Áp xe gan vi trùng.ppt

1. Áp xe gan vi trùng
Nguyễn Cao Cương
BV. Bình Dân

2. I- LÒCH SÖÛ:
 Hippocrates moâ taû AGVT töø 4000 naêm tröôùc coâng nguyeân .
 John Bright moâ taû AG 1836 .
 Waller, Dieu Lafoy: AGVT ở BN bò VRT, vieâm tónh maïch .
 Ochsner1938 toång quan AGVT thôøi kyø chöa coù khaùng sinh, chuû
yeáu do VRT.
 TK coùKS, caên nguyeân AGVT ñaõ thay ñoåi, nhieãm truøng ñöôøng
maät ñöùng haøng ñaàu, roài TM cöûa, voâ caên,nhöng töû vong coù
giaûm.
 AGVT thöôøng gaêëpôû BN 50-60 tuoåi, yeáu coù beänh aùc tính, suy
giaûm mieãn dòch .
 Tæ leä nam/nöõ: 1,5/1.

3. II- CAÊN NGUYEÂN
 TB Kuffer laø haøng raøo loïc VTø ñoäng maïch, tónh maïch, ñường mật
taïi choã.=> khi khaû naêng loïc suy giaûm vaø gan bò thöông toån =>
AGVT.
 6 caên nguyeân :VT ñeán gan töø caùc ñöôøng sau :
– Ñöôøng maät: 40%, do nhieãm truøng ñöôøng maät (soûi, heïp, noái
maät ruoät) .
– Tónh maïch cöûa: (20%) VT töø oáng tieâu hoùa, VRT coøn 2%
– Ñoäng maïch gan (12%): chíchxì ke,vieâmnoäi taâm maïc, vieâm tai,
aùp xe vuøng…
– Chaán thöông (4%): veátthöông gan, huûy u gan.
– Tröïc tieáp (6%):töø aùp xe döôùi hoaønh, luûng daï daøy taù traøng,
vieâm tuùi maät hoaïi töû…
– Voâ caên (20%):gaëp ôû BN tieåu ñöôøng, suy giaûm mieãn dòch…

5. III-TAÀNSUAÁT:
 - AGVT ít thay ñoåi # 0,016 % soá BN nhaäp vieän ôû Myõ.
 - ÔÛ VN ít gaëp:caên nguyeân chuû yeáu laø ñöôøng maät , Nam #Nöõ.
 IV- YEÁUTOÁTHUAÄNLÔÏI:
- Tieåu ñöôøng, xô gan, vieâm tuïy maõn, loeùt daï daøy taù traøng, vieâm
ruoät, vaøng da, ung thö, hoùa trò …
 V- BEÄNHHOÏC:
- Töø tónh maïch cöûa, chaán thöông, voâ caên…ñôn aùp xe
- Töø ñöôøng maät, ñoäng maïch:ña aùp xe nhoû.
AGVT: # 65% ôû gan P vaø ñôn aùp xe,
12% ôû gan traùi
23% ôû 2 beân gan.

6. Caên nguyeân Nguoànnhieãm Phaân boá Loaïi vi truøng
Ñöôøng maät Nhieãm truøng ñöôøng maät 2thuøy, ña AG 1VT,Gr(-), hieáukhíhay
kîkhíE.coli.
Tónh maïch cöûa Nhieãm truøngoå buïng ThuøyP>T
Ña,ñôn AG
ÑaVTñöôøng ruoät,
hieáu khí kî khí S.foecalis, E.coli,
B.fragilis.
Ñoäng maïch Du khuaånhuyeát
Nhieãm truøngheä thoáng
2thuøy, ña AG 1VT,Gr(+), hieáukhí
S.aureus, S.pyogenes.
Chaán thöông Nhieãm tröïc tieáp
Moâ hoaïi töû
Vuønggan
bò toån thöông
1VT,Gr(+), hieáukhí
S.aureus, S.pyogenes.
Tröïc tieáp Vieâm tuùi maät
Luûngdaï daøy taù traøng
Vuøngtieáp caän 1VT,Gr(-), hieáukhí, E.coli.
Voâ caên Khoâng roõ ThuøyP > T 1VT,kîkhí, B. fragilis .

