Εισήγηση 4 Δεκ. 2015 Σεμινάριο Α' επιπέδου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΚΠΕ Πεταλούδων Ρδου

1. Αρωματικά Φυτά και
Χρήσεις τους
Αντώνης Κουφού M.Sc. Χημικός

2. 2

Με τον όρο αρωματικά φυτά χαρακτηρίζονται εκείνα τα οποία αποδίδουν
άρωμα, οφειλόμενο σε πτητικές ενώσεις.

Στην Ελλάδα φύεται μεγάλος αριθμός αρωματικών φυτών

Εμπόριο αρωματικών φυτών παγκοσμίως > 20 δις ευρώ

Ηγετικό ρόλο σε παραγωγή/αξιοποίηση: χώρες της Ασίας

ΗΠΑ, Γερμανία, Ιαπωνία και Γαλλία οι μεγαλύτερες αγορές

Μεγαλύτερα κέντρα εμπορίου: Νέα Υόρκη, Τόκιο, Αμβούργο

Τουρκία, Αίγυπτος, Τυνησία, Ισραήλ παράγουν και εξάγουν μεγάλες
ποσότητες αρωματικών φυτών και προϊόντων.
Αρωματικά Φυτά

3. 3

πλεονέκτημα της καλλιέργειας: τα οικονομικά αποτελέσματα είναι ορατά
τόσο στον πρωτογενή όσο και στον δευτερογενή τομέα της οικονομίας.

Η καλλιέργεια τους παράγει πρώτη ύλη τόσο για την βιομηχανία τροφίμων
και τη φαρμακοβιομηχανία, όσο και για την κοσμετολογία με αντικείμενο
την παρασκευή αιθέριων ελαίων.

Η συγκεκριμένη μορφή καλλιέργειας δύναται να αξιοποιήσει πολλές
κατηγορίες εδαφών, ακόμη και ορεινών.
Αρωματικά Φυτά

4. 4
Αιθέρια έλαια από Αρωματικά
Φυτά (ενδεικτικά)

Θυμάρι

Βασιλικός

Ρίγανη

Λεβάντα

Χαμομήλι

Αγιόκλημα

Μαστίχα

Φασκόμηλο

Γαρίφαλο

Γιασεμί

Μέντα
 Δενδρολίβανο
 Λεμόνι
 Τριαντάφυλλο
 Τριανταφυλλόξυλο

5. 5
Αιθέρια Έλαια
Πτητικές Οργανικές ενώσεις αρωματικών εστέρων ή
αιθέρων που περιέχονται στα διάφορα μέρη των
φυτών (φύλλα, άνθη, ρίζα, καρπός, κουκούτσι,
φλοιός) και δίνουν στα διάφορα φυτά
συγκεκριμένες ιδιότητες και την χαρακτηριστική
τους μυρωδιά.
Εξατμίζονται πολύ εύκολα.

6. 6
Αιθέρια Έλαια

Κάθε αιθέριο έλαιο έχει διαφορετικές ιδιότητες.

Εξαρτώνται από εποχή, κλίμα, ώρα ημέρας, τόπο
κλπ

Το αιθέριο έλαιο αλλάζει χημική σύσταση
ανάλογα με τους παραπάνω παράγοντες

ΠΡΟΣΟΧΗ: αντενδείκνυται η χρήση τους σε
περίοδο εγκυμοσύνης, σε προϊόντα για παιδιά ή
ασθενείς παρά μόνο εάν έχουν προετοιμασθεί
από κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό.

7. 7
Αιθέρια Έλαια

100 kg Ευκάλυπτου δίνουν 10L αιθέριο έλαιο

100 kg Λεβάντας δίνουν 3L αιθέριο έλαιο

100 kg από Ροδοπέταλα μπορούν να δώσουν
μέχρι 0,5L αιθέριο έλαιο

8. 8
Αιθέρια Έλαια
Δοσολογία/Συγκέντρωση

Χρησιμοποιούνται σχεδόν πάντα διαλυμένα σε έλαιο

Μεγάλες Δόσεις μπορεί να έχουν αντίθετο αποτέλεσμα

πχ1 χαμηλή συγκέντρωση ελαίου μέντας σε ερεθισμένο
δέρμα είναι ευεργετική ενώ υψηλότερη επιδεινώνει τον
ερεθισμό.

πχ2 αιθέριο έλαιο χελιδονόχορτου σε χαμηλές
συγκεντρώσεις είναι αποτελεσματικό σε παθήσεις
καρδιαγγειακού, ενώ σε μεγαλύτερες είναι δηλητήριο.

