Bilim Tarihi okumalarımdan derlediğim giriş mahiyetindeki sunumumu istifade etmeniz temennisiyle sizlerle paylaşıyorum.

1. Neredeydik ve Şimdi
Neredeyiz?
Lutfullah DUMAN
Bilim Tarihi Okumaları / Giriş
BİLİM VE
TEKNOLOJİNİN
İSLAM
COĞRAFYASINDAKİ
GELİŞİMİ

2. Neredeydik ve Şimdi
Neredeyiz?
“Hikmet, de erli bilgiler müminin yitikğ
malıdır, onu nerede bulursa almaya hak
sahibidir.” (Tirmizi, lim 19; bn Mâce, Zühd 17)İ İ
lim, maldan hayırlıdır. Çünkü malı senİ
korursun; fakat ilim seni korur. Mal
harcamakla azalır, ilim sarf etmekle ço alır.ğ
(Hz. Ali)
Bilim Tarihi Okumaları / LD 2Mayıs 2016

3. Neredeydik ve Şimdi
Neredeyiz?
Geçmi ini bilmeyen, gelece ini de bilemez.ş ğ
Geçmi i iyi bil ki, gelece e sa lam basasınş ğ ğ
Nereden geldi ini unutma ki, nereye gidece iniğ ğ
unutmayasın…
eyh Edebali’den Osman Gazi’yeŞ
Bilim Tarihi Okumaları / LD 3Mayıs 2016

4. Neredeydik ve Şimdi
Neredeyiz?
Bu çalı manın amacı, belirli birş
bilgiyi ö retmek de il kendimizeğ ğ
sormamız gereken «bazı sorulara»
yo un gündemimizde yer açmaktır.ğ
Bilim Tarihi Okumaları / LD 4Mayıs 2016

5. SORU ?
Neredeydik ve imdiŞ
Neredeyiz?
Nerede Hata Yaptık?
Bilim Tarihi Okumaları / LD 5Mayıs 2016

6. Medeniyet Pazarlaması
Bilim Tarihi Okumaları / LD 6Mayıs 2016

7. Medeniyet Pazarlaması
Bilim Tarihi Okumaları / LD 7Mayıs 2016
Fransa’da 1480-1609 yılları arasında Amerika
Hakkında 40 kitap yazılmı ken Türklerş
hakkında 80’den fazla kitap kaleme alınmı tı.ş
(Özlem Kumrular, slam Korkusu, sf 318; Alıntı:İ
Paul Coles, The Ottoman Impact in Europe,
Londra, 1968, sf 152)

8. Bilgi
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 8

9. Bilgi
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 9

10. Bilgi
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 10

11. Bilgi
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 11

12. Bilgi’nin Evirilmesi
Bilim Tarihi Okumaları / LD 12Mayıs 2016
+ Bağlam
+ Anlam
+ İrfan

13. SORU
Çok okuyan mı bilir çok gezen mi
bilir?
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 13

14. İlmin Peşinde Bir Ömür
Huneyn bin shakİ Hire-Basra-Anadolu’nun
çe itli bölgeleri-Ba datş ğ
Biruni Harezm-Kas-Rey-Buhara-Ürgenç-
Gazne-Hint diyarı-Hendene-Gazne
bn-i Baytarİ Malaga-Sevilla-Fas-Tunus-
Cezayir-Mısır-Antalya-Anadolu-Rum Diyarı-
amŞ
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 14

15. 8. yy da bilim ve teknoloji cihetinden
slam toplumu ile batı toplumuİ
arasındaki benzerlikler ve farklılıklar
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 15

