3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Ειςαγωγό
Περύληψη του φαινομϋνου Facebook
Οι θεωρητικϋσ προκλόςεισ
Προςταςύα από τουσ κινδύνουσ για την ιδιωτικότητα
των χρηςτών του Facebook
Σύνοψη
4.
5. Η εξϋλιξη του Διαδικτύου από Web 1.0 ςε Web 2.0
ςυνϋβαλε ςτην επικοινωνύα μεταξύ των χρηςτών με
την εμφϊνιςη των ιςτοςελύδων κοινωνικόσ
δικτύωςησ (social websites). Υπϊρχουν διϊφορεσ
τϋτοιεσ ιςτοςελύδεσ
(Classmates.com, Myspace.com, etc) αλλϊ η πιο
διαδεδομϋνη θεωρεύται το Facebook.com με πϊνω
από 300 εκατομμύρια χρόςτεσ ςε όλο τον κόςμο και
πϊνω από 640 χιλιϊδεσ ςτην Ελλϊδα.
4
6. Σύμφωνα με τον Ευρωπαώκό Οργανιςμό Αςφαλεύασ
Πληροφοριακών Συςτημϊτων (ENISA) ςαν ιςτοςελύδεσ
κοινωνικόσ δικτύωςησ ονομϊζονται τα ϊτυπα εργαλεύα
διαχεύριςησ τησ ταυτότητασ που επιτρϋπουν, μϋςω
κοινωνικών ςχϋςεων, την πρόςβαςη ςε περιεχόμενο που
καταχωρύζεται από τουσ ύδιουσ τουσ χρόςτεσ.
Στόχοσ του facebook,όπωσ το ύδιο ορύζει, εύναι να αποτελϋςει
ϋνα εργαλεύο ςύνδεςησ των ανθρώπων που ϋχουν χαθεύ ό δεν
προλαβαύνουν να ειδωθούν μεταξύ τουσ, των φύλων, των
ςυναδϋλφων.
5
7. Παλιότερα μόνο οι ιςχυρού μπορούςαν να καταγρϊψουν τισ ςκϋψεισ
τουσ. Σόμερα με τισ ςελύδεσ κοινωνικόσ δικτύωςησ δύνεται αυτό η
δυνατότητα ςε όλουσ. Κϊποιοσ μπορεύ να καταχωρύςει τα προςωπικϊ του
ςτοιχεύα (επώνυμο, διεύθυνςη) καθώσ και πιο προςωπικϋσ πληροφορύεσ
(πολιτικϋσ και θρηςκευτικϋσ πεποιθόςεισ).
Επύςησ οι χρόςτεσ μπορούν να “ανεβϊςουν” φωτογραφύεσ, βύντεο ό τισ
προτιμόςεισ τουσ ςε ταινύεσ και βιβλύα.
Όλα αυτϊ μπορούν να αλλϊξουν οποιαδόποτε ςτιγμό ςτο προφύλ του
χρόςτη και να αντικαταςταθούν με τισ νϋεσ προτιμόςεισ του, δύνοντασ
ϋτςι ςτο χρόςτη τη ψευδαύςθηςη του ελϋγχου των πληροφοριών που ϋχει
καταχωρύςει ςτην προςωπικό του ιςτοςελύδα.
6
8. Η υπηρεςύα News Feed προςτϋθηκε ςτο Facebook το 2007 και
ϋδινε τη δυνατότητα πλϋον ςτουσ χρόςτεσ να ενημερώνονται για
την παραμικρό αλλαγό ςτο προφύλ των “φύλων” του. Ενώ ςτην
αρχό πολλού χρόςτεσ διαμαρτυρόθηκαν για την καινούργια
υπηρεςύα, ςτη ςυνϋχεια την αποδϋχτηκαν.
Το News Feed δύνει τη δυνατότητα παρακολούθηςησ των
χρηςτών. Όλεσ ο αλλαγϋσ που κϊνει ςτο προφύλ του ϋνασ χρόςτησ
δημοςιοποιούνται και κϊποιοσ μπορεύ να τισ ςυλλϋξει και ςαν
κομμϊτια ενόσ παζλ να ςυναρμολογόςει μια εικόνα τησ ζωόσ του
χρόςτη.
