1. รั ฐ ธรรมนู ญ แห่ ง ราชอาณาจั ก ร
ไทย กั บ การสาธารณสุ ข
( P u b lic H e a lt h a n d
t h e C o n s t it u t io n )
ณั ฐ กร วิ ท ิ ต า
นนท์

2. ประวั ต ิ ศ าสตร์ ‘
รั ฐ ธรรมนู ญ ไทย ’

4. บทสรุ ป : รั ฐ ธรรมนู ญ ไทย
รวมทั ้ ง หมด : 18 ฉบั บ ภายในระยะ
เวลา 80 ปี
จำ า นวนมาตรา : มากที ่ ส ุ ด – 336
มาตรา / น้ อ ยที ่ ส ุ ด - 20 มาตรา
ระยะเวลา : เฉลี ่ ย ฉบั บ ละ 4 ปี เ ศษๆ
นานที ่ ส ุ ด - 13 ปี 4 เดื อ น 29 วั น /
สั ้ น ที ่ ส ุ ด - 5 เดื อ น 13 วั น
รู ป แบบ : ชั ่ ว คราว - 7 ฉบั บ / ถาวร - 11
ฉบั บ
อื ่ น ๆ : มี น ายกรั ฐ มนตรี 28 คน / มี ก าร

5. ภาพรวม ‘
รั ฐ ธรรมนู ญ ไทย ’
ปั จ จุ บ ั น

6. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
คำ า ปรารภ
หมวด 1 บททั ่ ว ไป
หมวด 2 พระมหากษั ต ริ ย ์
หมวด 3 สิ ท ธิ แ ละเสรี ภ าพของชนชาว
ไทย
ส่ ว นที ่ 1 บททั ่ ว ไป
ส่ ว นที ่ 2 ความเสมอภาค
ส่ ว นที ่ 3 สิ ท ธิ แ ละเสรี ภ าพส่ ว น
บุ ค คล
ส่ ว นที ่ 4 สิ ท ธิ ใ นกระบวนการ
ยุ ต ิ ธ รรม
ส่ ว นที ่ 5 สิ ท ธิ ใ นทรั พ ย์ ส ิ น

7. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 3 สิ ท ธิ แ ละเสรี ภ าพของชนชาว
ไทย ( ต่ อ )
ส่ ว นที ่ 7 เสรี ภ าพในการแสดง
ความคิ ด เห็ น ของบุ ค คลและ
สื ่ อ มวลชน
ส่ ว นที ่ 8 สิ ท ธิ แ ละเสรี ภ าพในการ
ศึ ก ษา
ส่ ว นที ่ 9 สิ ท ธิ ใ นการได้ ร ั บ
บริ ก ารสาธารณสุ ข และสวั ส ดิ ก าร
จากรั ฐ
ส่ ว นที ่ 10 สิ ท ธิ ใ นข้ อ มู ล ข่ า วสาร
และการร้ อ งเรี ย น

8. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 4 หน้ า ที ่ ข องชนชาวไทย
หมวด 5 แนวนโยบายพื ้ น ฐานแห่ ง รั ฐ
ส่ ว นที ่ 1 บททั ่ ว ไป
ส่ ว นที ่ 2 แนวนโยบายด้ า นความ
มั ่ น คงของรั ฐ
ส่ ว นที ่ 3 แนวนโยบายด้ า นการ
บริ ห ารราชการแผ่ น ดิ น ส่ ว นที ่ 4
แนวนโยบายด้ า นศาสนา สั ง คม การ
สาธารณสุ ข การศึ ก ษา และ
วั ฒ นธรรม
ส่ ว นที ่ 5 แนวนโยบายด้ า น
กฎหมายและการยุ ต ิ ธ รรม

9. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 5 แนวนโยบายพื ้ น ฐานแห่ ง รั ฐ
( ต่ อ )
ส่ ว นที ่ 6 แนวนโยบายด้ า นการ
ต่ า งประเทศ
ส่ ว นที ่ 7 แนวนโยบายด้ า น
เศรษฐกิ จ
ส่ ว นที ่ 8 แนวนโยบายด้ า นที ่ ด ิ น
ทรั พ ยากรธรรมชาติ และสิ ่ ง แวดล้ อ ม
ส่ ว นที ่ 9 แนวนโยบายด้ า น
วิ ท ยาศาสตร์ ทรั พ ย์ ส ิ น ทางปั ญ ญา
และพลั ง งาน
ส่ ว นที ่ 10 แนวนโยบายด้ า นการมี

10. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 6 รั ฐ สภา
ส่ ว นที ่ 1 บททั ่ ว ไป
ส่ ว นที ่ 2 สภาผู ้ แ ทนราษฎร
ส่ ว นที ่ 3 วุ ฒ ิ ส ภา
ส่ ว นที ่ 4 บทที ่ ใ ช้ แ ก่ ส ภาทั ้ ง สอง
ส่ ว นที ่ 5 การประชุ ม ร่ ว มกั น ของ
รั ฐ สภา
ส่ ว นที ่ 6 การตราพระราชบั ญ ญั ต ิ
ประกอบรั ฐ ธรรมนู ญ
ส่ ว นที ่ 7 การตราพระราชบั ญ ญั ต ิ

11. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 6 รั ฐ สภา ( ต่ อ )
ส่ ว นที ่ 8 การควบคุ ม การตรา
กฎหมายที ่ ข ั ด หรื อ แย้ ง ต่ อ
รั ฐ ธรรมนู ญ
ส่ ว นที ่ 9 การควบคุ ม การบริ ห าร
ราชการแผ่ น ดิ น
หมวด 7 การมี ส ่ ว นร่ ว มทางการเมื อ ง
โดยตรงของประชาชน
หมวด 8 การเงิ น การคลั ง และงบ
ประมาณ
หมวด 9 คณะรั ฐ มนตรี

12. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 10 ศาล
ส่ ว นที ่ 1 บททั ่ ว ไป
ส่ ว นที ่ 2 ศาลรั ฐ ธรรมนู ญ
ส่ ว นที ่ 3 ศาลยุ ต ิ ธ รรม
ส่ ว นที ่ 4 ศาลปกครอง
ส่ ว นที ่ 5 ศาลทหาร

13. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 11 องค์ ก รตามรั ฐ ธรรมนู ญ
ส่ ว นที ่ 1 องค์ ก รอิ ส ระตาม
รั ฐ ธรรมนู ญ
1. คณะกรรมการการเลื อ กตั ้ ง 2. ผู ้
ตรวจการแผ่ น ดิ น 3. คณะ
กรรมการป้ อ งกั น และปราบปรามการ
ทุ จ ริ ต แห่ ง ชาติ และ 4. คณะ
กรรมการตรวจเงิ น แผ่ น ดิ น
ส่ ว นที ่ 2 องค์ ก รอื ่ น ตาม
รั ฐ ธรรมนู ญ
1. องค์ ก รอั ย การ 2. คณะกรรมการ

14. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 12 การตรวจสอบการใช้ อ ำ า นาจ
รั ฐ
ส่ ว นที ่ 1 การตรวจสอบทรั พ ย์ ส ิ น
ส่ ว นที ่ 2 การกระทำ า ที ่ เ ป็ น การ
ขั ด กั น แห่ ง ผลประโยชน์ ส่ ว นที ่ 3
การถอดถอนจากตำ า แหน่ ง
ส่ ว นที ่ 4 การดำ า เนิ น คดี อ าญาผู ้
ดำ า รงตำ า แหน่ ง ทางการเมื อ ง
หมวด 13 จริ ย ธรรมของผู ้ ด ำ า รง
ตำ า แหน่ ง ทางการเมื อ ง และ
เจ้ า หน้ า ที ่ ร ั ฐ

15. โครงสร้าง รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักร
ไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 14 การปกครองส่ ว นท้ อ งถิ ่ น
หมวด 15 การแก้ ไ ขเพิ ่ ม เติ ม
รั ฐ ธรรมนู ญ
บทเฉพาะกาล