16. Parametre Batı Toplumu İslam Toplumu Referans
Yazım Malzemesi Gerilmiş deri üzerine Kâğıt teknolojisi kullanılmaya
başlanmıştı. (J.L.-A.M.)
Jonathon Lyons, Hikmet Evi,
DK, sf. 80
Amin Maalouf, Arapların
gözünden haçlı seferleri, YKY
sf. 63
Tıbbi müdahale İlkel ve mesnetsiz
Cüzzam hastaları ıssız ya bir
adaya götürülüp terkedilir, ya bir
çukurda bırakılır ya da
Fransa’daki gibi aforoz edilirdi.
Bin hekimli ücretsiz hizmet veren
hastane. (A.M.)
Anatomi ilmine başlanmış, insan
vücudu irdeleniyor. (A.M.)
Bir gün Leon Kralı Şişman 1.Sancho,
kendini tedavi ettirmek için ünlü bir
Arap hekimini yanına çağırtmış. Fakat
hekimin “Kral bana gelsin!” demesi
üzerine kalkmış onun ayağına gitmiş.
(956) (V)
İbni Cessar isimli Müslüman alim
Cüzzam hastalığını inceleyerek
tedavisini bulmuş ve “Fakirler için
seyahat kitabı” isimli kitabında
hastalığın teşhisi ve tedavisini
belirtmiştir. (IDY)
Amin Maalouf, Arapların
gözünden haçlı seferleri, YKY
sf. 63, 128
Voltaire, Türkler, Müslümanlar
ve Ötekiler, Zepros, sf. 67
Işık Doğudan Yükselir,
Panama Yayınları, sf 145 ve
Haberdar.com
İnsanlık ölçüsü Yamyamlık derecesinde gözü
dönmüş. Öldürdükleri
Müslümanları yiyorlar. (bkz. Haçlı
Seferleri)
Kimi şehirler kılıçla alınırken kimi
şehirler halka iyi muamele edilerek
gönülleri fethetme yoluyla alınıyor.
Amin Maalouf, Arapların
gözünden haçlı seferleri, YKY,
sf 51,
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 16

17. Bir Örnek
Usame’den nakil ile Şeyzer’in Frenk
Valisi’nin acil doktor rica etmesi üzerine:
Thabet isimli Hristiyan hekim gönderilir.
Bacağında çıban (yakı) olan bir şövalye ile
veremli sıska bir kadını (diyet) iyileştirmesini
isterler. (12.yy)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 17

18. 8. yy
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 18

19. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
El Mansur’un daveti üzerine yıldızların hareketleri
hususunda bilgili bir Hintli alim heyeti Bağdat’a
gelerek Hinduların bilimsel metinlerini de
yanlarında getirmiş ve bu olay erken dönem Arap
Astronomisi ve matematiği için önemli sıçrama
noktalarından olmuştur. (Jonathon Lyons, Hikmet
Evi, Doğan Kitap, sf. 84)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 19

20. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
El Mansur sayıları giderek artan ciltlerce Farsça,
Sanskritçe ve Yunanca kitabı tercüme ettirmek,
nüshalarını çoğaltmak, tetkik etmek ve saklamak
için yapılması gereken pek çok işi yaptırmak üzere
büyük İran şahlarının kütüphanelerini örnek alarak
bir hilafet kütüphanesi kurdu. (Jonathon Lyons,
Hikmet Evi, Doğan Kitap, sf. 85)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 20

21. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
Bu görevleri yapacak ve sonra bunlara dayanarak yaratıcı
ve orijinal yeni çalışmalar gerçekleştirecek olan küçük âlim
ordusu için de ayrıca çalışma alanı, idari destek ve mali
yardım gerekiyordu. Arapça ’da “Beytü’l Hikme” yani
“Hikmet Evi” olarak bilinen kurum işte böyle doğmuştur:
Erken dönemde Abbasilerin entelektüel hırsı ve resmi
devlet politikalarının toplu olarak kurumsal ve idari ifadesi.
(Jonathon Lyons, Hikmet Evi, Doğan Kitap, sf. 85)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 21

22. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
Halifenin cariyelerinin dahi zaman zaman özel tercümeler
için âlimlere görev verdiği biliniyordu. Yedinci Abbasi
hükümdarı Halife el Me’mun’un çocukluk arkadaşı olan eski
bir eşkıya, astroloji alanındaki maharetiyle büyük bir siyasi
güç ve servet edinmişti. Sonradan üç çocuğu olmuştur ki
Musa’nın Oğulları (Beni Musa) diye tanınan bu çocukların
hepsi de astronomi, matematik ve mühendislik alanlarında
orijinal araştırmalar yapıp diğer âlim ve mütercimlere
cömertçe bağışlarda bulunmuşlardır.
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 22

23. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
… bu uğraş bizzat Abbasi toplumunun
ayrılmaz bir özelliği haline gelmiş ve soylu
meliklerden tüccarlara, bankerlere ve ordu
mensuplarına kadar tüm sosyal ve siyasi
seçkin tabaka tarafından gayretle
desteklenmiştir. (Jonathon Lyons, Hikmet
Evi, Doğan Kitap, sf. 86)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 23

24. İslam Dünyasında Bilimsel
İlerleme
İkinci Abbasi halifesi Ebu Cafer el Mansur için
“Abbasi hanedanında ilmi geliştiren ilk kişi ruhen
bir canlanma ve aklen bir uyanma gerçekleştirdi”
der 1070 yılında ölen Arap tarihçi Said el Endülüsi.
(Jonathon Lyons, Hikmet Evi, Doğan Kitap, sf. 85)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 24

25. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
•Müslümanlar bilgiyi alırken bir komplekse kapılmadılar.
•Avrupalılar Müslümanlardan alırken «düşmanlarından»
alma olarak görüyorlardı.
•Müslümanlar Yunanlılardan bilgiyi alırken onların ateist
olduklarını hiç mesele etmediler. (Hatta Aristo, Hipokrat ve
Galen gibi alimler için «üstat» ifadesini kullandılar.)
•Müslümanlar kaynak gösterme hususuna çok dikkat ettiler.
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 25

26. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
•Kilise manastırlarda İslam ilim kitaplarını tercüme ettiler.
•Çoğu zaman tercüme için Yahudilerden istifade ettiler.
•Çeviri işini yaparken çoğu zaman düşmandan mal
kaçırmak anlayışıyla yaptıkları için yeni kazanımlarını
Müslümanlara yönelik silah amaçlı kullanıyorlardı. Hal
böyle olunca referans göstermemek problem arz
etmiyordu. (F. Sezgin)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 26

27. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
•Mesela aslı Huneyn bin İshak’a ait olan bir tıp kitabını
Hristiyan bir Arap (Costantinus Africanus) Napoli’ye götürüp
bir manastırda tercüme edip müellifine «Galen» yazıyor.
Bunu 20. yy da Hirschberg ortaya çıkarıyor. (8 yy boyunca
kitap Avrupa’da Galen’inmiş gibi anılıyor.)
•Aristo’ya isnat edilen kıymetli taşlara ait bir kitap var. Bu
kitap aslında İbn-i Sina’nın Kitab-ı Şifa’sının taşlara ayrılan
kısmı. Ortaya çıkartan 1928 yılında Holmyard isimli bir
İngiliz. (Prof. Dr. Fuat Sezgin, Bilim Tarihi Sohbetleri, Timaş
Yayınevi, sf. 104)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 27

28. Bir Bilim Toplumu Oluşuyor
•Başka bir kaynakta Cüzzam hastalığının tedavisini bulan
hekim İbn-i Cessar’ın Cüzzam’a sebep olan haller ve
tedavisi hakkında yazdığı kitabı yine aynı kitap korsanı
(Konstantin) kendi adıyla tercüme edip Viaticum ismiyle
piyasaya sürer. Sicilyalı başka bir mütercimin kendisini
şikayet etmesi ile yakayı ele verir ve yakalanır. (Işık
Doğudan Yükselir, Panama Yayınları, Sf. 145)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 28

29. İslam Dünyasında Bilimsel
İlerleme
Dersler Hipokrat’ın Aforizm’i, Huneyn bin İshak’ın
Questions de medicine ve Razi’nin Guide’si ile başlıyordu.
Sonra Sabit bin Kurra’nın Trèsor ve Râzî’nin Kitabü’l
Mansûrî adlı eseri ile devam ediyordu. Son olarak Galen’in
Risaleleri (Seize traitès), Râzî’nin el-Hâvî’si ve İbn Sîna’nın
el-Kanun f’it-Tıb adlı eseri okunuyordu. (Chikh Bouamrane,
Ortaçağ İslam Dünyasında Bilim ve Gelişmesi, İSTEM
dergi yıl 7 sayı 2009, sf.388-389)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 29

