavra. Teksa shkruante, shigjetonte
shitësen me sy provokues, sikur t’i thoshte:
-“Hë si thua, s’më shpëton dot mua”. Mbaroi së shkruari, ngriti kokën dhe i tha shitëses:
-“Shtetin e kemi të fortë zonjë”, -dhe i zgjati fletën e gjobës,

16. - “Nuk i dridhet hiç qerpiku”.
Buzëqeshi shtrembër dhe u largua duke hequr njërën këmbë zvarrë. Sapo iku
inspektori, Anushja mori fletën e gjobës dhe shkoi drejt e te Qerratai:
-Hë moj Anushe,- i tha,- përse ke ardhur?
-Të keqen, t’u bëfsha,- po thërriste Anushja duke gulçuar,
- Taullau më fluturoi gjithë fitimin e vitit. Më vuri flakën. Më la fëmijët në mes të katër
rrugëve.
-Cili Avdulla ishte moj?,- pyeti qerratai serbes, serbes.
-Jo Avdullau, por Taullau.
-Ashtu thuaj të shkretën, se Avdullai jam vetë.- foli Qerratai rëndë rëndë.
Brenda ditës Qerratai mori të dhënat tekniko-taktike të inspektor Taullaut dhe mësoi se
i pëlqenin zoçkat. Sapo gjendej pranë ndonjë femre e zinte lemza dhe në vend që të fliste
ngjante se kakariste si pulat kur duan të bëjnë vezën. Kafenë e pinte ne kafene “Kristal”.
Taullau në “Kristal”? Qerratai duke buzëqeshur i qëndron përballë. Inspektori i
buzëqesh, Qerratai bën një përkulje me kokën që e ka pa lesh. Taullau i stërhollë, me
çantë në dorë po shikon për tavolinë. Kamarierja me lezet e mori për t’a ulur pranë
Qerratait. Kamarierja me fundin që i lejonte t’i dukeshin ca gjëra të kolme, qëndron
përballë tij, provokuese. Taullau teshtin, kamarierja me vrap ia fshin dhe i qëndron në
pozicion që t’i duken gjokset topolakë si dy toptha ping pongu që ishin gati t’i kërcenin
mbi pjatë. Taullau që nisi të lëpihej dhe ishte gati që të binte mbi to.
Qerratai, nga tavolina tjetër, zgjat dorën dhe rrëmben me kujdes çantën e inspektorit.
Nxjerr fletën e gjobës dhe e fut në gji thellë. Inspektori zgjat dorën që të prekë ping
pongët e kamarieres, ajo me pëllëmbë ia kërcet turinjve. Taullau, i skuqur i tëri, u ngrit
dhe ia dha vrapit i tmerruar me çantë në dorë. Qerratai u ngrit nga tavolina ku
qëndronte, shkon pranë kamarieres, i fut te gjoksi i shpalosur tufën e lekëve për
shërbimin që i bëri, dhe me fletën e gjobës në dorë mori udhën për t’i dhënë sihariqin
shitëses së marketit për përfundimin e misionit.
Rastin tjetër me qerratain e kemi me gjykatës Rrokon, me pamje të hijshme, sevdalli.
Por ndodhte që i merrej ca goja kur e zinin nervat. Atyre që denjonte t’u fliste, përkulej
lehtë dhe u hiqte kapelën për t’u treguar shkallën e lartë që zinte në shoqërinë që e
rrethonte. Këtij zotërie, qerratait i duhej t’i merrte firmën për pronën në buzë të lumit,
për të cilën gjendej në në siklet klienti i tij. Këta tipa, thotë qerratai, janë maja të larta që
duhen marrë me dy, tre e katër sponde, si gurët e bilardos. Ja si e sistemoi punën e tij
mjeshtërore ky ekspert i mbaruar i çështjeve të pambaruara. Nis hetimet e
menjëhershme. Manushaqja, e shoqja e gjykatësit, e cila kalonte ditën duke treguar
barcaleta në rrethin e mikeshave të saj, ku dëgjohej të fliste vetëm ajo dhe të tjerat e
dëgjonin pa hapur gojë do të lindtte për herë të parë pas pesëmbëdhjetë vite shterpësie.
Atëherë ç’do të bëjmë ?! Do t’i qepemi gruas së vonuar të gjykatësit.
U zbulua që kontrollet ajo i bën te gjinekollog Zervalla, i cili kishte një huq që kur
vizitonte pacientët, pasi mbaronte punën, me marifet nxirrte një pesë mijëshe dhe e
linte te tavolina duke e parë me bisht të syrit do të ndodhte...! Sytë i kishte të skuqur nga
pija që e hiqte çdo natë deri në orët e vona. Atëherë qerratai i vuri të gjitha bateritë në
drejtim të tij. Vijuan hetimet. Përveç parave, që në të vërtetë na pëlqejnë të gjithëve, doli

17. se i pëlqente pija, sidomos vera. E gjetën Zervallën te kafeneja pranë spitalit, duke
rrufitur një ekspres me sytë nga dera se mos i shfaqej ndonjë klient…,ndonjë pacient
dhe i shpëtonte. Qerratai, sapo e pa, i afrohet me marifet duke buzëqeshur si pa të keq
dhe i lëshon në xhep një zarf me të holla të mbushur dënga që ngjante si bombë me
sahat. Afrohet dhe ca, hap shishen dhe ia shkund Zervallës në godë, duke i treguar hallin
që e mundonte. Kur erdhi çakërqejf dhe me xhepin që e prekte herë pas here, i tregoi
Qerratait, se gruaja e gjykatësit Rroko do të kishte “lindje të vështirë” derisa të
përmbushte misionin dhe të vendoste firmën në atë copë pusulle që i nevojitej Qerratait
për klientin e tij.
Në fund Qerratai i foli doktorit serbes, serbes:
-Prej teje doktor Zervalla, kërkojmë që gruaja e gjykatësit t’i marrë të shoqit një firmë të
vockël. Ja kaq,- dhe i dha shkresën që duhej të firmoste.
-U tha , u bë.
Doktor Zervalla, që vera e kishte sjellë në qejf, e futi letrën në xhepin e brendshëm dhe
pas dy ditësh e solli të firmosur. Në xhep u lëshua një pliko tjetër me të holla që e
ngrohën doktorin.
Mbasi u përshëndetën si dy miq të vjetër, Qerratai u nis përsëri për misione të tjera
bamirësie në këtë botë të trazuar, ku çdo gjë ecën fjollë e vaj siç e duam.

18. “ROLI” I JETES
Xhemali do t’a luante atë rol, që ishte ëndrra e jetës së tij. Për vite me radhë e kishte
pritur. Netë pa gjumë, shqetësime, përpëlitje. Por roli nuk erdhi.
Në ambientin e trupës artistike ku punonte, Xhemali, duke qenë i mbyllur nga natyra e
kishte të vështirë të zinte miqësi me kolegët e tjerë. Qëndronte i zymtë nga pamja, pa
nerv jete, i flashkët në të folur, i mefshët. Të gjitha këto ia bënin të vështirë
komunikimin në ambjentin artistik, të cilat zakonisht gëlojnë nga intrigat dhe zilia
profesionale, për sukseset e të tjerëve. Kishte pranuar lloj lloj rolesh pa vlerë, gati të
rëndomtë. Por roli i ëndrrave të tij mungonte. Kishte mësuar të ishte i duruar e të
qëndronte përtej intrigave e buzëqeshjeve fallco. E dinte se prapa krahëve, të gjithë
mërmërisnin për paftësinë e tij. Edhe rroga që merrte i dukej si lëmoshë që i jepej për
mëshirë. Ditët kalonin. Shfaqjet vinin e shkonin. Ndihej në zbrastësirë. Një hapësirë
boshe pa jetë e rrethon gjithandej. Shpirti bosh, trupi kish nisur të lodhej. Gjymtyrët,
xhestet e mpira, lëvizjet e ngadalta. I duket vetja i mplakur, pa forcën e shpirtit që dukej
sikur i kishte dalë prej trupit dhe kërkonte strehë gjetiu.
Sa herë ndaheshin rolet, çdo aktor e shikonte veten në një rol. Dhe regjisori preferon
aktorin e sukseshëm, të afirmuar, që pëlqehet nga publiku, që dhe pse nuk ka ndonjë
talent të madh, di të bëjë ca lëvizje, xheste, të paraqesë pamje të stampuara të fytyrës ku
pasqyrojnë gjendjen e brendshme të rolit; urrejtjen, xhelozinë, inatin, mërinë. Xhemalit i
dukej se, çdo gjë që luajnë aktorët e tjerë është fallco, loja, lëvizjet, interpretimi, figurat
skematike jashtë realitetit.
Me gjithë vitet e kaluara në amulli dhe pasi kishte humbur të gjitha shpresat, roli
papritur erdhi. Një rol i vërtetë. Dashnor i zjarrtë. Por a ishte ai për këtë rol? A kishte
mbetur më zjarr për t’i dhënë jetë një personazhi kaq fatlum?! Roli që i besuan kishte të
bënte me një dashnor të pafat që e kërkon dashurinë, por ajo nuk i vjen. E kur ndodh që
e gjen, fjalët i ngecin, zemra i rreh furishëm, emocionet e mbysin.
Ku t’i gjente përvojat, përjetimet në jetën e tij prej vetmitari. Arsenali prej nga aktori
nxjerr përvojë nga krijimet që realizon. Iu kujtua e shoqja, dashuria që ushqente për të.
Por edhe ky ishte një zjarr i ftohur tashmë. Nuk kishte më ledhatime në mes tyre, nuk
gjeje fjalë të ëmbla në bisedat që bënin. Kohët e martesës u fashitën. Çdo gjë e mbyti
rutina. U mundua të kujtonte çastet intime që kishte kaluar me të shoqen, por ato tani
ishin shuar. Takimet, bisedat, fjalët e zjarrta, deklaratat e dashurisë, i përkisnin një kohe
të largët.
Jeta pati rrjedhur me monotoninë e përditshme; të njëjtat fjalë, të njëjtat ledhatime, të
njëjtat shikime, të njëjtat lëvizje. Jeta ecën si në një tregim pa ritëm, pa impulse
shpërthyese. Pa pika kulmore. Fundet e bisedave dihen që në fillim. Hej, ta marrë dreqi!
Ç’është ky rol që i dhanë. Ku t’a gjente atë vullkan emocionesh që ndjen një dashnor në
kulmin e ekzaltimit!
Përse ia dhanë këtë rol kaq vonë xhanëm. Për t’i treguar se nuk vlente fare. Për një
moment mendoi se nuk duhej t’a pranonte. Ky do të ishte diskretitimi përfundimtar. Një
lloj vdekjeje. Se artistit më parë i vdes shpirti, pastaj i shuhet talenti.