9. 9
Αιθέρια Έλαια
Παραλαβή τους από το φυτό

Παραδοσιακά με έκθλιψη ή εκχύλιση

Σήμερα χρησιμοποιείται η μέθοδος της εκχύλισης
με διαλύτη αιθέρα και στη συνέχεια η
απομάκρυνση αυτού με κλασματική απόσταξη,
οπότε μένει αυτούσιο το αιθέριο έλαιο

Επίσης χρησιμοποιείται ευρύτατα η μέθοδος
απόσταξης με ατμό

10. 10
Παραδείγματα

11. 11
Αγγελική
Καταγωγή: Γαλλία, Κίνα και αλλού.
Ενδείξεις: Θεωρείται καλό αιθέριο έλαιο για
την αποβολή των τοξινών, αν και γενικότερα
χρησιμοποιείται περισσότερο στην
αρωματοποιία και ως αρωματικός
παράγοντας σε ορισμένα λικέρ.
Αντενδείξεις: Κατατάσσεται στα φωτοτοξικά
αιθέρια έλαια. Απαγορεύεται η χρήση του
κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και εάν
ο χρήστης είναι διαβητικός.

12. 12
Βασιλικός
Καταγωγή: Αρχική καταγωγή του φυτού είναι οι
ασιατικές χώρες με κύρια την Ινδία, ωστόσο φύεται
πλέον παντού και στην Ευρώπη. Το έλαιο προέρχεται
κυρίως από απόσταξη των φύλλων του φυτού με
ατμό.
Ενδείξεις: Καλό εντομοαπωθητικό λάδι, πολύ καλό για
τους μυικούς πόνους και βοηθητικό στο κρυολόγημα.
Αντενδείξεις: Μεγάλη προσοχή στην χρήση του,
απαιτεί πολύ μικρή δοσολογία. Δεν χρησιμοποιείται
κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης και
απαγορεύεται η χρήση του από όσους έχουν
ευαίσθητο δέρμα.

13. 13
Γαρίφαλο
Καταγωγή: Ινδονησία. Παράγεται
από το μπουμπούκι και τα φύλλα
του φυτού.
Ενδείξεις: Πολύ αρωματικό.
Θερμαντικό και αισθησιακό.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό, αλλά
μπορεί να προκαλέσει ερεθισμούς
στο ευαίσθητο δέρμα.

14. 14
Γιασεμί
Καταγωγή: Μαρόκο- Ινδία- Αίγυπτος. Παράγεται
από τα άνθη του φυτού. Πρόκειται για Absolute
(το φυτό έχει υποστεί εκχύλιση με διαλύτες για
να παραχθεί το έλαιο).
Ενδείξεις: Εξαιρετικά αρωματικό, απαραίτητο
στην αρωματοποιία. Πολύ καλό για το ώριμο,
ταλαιπωρημένο δέρμα.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό, αλλά προσοχή στο πολύ
ευαίσθητο δέρμα. Μπορεί να προκαλέσει
πονοκεφάλους λόγω του ισχυρού αρώματός του.

15. 15
Δενδρολίβανο
Καταγωγή: Ισπανία- Τυνησία. Παράγεται
από τις ανθώδεις άκρες του φυτού.
Ενδείξεις: Εξαιρετικό σε περιπτώσεις
λιπαρής επιδερμίδας. Τονωτικό μαλλιών,
εξαιρετικό κατά της πιτυρίδας και της
τριχόπτωσης. Επίσης ευεργετικό σε λάδια
μασάζ για την καταπολέμηση της
κυτταρίτιδας.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό, απαιτεί προσοχή
σε περιπτώσεις επιληψίας και υπέρτασης.

16. 16
Λεβάντα
Καταγωγή: Γαλλία- Βουλγαρία- Ηνωμένο
Βασίλειο Παράγεται από τα φύλλα του
φυτού.
Ενδείξεις: Πολύ αρωματικό. Ιδανικό για
παιδιά. Χαλαρωτικό, ελαφρά υπνωτικό.
Εξαιρετικό για τις περιπτώσεις
εγκαυμάτων, μπορεί ακόμα να
χρησιμοποιηθεί και αδιάλυτο! Πολύ καλό
για περιπτώσεις μικτού δέρματος.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό

17. 17
Λεμόνι
Καταγωγή: Ισπανία- Ιταλία. Παράγεται
από την φλούδα του λεμονιού.
Ενδείξεις: Πολύ αρωματικό,
διεγερτικό. Εξαιρετικό για λιπαρές
επιδερμίδες.
Αντενδείξεις: Φωτοτοξικό. Μη τοξικό
κατά τα λοιπά. Ίσως προκαλέσει
ερεθισμούς στο ευαίσθητο δέρμα.