7. 7.2 Xeùt nghieäm sinh hoùa:
Bieåu hieännhieãmtruøng heäthoáng.
- Baïch caàu > 10.000/mm3 71%
- Hct < 36% 53%
- Alcalin phosphatasetaêng 87%
- Bilirubin >2mg/dl 24%
- Albumin < 3g/dl 55%
- Caáy maùu(+) 50%

8. VII/CHAÅN ÑOAÙN:
7.1 Bieåu hieän laâm saøng:
 Trieäu chöùng (Symptoms) Daáu chöùng (Signs)
 . Soát 83% .Ñau haï söôøn P 52%
 . Suït caân 60% .Gan to 40%
 . Ñau 55% .Vaøngda 31%
 . Noân oùi 50% .U haï söôøn P 25%
 . Meät moûi 50% .Baùng buïng 25%
 . Laïnh run 37% .Dòch maøng phoåi 20%
 . Bieáng aên 34%
 . Ho 30%

9. 7.3 Hìnhaûnh hoïc:
 1. Sieâu aâm: PP ñaàutieân, toát, ñoä nhaïy85-95%, ñeå chaån
ñoaùn AGVT > 2cm.
 2. CT-scan:PP toát nhaát, ñoä nhaïy95%, chaånñoaùn AGVT >
0,5 cm .
 3. Coäng höôûng töø: coù theå xaùcñònh aùp xe gan > 0,3 cm.
 4. Y hoïchaït nhaân:ít duøng .
 5. X-quang: # 50% coù hình aûnhtraøn dòch maøng phoåi, cô
hoaønh bò ñoäi cao, ít khithaáy möùc nöôùc hôi cuûa aùp xe
 6. Chuïpmaät tuïy ngöôïc doøng (ERCP), chuïp ñöôøng maät
qua da (PTC): AGVT töø ñöôøng maät? 60% baát thöôøng.

10. VIII-ÑIEÀUTRÒ:
 Nguyeân taéc laø cho KSvaø choïc huùt aùp xe; xaùcñònh vaø
ñieàutrò nguoàn nhieãm; phaãu thuaät khi NT oå buïng .
 8.1. Khaùngsinh (KS):
-Phoái hôïp KS dieät VT Gr(-), GR(+), kî khí…
 8.2. Choïc huùt:
-Choïchuùt ñeå chaånñoaùn, ñònh loaïivi truøng .
-Choïc huùt ñieàu trò phoái hôïp KS ñöôïc chæ ñònh cho ñôn
aùp xe.
 8.3. Daãn löu qua da:
BN giaø yeáu, AGVT ñôn oå, thaønh coâng 70-90%.

12.  8.4.Moå daãn löu:
- Ít thöïc hieän. Neáu caùc PP treân thaát baïi.
- Moå buïng giaûi quyeát oå nhieãm vaø aùp xe.
 IX- BIEÁNCHÖÙNG:# 40%
- NT toaøn thaân, NT huyeát, töû vong # 85%.
- BC ôû phoåi, maøng phoåi, vieâm phoåi, aùp xe vôû vaøo oå buïng … hieám
gaëp.
 X- DÖÏ HAÄU
- Chaån ñoaùn, KS, daãn löu qua da sôùm => tæ leä soáng 90%; ñôn aùpxe,
aùp xe vi truøng hieáu khí töû vong < 5% .
- Döï haäu xaáu laø ña aùp xe, ña VT, beänh ñöôøng maät, chæ coù VT kî khí
… töû vong laø 75% .

13. AÙP XE GAN AMÍP(AGA)
 - Nhieãm amíp coù tæ leä cao ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån,
vuøng nhieätñôùi, baùn nhieät ñôùi …
 - Baùo caùo ñaàutieân ôû AánÑoä. Osler baùo caùo TH nhieãm
amíp gan vaø ñaïitraøng naêm 1890.
 - Councilman, La Fleur 1891 ñaët teân laø aùp xe gan amíp.
 - Tröôùc kiañieàu trò AGA laø moå daãn löu, hieännay laø
metronidazole. Canthieäp ngoaïi khoa hieám choTH coù BC
hay khaùngthuoác.

14.  II- TAÀNSUAÁT:
-Taàn suaát cao ôû caùcnöôùc nhieät ñôùi vaø ít ôû caùcnöôùc Taây
phöông; ôû Myõ: 0,0013% BN vaøo vieän vaø 5% caùc loaïi aùp xe gan .
- Tæ leä nhieãm amíp ôû caùcvuøng dòch teå laø 15-30% , ôûMyõ 1%; chæ
coù7% BN nhieãm amíp bò AGA .
- Tuoåi hay gaëp laø 30-50; tæ leä nam/nöõ # 9/1 .
 III-BEÄNH SINH:
-Entamoeba histolytica laø theå gaây beänh, laây nhieãm qua ñöôøng phaân-
mieäng töø nöôùc vaø rau.
-Amíp qua tónh maïch cöûa => Gan => taéc maïch, tieát ra enzymes thuûy
giaûi teá baøo => hoaïi töû => tạo aùp xe, bao quanh bôûi lôùp amíp hoaït
ñoäng.