19. Ditën tjetër, shkoi në prova si zakonisht. Të gjithë u ulën përreth tryezës ovale. Regjisori
i hodhi një shikim të shpejtë aktorëve.
-Më dëgjoni miqtë e mi,- foli duke përqëndruar shikimin te një pikë në tavan, sikur
miqtë e tij të ndodheshin pikërisht atje.- Nuk dua interpretim. Do të bëni vetëm lexim.-
qëndroi i heshtur me kokën që i rëndonte nga mendimet, të mbështetur mbi duar. Priti
të dëgjonte fillimin e leximit të tekstit nga aktorët, por kjo nuk po ndodhte.
Xhemali po shikonte dhe ai në tavan duke qëndruar pa lëvizur. Uli sytë, shikoi kolegët
me radhë, sepse iu duk se po e qeshnin. Ishte ai që duhej t’a niste tekstin. Po prisnin atë.
Regjisori ngriti kokën dhe tha me zë të qetë.
-Filloni!... Ti Xhemal ç’po mendon, përqëndrohu te teksti.
-Unë…!
-Çfarë unë, fillo!
-Nuk di si të them…
-Nuk të pëlqen roli?
-Më pëlqen po…
-Atëhere çfarë, pse na vonon.
-Si të them regjisor, nuk po gjej emocionet… Ndihem, si të thuash, bosh.
Aktorët ia shkrepën të qeshurit. Xhemali u skuq i tëri.
-Pushoni dhe përqëndrohuni te teksti. Xhemal, më kupton besoj, do të bëjmë vetëm
lexim. Kemi nevojë të njihemi me personazhin, të futemi në lëkurën e tij. Nuk mund të
ngërthejmë emocionet qysh në fillim. Ato Xhemal, do të vijnë vetvetiu, mos t’i kërkojmë
që në fillim.
Mbas një pushimi të shkurtër, regjisori me ton autoritar, i vendosur dhe i prerë, pa
shikuar askënd në sy, iu drejtua aktorëve.
- Atëherë fillojmë… Ngadalë. Pooo!
Xhemali vazhdon të qëndrojë i palëvizur me shikimin të ngulur në një pikë. I dukej se
diçka do të ndodhte. Prej andej, nga ato horizonte të largëta, do të vinte muza,
frymëzimi e do t’a rrëmbente në krahë e t’a ngrinte lart, shumë lart ku do të ndeshte
zanat që do t’i ndriçonin rrugën drejt frymëzimit. Do t’i ndiznin fantazinë. Ja, tani dhe
pak. Heshtja po zgjatej.
-Atëherë Xhemal, të lutem fillo. Është gjëja më e thjeshtë që mund të bësh.
Xhemali donte t’i thoshte që gjithë ato vite në harresë e kishin bërë memec dhe nuk
mund të fliste, por nuk tha gjë. Nisi të lexojë. Fjalët për çudi iu mbështollën përreth
gjuhës dhe nuk donin të shqiteshin prej saj. Gërmat u përzienë me njëra tjetrën duke
krijuar një lloj belbëzimi prej fëmije. Nuk lexonte dot. Ishte e pamundur. I kishte
humbur shprehitë jetësore. Provat u ndërprenë. Gjatë rrugës për në shtëpi provoi të
kërkonte te vetja rolin. U përpoq të ndezë zjarrin e shuar të ndjenjave e pasionit. Nisi të
imagjinojë veten me Bardhën, të shoqen, në një ishull përrallor ku personazhi i tij
shkonte për pushime. Filloi të thurte në mendje intrigën, të përjetojë pabesinë e gruas…
Tradhëtinë. Këtu, në këtë pjesë të fanazisë, i kaluan në trup mornica. Këtë gjë s’mund t’a
imagjinonte kurrë. Bëri “stop fantazi”. Pa që e kishin mbuluar djersët. Papritur iu kujtua
se mund të bënte diçka tjetër, më konkrete. Do t’i përjetonte skenat me Bardhën duke e
patur atë partnere. Do t’i imponohem Bardhës si dashnor, dhe ajo nuk do të dijë asgjë,

20. nuk do t’i them asgjë. Gjërat do të rrjedhin vetiu, në mënyrën më jetësore. Eureka! -
thirri i ngazëllyer në kulm për zbulimin që kishte bërë.
Këtë do ta bënte tani, menjëherë, sapo të shkonte në shtëpi. Duke fantazuar në këtë
mënyrë, Xhemali kishte mbërritur në shtëpi. Derën ia hapi Bardha, gruaja e tij, që kur
fliste me zërin e trashë, ngjasonte më tepër si mashkull, ndaj preferonte të fliste sa më
pak. Sa e pa të shoqen, ajo e hodhi shikimin anash, duke iu shmangur të shoqit që ai të
mos e bezdiste me ankesat e zakonshme për kolegët, dhe sidomos për regjisorët, të cilët
i dukej se nuk ia njihnin aftësitë, talentin që kishte. Nuk e respektonin. Por kësaj here,
për çudinë e saj, Xhemal,i sapo e pa, i ra në gjunjë, duke marrë një pozë dramatike me
krahë hapur.
-Oh, ti yll i ndritur i mëngjesit!- thirri në ekstazë.- Sa e kam pritur këtë çast.- e përqafon
me forcë.
-Avash torollak se më vrave,- i tha e shoqja e bezdisur. E shtyu me forcë dhe e hodhi
plasur. Xhemali vazhdoi interpretimin atje ku ishte, pa lëvizur nga vendi.
-Ti, më e bukura krijesë e dheut. Ti që ke ardhur nga qiejt e largët për të përvëluar
zemrën time. O ëngjëll krahëshkruar! Oh, sa të kam pritur. Dhe ja ku je… Të lutem mos
m’u largo. Eja në krahët e mi.
-Ke pirë gjë ti, që turfullon si kal i hazdisur?
-Jo! Nuk kam pirë, jam i pastër si ylli i mëngjesit. Pres veç fjalën tënde. Pres zemrën
tënde të rrahë si kjo imja. Pres…!
-Plaç në vend… Merr drutë se i lagu shiu, atë bëj.
-E përse më flet kështu? Unë të dua me gjithë forcën e shpirtit.
-Ej… Mblidh veten se do hash ndonjë tokmak. Kujt i flet kështu ti sqep rrjepur.
-Të mbledhur e kam.
-Ç’të ka gjetur kështu sot. Qyqja burri im!... Më dukesh i lajthitur. S’më ka folur kurrë
fjalë të tilla.
-Eja në krahët e mi.
-Në krahë më ke patur dhe më kthen kurrizin gjithë natën!
-Jo, jo… Mos m’u largo!
-Kur unë të afrohem çdo natë dhe ty palo burrë të ka zënë gjumi?! Më thuaj, ç’të ka
gjetur sot, ku je mbarsur me gjithë këtë afsh djalërie?
-Është roli im!
-Roli?
-Roli i jetës time. Më ndihmo e dashur që t’a gjej veten se jam bosh. Eja, eja… Eja,- i zgjat
krahët drejt saj.
-Ku të shkoj nuk më thua?
-Te sytë që të pëllcasin. Nuk e sheh që më ke pranë. Ke ndjenja ti apo jo.
-E ku t’i gjej! Jam tharë e jam bërë si trung i prerë.
-Tradhëti. Këtu ka tradhëti. Nxirre ku e ke futur atë derr se do t’a vras.
-Ç’të nxjerr o i zi?! Kam njëzet vjet martuar e s’të kam parë kaq shumë të harbuar. Po më
fut frikën.
-Ka ardhur çasti i së vërtetës.- Sulet të marrë hanxharin.

21. Bardhës i bie të fikët. Shtrihet përtokë dhe përplas këmbë e duar. Xhemali ka ngelur i
shtangur. -Ç’më bëre moj grua?!.... E tund fort që t’a sjellë në vete. Gati e kapa rolin.
Mundohet t’a përmendë të shoqen, e tund dhe e shkund. Shikon që ajo ka zbardhur sytë.
Papritur Bardha përmendet. Shkundet, rregullohet dhe i drejtohet të shoqit.
-Qyqja po më tremb.
Xhemali ka zgurdulluar sytë dhe ka mbërthyer hanxharin.
- Xhemal, Xhemal… Ç’ke… jam unë s’më njeh?
-Ku e ke futur të thashë,- i thotë vetes.- Tani rrëmbej hamshorin, - dhe ti, i drejtohet të
shoqes, -do ulërasësh! Tani.
-Uuuuu! Më vrau,… më vrau,- Xhemali i sulet me hanxhar.
-Kjo është skena, kjo. Ky është roli. Dhuratë! Eja rrotull nëpër shtëpi dhe ulërij.
-Të hëngërt, të vraftë…
Hyjnë gjitonët. E gjejnë Xhemalin me hanxharin lart tek koka e të shoqes. Kur shikon
gjitonët e alarmuar, Xhemali u drejtohet atyre për t’i qetësuar. Njëkohësisht i flet të
shoqes.
-Është roli moj, është roli!
- Nuk e di kush e tërboi. Ka qenë i urtë si shqerrë, e papritur më sulet sikur ka përpara
ndonjë derr. E zeza, ma shkalluan burrin. Kush ma bëri, kush?
Jashtë dëgjohet sirena e urgjencës. Hynë infermierët, e kapin Xhemalin që thërret gjithë
dëshpërim:
-Është roli moj, roli. Këtu përfundon roli. Dhe hidhet e puth infermieren bionde që ngeli
e shtangur nga ky përqafim i beftë me shiringën që i mbeti në dorë pa qenë nevoja për
ta përdorur. Ndërsa bashkëshortja që s’kupton asgjë nga ajo që i kishte ndodhur, po
ndiqte lëvizjet e të shoqit dhe nuk po e mblidhte dot veten. Jashtë u dëgjua sirena e
urgjencës që po largohej.
Xhemali u ngrit dhe iu drejtua të shoqes që qëndronte e çuditur;
-Po është roli moj grua..., roli. Këtu përfundon roli.
-Ka mbaruar për ty,- i përgjigjet gruaja, por tani fillon për mua.
-Roli...roli...., roli, roli i jetës.
Gruaja kishte nisur të qante e dëshpëruar pa kuptuar asgjë ç’kishte ndodhur.