7
9. Με την νϋα αυτό υπηρεςύα μπορεύ κϊποιοσ να
παρακολουθόςει και να αποκαλύψει πληροφορύεσ και
για τουσ “φύλουσ” ενόσ χρόςτη αφού πλϋον
κοινοποιούνται και τα ςχόλια που ϋκανε ο χρόςτησ για
αυτούσ. Ακόμη αντύ για ςχόλια οι χρόςτεσ μπορούν ςε
μια φωτογραφύα να δημοςιεύςουν το όνομα ενόσ
καταχωρημϋνου “φύλου” τουσ (tag) με αποτϋλεςμα
αυτό η φωτογραφύα να κοινοποιεύται και ςε όλεσ τισ
επαφϋσ του “φύλου” τουσ .
8
10. Η κύρια χρηματοδότηςη τησ εταιρεύασ Facebook Inc. προϋρχεται
από ηλεκτρονικϋσ διαφημύςεισ οι οπούεσ και θα πρϋπει να
ταιριϊζουν ςτο καταναλωτικό προφύλ του κϊθε χρόςτη. Για να
επιτευχθεύ αυτό το Facebook ςυλλϋγει πληροφορύεσ που εύναι όδη
καταχωρημϋνεσ ςτο προφύλ του χρόςτη αλλϊ και από ιςτοςελύδεσ
που επιςκϋφθηκε κατϊ την πλοόγηςη του ςτο Διαδύκτυο.
Για να εύναι περιςςότερο ςτοχευμϋνεσ οι διαφημύςεισ αυτϋσ, το
Facebook επιτρϋπει ςτισ εταιρεύεσ, που ςυνεργϊζεται και
δημιουργούν τισ διϊφορεσ εφαρμογϋσ (applications) για αυτό, να
ϋχουν πρόςβαςη ςτα προφύλ των χρηςτών και των
καταχωρημϋνων “φύλων” τουσ.
9
11. Για να εγγραφεύ κϊποιοσ και να μπορεύ να χρηςιμοποιόςει το
Facebook θα πρϋπει να ςυναινϋςει και να αποδεχτεύ τουσ όρουσ
χρόςησ και την πολιτικό προςταςύασ τησ ιδιωτικότητασ που ϋχει
ορύςει η εταιρεύα. Παρόλο που αυτό η πολιτικό προςταςύασ
αναφϋρει ότι ο χρόςτησ ϋχει ϋλεγχο των προςωπικών του
δεδομϋνων, αυτό παραβιϊζεται ςτην πραγματικότητα με πολλούσ
τρόπουσ.
Εύτε επειδό η εταιρεύα καταχωρεύ το browser και την διεύθυνςη
πρωτοκόλλου (IP) του χρόςτη εύτε γιατύ εγκαθιςτϊ cookie, με το
οπούο ςυλλϋγει πληροφορύεσ για τον χρόςτη από ϊλλεσ πηγϋσ.
10
12. Για να εγγραφεύ κϊποιοσ ςτο Facebook θα πρϋπει να
υποβϊλλει και μια ϋγκυρη ηλεκτρονικό διεύθυνςη (e-mail).
Σε ςυνδυαςμό με την καταχώρηςη τησ IP του χρόςτη μπορεύ
να οδηγόςει ςτην ταυτοπούηςη του.
Ένα ϊλλο θϋμα με την πολιτικό προςταςύασ του Facebook
εύναι ότι οι πληροφορύεσ που ϋχει δημοςιεύςει αλλϊ ακόμα
και το ύδιο το προφύλ του χρόςτη δεν διαγρϊφονται
αμϋςωσ, αφού η εταιρεύα μπορεύ να τισ διατηρόςει για
εύλογο χρονικό διϊςτημα.