16. ¦ ¦ 
´›¦ ¤œ¼
­™ ´¡¦ ¤®„ ˜¦ r
µ œ ³ µ ¬´ ·¥
¦´­£µ ‡–³´ ¤œ˜¦
¦¦ ¸ ´µ¨ ¡µ
(
¡´ ) ( ‡r¦ i ¥ · ¦
¡– „ µ ¦ µ )
® ( ‡r¦ i ¥ ¨„¦
¡µ „ µ ˜»µ µ )
à ¦ ­oŠ ™µ œÂ ³Š r ¦ Š µ Á¤ºŠ ° ´
Š ¦ ­ ´ ¨° „šµ „ ¦ °… Š “
µ ø ¦
˜µ ´›¦ ¤œ¼  n µ µ ‹´¦š¥ ¡»›«´¦  ÓÖ Ñ
¤¦ ¦  ®¦ °–µ „Å š „ µ Ö
“ Š

17. ¦´­£µ
­£µ­ ª ­£µ
•
»·
‹ œª 5 0
µ
Î œ 0 ‡œ ‹ œª 1 0
Î
µ œ 5 ‡œ
¤µ µ „ ¦¨„ Ê 
‹ „ µ Á ¼ ˜´
¡  ¤µ µ „ ¦¨„ Ê
‹ „ µ Á¼ ˜´
¡
´‹¦ ¥ ɵ œ 1 5‡œ
 ¸ ¥¼¡Î
µ ¡ œª 2 ‹ ®´¨ 1
´ ª ³ ‡œ
—
¤µ µ „ ¦¨„ Ê Â n…
‹ „ µ Á¼ ˜´
¡  n ˜ Á
‹ œª É ¼¤µ µ „ ¦ ¦ µ
µ
Î œš¸¨ ‹ „ µ ­¦ ®
Á ¡
®
Á˜¨ ‡œ ‹ œª 3 5‡œ
… ³1 µ œ 7
Î

18. ‡–³´¤œ˜¦
¦ ¸
ϵ 㠫
¥¦ ¤
1 ‡œ
¦¥
´
Å Á· 5
¤n œ 3 ‡œ
„
„³ ª
¦ š¦ œ
2 „ ³ ª
0 ¦ š¦ œ

19. ­œ´œµ ¦ ¤œ˜¦
µ
Î „ ¥„ ´ ¸
“
„ ¦ · µ ¦ „ ¦ nœ„ µ
µ ¦ ¦ µ µ ­ ¨
® » Š „ ³ »Š
¦ š¦
„¤
¦
‹´ »´
Š®®
°Á£°
µ
Î
„ ¦ · µ¦ µ µ »œ£¼· µ
µ ¦ ¦ „ ¦­ ¤£
® n
˜Î¨
µ
®noœ
¤¼µ

„ ¦ · µ ¦ „ ¦­œšoŠ™·
µ ¦ ¦ µ µ » ° É
® n œ
¦ Â Éž
ž
¼ š´Å
» ¦  Á«¬
ž
¼ ¡·
° „ ¦ · µ ­œ‹´ »´
Šžr µ ¦ ¦ n Š®™
® » „¦ Áš¡¤®œµ¦
Š
» µ Á¤ºŠ¡´¥µ
°š
Áš«µ¨ ° „ ¦ · µ ­œ˜Î¨
ŠŠr µ ¦ ¦ n µ
® »
Ã
¤ œœ
n·

20. ´µ¨
´µ ¦ ¦ 
¨´›¦ ¤œ¼ ´µ ¥ · ¦
¨»› ¤
˜¦ ´µ ¥ „ ¡¦
¨ ‡¦ ´µ š®¦
¨ µ
«µ¨¸µ  „ ¸µ µ °Š¼Î¦˜ÎÂœn „ Á¤ºŠ
¨  œ„ „  … Š oµ Š µ ®Š µ¦ °
„ ° šµŠ «µ š¸µ
¨„ «µ¨
ž„
«µ ž„
¨
«µ¨»›¦
° –r
š
«µ ž„ ¦ Š ʘo
¨ „ °´ œ
œ
«µ ´˜o
¨Ê œ
œ