22. METAMORFOZA E DOKTORESHË NIQIT!
Doktoreshë Elpiniqi bëri përgatitjet e mëngjesit. Nisi fëmijët në shkollë, u la, u kreh, u
rregullua e zbukurua dhe mori rrugën për në spital. Punët i shkonin për bukuri. Kolegët,
shokët, miqtë, por edhe pacientët, e respektonin për aftësitë profesionale dhe punën me
dinjitet e humanizëm.
Kjo e kënaqte doktoreshë Niqin, për këtë ndihej e mikluar në sedër. E kërkonin
gjithandej, vizita në ambulancë, në familje, nëpër urgjenca. Nami që kishte fituar nuk e
linte për asnjë çast pa punë. Ndihej plot vitalitet. Kudo i hapej rruga por… , çdo gjë në
këtë botë e ka një “por”. Dalëngadalë në punën e saj merr rëndësi të madhe dukja, ideja,
magjia që i bën pacientët të besojnë, të binden verbërisht, të nënshtrohen. Të tjerat
vijnë vetiu, pa u ndier, pa kuptuar fare.
Askush nuk e dinte se doktoresha me nam dhe emër të mirë, pacientët i kualifikonte
sipas kategorisë. Të parët qenë ata që iu shkëlqente portofoli, të cilët dalloheshin nga
mënyra sesi flasin, si iu rrëshqisnin argumentat. Dukeshin nga buzëqeshja e njomëzuar
plot lëng dorëzënie. Dalloheshin nga ca lëvizje të pavullnetshme të duarve, që herë pas
here, rrëshqisnin si padashje te vendi ku gjendeshin ato, të përndritshmet, rrezëllueset,
ngjyrë jeshilet, që shpaloseshin aq hijshëm, të cilat ndodheshin të mbledhura shuk, pa
kujdes, ose të hapura, në zarfe, që futeshin nën dorë apo mbi dorë, si të vinte rasti.
Mbas vizitës, vjen çasti solemn. Hapja e “Atij” dhe nxjerrja e “Atyre” që vetëtinin me
ngjyrat vezulluese. Me një xhest të kujdesshëm, doktoresha hiqej paksa e pa interesuar
për atë ç’ka do të ndodhte. Me nuhatjen e mprehtë, i dallonte njerëzit nëpërmjet syzeve,
të cilat i mbante për të qenë e mbrojtur nga shikimet lakuriqe të njerëzve ziliqarë.
Përveç të tjerash, ato e tregonin më të qenësishme. Ndaj ishin bërë pjesë e personalitetit
të saj. Doktoreshë Niqi dallonte çdo xhest të pacientëve.
Kishte pacientë që kur hynin shikonin dyshemenë, bënin lëvizje të ngathta. Doktoreshë
Niqi i përthithte këta menjëherë. Ata nuk ishin në gjendje të shprehshin, me vështirësi
nxjirrnin dy, tre fjalë pa lidhje, që më tepër i ngjanin belbëzimit. Këtë e bënin me
shpresën që doktoresha t’i mëshironte e të ndiente keqardhje. Sytë e tyre ishin lutës, të
butë, të ëmbël dhe mëshirëndjellës. Qënia e tyre rrezatonte nënshtrim ndaj fatit, ndaj
botës që i rrethon. Ishtë thirrje e heshtur për ndihmë. Kërkesë njerëzore për të gjetur
strehë, për t’i mbrojtur .Por keqardhja nuk vinte. Doktoresha ndjente bezdi.
Kjo turmë mjerane nuk ishte pa asnjë kacidhe, mendonte e lodhur me pamje të vrarë. Ç’
kuptim ka ndërgjegjia, kjo pjellë abstrakte që e ka lënë njerëzimin prapa me predikimet
false. Doktoreshës i ikte çdo dëshirë për të dëgjuar, për të folur, për të thënë qoftë edhe
gjënë më të vogël. Gjymtyrët i mpiheshin, truri shkonte diku tjetër për t’u shplodhur, në
një mbrëmje me miqtë, një fundjavë të kaluar këndshëm. Gjithçka që ndodhte përreth i
dukej e pakuptimtë. Nuk fliste. Me shikimin të fiksuar në një pikë belbëzonte disa fjalë
që me vështirësi i dilnin prej dhëmbëve. Mendimet i hiqte zvarrë. Ngrinte sytë e lodhur
dhe ia hidhte pacientit me indiferencë. Kur i gjori lëviz të nxirrte diçka, sytë nisin të
çelen. Duart e pacientit lëvizin nëpër xhepa, kërkojnë e nxjerrin copa letrash, shami e

23. gjëra të tjera. Doktoresha priste me durim. Receta në dorën e pacientit tundej lehtë sa
andej këndej, duart i futeshin më thellë por asgjë nuk dilte.
Doktoresha qëndronte e bezdisur në pritje që pacienti të largohej më në fund. Papritur,
në qoshen e tavolinës, llamburiste dy mijë lekëshja që i gjori e mbante të shtrënguar në
dorë. E rrudhur, e drobitur, e zhubrosur, më në fund shkëputej nga ajo dorë e mbledhur.
E priste këtë. I njihte ato lëvizje që përfundonin me dorëzimin e asaj gjëje të zhubrosur.
Në ato ndihej dhimbja për atë që kërkonte t’a mbante fort dhe me vështirësi e lëshonte.
Pas këtyre lëvizjeve drithëruese gjëja e zhubrosur lëshohej mbi tavolinën e doktoreshës,
të cilën ajo e rrëmbente triumfuese. Ishtë e kënaqur për këtë.
Bezdia më e madhe për doktoreshën, ishin pensionistët. Kjo kategori e rropatur dhe e
lodhur pacientësh, vinin si kapadai, sikur të mbanin mbi supet e tyre malet me vuajtje
dhe triumfet që s’i vleninmë askujt. Lëshonin mbi tryezë si “paradhënie”, librezën dhe
atë copë letre që vërtetonte vizitën pa pagesë. Pa pagesë?! Për dktoreshën ky ishte
kulmi. Sapo i shfaqej kjo recetë, doktoreshën e zinin të dridhurat, e kapte një lloj paniku.
Për më tepër që këta lloj pacientësh, në shumicën e rasteve ishin shurdhë-memecë, të
zgërlaqur, sa mezi qëndronin në këmbë.
-Nga se vuan xhaxha?- e pyeste doktoresha me indiferentizëm.
-Mirë të faleminderit, ja si pleq,- ishtë përgjigja e pacientit.
-Xhaxha çfarë të dhemb?- toni i zërit ishtë më i lartë.
-Dhëmbët i kam brisk doktoreshë, jam keq nga prostati!
Proçedura në këto raste ishtë e pakët, ceremoniali i shkurtër. Xhaxhai dilte serbes duke
ecur grap grup me këmbën që e hiqte zvarrë.
Inatin më të madh doktoreshë Niqi, e kishte me një tersus. Alush e quanin. Me fytyrën
kuqaloshe qëndronte tërë kohën buzagaz dhe nuk denjonte të nxirrte nga xhepi as
librezën e sigurimit. Jo se doktoreshë Niqi ishte e fiksuar nga bakshishi, por mbas vizitës
njeriu duhej të nxirrte qoftë dhe një kruajtëse dhëmbësh që t’ia linte mbi tavolinë.
Herën e fundit që ky xha Alush u vizitua nga maja e asëllit, doktoresha i shpjegoi me
ngut; ke mufatje, enjtje dhe myk. Vrap xha Alushi në laborator për mykun. Pa marrë
frymë kthehej dhe i jepte doktoreshës sihariqin.
-E bëra doktoreshë.
-Çfarë bëre?
-Bëra atë, ashtu, atje,- dhe bën me shenjë me dorë,- atje ku më ka zënë.
-Aaaa… E bëre? Pa t’a shohim. Xha Alushi i zgjat fletushkën e analizave. Doktoresha i
hedh një sy dhe e flak tutje pa interes.
-Hë?!- e pyet xha Alushi i tronditur.
-Të ka ikur më lart xhaxha.
-Ku më lart doktoreshë? Mos kam “ashtu” doktoreshë!
-Nuk ke as ashtu, as kështu,- ishte përgjigja e saj.- Merr këtë e vrap në laborator.
-Për çfarë, e pyet xha Alushi?
-Infeksion thempisopik, -përgjigjet shkurt doktoresha.
-Au… Infeksion! Atë të flamosur b… e laj shtatë herë në ditë, se s’më qas as plaka.
Vrap xha Alushi për infeksionin dhe kthehej te doktoresha, që pa e parë fare letrën ishte
gati të shkruante recetën. Por priste që dora të futej në atë të flamosur xhep. Ishtë ajo

24. lëvizje e ngadaltë kur dy gishtat rrëshqisnin brenda, por ky veprim nuk po bëhej.
Doktoresha shkruan me të shpejtë recetën dhe pa i hedhur sytë ia zgjat pacientit.
-Po të vë një melhem, do ta lyesh me një shtupë, dy tre herë në ditë. Ta futësh thellë.
-Doktoreshë kam gjë?- e pyeste i gjori duke u dridhur i tëri.- Mos kam ndonjë gjë ashtu,
si i thonë, të keqe… Aman doktoreshë, ma thuaj, se unë i gjori vetëm derman kërkoj.
-Dermanin do t’a gjesh kur të vish me mend në kokë.
Doktoresha priste me shpresën e fundit që ajo dorë, e cila dridhej, të futej në xhepin e
mallkuar. Recetën e kishte gati. Xha Alushi i dukej si një dhjetëmijëshe pala- pala që i
qasej ngadalë. Doktoresha ngrihej që t’a kapte, por dhjetë mijëshja largohej, ikte më tej
dhe figurat që ka brenda nisnin të skërmiteshin. “Hej bela”, -thërriste doktoresha dhe
kërcente përpjetë që të kapte letrën, por në vend të saj kishte mbërthyer xha Alushin
për këmishe. Për një moment sheh ç’ka bërë dhe ulet e tmerruar.
Xha Alushi largohet me vrap pa e kthyer kokën pas. I ngjante sikur doktoresha deshi t’a
mbyste, t’a zinte për fyti. Kjo fanepsie doktoreshës iu shfaq përsëri. Kjo po e mposhtte.
Rrugës për në shtëpi i dilnin përpara kartmonedha dhjetë mijëshe që ecnin me dy
këmbë. Kërcente që t’i kapte, por ngelette përsëri me duart bosh. Hidhte shikimin nga
ana tjetër, përsëri dhjetëmijëshe që i nxjirrnin doktoreshës gjuhën dhe iknin me vrap.
Doktoresha kthen kokën pas, dhjetëmijëshe me ngjyra vezulluese i shfaqeshin përsëri
nga të gjitha anët që ia bënin me dorë.
Doktoresha vuajti gjatë nga këto simptoma skizofobie dhe u gjend e shtruar në një spital
pa emër, për të ruajtur sekretin profesional të mjekëve që e kuronin. Vizitorëve u
ndalohej të mbajnë me vete ngjyra jeshile, sidomos dhjetë mijëshet famëkeqe..