11
13. Όπωσ προαναφϋρθηκε οι διϊφορεσ εφαρμογϋσ ςυλλϋγουν
δεδομϋνα για τουσ χρόςτεσ. Ακόμα και ϋνασ χρόςτησ
επιλϋξει να μην ‘’προςθϋςει’’ applications ςτο προφύλ του, οι
προςωπικϋσ του πληροφορύεσ πϊλι εύναι εκτεθειμϋνεσ μϋςω
των ‘’φύλων’’ του όμωσ αυτό τη φορϊ.
Μϋςω του e-mail που υποβϊλλει ο χρόςτησ για να εγγραφεύ
ςτο facebook, η εταιρεύα ςυλλϋγει και διατηρεύ τισ
ηλεκτρονικϋσ επαφϋσ του χρόςτη ακόμη και αν πρόκειται
για ϊτομα που δεν ϋχουν λογαριαςμό ςε αυτό!!!
12
14. Από όλα τα παραπϊνω ςυμπεραύνουμε ότι ο χρόςτησ δεν εύναι ςε
θϋςη να ελϋγξει ούτε τη ςυλλογό αλλϊ ούτε και την επεξεργαςύα
των προςωπικών του πληροφοριών από την εταιρεύα.
Και όπωσ χαρακτηριςτικϊ αναφϋρει ο ENISA ‘’ δημιουργώντασ
κάποιοσ ένα προφίλ ςε μια ιςτοςελίδα κοινωνικήσ δικτύωςησ χάνει
τον έλεγχο των δεδομένων που καταχωρεί ςε αυτό.’’
Η δημιουργύα προφύλ ςε μια ςελύδα κοινωνικόσ δικτύωςησ
καθιςτϊ αδύνατη την ανωνυμύα όχι μόνο ςτη ςυγκεκριμϋνη ςελύδα
αλλϊ ςε όλο το διαδύκτυο.
13
15. Επειδό το δικαύωμα τησ ιδιωτικότητασ εύναι δύςκολό να
οριςτεύ ακριβώσ, καθορύςτηκε μια ϋκφανςη τησ
ιδιωτικότητασ: το δικαύωμα πληροφοριακού
αυτοκαθοριςμού.( Κοινοτικό οδηγύα 95/46/ΕΚ)
Προώπόθεςη τησ νόμιμησ ςυλλογόσ και επεξεργαςύασ
προςωπικών πληροφοριών εύναι η γνώςη και η επιλογό.
ΓΝΩΣΗ
Ο χρόςτησ υποτύθεται ότι γνωρύζει ποιεσ προςωπικϋσ
πληροφορύεσ θα αποκαλύψει και τι εύδοσ επεξεργαςύασ
θα υποςτούν αυτϋσ, κϊτι που ςτο Facebook δεν ιςχύει.
14
16. ΕΠΙΛΟΓΗ
Ακόμα και αν ϋνασ χρόςτησ αλλϊξει τισ αρχικϋσ ρυθμύςεισ
ςτο προφύλ του κανεύσ δεν μπορεύ να εγγυηθεύ ότι αυτό η
επιλογό του θα γύνει ςεβαςτό.
Ένα ϊλλο θϋμα με τη ςυμμετοχό ςτο Facebook εύναι κατϊ
πόςο αποτελεύ ελεύθερη επιλογό του χρόςτη και όχι μια
κοινωνικό πύεςη ελϋω μόδασ και κοινωνικού αποκλειςμού.
Δυςτυχώσ η νϋα γενιϊ χρηςτών των κοινωνικών ςελύδων
δικτύωςησ δεν ανηςυχούν για την προςταςύα τησ
ιδιωτικότητασ τουσ και εμπιςτεύονται a priori τισ διϊφορεσ
εταιρεύεσ.
15
17. Ένασ από τουσ μεγαλύτερουσ κινδύνουσ τησ ιδιωτικότητασ εύναι η
πανοπτικό επιτόρηςη (George Orwell «1984»). Σαν πανοπτικό
επιτόρηςη μπορεύ να θεωρηθεύ εύτε ϋνα κρϊτοσ εύτε μια πολύ ιςχυρό
εταιρεύα.