21. องค์กรตามรัฐธรรมนูญปี
พ.ศ.2550
อิ ส ระ ตามรั ฐ ธรรมนู ญ
กรรมการการเลื อ กตั ้ ง ( มี 5 คน วาระ 7 ปี )
จการแผ่ น ดิ น ( มี 3 คน วาระ 6 ปี )
กรรมการป้ อ งกั น และปราบปรามการทุ จ ริ ต แห
น วาระ 9 ปี )
กรรมการตรวจเงิ น แผ่ น ดิ น ( มี 7 คน วาระ 6 ป
ด ดำ า รงตำ า แหน่ ง ได้ เ พี ย งวาระเดี ย ว เท่ า นั ้ น

22. องค์กรตามรัฐธรรมนูญปี
พ.ศ.2550
รอื ่ น ตามรั ฐ ธรรมนู ญ
กรอั ย การ
กรรมการสิ ท ธิ ม นุ ษ ยชนแห่ ง ชาติ ( มี 7 คน วา
ที ่ ป รึ ก ษาเศรษฐกิ จ และสั ง คมแห่ ง ชาติ

23. ‘ รั ฐ ธรรมนู ญ ’ กั บ การ
สาธารณสุ ข

24. มาตราที่เกียวข้องกับการสาธารณสุข
่
‘โดยตรง’ แบ่งเป็น 2 ส่วน
(1) หมวดสิทธิและเสรีภาพของชน
ชาวไทย มาตรา 52 “บุคคลย่อมมีสทธิ ิ
เสมอกันในการรับบริการทาง
สาธารณสุขทีได้มาตรฐาน และผู้
่
ยากไร้มสทธิได้รับการรักษาพยาบาล
ี ิ
จากสถานบริการสาธารณสุขของรัฐ
โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ทังนี้ตามที่
้
กฎหมายบัญญัติ
การบริการทางสาธารณสุขของรัฐต้อง

25. มาตราที่เกียวข้องกับการสาธารณสุข
่
‘โดยตรง’ แบ่งเป็น 2 ส่วน
(2) หมวดแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ
ด้านศาสนา สังคม การสาธารณสุข
การศึกษา และวัฒนธรรม มาตรา
80(1) คุ้มครองและพัฒนาเด็กและ
เยาวชน สนับสนุนการอบรมเลี้ยงดูและ
ให้การศึกษาปฐมวัย ส่งเสริมความเสมอ
ภาคของหญิงและชาย เสริมสร้างและ
พัฒนาความเป็นปึกแผ่นของสถาบัน
ครอบครัวและชุมชน รวมทั้งต้องสงเคราะห์
และจัดสวัสดิการให้แก่ผู้สูงอายุ ผูยากไร้ ผู้
้

26. มาตราที่เกียวข้องกับการสาธารณสุข
่
‘โดยตรง’ แบ่งเป็น 2 ส่วน
(2) หมวดแนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ
ด้านศาสนา สังคม การสาธารณสุข
การศึกษา และวัฒนธรรม มาตรา
80(2) ส่งเสริม สนับสนุน และพัฒนาระบบ
สุขภาพที่เน้นการสร้างเสริมสุขภาพอันนำา
ไปสู่สุขภาวะที่ยั่งยืนของประชาชน รวมทั้ง
จัดและส่งเสริมให้ประชาชนได้รับบริการ
สาธารณสุขทีมีมาตรฐานอย่างทั่วถึงและมี
่
ประสิทธิภาพ และส่งเสริมให้เอกชนและ
ชุมชนมีส่วนร่วมในการพัฒนาสุขภาพและ

27. มาตราอืนๆ ด้าน “สิทธิมนุษยชน” ที่
่
(อาจ) เกี่ยวข้อง
มาตรา 3 “การปฏิบติหน้าที่ของ
ั
รัฐสภา คณะรัฐมนตรี ศาล รวมทั้ง
องค์กรตามรัฐธรรมนูญ และหน่วยงาน
ของรัฐ ต้องเป็นไปตาม หลักนิตธรรม”
ิ
มาตรา 4 “ศักดิศรีความเป็นมนุษย์
์
สิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคของ
บุคคลย่อมได้รบความคุมครอง”
ั ้
มาตรา 5 “ประชาชนชาวไทยไม่ว่า
เหล่ากำาเนิด เพศ หรือศาสนาใด ย่อม