25. SUTJENAT E GRUAS
Që ta merrni vesh ju, jam gabist, po po gabist, thjesht gabist. E kam kuptuar këtë gjë
krejt papritur e papandehur. Madje mund të deklaroj pa ndrojë, se të gjithë ne jemi nga
pak gabistë.
Historia ka nisur këtë verë, kur po shëtisja i shkujdesur në rrugët dytësore të qytetit, ku
shitësit ekspozojnë lloj- lloj veshjesh; këpucë, çizme, çorape, pardesy, xhupa, madje
mbajnë dhe nga ato… të grave. E pra, nga ato, si i thonë, sutjena. Aty pashë për herë të
parë të varura nga të gjitha format dhe modelet, të vockla për zoçka. Pakëz më të mëdha
dhe o nëne…, të mëdha që të luan tepeleku i kokës. Sikur ishin bërë për të mbuluar
thithat e ndonjë hipopotami.
Atje më ngjau se i pashë dhe ato të gruas time… Të varura! Ç’ne? Ato atje, ç’ti thuash
kësaj. Hedh sytë dhe kuptoj se gjendem në një dyqan “gabi”. Pra gruaja ime?! Jo, nuk
është e mundur. Mbrëmë në shtrat, ishin po këto… ,ashtu si i thonë, sutjena. Ishte po kjo
ngjyrë, po ky model. Madje dhe pak i eksituar siç isha, i ledhatova në orët e mbrëmjes së
vonuar pas dy gotave me verë. E ndjeva që dora rrëshqiste lehtësisht sipër tyre, duke e
ditur pasurinë që ato ruajnë brenda, thesarin e ledhatimeve e të ojnave turbulluese.
Kurse tani...., po ato sutjena, i shikoj të varura këtu te “gabi”. Fërkoj sytë se mos jam në
ëndërr. Kjo që po më ndodh është e çuditshme dhe e pakuptueshme. Rrobat gruas
zakonisht ia blej firmato “Versace” & CO. Sa herë që i teket për çdo gjë që dëshiron. Çdo
gjë që shikon tek shoqet, në vitrinë, në revistat e modës, jam gati t’ia plotësoj, ose i jap
paratë dhe i blen vetë. Gjithnjë firmato, jo te “gabi”, kurrë!
Këmbët nisën të më dridhen e koka po më pëllciste nga inati. Shikimi m’u errësua. Bëra
një xhiro ashtu si pa të keq dhe u ktheva përsëri. Sutjenat e varura po i vëreja me bisht
të syrit dhe mu mbush mendja top që ishin ato të gruas sime të hedhura mbi një gozhdë
të pisët. E kontrollova dhe një herë situatën. Nuk kisha më asnjë dyshim; po ajo copë, po
ajo ngjyrë, ajo qepje dhe ai model, që t’i lë gjysmat e atyre të qëndrojnë përpjetë si
patate të ziera. U largova e u ktheva përsëri. Kësaj here qëndrova pak më gjatë. Shitësi
brun, me sytë si bajame të pjekura, po ndiqte lëvizjet e mia.
U largova për në shtëpi. Gruaja sa më pa, më hodhi drejt e në krevat. Gjokset i ranë mbi
fytyrën time dhe gati po më zinin frymën. Harrova të thoja se sapo jemi martuar dhe
nuk është shuar akoma afshi i zjarrit i dashurisë. Më dha një të puthur me shikimin
epshor. E mbajta veten. Kuptohet se ardhja ime kishte tjetër mision. Rrëshqita me
kujdes nga krevati dhe u ngrita. Folkët e zeza i kishte të mbledhura si kurorë rreth
fytyrës lozonjare. Buzët mishtake të lëshuara përpara kërkonin të hidhesha në veprim.
-Shpirt, ç’ke?- Më tha duke u spërdredhur.
-Hiç,- i thashë dhe mendja më rrinte te ato të hipopotamit. Të jenë ato, thosha me vete?
-Ti, shpirt i zogut tënd që mezi të pres të më vish pranë, sesi më dukesh sonte! - dhe
gruaja m’u hodh përsipër si shigjetë përvëluese.
U ngrita i mërzitur, u shkëputa prej saj dhe nisa të dal për të ikur.
-Ti shpirti im i vogël ku do të shkosh, ku do më lesh mua mua, këtu, në vetminë e ftohtë
të shtratit të zbazur?

26. M’u hodh prap në qafë dhe po më shihte në dritë të syrit me një shikim aq lutës saqë
nuk munda t’i rezistoja.
-Mirë, mirë, të pi një cigare dhe erdha.
-Prit se do vij dhe unë.
I plasi të gjitha në shesh dhe u gjend në shtrat pranë meje. Nisi të zhvishet. Në këtë
proçes ledhatues që zakonisht burrat nxiten për sulm, sytë i kisha fiksuar vetëm në një
pikë, tek ato…. të hipopotamit. Do të jenë vallë ato që kisha parë te “gabi”, apo do të ketë
të tjera. Ankthi po më zinte frymën. Hoqi bluzën, duke shikuar nga unë buzagaz.
Zbërtheu fundin,… e la t’i rrëshqiste te këmbët dhe … i dolën ato, që për tmerrin tim,
ishin njëlloj si ato që pashë të varura te “gabi”. U shtri pranë meje. Pa dashje u largova
më tutje. Ndodheshim në buzë të krevatit.
-Ç’ke kështu,- foli e revoltuar. Pse ikën sikur do të hajë arza!
-Eh, arza,- i thashë.- Më ka kafshuar arza… Arzaaa.- Dhe mbulova kokën me jorgan.
E mërzitur kthehu krahët. Mua më ishin ndezur në kokë të gjitha llambushkat dhe më
xixëllonin në errësirën që kishte mbuluar gjithë dhoma. Më dilte përpara syve fytyra
djallëzore e “gabit”. Unë biznesmeni me emër Hasan Kotruvia, të katandisem sa të
ledhatoj “ato të gabit”! Ku është parë e dëgjuar kjo gjëmë. Mbyll sytë dhe më shfaqen
sutjenat si napa që mbulonin gjysmën e krevatit. I hap sytë dhe më del përpara “gabi”.
Hap, mbyll… Mbyll, hap! Mbeta pa gjumë.
Ditën tjetër, nuk m’u durua dhe kalova nga dyqani i “gabit”. Imagjinova gruan duke i
kërkuar sutjena këtij rrufjani dhe “gabi” që ia lëshonte në duar, duke e përcjellë me lezet
te dhoma e “provës”. Të gjitha ato që kisha veshur nisën të më bëjnë alergji, këpucët,
pantallonat me shirita të bardha që i kisha aq qejf, këmisha, çorapet, bluza, doja t’i
shkulja nga trupi. U nisa me vrap për të vajtur të çlirohesha nga ky makth torturues.
“Gabi” mu qep nga mbrapa duke vrapuar si i marrë. Gulçimat qe lëshonte prapa meje më
ngjanin si spazma. Unë vrap e vrap ai. Rashë në një kanal anës rrugës. Turfulloja i tëri.
-Ç’ke more?- iu hakërrova duke e parë nga poshtë lart. -Pse më je qepur?
-Më ke marrë sutjenat dhe ike pa paguar.
Pa dashur, nga hutimi, kisha rrëmbyer sutjenat e hipopotamit që ndodheshin mbi
banak.
-Merri i thashë.
-T’i kam falur më tha,- janë masë e gruas tënde.
Erdha në shtëpi me një frymë. Gruan s’e gjeta aty. Nxora sutjenat që më dha “gabi” dhe i
vura për vete duke i gufosur me pambuk e copa sfungjeri që i mora në sirtar dhe e
mbajta frymën te “gabi”. Kur më pa, u përtyp njëherë me vete pastaj deshi të më kthente
krahët.
-Këtu, mos lëviz,- thirra sa kisha në kokë dhe hoqa xhaketën. “Gabi” zgurdulloi sytë dhe
nuk dinte ç’të bënte.
-Do t’i mbaj vetë,- i thashë,- horr, horri, se më ke tërbuar gruan. Dhe guxo t’i japësh të
tjera nga këto të hipopotamit dhe do të shikosh ç’do të bëj.
Mbërtheva xhaketën, hipa në makinë dhe ika duke ngritur nga pas një re pluhuri që e
mbuloi “gabin” me gjithë gabinën e tij.

28. NË LLIXHA
Pra, siç thashë, isha betuar që çfarëdo që të më ndodhte në jetë, çfarëdo halli që të më
zinte për fyti largqoftë… ,edhe gruaja të më vdiste, bakshish nuk do të jepja kurrë! Por ja
që dhashë. E bëra, si i thonë në gjuhën e ligjit, mitdhënie aktive.
Në llixha e bëra, që çfarë të them. Atje e shkela betimin. Aty e bëra atë gjë të
paimagjinueshme duke i dhënë para tjetrit dhe përse, për hiç gjë. Ja, po jua tregoj se
çfarë më ndodhi. Shkova në llixha serbes, serbes, si gjithë të tjerët, me dëshirën e madhe
për të marrë kripërat e nevojshme që të shpëtoja nga kthetrat e raumatizmës. Disa ditë
para kësaj vajtjeje kaq të dëshiruar, natën shikoja ëndrra sikur fluturoja lart, lart dhe
dhimbjet më ishin larguar të gjitha. Bëja ushtrime, hidhesha nga kalaja, fluturoja
kukamfshehtas, kapërxeja mure e zemra më gufonte prej çlirimit nga ngujimi muskulor.
U paraqita te sporteli; prej tij doli pak nga pak fytyra e tharë si pastërma e tymosur e
recepsionistit. Syzet e zverdhura nga koha i qëndronin me mundim te maja e hundës.
Picërroi sytë dhe buzët e holla u hapën përgjysëm. Pyeti me ton të ëmbël:
Sportelisti sapo më shikoi nxori majën e kokës nga sporteli dhe më pyeti.
-Çfarë kërkon xhaxha?- u dëgjua një zë i mekur.
-Llixha, -i fola me ton autoritar dhe i zgjata paratë.
-Llixha, llixha, po ka llixha e llixha!- dhe nguli sytë si skifter te duart e mia që ishin bërë
gërmuq nga raumatizma. Hej bela, po ky pse më shikon nga duart. Shikimi nga përtej
sportelit u bë më i thekshëm, më kërkues, sikur të kisha bërë ndonjë krim me ato duar
që kishin nisur të dridhen. I futa në xhep me shpresën se do të shpëtoja nga ai shikim
drithërues. Sportelisti lëvizi nga vendi dhe i shqeu sytë tej mase, sa një ndjenjë frike më
pushtoi të tërin.
-Zotrote më pyete se çfarë llixhe do të bëj?
-Po, të pyeta,- mërmëriti sportelisti duke picërruar sytë.
-Dua të bëj llixha more mik, që të kridhem në ujë e mbase më rregullohen këto.- dhe i
tregova duart.
-E paske të avancuar xhaxha.
-E, e... E kam ca xhaxhai.
-Të qenkan bërë kërcu.
-Më janë bërë, më janë bërë. Ç’të bëjë xhaxhai.
-Duhet të punosh xhaxha. Dhomën e ke në papafingo.- dhe i hodhi sytë prapë te duart,
që për bela i kisha nxjerrë nga xhepat dhe më vareshin poshtë pa jetë si trungje të tharë.
Sapo ndjenë shikimin përvëlues të atyre syve të thelluar si dy zgavra, nisën prapë të
dridhen. I futa në xhep dhe qesha nga sikleti. Më polli belaja. Ç’ka ky me duart e mia?
Pagova paret, u ngjita lart e hapa derën, ku ç’të shoh, muret gjithë blozë dukej sikur më
përqeshin mua. Tavani me myk. Në lavaman varen ca zorrë të gjata leshteriku. Zbrita
me vrap dhe u gjenda përsëri përballë sportelistit. Sapo më pa, u kollit me një tingull që
i ngjante më tepër një teshtime dhe u mbush thellë me frymë. Ajri fërshëlliu dhe dukej
sikur i futej nga poshtë sepse e pengonte barku i kapriçoz që ulej dhe ngrihej sipas