Κρατικϋσ υπηρεςύεσ των ΗΠΑ ϋχουν παραδεχτεύ ότι χρηςιμοποιούν τισ
ςελύδεσ κοινωνικόσ δικτύωςησ για ϊντληςη πληροφοριών.
Πϋρα από τισ εταιρεύεσ και από τισ κρατικϋσ υπηρεςύεσ ϋνασ ακόμα
κύνδυνοσ ελλοχεύει, τησ αλληλοεπιτόρηςησ (coveillance). Η επιτόρηςη
από κϊποιον ϊλλο απλό χρόςτη που ϋχει τα ύδια ακριβώσ δικαιώματα και
υποχρεώςεισ με όλουσ.
Το Facebook βαςύζεται ςτην αποκϊλυψη προςωπικών πληροφοριών από
το ύδιο το ϊτομο, αυτοϋκθεςη (self-exposure) τισ ςυνϋπειεσ από την
οπούα τόςο για το δύκαιο τησ ιδιωτικότητασ όςο και για την ανθρώπινη
φυςιολογύα (μνόμη) δεν μπορούμε να γνωρύζουμε ακόμη.
16
18. Συμπεραςματικϊ το δύκαιο προςταςύασ τησ
ιδιωτικότητασ πϋρα από την πανοπτικό επιτόρηςη θα
πρϋπει να λϊβει υπ όψιν του και την
«αλληλοεπιτόρηςη» και την «αυτοϋκθεςη».
17
19. Σύμφωνα με την νομικό νομοθεςύα των ΗΠΑ η προςταςύα τησ
ιδιωτικότητασ θεωρεύται απόρροια του δικαιώματοσ τησ εργαςύασ
ενώ ςτην Ευρώπη ωσ δικαύωμα που ςυςχετύζεται με την
ανθρώπινη αξιοπρϋπεια.
Το Facebook αντιμετωπύζει όμωσ τισ προςωπικϋσ πληροφορύεσ
που αναρτούνται και καταχωρούνται ςαν οικονομικϊ μεγϋθη. Με
την εγγραφό κϊθε νϋου μϋλουσ αυξϊνεται η αξύα των
εταιρειών, αφού αυξϊνεται και ο αριθμόσ των χρηςτών ςτουσ
οπούουσ απευθύνονται οι εταιρεύεσ διαφόμιςησ που ςυνεργϊζονται
με τισ ςελύδεσ κοινωνικόσ δικτύωςησ.
18
20. α)Η ανϊγκη αναθεώρηςησ του ευρωπαώκού δικαύου
Το δύκαιο προςταςύασ προςωπικών δεδομϋνων θϋςπιςε ϋνα
δύκαιο βαςιςμϋνο ςτο Web 1.0 Το διαδύκτυο όμωσ
εξελύχθηκε, Web 2.0 και το ερώτημα εύναι αν και η κοινοτικό
νομοθεςύα θα μεύνει ςυγχρονιςμϋνη με τισ τεχνολογικϋσ
εξελύξεισ.
19
21. β) Η ανϊγκη θϋςπιςησ ρυθμύςεων το αμερικανικό δύκαιο
•Έλλειψη νομοθεςύασ που να προςτατεύει την ιδιωτικότητα ςτο
Διαδύκτυο
•Οι προςωπικϋσ πληροφορύεσ θεωρούνται ωσ ατομικό ιδιοκτηςύα
•Προτεύνεται η αυτορρύθμιςη μεταξύ χρόςτη- εταιρειών
•Θεωρεύται ότι το ϊτομο εύναι ύςο και ϋχει την ύδια δύναμη
απϋναντι ςτισ εταιρεύεσ κοινωνικόσ δικτύωςησ
•Επικαλούνται την Πρώτη Τροπολογύα του Αμερικανικού
Συντϊγματοσ που αφορϊ την ελευθερύα του λόγου.