30. İslam Dünyasında Bilimsel
İlerleme
Tıp mesleği devlet tarafından kontrol ediliyordu. Muhtesip
adında bir kamu görevlisi özel olarak görevlendirilmişti. Bu
kişi genç hekimlerin Hipokrat Yemini etme törenlerini de
yönetiyordu. (Chikh Bouamrane, Ortaçağ İslam
Dünyasında Bilim ve Gelişmesi, İSTEM dergi yıl 7 sayı
2009, sf. 389) bkz. Hipokrat Yemini Grekçe  Süryanice 
Arapça  Türkçe
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 30

31. İslam Dünyasında Bilimsel
İlerleme
Hicri 319 (M/931) yılında halife el-Muktedir bir hastanın, hekimin yanlış
tedavi metodu neticesinde öldüğünü öğrenmesi üzerine, kendi hususi
hekimi olan Sinan b. Sabit tarafından (ö. 331/943) imtihana tabi
tutulduktan sonra bir şahadetname alamayan her hekimi meslekten
men etmesini, muhtesibi olan Ebu Batiha’ya emir verdi. Böyle bir
imtihana sokulan hekimlerin sayısı, şöhretleri her türlü şüphenin
fevkinde olanlar veya hükümetin hizmetinde bulunanlar hariç, 800’ü
geçiyordu. Bu tarihten sonra hekimler, eczacılar ve hastaneler,
hisbe’den sorumlu olan muhtesib’in nezaretinde çalışmaya başladılar.
(Abbasiler Dönemi İslam Tıbbı ve Toplum Sağlığı, Taner Yıldırım-
Ahmet Altungök, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sf. 275)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 31

32. İslam Dünyasında Bilimsel
İlerleme
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 32

33. İslam Dünyasında Bilimsel
İlerleme
Kahire’de hastaneler ve kütüphanelerin varlığı Doğu’dan
birçok hekimi kendisine cezbetti. Süryani hekim İbnü’n
Nefis (öl. 686H/ 1288M) küçük kan dolaşımı keşfetti ve
Galen’i kalbin anatomisi konusunda yanılgı içinde olmakla
eleştirdi. (Chikh Bouamrane, Ortaçağ İslam Dünyasında
Bilim ve Gelişmesi, İSTEM dergi yıl 7 sayı 2009, sf.388)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 33

34. Bilime Yön Verenler
Râzi
Mihnetü’t Tabib’de Râzi, tıp öğrencilerinin
bitirme sınavının tıbbi incelemelerde nasıl
yapılması gerektiğini açıklar. (Chikh
Bouamrane, Ortaçağ İslam Dünyasında Bilim
ve Gelişmesi, İSTEM dergi yıl 7 sayı 2009,
sf.386)
Tedavi ettiği hastaların medikal geçmişini kayıt
altına almanın önemini bulmuş ve uygulamaya
geçirmiştir. Uzun yıllar sarayın ve Bağdat
hastanelerinin başhekimliğini yapmıştır.
Kızamık ve Suçiçeğinin farklı hastalıklar
olduğunu keşfetmiştir.
(http://www.sciencemuseum.org.uk/broughttolif
e/people/alrazi)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 34
854-925, Tıp Biliminin Babası

35. Bilime Yön Verenler
İbnü’l Heysem
İbnü’l Heysem, Gözün
görülebilir ışınlar yaydığını
söyleyen Öklid ve
Batlamyus’a karşı;
«Görülecek cismin şekli,
ışık vasıtasıyla gözden
girer orada mercekler
vasıtasıyla nakledilir.»
Karanlık kutuyu bulan
Optik biliminin öncüsü.
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 35
965-1040, Optik Biliminin Öncüsü

36. Bilime Yön Verenler
Cabir İbn-i Hayyan
Müslümanlar Hicri 2. Yüzyılda
kimya ilmini bir tecrübi ilim olarak
kurdular. Bunu kuran adam büyük
bir şahsiyet, büyük bir ilim
adamıydı: Cabir İbn-i Hayyan (721-
815). Cabir İbn-i Hayyan’ın kitapları
12. Yüzyılda Avrupa’ya intikal etti,
ona Geber diyorlardı. Hayvanların
da seslerini ifade edebilmek için 700
harflik alfabe üretti. (Prof. Dr. Fuat
Sezgin, Bilim Tarihi Sohbetleri,
Timaş Yayınevi, sf 25, 81)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 36
721-815, Kimya Disiplininin Kurucusu