29. ritmit të frymëmarrjes së rënduar. Më hodhi poshtë vetullave shikimin pa e ngritur
kokën, duke nxjerrë ca tinguj që mund t’i merrje edhe si fjalë.
-Prapë ti xhaxha?
-Erdhi xhaxhai.
-Çfarë kishe?
-Më hiq nga ajo dhomë se jam azmatik dhe do u mbetem pilaf.
-Puno, puno xhaxha. Puno vetë,-uli kokën dhe heshti në pritje të asaj që do ndodhte.
-Urdhëro të keqen, s’të kuptova!
-Puno vetë të thashë, shqip fola,- sytë ua nguli prapë duarve.
Bëra ç’bëra, nxora një dhjetëshe dhe ia futa te dora që u zhduk menjëherë. Nxori nga
sirtari një çelës tjetër, m’a zgjati dhe më tha:
-E ke te kati i parë.
-Çfarë?- e pyeta pa dashje.
-Dhomën, çfarë tjetër.
Dhoma ishte e mirë. Vendosa plaçkat në dollap dhe bëra të dilja për të marrë pak ajër.
Te dera, sikur mbiu nga dheu, u shfaq pastruesja me fshesë në dorë. Një sy e kishte të
vëngër. U përpoqa të gjeja syrin që shikonte drejt, por ai shmangej, dhe më dilte përpara
gjithnjë vëngëroshi që dukej se shikonte përtej murit. Qeshi vesh më vesh dhe pyeti:
-Do flesh xhaxha?
-Jo, do kërcej!- i thashë jo pa inat dhe u përpoqa të kapja shikimin, por ai më rrëshqiste.
-Të nevojiten çarçafë?- dhe me shikim të etur, po më kërkonte duart.
Bëra të ikja por syri vëngërosh nuk më ndahej. I dhashë një dyshe. E mori në çast dhe
shkoi me gjithë kova te cepi i korridorit. Nuk kaloi pak dhe u kthye me çarçafë të
hekurosur. Lau dhomën, e pastroi e u largua. Zbrita te banjua. U ndesha me sanitaren, që
qeshte e tëra dhe sytë i vetëtinin. Më pa me vëmendje dhe si padashje, shikimi i vajti te
duart. Kur pa se nuk po lëvizte gjë, hapi derën, mbushi vaskën, më dha një të shtyrë dhe
përfundova në ujin e ftohtë. Nuk po mbushesha dot me frymë. Gjymtyrët u paralizuan.
Nisa të dridhem, nofullat më kërcisnin. Bëra të thërras, por zëri më doli si fishkëllimë.
Lëviza këmbë e duar, por dera qe e mbyllur dhe askush s’dëgjonte ç’po ndodhte brenda
vaskës. Papritur zëri doli.
-Vdiqaaa.- i dhashë vetes forcë dhe dola nga vaska. Dera u hap dhe aty doli sanitarja që
përtypte gjithë oreks një sanduiç të freskët. Fshiu buzët me dorë e pyeti pa e prishur
terezinë:
-Hë xhaxha, të dogji?
- Prit ta ftohim,- shtoi e qetë.
-Ç’ta ftohësh moj kukuvajkë, uji është akull. Nuk e shikon që po dridhem i tëri.
Ia dhashë vrapit me mbathje siç isha. Sanitarja deshi të më zinte rrugën, por u përplas
me dikë dhe u plëndos në tokë me të dyja këmbët përpjetë, duke thirrur sa kishte në
kokë:
-Kapeni, kapeni!
Më mbërthyen pak më tej dhe më shpunë te doktoresha, që e përqëndruar po studionte
një libër shkencor. Kur më pa lakuriq, thirri e alarmuar:
-Ç’është kjo. Nga vini kështu ju zotëri?

30. -Doktoreshë, të lutem derman dua!
-Ke temperaturë?- dhe vajti të merrte termometrin duke mbajtur një libër para syve.
-Uji,- thirra me zë të çjerrë, uji, - dhe i tregova me shenjë për vaskën.
I dhashë menjëherë lekët. Doktoresha nxori celularin, më ktheu kurrizin dhe nisi të
fliste me zë të ulët.
-Alo, njëshi, pesa si më dëgjon, marrje.... ! Ngrohja xhaxhait, dëgjove çfarë të them, t’ia
ngrohësh menjëherë. Si? E pra xhaxhait t’ia ngrohësh,- dhe më bëri me shenjë që të ikja.
Erdhi dita për të bërë baltën në një godinë pak më tutje. Sanitarja sapo më pa, thirri e
ngazëllyer.
-Shtriu,… përmbys,… hiqi!,- pa e kuptuar as vetë se pse fillova të zhvishem.
.
-Stop!- thirri sanitarja,- shtrihu!
Pa zënë vend mirë, një top i zjarrtë balte u plëndos mbi kurrizin tim pëlltyq! Thirra i
lemeritur.
-U dogja!
-U dogje xhaxha, u dogje, po duroje,- dhe më hodhi përsipër topin tjetër.
-U përvëlvova,- thirra i lebetitur.
-Hajde xhaxha se të bën mirë, duro dhe një çikë.- bëlldym lëshoi topin tjetër.
U ngrita i tmerruar, flaka tej çarçafët prej plasmasi e batanije, mora kovën me baltë q ë e
kishte te këmbët dhe ia plasa në kokë.
-Olele koka, më iku koka,- nisi të thërrasë sanitarja sa tundi gjithë ndërtesën.
Ia dhashë vrapit. Njerëzit shikonin të habitur që vrapoja me mbathje dhe rroba të bëra
shuk, të cilat i kisha vendosur në sqetull dhe sanitaren që më ishte vënë nga mbrapa si
kuçedër duke thirrur “kapeni, kapeni”

31. NË KËRKIM TË “ÇIMKËS”
Isha nisur për te zoti Maksut që të merrja një firmë për lejen e dyqanit pasi mbaronte
afati, i cili na ushqen, na bën të ndihemi pak ndryshe, më të ngohtë e më të sigurt në
këtë dynja që shfryn e inatosur e të hedh tej pa të keq. E kishim djalin e lagjes. Më
përpara i thërrisnim Suti, Maksi, dhe ndonjëherë në të rrallë Maksut. Ndërsa tani çdo gjë
ka ndryshuar, Suti është bërë zoti Maksut. Këtë privilegj ia dha posti që mori pasi u bë
aktivist në punët e partisë. Asnjë nuk e dinte se në cilin formacion politik bënte pjesë.
Por dihej që e kishte zyrën në bashki, dhe me një firmë të vogël, të bukur, të lezetshme
që e lëshonte herë pas here kur ia lypte nevoja të zgjidhte hallet e njerëzve.
“Suti” i lagjes, papritur, sa më pa mua, mori pamje hijerëndë. Filloi të fliste me ngadalë,
fjalët i shkoqiste me rrokje dhe shtirej se nuk e kishte mendjen. Me shikimin e ngulitur
diku gjetkë, të dëgjon jo pa bezdi. Për çudi, llafet lart e poshtë, thonë se nuk e ha
rrushfetin. Ata që kishin marrë atë firmë të vogël te Suti, nuk tregonin për kjamet. U
përpoqa të gjeja dikë që t’a bindtte për të më dhënë atë gjënë e vogël, e pra firmën! Por
ishte e pamundur. Të gjithë mendonin se Suti është model i nëpunësit të ri, modern.
Asnjë nuk ma mori përsipër që t’ia merrte atë firmë që më nevojitej aq shumë, për t’i
dhënë biznesit tim pak ajër e oksigjen.
Ç’të bëja?! Vendosa të shkoj vetë. T’a provoja, nuk i dihej, ndoshta gjeja ndonjë të çarë
dhe futesha në zemrën e tij. Hyra në zyrë. Sytë e ftohtë të zotit Suti më shikuan shkarazi
nga poshtë lart, pa e ngritur kokën nga letrat që kisha përpara dhe më pyeti përmes
dhëmbëve të shtrënguara nga ndonjë ngërç, që e detyronte t’i mbante të mbyllur kur
fliste. Për një çast shikimet tona u kryqëzuan. Dora pa dashje preku ato që i kisha futur
atje për t’ia dhënë atij. Nxora zarfin dhe me marifet ia afrova. Ai ma largoi, Unë afro, ai
largo:
-“Merre”!
-“Jo s’e marr”!
-“Merre të keqen, t’u bëfsha”.
-“Mos xha Lipe, nuk ka lezet”
M’u duk vetja sikur po bëja ndonjë gjë të turpshme dhe u skuqa i tëri. Megjithatë iu
afrova më pranë dhe me zërin që më dridhej iu luta.
-Merri,- i fola me gjysëm zëri dhe i rashë në gjunjë,- t’i hash me bereqet. Duart që më
dridheshin i mbaja gjithnjë të zgjatura.- S’janë asgjë, dhe mua s’më bëjnë gjë, edhe ty s’të
ngrenë peshë. Merri Suti dhe t’u bëfshin mullar… Ti i merr dhe unë zhdukem. S’na sheh
asnjë.
-Jooo… Jo të lutem, nuk është mirë, -e ngriti zërin lart me ton kërcënues.-Në zyrat e
shtetit s’bëhen këto palaçollëqe.
Ia futa në xhep dhe ia ngeca pa kuptuar gjë fare. Suti kërceu përpjetë sikur e pickoi
grerëza.
-Pu pu… do na zënë. Xha Lipe , do naë. Pu pu pu, ç’më bëre!- thirri fort.
Shikoi rrotull i trembur nga të gjitha anët sikur diçka kërkon. Futi dorën në xhep, preku
zarfin, kërceu përpjetë sikur e zuri korenti dhe e flaku tutje te cepi i zyrës. Aty ndodhej