18. 18
Λουίζα
Καταγωγή: Χιλή, Νότιος Αμερική,
Μεσόγειος. Παράγεται με απόσταξη με
ατμό των φρεσκοκομμένων φύλλων του
φυτού. Λέγεται και Lemon Verbena.
Ενδείξεις: Πολύ καλό αντισηπτικό και
καθαριστικό, τονωτικό και εξαιρετικό για
την ακμή ή τα μεμονωμένα σπυράκια.
Αντενδείξεις: Είναι εξαιρετικά τοξικό και
πρέπει να αποφεύγεται από όσους έχουν
ευαίσθητο δέρμα. Είναι φωτοτοξικό.

19. 19
Μανταρίνι
Καταγωγή: ΗΠΑ Παράγεται από
την φλούδα του φρούτου.
Ενδείξεις: Γλυκό και αρωματικό,
επίσης πολύ βοηθητικό στην
ξηρή επιδερμίδα. Καλό και για
τα παιδιά.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό

20. 20
Μέντα
Καταγωγή: Παράγεται από τα φύλλα
του φυτού. Ο μεγαλύτερος εξαγωγέας
αυτή τη στιγμή είναι οι ΗΠΑ.
Ενδείξεις: Πολύ αρωματικό.
Δροσιστικό και αντιφλεγμονώδες.
Ιδανικό για αρωματικά χώρου και για
καλλυντικά περιποίησης άκρων.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό, αλλά
προσοχή στο ευαίσθητο δέρμα.

21. 21
Τριαντάφυλλο
Καταγωγή: Μαρόκο- Τουρκία- Βουλγαρία
Παράγεται από τα πέταλα του φυτού.
Υπάρχουν δύο ποικιλίες. Το Rose Otto και το
Rose Absolute, το οποίο είναι πολύ
συμπυκνωμένο και χρησιμοποιείται κυρίως
στην αρωματοποιία.
Ενδείξεις: Το ιδανικότερο έλαιο για το ξηρό και
ώριμο δέρμα. Καταπραΰνει τα σημάδια της
κούρασης, τις λεπτές γραμμές και τις ρυτίδες,
αναζωογονεί και τονώνει την επιδερμίδα.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό

22. 22
Τριανταφυλλόξυλο
Καταγωγή: Περού-Βραζιλία
Παράγεται από τον κορμό του
δένδρου και ονομάζεται Ροδόξυλο
ή Τριανταφυλλόξυλο.
Ενδείξεις: Τονωτικό, εξαιρετικό
για το ξηρό και ώριμο δέρμα.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό

23. 23
Φασκόμηλο
Καταγωγή: Ευρώπη. Παράγεται με απόσταξη
με ατμό από τις κορυφές των ανθέων του
φυτού αλλά και τα φύλλα.
Ενδείξεις: Απολυμαίνει και αρωματίζει την
ατμόσφαιρα. Για έκζεμα, παχυσαρκία, ατονία,
αδυναμία. Πολύ καλό αποσμητικό, εξαιρετικό
στα κρυοπαγήματα. Εντομοαπωθητικό.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό, αλλά να
χρησιμοποιείται σε μικρές δοσολογίες
διαφορετικά μπορεί να προκαλέσει
πονοκέφαλο.

24. 24
Μαστίχα
Καταγωγή: Χίος- Ελλάδα. Παράγεται από την
απόσταξη της ρητίνης του μαστιχόδεντρου.
Ενδείξεις: Εξαιρετικά αρωματικό αιθέριο
έλαιο, με μεγάλη θεραπευτική δράση στα
προβλήματα των φλεβών (κιρσοί, φλεβίτιδες),
στους πόνους των δοντιών, αλλά και στο
δέρμα. Πολύ δυνατό αντιμικροβιακό, ιδανικό
στο κρυολόγημα και στην καταπολέμηση των
προβλημάτων του αναπνευστικού. Πολύ καλό
τονωτικό.
Αντενδείξεις: Μη τοξικό

25. 25
antoniokiss.etsy.com
greeknat.wordpress.com
Facebook: Antonis M Koufou