37. Bilime Yön Verenler
El Cezeri
El-Cezeri Cizre’de (Zamanında
Diyarbakır, günümüzdeki Şırnak
sınırları içindeki) doğdu, Anadolu’da
çok gezdi ve araştırma yaptı.
Krank kolunu buldu, çark sistemini
kullandı, su saatini geliştirdi…
Ağırlıklı olarak otomotonlar üzerinde
çalıştı.
Yaptığı çalışmaları Mühendislik Kitabı
(Kitabü’l Hiyel) altında topladı.
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 37
1136-1206, İlk Sistematik Robotik
Mekanik Sistem Çalışan Bilim adamı

38. Bilime Yön Verenler
Orijinal Çizimin Dubai İbn Battuta AVM’deki
Kopyası
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 38

39. Bilime Yön Verenler
İbn-i Baytar – Ahmet el Maliki
Botanik alimi ve eczacı, babası baytar
(veteriner) olduğu için adını oradan
alır.
20 yaşından itibaren Yunan, İslam ve
Rum memleketlerini gezdi, numune
topladı.
Tarlada biten ve ürünlere zarar veren
bitkileri tespit etti.
1400 bitkiyi tek tek inceledi. 300 bitki
ve ilaç tamamen kendi keşfidir.
Botanik kitabını bitki çizimleriyle birlikte
alfabetik olarak dizdi.
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 39
Botanik biliminin bir bilim haline
getiren Âlim

40. Bilime Yön Verenler
El Biruni – Beyruni
Kendi başına ve birçok
hükümdar idaresinde bilimsel
çalışmalar yaptı. Coğrafya,
Astronomi, Matematik, Jeoloji,
Fizik, Botanik, Edebiyat ve Tarih
alanlarında çalıştı, eserler verdi.
«İnsanların fikir ve içtihatları türlü
türlüdür.
Ve cihanının ma’muriyeti (İmârı)
de bu görüşlerin çeşitliliği ile
kaimdir.»
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 40
973-1048, Sayısal Haritacılığı Başlattı

41. Arapça’dan Batı dillerine giren bazı bilim
terimleri
Bilim Tarihi Okumaları / LD 41Mayıs 2016
Zenith (Ar. Semtü’r nes) Başın üstündeki yön, başucu. Fr. Chemit 
Zenith
Azimut (Ar. Es-semt) Yol, yön, cihet.
Algebre (Ar. El cebr, cebir) Zor, zorlama, indirgeme. Ebu Cafer Muhammed
bin Musa el Harizmi bir eserinin başlığında El
Muhtasar fi hisabi’l-cebr ve’l mukabele
şeklinde “El Cebr”i kullanmaktadır.
Algorithme El-Harezmî Arapça metni kaybolmuş sadece Latince çevirisi
bulunan “Liber alghoarismi di praktika
arismetrice” isimli eserinde yer almaktadır.
Chiffre (Ar. Sıfr) Sıfır. Önce sıfır anlamına gelen “Cifra” sonra
gizli yazı anlamına gelen “cifre” ye dönüştü.
Alcohol (Ar. El Kuhûl) Alkol.
Sucre (Ar. Sukker) Şeker.

42. Arapça’dan Batı dillerine giren bazı bilim
terimleri
Bilim Tarihi Okumaları / LD 42Mayıs 2016
Abricot (Ar. El berkuk) Kayısı.
Aubergine (Ar. El Badincan, Al
Barancan)
Patlıcan.
Échalote (Lat. Ascolania Cepa) Askalan Soğanı.
Orange (Ar. En- Narenc) Narenciye.
Pateca Pasteque: (Battiha) Patates.
Astrolab (Yun. Astrôlabon, Ar.
Usturlab)
Yıldız Tutan.
Rook, Roc (Ar. Rukhh) Rok (Satranç)
Safari (Journey) (Ar. Safar) Safari, Sefer.