32. dritarja. Herë pas here i mban sytë nga dera e zyrës, pastaj shikon mua me sy të
zgurdulluar dhe e kthen shikimin nga dritarja. M’u duk se kërkon të hidhet. Nga të gjitha
këto që ndodhën m’u pështiros vetja. I frikësuar mendova se do të hapej dera dhe do të
na gjenin. Pale, po të hidhej nga dritarja, nami do të merrte dhenë dhe njerëzit do të më
gjykonin sipas oreksit të tyre. Bishti do të zgjatej e do të zgjatej dhe do të mbesja përjetë
i njollosur.
-Të keqen, iu luta,- t’u bëfsha. Mos e bëj atë gjë. Pa mendo njëherë sikur të na kapin, ku
të futemi. Merri ato lekë e futi te xhepi se ato na njollosin dhe janë shenja e turpit.
-Nuk mund t’a bëj këtë gjë xha Lipe, se më kapin. Feruzen e kapën. Ia kishin futur atje,-
dhe bën me sy nga tavani.
-Cilin i kishin futur, jaranin?
-Një jaran të vockël sa thoi, një çimkë. Më vjen keq xha Lipe, por që t’i marr këto para
dhe të ta jap atë firmë që kërkon, duhet të zhvishesh.
-Të zhvishem?!
-Po, të zhvishesh, të kesh turp, se je goxha djalë dhe u marrke me punë të pista. Unë jam
burrë plakë dhe s’e turpëroj këtë faqe. Dashke të zhvishem tani faqe botës.
-Kështu e do rregulli xha Lipe.
-Ç’rregull more.
Dhe shkon e mbërthen për fyti.
-Duhet të sigurohem, prandaj fillo hiqi ç’ke veshur.
-Nuk i heq, kaq ta bësh dhëmbin.
-Hiqi po të them se dhashë alarmin dhe e mori vesh i madh e i vogël se kush je e çfarë
bën.
Në fjalët e fundit të zotit Maksut, te dera e zyrës u shfaq pastruesja, Mirushja, me bishtin
e fshesës gati për të qëlluar. Desha t’ia mbathja por ishte tepër vonë. Pas pak zgjati
kokën dhe pastruesja tjetër për të parë se ç’po ndodhte:
-Aaaa, çfarë bëni ju të dy?- u c’kërrmitën me një zë pastrueset.
-Zhvishu tani, këtu…, në çast, ose do të bëhet nami, -vazhdoi me ton kërcënues Maksuti:
-Hapma rrugën se do të hidhem nga dritarja. Po ma bën borxh.
-Do i heqësh apo jo, se këtej nuk del i gjallë.
-Qyqja, ç’po më shohin sytë,- foli pastruesja me fshesë në dorë.
Bëra ç’bëra dhe nisa zhveshjen. Në fillim hoqa xhaketën dhe e holla në shesh.
-Ngadalë, ngadalë. Nuk ke pse dridhesh ashtu. Ky është vetëm një verifikim dhe e kemi
rregull në zyrat tona dhe e bëjmë për të gjithë njerëzit që dyshojmë se mund të jenë të
pisët. Prandaj zhvishu pa ndrojë. Hopa, hiqi.
Zbërtheva këmishën sikur të isha nën hipnozë dhe e nxora nga pantallonat.
-Ngadalë, ja ashtu. Hidhi përpara këmbëve. Shtyji lehtë me këmbë. Bukur, bukur.
Zhveshja po vazhdonte. M’u duk vetja se po bëja striptizëm. Në çdo rrobë që hiqja
pastrueset te dera bënin tifo. Kisha vajtur te pantallonat. Me duart që më dridhen, nisa
t’i zbërthej. Te dera e zyrës u shfaqën dy koka të tjera dhe një burrë kapadai që vetëtinte
nga shëndeti me gushën tekanjoze të shtrënguar nga këmisha që nga çasti në çast dukej
se do shpërthente e do derdhej në dysheme. Pastrueset vazhduan të thërrisnin:
-Hiqiiii… ,hiqiiii… ,hiqiiiii! Dhe përplasin pëllëmbët për të bërë tifo.

33. -Ç’ka ndodhur, ç’ka ndodhur,- u dëgjuan zërat e atyre që janë grumbulluar te dera.
Lëshova pantallonat dhe bashkë me to më ngjajti se tavani ra përsipër. As vetë nuk po e
kuptoja ç’po ndodhte. Pse po më zhvishnin, çfarë kisha bërë, pse brohorasin me kaq
entuziazëm. Turpi nuk më lë të ngre kokën e ti shikoj të pranishmit në sy. Nga dera
shpërthyen brohoritje të shoqëruara me duartrokitje dhe kori i pastrueseve e
kureshtarëve të tjerë, të cilët të mbledhur te dera e zyrës vazhdojnë të bëjnë tifo, për
zhveshjen time deri në lakuriqësi. Më kanë mbetur në trup të mbathurat dhe ato i
shtrëngoj me të gjitha forcat duke i mbajtur me të dy duart që të mos guxonin të m’i
hiqnin. Dikush thirri:
-More, ç’bëhet këtu?
-Ky gazetari ka fshehur një nga ato dhe kërkon të na xhirojë ndërmarrjen.
-Mos more. Edhe këtë e the more i pacipë?- thirri xha Lipja duke u dridhur.
-Atë po kërkojmë, prandaj po e bëjmë lakuriq, të shohim se ku e ka futur.
Maksuti vazhdonte kërkimin duke parë pjesët e trupit. Por asgjë nuk po gjendej. Atëherë
me një etje të papërmbajtur thirri në ekstazë:
-Të kërkojmë në vendet e padukshme.
Kur dëgjova këto fjalë mua më zuri tmerri. Nuk doja më as dyqan, as firmë, vetëm të
shpëtoja që këtej e të ikja. Tifozët prapa krahëve të mi thërrasin të harlisur; çimka,
çimka, çimka! Turma e eksituar kërkonte të bënte atë që mua më tmerronte, duke
thirrur me histeri;
-Mbathjet, mbathjet,- të gjithë në kor,- hiqini mbathjet,- thërrisnin të gjithë në kor.
Hiqini mbathjet. Të shohim ku eka futur çimkën, i poshtri, tradhtari....!
Por unë kisha dalë tanimë përjashta.

34. HAJDUTI BRENDA
Është ora 01:00 e ditës tjetër. Petrefi i shtrirë në dyshekun me fije karboni që ia kanë
sjellë djemtë nga kurbeti, po fle i qetë së bashku me plakën. Dëgjohen zhurma. Petrefi
kthehet nga ana tjetër. Përgjumësh hedh dorën nga plaka, ajo fle. Zhurmat bëhen më të
forta. Tiganë që bien, pjata të thyera… Më vonë një xham, dritarja që krisi me tërsëllimë.
Hajdutët, kush mund të jetë tjetër në këtë orë të vonë. Ngrihet. Gruaja po fle akoma.
Mendoi t’a zgjojë, pastaj hoqi dorë.
Merr një hanxhar. Mund të kishte ndonjë sëpatë të vogël me bisht të shkurtër, nga ato
që janë të thjeshta në manovrim. Shikon rrotull. Çfarë të merrte për t’u mbrojtur?
Hanxhari do të ishte i pamjaftueshëm. I vajti mendja te një tokmak, nga ata që kishte
parë në filmat hollivudjanë. Kur grabitësit i zihet pusi me atë lloj gjëje që ka formën e
gjatë dhe me një kokë në majë, që sidoqoftë është më tepër mjet mbrojtës se një armë
sulmi. Në çast iu kujtuan filma të tjerë, gjithnjë hollivudianë ku grabitësi është i pajisur
me mjete të sofistikuara, si maska për të mos u njohur për t’a bërë agresionin më
impresionues përballë viktimës, që në këtë rast do të ishte ai! Ka parë gjithashtu se ata
mbajnë dhe radio që të komunikojnë me grupin që i pret përjashta te automjeti. Kanë
dhe revolver me silenciator. Gryka e tij është e gjatë dhe të vjen drejt e në fytyrë. Të
gjitha këto skena makabërndjellëse i dalin para syve në çdo hap që hedh, në çdo lëvizje
që bën. Fantazia nis të kapërcejë muret e shtëpisë dhe të marrë malet. I shfaqen koka
gorillash që të shqyejnë në çast. Horrore të paimagjinueshme, me kocka të thyera, thonj
të hequr me pinca, qënie njerëzore të paketuara në pjesë të futura në thasë plasmasi. Të
gjitha i sillen rrotull. Kërkon t’iu shmanget por ato i dalin gjithmonë përpara duke
ulëritur nga dhimbjet e tmerri që i ka përfshirë. Hodhi sytë pranë, i duket se plakës i
kishin prerë cungjet që i kishte drejtuar këtej për ndihmë. Ndjeu gjakun e ngrohtë që po
i rrjedh në pantallona!!! Çfarë ka ndodhur, jam plagosur? Kjo gjë e ngrohtë është gjak
apo tjetër gjë? Pamjet fantazmagorike po e marrin me vete. I ngjan se dora e tij ka
depërtuar në mishin e këmbës dhe po e bën copa. O, tmerr… U bëra viktimë e
autosugjestionit.
Nuk bëhet shaka me këto gjëra. E kishte dhe ai një revolver. Ky mendim i dha forcë.
Mendoi t’a merrte. Ecën në maja të gishtave për t’a marrë në kuzhinë, ku e kishte kyçur
me çelës. Në çdo lëvizje që bën i është krijuar ideja se krimineli do i hidhet përsipër. Ai
nëpër filma, duket gjithmonë se është një hap përpara viktimës. Qëndron në cep të
korridorit dhe vigjilon në errësirë. Ndihet i humbur në shtëpinë e tij. Është gati të
thërrasë me tërë forcën që t’a marrin vesh të gjithë komshijtë, dhe t’u thotë: Ej, më janë
futur hajdutët brenda. I çoroditur u drejtohet hajdutëve;
- Eja… Hajde merr çfarë të duash dhe pastaj t’u bëftë vëllai, ik. Më dëgjove, ik, më ler
rehat.
Dëgjoi që zëri buçiti nëpër dhoma. Por shpejt e kupton që ka folur me vete, ose mundet
të ketë bërtitur nga frika, se mos nga çasti në çast hajdutët do t’i hidheshin përsipër.
Mbyll sytë dhe pret goditjen… Një çast…, dy… tre, por asgjë. Plaka gërhet në gjumin
tjetër. Mos kanë vajtur te plaka për t’a rrëmbyer ose i kanë futur ndonjë top me lecka,
dhe gërhitja është maskim për të më hedhur hi syve? Ecën në majë të këmbëve. Plaka po
gulçon!
- Ëhë.. Iku e vate.
Pastaj ajo ia nisi prapë gërhimës. Qëndroi një minutë dhe u mbush me frymë. Ndjen
lakun e hollë që zakonisht ua hedhin viktimave për qafe për t’i mbytur. Nuk po mbushet
me frymë. Hedh duart në fyt, bën dhe dy hapa që të mos krijohet zhurmë. Befasia në

