6. DEFINICIÓN = TERMO XENÉRICO + DELIMITACIÓN LÉXICA Mecanismo empregado para deter ou reducir a ve- locidade dun vehículo ou maquinaria TERMO XENÉRICO DELIMITACIÓN LÉXICA FREO: Preferentemente da mesma clase de palabras que o definido e de significación non demasiado ampla Escolle a(s) característica(s) máis significativas do definido, sen preten- der describilo de maneira exhaustiva
7. A delimitación léxica escollerá a característica ou carac-terísticas distintivas, normalmente entre as seguintes FUNCIONALIDADE FORMA UBICACIÓN COMPOSICIÓN ESENCIA Aparello (aveño de labranza, útil domés- tico...) empregado / que se usa para..., Obxecto (forma xeométrica,útil, figura,...) con forma de / representada por... ... Elemento (construción, arco, útil, figura,...) de... composto por / caracterizado por... Sentimento, estado de ánimo, valor moral que consiste en.../ que se manifesta por.. Lugar, obxecto (accidente do terreo, planta, folla,...) que se encontra / localiza en …
8. Aquilo que poñemos nas mans para non ter frío Ponse ao lado doutro e logo vanse poñendo outros enriba e van construíndo unha parede É cando a un lle gusta moitísimo a música É o que se usa nas barcas para remar LUVA Prenda de vestir que cobre a man e os dedos TIXOLO Peza de barro cocida que se emprega como material de construción MELÓMANO REMO Amante da música Instrumento longo e estreito empregado para impulsar manual- mente as embarcacións
9. É onde se mira a hora É cando ferve o leite e lle sae unha cousa dura por riba É o que se fai nunha tixola, como os ovos, por exemplo Pois son os que son de Mondoñedo RELOXO Instrumento empregado para indicar a hora TONA Substancia branca e sólida que se forma na parte superior do leite FRITIR MINDONIENSE Cociñar alimentos nunha tixola con aceite fervendo Relativo ou pertencente a Mondoñedo
14. COMPLEMENTARIOS NON A = B vivo – morto posíbel - imposíbel ANTÓNIMOS A A B B A-1 A-2 B-2 B-1 A+1 A+2 B+1 B+2 quente frío RECÍPROCOS dar pai recibir fillo A B A-1 A-2 B-2 B-1 A+1 A+2 B+1 B+2 alto baixo (morno) A B
16. BICICLETA MOTO COCHE CAMIÓN AUTOBÚS MEDIOS DE TRANS-PORTE TERRES-TRE con motor só 2 rodas só 4 rodas transp. mercad + + + + + + + + - - - - - - - - - - - - arquisemema semas semema
17. NUBE NÉBOA NEVE CHUVIA CHUVISCA FENÓME-NOS ATMOS-FÉRICOS RELACIO-NADOS COA AUGA líquido só en altura sólido moi escasa intensid + + + + + + - - - - - - - - - - - - SARABIA duro +- +- +- +- - - - - - - - +
18. Son sinónimos? IRMÁN IRMAO XABARÍN PRIMOXÉNITO AMAÑECER PATACA XABARIL PORCO BRAVO FILLO MÁIS VELLO AMENCER BALOCA XABARÍN MEXAR OURIÑAR Só estes dous Variantes Sinonimia impropia Termos equivalentes
19. POLISEMIA OCULUM > OLLO unha única entrada un único étimo varias acepcións : a) significado primario b) significados creados a partir do primario As acepcións gardan entre si unha relación de significado
20. HOMONIMIA POENAM > PENA dúas entradas dous étimos Os significados de ambas as palabras non gardan entre si ningunha relación unha palabra homónima po- de ser á súa vez polisémica PINNAM > PENA
21. LATÍN CLÁSICO LATÍN VULGAR GALEGO- -PORTUG. GALEGO PATRIMONIAIS CULTAS SEMICULTAS a) Momento de entrada b) Grao de evolución co latín vulgar durante o período de transformación do latín ao galego cando o galego xa está constituí- do como lingua máximo medio nulo; só presen- tan adaptacións
22. Aquilo que poñemos nas mans para non ter frío Ponse ao lado doutro e logo vanse poñendo outros enriba e van construíndo unha parede É cando a un lle gusta moitísimo a música É o que se usa nas barcas para remar LUVA Prenda de vestir que cobre a man e os dedos TIXOLO Peza de barro cocida que se emprega como material de construción MELÓMANO REMO Amante da música Instrumento longo e estreito empregado para impulsar manual- mente as embarcacións
23. É onde se mira a hora É cando ferve o leite e lle sae unha cousa dura por riba É o que se fai nunha tixola, como os ovos, por exemplo Pois son os que son de Mondoñedo RELOXO Instrumento empregado para indicar a hora TONA Substancia branca e sólida que se forma na parte superior do leite FRITIR MINDONIENSE Cociñar alimentos nunha tixola con aceite fervendo Relativo ou pertencente a Mondoñedo