43. Türkçe Verintiler Sözlüğü çalışmasına
göre, Türkçe’den diğer dillere geçen
yaklaşık olarak sözcük sayıları
Çince 300 Sırpça 9.000
Farsça 3.000 Çekçe 248
Urduca 227 İtalyanca 146
Arapça 2.000 Arnavutça 3.000
Rusça 2.500 Yunanca 3.000
Ermenice 4.260 İngilizce 470
Ukraynaca 800 Almanca 166
Macarca 2.000
Rumence 3.000
Bulgarca 3.500
Bilim Tarihi Okumaları / LD 43Mayıs 2016
«Fransa’da 1480-1609 yılları arasında Amerika
hakkında 40 kitap yazılmışken Türkler
hakkında 80’den fazla kitap kaleme alınmıştı.»
(Özlem Kumrular, İslam Korkusu, sf 318  Paul
Coles, The Ottoman Impact in Europe, Londra, 1968,
sf 152)

44. Dip Not
«Hicri 1. yüzyılın sonlarına doğru İslam
dünyasında okuma yazma bilenlerin sayısı
bütün dünyadaki okuma yazma bilenlerin
sayısından daha çoktu.» (Prof. Dr. Fuat
Sezgin, Bilim Tarihi Sohbetleri, Timaş
Yayınevi, sf. 120)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 44

45. Kültür Emperyalizmi
• Dili dünyaya hakim kılmak
• Sanatı dünyaya hakim kılmak
• Sinema endüstrisi ile dünyaya kültür yayılımı ve
propagandası yapmak
• Politik olarak dünyaya siyasi hakimiyet kurmak
• Askeri olarak dünyaya etki ve tesirde bulunmak
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 45

46. Kültür Emperyalizmi
• Müzeler ile dünyaya bilimsel hakimiyet kurmak
(mesela Galileo Galilei Müzesi: Usturlablar, dünya
haritaları, teleskoplar, ameliyat aletleri, doğum aletleri,
insan organı maketleri vb…)
Uffizzi Müzesine girmek için haftalar öncesinden randevu
almak.
Musée du Louvre a girmek için günler öncesinden randevu
almak.
British Museum (Kolonizasyon ve Çalıntı eserler)
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 46

47. Kültür Emperyalizmi
Bu arada,
ç Sava süresince Suriye rejiminin yaktı ı yıktı ıİ ş ğ ğ
tarihi eserler, camiler, binalar vb. ile
Bu toprakların kültürel mirasını yok eden I D’in veŞİ
ESED’in Mo ol stilasından bir farkı var mıdır?ğ İ
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 47

48. Kültür Emperyalizmi
SORU:
slam Medeniyetinin kaç taneİ
adından söz ettiren müzesi var?
Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 48

49. SORU ?
Neredeydik ve imdiŞ
Neredeyiz?
Nerede Hata Yapıyoruz?
Bir ö retmen, berber,ğ
mühendis, yönetici, esnaf vs.
olarak ne yapmamız gerekir?Bilim Tarihi Okumaları / LD 49Mayıs 2016

50. Son Söz
Hakikat aramakla bulunmaz, ancak
bulanlar hep arayanlardır. (Bayezid-i
Bistami)
Bilim Tarihi Okumaları / LD 50Mayıs 2016

51. Merak Edenler İçin
 Jonathon Lyons, Hikmet Evi, DK.
 Amin Maalouf, Arapların Gözünden Haçlı Seferleri,
YKY.
 Fuat Sezgin, Bilim Tarihi Sohbetleri, Tima .ş
 Voltaire, Türkler Müslümanlar ve Ötekiler, Zepros.
 HENDESE Dergisi, Sayı 2, Bilim Tarihi ve Felsefesi.
 slam Korkusu, Özlem Kumrular, DK.İ
Bilim Tarihi Okumaları / LD 51Mayıs 2016

52. Merak Edenler İçin
 http://muslimheritage.com/
 http://fstc.org.uk/
 http://www.1001inventions.com/
 https://www.youtube.com/watch?v=2QPhQ5lw2dM
(1001 İcat, Altın Çağı Keşfedin)
 https://www.youtube.com/watch?v=aszZh-17yjk
(Asya’nın Kandilleri-El Biruni)
Bilim Tarihi Okumaları / LD 52Mayıs 2016

53. Mayıs 2016 Bilim Tarihi Okumaları / LD 53
@lutfullahduman
dumanlutfullah.blogspot.com
lutfullahduman