35. këto raste është shpëtimi. Qëndron, mban vesh. Pret disa çaste që i ngjajnë si shekuj.
Plaka befas shpërthen në gërhima të reja dhe gulçima të forta. E kanë lëshuar, mendoi.
Nuk e kanë mbytur. Erdhi çasti që të përballet me këto fantazma të natës që i prishën
gjakun. O tani, o kurrë! Tokmakun që ia kishin dërguar djemtë nga Italia, e mban gati të
mbërthyer fort me një dorë, në tjetrën shtrëngon pistoletën-TT, për t’i dhënë armikut
goditjen vendimtare. Prapë zhurmë. Instikti i ushtarakut që i kishte rënë vendit kryq e
tërthor, i ngriti leshurat përpjetë, dhe e bëri të thërrasë sa kishte në kokë:
“Ndal! Kush kalon”... Heshtje, përsëri zhurmë. Pjatat u bënë copa. Thirrja përsëritet, tani
më agresive:
“Ndal! Do qëlloj”. Shtëpia u drodh e gjitha nga buçitja e atij zëri luftarak që ka ngritur
peshë zemrat në llogore kur armiku nuk dukej gjëkundi. Ai është gati dhe sot po t’ia lypë
nevoja, t’a shtrijë armikun përtokë. Pa plakën që në errësirë dukej si lugat me leshurat e
shpërndara që i doli përpara.
-Hë moj dhe ti, se desh të vrava. Nuk e sheh që jam i armatosur deri në dhëmbë?!
-Ç’ke që bërtet si i luajtur, të ka kaptuar mendja?- iu hakërrye plaka si ulkonjë.
-Lëri ato, po hajde të zëmë të paudhin që na ka hyrë brenda. Ti do zësh atë pozicion aty,
unë këtej… T’a rrethosim e s’ka nga të vejë,-
Ul zërin dhe flet në konspiracion.
–Futu prapa atij dollapit mos të shikojnë. “Këtu Vetëtima si më dëgjon marrje. Vetëtima,
Vetëtima”. Shkrepëtima e rrufesë që u dëgjua përjashta, zbardhi për një çast fytyrat e
tyre dhe nga drita fosforeshente, ngjanin më tepër si fantazma të natës.
-“Këtu bubullima, u përgjigj plaka. Një gjë e ngrohtë po më lëviz poshtë te këmbët”.
Vetëtimat përjashta kërcitën me gjëmim dhe dukej sikur një dorë gjakësore ishte zgjatur
dhe po i përfshinte të dy pleqtë të lemerisur nga frika. Petrefi me dritën që ndriçoi për
pak çaste, pa se plaka ishte shtrirë në dysheme me kokën e ulur që e mbante të mbuluar
me duart e vëna sipër saj.
Zhurma e enëve që u përmbysën me kërcëllimë pasoi komandat e dhëna për t’i vënë
ushtarët në pozicion
Plaka thirri sa u tund qielli.
-Uuuuuu… Më hëngri, më hëngri, më çorri...!!!
-Ç’ke moj e flamosur se më trëmbe.
-Oh, oh, oh!- Rënkon plaka e alivanosur.-Qënkan macet o i zi. Është macja që kërkon
burrë dhe ka përmbysur shtëpinë.
Ishte muaji shkurt dhe macet të mbërthyera nga epshet e natës, ndiqnin njëra tjetrën,
ndërsa atyre iu desh një javë për t’a marrë veten.

36. JUGORI
Ishte djali më i urtë i kursit tonë. Vinte nga krahinat e jugut. Madje thuhej se ishte nga
fshati. Megjithatë nuk kishte asgjë të përbashkët me jugorët e tjerë, zhurmëmëdhej,
ngatërrestarë e rrëmujaxhinj, gati në çdo çast për t’u grindur me këdo që guxonte t’u
dilte përpara. Me Leton nuk ndodhte kjo, djalin e urtë e të mbyllur, aspak egoist, të
sjellshëm e të edukuar, me trupin e gjatë e sytë e kaltër që shikonin mendueshëm. Me
ecjen karakteristike duke u tundur si lavjerrës e bënte më të veçantë natyrën e këtij
jugori, i cili megjithatë e kishte tërhequr vëmendjen e pedagogëve të mjeshtërisë
artistike që e shikonin jo pa simpati.
Gjithmonë qëndron në këndin e tij pa folur. I vetmuar. Nuk merrte pjesë në zënkat që
ndodhin ndërmjet jugorëve ekscentrikë dhe pjesës tjetër të kursit. Atëherë kujtoheshin
për Leton duke i thënë: “Ti miku ynë duhet të kesh gabuar adresë se vetëm nga jugu
s’mund të jesh, kaq i urtë, kaq i sjellshëm.” Letua, s’ndihej, buzëqeshte lehtë dhe tundte
kokën në mënyrë të çuditshme e vazhdonte përsëri të rrinte mënjanë, i mbyllur në
botën e tij, pa u përzier me askënd.
Mendonim, përse e kanë marrë këtë njeri, çfarë aktori do të bëhet, çfarë do të luajë në
skenë me flegmatizmin e tij!
Letua ndiqte rregullisht leksionet. Vinte i përpiktë në orët e mjeshtërisë së aktorit.
Kurdoherë i vëmendshëm. Kryente me kujdes ushtrimet që i jepte profesori, për
vëmendjen, shikimin dhe dëgjimin. Por megjithatë nga dita në ditë diçka po ndryshonte
brenda tij, nisi të çelej, madje në ndonjë rast edhe qeshte, ndonëse pjesën më të madhe
të kohës qëndron serioz, gati i zymtë, duke krijuar rreth vetes një hije vetmie që i
mbante dhe të tjerët larg. Sidoqoftë aktivizimi në punët që kryenim ishte i kënaqshëm.
Shkolla e aktorëve gjendej në atë kohë pranë Teatrit Popullor. Ndonëse nuk bënte pjesë
në strukturat e tij organizative, përsëri studentët ishin të përfshirë në atmosferën
krijuese të artistëve të mëdhenj M.P., N.F., K.R. Studentët e Institutit të Aktrimit që nuk
dihet pse në atë kohë i quanin “shkolla e aktorëve”, gjë që dukej se ia ulte disi prestigjin.
Megjithatë, vëmendja e të rinjve kureshtarë kryeqytetas, ishte e përqëndruar në atë
institucion të veçantë, ku përgatiteshin jo specialistë të çfarëdoshëm, por aktorë, që do
të luanin në skenë. Kjo i bënte disi të veçantë, ose të paktën kështu iu dukej atyre. Është
e natyrshme që ata, të cilët kishin privilegjin të studionin në këtë fushë, ruanin të
drejtën që t’a ndienin veten pak më ndryshe, të privilegjuar nga të tjerët.
Jo çdokush mund të bëhet aktor, artist. Kur kalonim rrugës, njerëzit në qytetin e madh
të kryeqendrës së vendit, na shihnin me kërshëri. E ndaj, për këtë arsye ndiheshim të
joshur, sidomos nga vështrimet shigjetuese që na hidhnin vajzat, të cilat për fatin tonë të
keq aq sa kishin kërshëri të na njihnin, aq dhe largoheshin. Ndaj ne mendonim se duhej
të ishim ndryshe nga të tjerët që ngjallnim kaq kuriozitet… Të veçantë në pamje, të
kujdesshëm në lëvizje, elegantë në ecje, që flisnim me zë kumbues, me xheste të
studiuara dhe fjalët që i shqiptonim ndryshe, sikur t’i përkëdhelnim pak nëpër gojë,
pastaj i nxirrnim të ëmbla, plot tingull e jehonë. Dhe rrugës kur ecnim shfaqeshim
pompozë.