20
22. γ)Ανϊγκη θϋςπιςησ παγκόςμιων κανόνων
Το ευρωπαώκό δύκαιο δεν μπορεύ να εγγυηθεύ ότι οι προςωπικϋσ
πληροφορύεσ των ευρωπαύων χρηςτών δεν θα υποπϋςουν ςε
τρύτεσ χώρεσ, όπωσ εύναι οι ΗΠΑ. Η αυτορρύθμιςη δεν επαρκεύ
για την προςταςύα του χρόςτη.
Εύναι αναγκαύο να θεςπιςτούν εθνικού νόμοι οι οπούοι όμωσ να
ςτηρύζονται ςε παγκοςμύωσ αποδεκτϋσ αρχϋσ προςταςύασ τησ
ιδιωτικότητασ.
21
24. Ήδη ςτισ ΗΠΑ οι ςυνϋπειεσ από την ανεπαρκό προςταςύα τησ
ιδιωτικότητασ των χρηςτών εύναι εμφανεύσ. Οι επιχειρόςεισ ελϋγχουν τα
προφύλ των υποψόφιων εργαζομϋνων, δικηγόροι τα προφύλ όςων εύναι
ϋνορκοι ό μϊρτυρεσ ςε δύκεσ και οι τρϊπεζεσ όςων ζητούν να
ςυνεργαςτούν προκειμϋνου να εξετϊςουν τη φερεγγυότητα τουσ.
Αναφϋραμε το νομοθετικό κενό που υπϊρχει και προςπαθεύ να καλύψει
η αυτορρύθμιςη, χωρύσ επιτυχό αποτελϋςματα. Η προςταςύα τησ
ιδιωτικότητασ εύναι επιτακτικό ανϊγκη πλϋον και ςε αυτό το πλαύςιο
(τησ αυτορρύθμιςησ) ϊρχιςαν να κινούνται μεγϊλεσ εταιρεύεσ
προκειμϋνου να αποφύγουν την κρατικό παρϋμβαςη.
23
25. β) Η ευρωπαΰκή πρόταςη
Το 2008 εκδικϊςτηκε η πρώτη υπόθεςη παραβύαςησ
ιδιωτικότητασ από το Facebook ςτα αγγλικϊ δικαςτόρια.
Οι αρχϋσ προςταςύασ προςωπικών δεδομϋνων διαφόρων
ευρωπαώκών χωρών εξϋδωςαν οδηγούσ που δύνουν ιδιαύτερο
βϊροσ ςτην ενημϋρωςη των χρηςτών.
Ουςιαςτικϊ η ευρωπαώκό πρόταςη ςτηρύζεται ςτην
ενημϋρωςη των χρηςτών και ςτη χρηςιμοπούηςη ψεύτικων
ταυτοτότων ςτισ ςελύδεσ κοινωνικόσ δικτύωςησ.
24
26. γ)Η προςταςία ιδιωτικότητασ του Έλληνα χρήςτη ςτο
Facebook
Αν ϋνασ Έλληνασ χρόςτησ διαπιςτώςει την αθϋμιτη χρόςη
προςωπικών του πληροφοριών, το αμερικϊνικο δύκαιο, ςε
αυτό υπϊγεται η Facebook Inc., δεν του προςφϋρει επαρκό
προςταςύα.
Τϋλοσ η εταιρεύα Facebook δεν αναγνωρύζει κομμϊτια τησ
ευρωπαώκόσ νομοθεςύασ και αρνεύται ότι επεξεργϊζεται
προςωπικϋσ πληροφορύεσ επύ ευρωπαώκού εδϊφουσ.
Εξαιτύασ τησ μη ςυνύπαρξησ τησ εξϋλιξησ τησ τεχνολογύασ
και του εκςυγχρονιςμού τησ νομοθεςύασ, η επύκληςη
ςυνταγματικών δικαιωμϊτων με μεγαλύτερη ιςτορύα
κρύνεται ότι θα προςτατεύςει το χρόςτη καλύτερα από το
νϋο ςχετικϊ δικαύωμα του πληροφοριακού αυτοκαθοριςμού.
25