15. IV- CHAÅN ÑOAÙN:
 4.1.Bieåu hieän laâm saøng:
 Tình traïng caáp tính vôùi ñau nhieàu HSP, coùtrieäu chöùng phoåi, gan
to… Thöôøng BN coùtieàn söû tieâu chaûy.
 Trieäu chöùng: Daáu chöùng
. Ñau buïng 90% .Gan to 85%
. Soát 87% .AÁn ñau haï söôøn (P) 85%
. Noân-oùi 85% . Traøn dòch maøng phoåi 40%
. Bieáng aên 50% .U haï söôøn (P) 12%
. Suït caân 45%
 . Ho 25%

16.  4.2. Sinhhoùa:
 - Alcaline phosphatase taêng 80%
 - BC > 10.000/mm3 70%
 - Hct < 36% 49%
 - Albumin < 3g% 44%
 - Kyù sinh truøng/phaân 15-50%
 -Toác ñoä laéngmaùu taêng( VS )

17. 4.3. Hình aûnh:
 1. Sieâu aâm: laø chaånñoaùn hìnhaûnh choïn lựa, phaùt
hieän 90-95% TH.
 .2. CT-scan:ñoä nhaïy 100%, phaânbieät AGA vôùi u hoaïitöû,
nang echinococcus .
 3. X-quang ngöïc: 2/3 TH coù baát thöôøng nhö traøn dòch
maøng phoåi, traøn dòch maøng tim, cô hoaønh bò ñoäi cao…
 4. Huyeát thanh chaånñoaùn amíp: (+) # 95% TH.
 5. Choïc huùt chaånñoaùn: khihuyeát thanh chaånñoaùn (-),
duøng ñeå loaïi tröø AGVT; muû AGA khoâng muøi, maøu naâu
ñoû, caáy VT(-), amíptrong muû # 33-90% .

19. CT SCAN

20. V- ÑIEÀU TRÒ:
 1. Khaùng sinh: nhoùm Imidazole (Metronidazole)
- Dieät amíp ruoät vaø cô quan, lieàu duøng 750mg x 3 laàn/ngaøy, 10
ngaøy, trò khoûi 95% TH.
- TC giaûm sau vaøi ngaøy ñieàu trò, aùp xe nhoû laïi sau 7-10 ngaøy.
2. Choïc huùt ñieàu trò:
- chæñònh 72 giôø sau ñieàu trò thuoác maø coøn TC.
- Choïc huùt laøm giaûm aùp löïc, giaûm nguy cô vôõ,loaïi tröø AGA boäi
nhieãm, khoâng giaûm thôøi gian ñieàu trò .
3. Daãn löu qua da: ñieàu trò bieán chöùng traøn dòchmaøng phoåi, oå
buïng, maøng tim.
4. Moå daãn löu:ñieàu trò treân thaát baïi, AGA vôõ, AGA doøsang taïng
laân caän,NT huyeát do AGA boäi nhieãm.

22. VI- BIEÁNCHÖÙNG:
 - Haàu heát AGA ñieàu trò baûo toàn, # 10% coù bieán chöùng,
 - BC hay gaëplaø AGA vôûleân ngöïc qua cô hoaønh gaây traøn dòch
maøng phoåi, muû maøngphoåi, aùp xe phoåi, vieâm phoåi, doø pheá
quaûn… ø => daãn löu tö theá.
 - # 30% vôû vaøo oå buïng, töø aùp xe gan P, ñieàu trò thuoác khaùng
amíp vaø moå daãn löu ;töû vong # 20% .
 - 2% AGA vôûvaøomaøngtim gaây suy tim öùhuyeát, truïy tim maïch
caáp ;ñieàu trò thuoác khaùng amíp vaø choïc huùt maøng tim ; töûvong
30-70% .
 - Moät soá TH AGA doø ra da hay doø vaøo oáng tieâu hoùa .

23. VII- DÖÏ HAÄU:
 - Töû vong AGA thaáp, hieännay <4% .
 - Yeáu toá tieân löôïng döïhaäuxaáulaø : lôùn tuoåi,
nhaäpvieän treã, AGA vôû vaøo maøng tim, maøng
phoåi, bilirubin taêng…

24. TOÙM TAÉT
 AÙp xe gan: oå muûtrong gan.
 Thöôøng gaëp do amibe hôn do vi truøng.
 TCLS: soát- gan to-ñau( tam chöùngFontan).
 BC cao, caáy maùu, HTamibe(+)
 HAÛH: sieâu aâm, CT-scan.