37. Në këtë atmosferë tjetërsimi, loje e shtirje, Letua qëndron i hutuar. Rrugës si pa dashje,
bëhej fjalëshpejti i famshëm, duke shqiptuar vend e pa vend shprehjet që profesori i të
folurit skenik iu kishte mësuar: “e shes thesin, s’e shes thesin”, ose “kupa me kapak,
kupa pa kapak”, “ba-be-bi-bo-bu-by-bë”. Ndoshta për këtë arsye i thërrisnin nga larg “Ej!
Ç’kemi, shkolla e qenve”. Ky do të ishte kulmi. Nuk mund të durohej.
Letua, në atmosferën e re që po e përfshinte dalëngadalë mendon me vete, ç’është kjo
hipokrizi, ky fallsitet, kjo shtirje te njerëzit.
Bota e çuditshme e artit po çelte për këtë provincial të ngathët që me vështiësi
orientohej në labirinthet e jetës. Asnjë nuk e kishte parë të bisedonte me ndonjë vajzë.
Përshëndeste dhe kalonte më tej. Në ditët e fundit, kur po mbaronte semestri i parë,
nisën provimet. Në programin artistik ishin etydet; një lloj pantomimi që improvizohej
nga vetë studentët dhe interpretohej para kursit. Erdhi momenti ynë të tregonim vlerat.
Të gjithë prisnim interpretimin e Letos. Mendonim me bindje se do të ishte një “fjasko”
e plotë. Letua doli para grupit në studion e mjeshtrisë. Pedagogu u përqëndrua,
studentët gjithashtu; Ç’do të bëjë ky njeri? Çfarë do të ketë përgatitur? Të gjithëve na
ngacmonte kureshtja.
Pas disa çasteve, Letua del në skenë, i sigurt e me lëvizje elegante nisi të kërcejë e të
këndojë këngën e “Lemzës” që ishte e modës në atë kohë.
“Çke moj lemzë e uruar”, Letua bën një rrotullim të shpejtë.
“Çke moj lemzë, pse s’më lë”, aktori godet fort në shpinën e vet.
“Unë me vajzën jam dashuruar”, Letua i vë duart pranë zemrës si një Romeo i vërtetë.
“Lem të lutem, lem t’a zë”, në këtë çast del vajza me çadrën në dorë. Letua i afrohet, ajo
ngre çadrën për t’a mbrojtur nga shiu dhe ai i shfaq dashurinë. Vajza i flet me ton jo
miqësor dhe kjo e bën atë të ndihet i zhgënjyer në mes të shiut. Këtu etydi mbaron.
Salla e zënë në befasi nga interpretim kaq interesant, shpërtheu në të qeshura që vijuan
me duartrokitje. Në momentin që djali i del vajzës përpara dhe e ndalon me fjalët e
tekstit të këngës, të përshtatura për momentin lirik dhe i shpreh dashurinë, salla
duartroket furishëm. Ndërsa vajza largohet dhe ai hap çadrën për t’u mbrojtur nga shiu
e, ashtu elegant largohet së bashku me të. Duartrokitjet vazhduan përsëri. Salla e vogël e
provave, e kthyer në studio aktrimi, shtangu! Ky njeri i çuditshëm kishte arritur të gjejë
“çelësin” që nëpërmjet lëvizjeve të goditura të zbërthejë momentin psikologjik, duke na
dhuruar çaste lirike por dhe mjaft gazmore. Pedagogu e përgëzoi… Të gjithë po e
shikonim me çudi. Diana, vajza që interpretoi së bashku me njeriun e ardhur nga jugu, i
shkon pranë dhe e puth plot admirim. Sytë e saj vetëtinin nga ngazëllimi dhe kënaqësia
e pastër. Ditët që kaluan, qëndronte pranë tij, ndërsa ai e shikonte si lodër të madhe, që
priste çastin t’a vinte në veprim. Djali nga jugu nuk e vuri re prezencën e saj, sytë që e
kërkonin kudo që ndodhej. Vijuan provat, ditë me radhë, vajza me shikimin e ëmbël i
buzëqesh çiltër. Nuk ia ndan shikimin atij jugori me pamje të vrazhdë që s’e vinte re
vëmendjen e saj…!

38. BIÇIKLETA E VJETËR
Ah, kjo biçikletë e vjetër, që ka mbetur në kujtimet e asaj kohe të largët e na bën të
ndihemi ligësht, përballë automjeteve luksoze që kanë mbushur bulevardet e tymosura
nga pluhuri e tymi. Kam nostalgji për atë biçikletë. Jo se nuk e dua komfortin. Do të
tregohesha jo i sinqertë po të pohoja një gjë tillë. Por ajo biçikletë e thjeshtë ruan një
botë të tërë të mbushur plot me halle e privacione. Dhe përsëri malli më merr. Edhe
sikur të mos dua t’a pranoj një fakt të tillë, kjo përsëri ndodh. Kujtimet qëndrojnë në
mendjen tonë e flenë bashkë me ndjenjat e asaj kohe të shkuar, në dashuritë tona,
gëzimet, dështimet. Aty ndodhet gjithashtu mjerimi kryeneç, i papërfillur, përmes
tinëzive të jetës.
Më ngjan se biçkleta e vjetër është e lidhur fort me ngjarjet. Në atë kohë krijova familjen,
preka lumturinë e munguar, lindën fëmijët që me zërat e tyre, të cilat më duket se i ndjej
dhe tani që e mbushnin shtëpinë e pajisur me dy tre orendi, të thjeshta dhe ato.
Punë e madhe pse s’kisha miq e shokë. Në këtë botë kemi ardhur vetëm dhe vetëm do të
shkojmë. Në këtë botë fallco, të shtirë, të ftohtë, të huaj dhe të largët. Vetëm biçkleta
mbeti një thesar i vërtetë.
Kur shkoja anës detit me biçikletën e vjetër përthithja aromat e pranverës. Në plazh me
familjen, me atë shkoja. Jemi të çuditshme ne krijesat e kësaj bote; dje me biçikletë dhe
të kënaqur, sot hypur në veturat luksoze që na i dërgojnë djemtë nga perëndimi i pasur
dhe përsëri diç na mungon. Na duket çudi, por ja që kështu ndodh. Vjen e të merr malli
për atë biçikletë të vjetër, të sajuar me copa e arna lloj lloj. Veç ajo ishte lëvizja, dhe na
jepte pavarësinë nga bota që na rrethonte, nga buzëqeshja e munguar e miqve të ikur në
kohë. Si të mos kisha nostalgji për atë gjë modeste, që e ruaja e kujdesesha aq shumë
për të. I ulur në stolat e vjetër që ngjajnë si gurë kilometrazhi në etapat e jetës, mendoj
dhe i them vetes; përse vallë të më mungojë aq shumë ajo biçikletë, kur dhe ajri na
mungonte dhe frymëmarrja na rëndohej nga lëngata e gjatë.
E thjeshtë, e vjetër, e lija kudo, s’e ndaja asnjëherë prej vetes. Në shi e dëborë kur era
frynte e na mbyste frymën, me atë pranë ku nuk isha dhe ku nuk shëtita. Kur gjendesha
pranë saj më përfshinte euforia dhe ndihesha i fuqishëm. Ndonëse i vobekët, përsëri
ndjeja se zotëroja një forcë që më shtynte drejt lëvizjes. Me kujtimet e saj janë të lidhura
nostalgjitë e jetës së thjeshtë , të asaj jete që lëvizte ngadalë. Por megjithatë njeriu e gjen
kënaqësinë te ato gjëra krejt të zakonshme, në rrethin e atyre që na qëndrojnë pranë. Po
t’a kisha atë biçikletë, me siguri do t’a vendosja në ndonjë muze dhe po të mos ketë të
tillë do të kërkoja t’a ngrinin. Do të ketë në të ardhmen një muze për të ruajtur gjërat me
të cilat kemi bërë jetën, sepse ato i ndiejmë si pjesë e jona dhe s’mund t’i braktisim.
Duhet të ketë patjetër një muze të tillë në jetë.

39. DIVERSANTI
Isha ulur me mikun tim Anastas Lazi, pranë asaj kafenesë që ndodhet në buzë të detit.
Emri nuk më kujtohet. Vendet e kalimit të kohës, ku njerëzit tregojnë ngjarje, e bëjnë
biseda pa mbarim për sojë e sorollopi, janë shtuar së tepërmi kohët e fundit. Aq e
vërtetë është kjo, sa kur lë takim me ndonjë mikun tim, më parë e pyes gjerë e gjatë për
vendodhjen e lokalit, çfarë ka djathtas, majtas, për t’u orientuar, sepse emrat e vetë
lokaleve janë pothuajse të padëshifrueshëm.
Nuk e di pse na ka zënë kjo mani që t’i shkruajmë tabelat e lokaleve në gjuhë të huaja,
kur mund t’u vemë emrat tanë, si fjala vjen “Hunda e Zgalemit”, “Krahu i Shqiponjës”, që
na përshtaten dhe tingëllojnë për bukuri në gjuhën e nënës. Por shërbejnë dhe për
marketing, sepse mbahen mend kollaj.
Problemi qëndron te snobizmi. Kjo sëmundje përhapet në vendet e vogla që e ndiejnë
inferioritetin dhe janë të pazhvilluara sa duhet. Duke imituar metropolet e huaja,
ndihemi më pranë qytetërimit, ngjajmë se na duket vetja më të kohës dhe modernë.
Por siç thashë, ishim ulur me Anastasin, inxhinierin e vjetër të naftës, me të cilin ndanim
së bashku vitet e rinisë. Në këto raste, nuk e di pse më kap nostalgjia dhe nis e mbaroj
bisedën atje ku s’ta pret mendja. Histori pas historish, kujtimet nga shkolla e mesme,
mbrëmjet që organizonim në ato kohë të largëta. Përmendëm dhe historinë e asaj vajzës
që na dukej si yll i paarritshëm dhe që e simpatizonin njëherësh një tufë me djem. Ishim
në rivalitet.
Por dashuritë e asaj moshe janë më tepër platonike dhe më vonë e qorton veten për
ndrojen që kemi patur sa herë që i ndodheshim pranë. E aq më tepër kur përpiqeshim
për t’ja shprehur me fjalë, ato që ëndërroje natën, e në çastin e fundit i harroje të tëra.
Duke kaluar nëpër kujtime dhe ndodhitë e përjetuara, i tregova mikut tim historinë e
mëposhtme, duke e vështruar nga një këndvështrim tjetër, pasi sot kur kanë ndryshuar
kaq shumë gjërat. Shoqëria të themi është më e civilizuar në njëfarë mase. Por mbi të
gjitha ndodhet e çliruar nga shtypja. Histori si kjo të duken gati të pabesueshme.
Vendi kishte shumë vite që heshtej i mbështjellë me gëzofin e izolimit. Nuk dinim
ç’bëhej, nuk dinim çfarë flitej, nuk dëgjonim as ngjarje me diversantë. Dukej sikur bota
na kishte harruar krejt. Ishte e vështirë por përbënte dhe rrezik që t’i rrëfeje këto lloj
ndodhish, të cilat kanë brenda komiken, tragjiken por dhe anën groteske të shtjellimit.
Ishim mësuar që të mos kishim ngjarje. Jeta rridhte e patrazuar, në dukje e qetë. Veç
mbrëmjeve secili, kur gjendeshim brenda mureve të shtëpisë dhe mbasi e siguronim që
dera të ishte e mbyllur, na ishte bërë zakon të kontrollonim sjelljen tonë gjatë ditës.
Kaloje nëpër mendje njerëzit që kishe takuar, bisedat e bëra, të thënat e të pathënat dhe
vetëm atëherë mund të flije i qetë. Diversantë nuk kishte prej shumë vitesh. Nuk
dëgjohej asgjë tjetër veç tik takut të orës, që godiste monoton rrjedhën e kohës.
Kur diversanti u shfaq papritmas në bregun e detit të qytetit L., u duk e pabesueshme.
Njerëzit të tronditur, por dhe disi të gëzuar që më në fund ishte prishur monotonia,
mërmërisnin me vete gjëra pa kuptim me shprehje steriotipe: “s’kanë ç’na bëjnë”, “na
marrin të keqen”, “t’a provojnë pa e shohin se ç’i gjen”.