28. มาตราอืนๆ ด้าน “สิทธิมนุษยชน” ที่
่
(อาจ) เกี่ยวข้อง
มาตรา 26 “การใช้อำานาจโดยองค์กร
ของรัฐทุกองค์กร ต้องคำานึงถึงศักดิศรี
์
ความเป็นมนุษย์ สิทธิและเสรีภาพตาม
บทบัญญัตแห่งรัฐธรรมนูญนี”
ิ ้
มาตรา 28 “...บุคคลซึงถูกละเมิดสิทธิ
่
หรือเสรีภาพที่รฐธรรมนูญนี้รับรองไว้
ั
สามารถยกบทบัญญัตแห่งรัฐธรรมนูญ
ิ
นี้เพื่อใช้สิทธิทางศาลหรือยกขึ้นเป็น
ข้อต่อสู้คดีในศาลได้É”

29. มาตราอืนๆ ด้าน “สิทธิมนุษยชน” ที่
่
(อาจ) เกี่ยวข้อง
มาตรา 29 “การจำากัดสิทธิและ
เสรีภาพของบุคคลทีรัฐธรรมนูญ
่
รับรองไว้ จะกระทำามิได้ เว้นแต่โดย
อาศัยอำานาจตามบทบัญญัตแห่ง ิ
กฎหมายเฉพาะเพื่อการที่รฐธรรมนูญ
ั
นี้กำาหนดไว้และเท่าที่จำาเป็น และจะ
กระทบกระเทือนสาระสำาคัญแห่งสิทธิ
และเสรีภาพนั้นมิได้É”

30. มาตราอืนๆ ด้าน “สิทธิมนุษยชน” ที่
่
(อาจ) เกี่ยวข้อง
มาตรา 30 “บุคคลย่อมเสมอกันใน
กฎหมายและได้รบความคุมครองตาม
ั ้
กฎหมายเท่าเทียมกัน
ชายและหญิงมีสิทธิเท่าเทียมกัน
การเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็นธรรมต่อบุคคล
เพราะเหตุแห่งความแตกต่างในเรื่องถิ่น
กำาเนิด เชื้อชาติ ภาษา เพศ อายุ ความ
พิการ สภาพทางกายหรือสุขภาพ สถานะ
ของบุคคล ฐานะทางเศรษฐกิจหรือสังคม
ความเชื่อทางศาสนา การศึกษาอบรม หรือ

31. มาตราอืนๆ ด้าน “สิทธิมนุษยชน” ที่
่
(อาจ) เกี่ยวข้อง
มาตรา 32 “บุคคลย่อมมีสทธิและ
ิ
เสรีภาพในชีวตและร่างกายÉ ในกรณี
ิ
ที่มการกระทำาซึงกระทบต่อสิทธิและ
ี ่
เสรีภาพดังกล่าว ผูเสียหาย พนักงาน
้
อัยการ หรือบุคคลอื่นใดเพื่อประโยชน์
ของผูเสียหาย มีสทธิรองต่อศาลเพื่อ
้ ิ ้
ให้สั่งระงับหรือเพิกถอนการกระทำา
เช่นว่านัน รวมทั้งจะกำาหนดวิธีการตาม
้
สมควรหรือการเยียวยาความเสียหาย

32. E X: “ สิ ท ธิ ใ นการตาย ”

33. E X: “ สิ ท ธิ ใ นการตาย ”
¥ “สิทธิการตาย” (Right to
Die) มาจากแนวคิด “ชีวิต
เป็นของเรา” เชื่อว่าการตาย
อย่างมีศกดิศรี (Death
ั ์
Dignity) ควรเป็นสิ่งที่มนุษย์
สามารถจะตัดสินใจ ‘เลือก’
ได้เอง

34. E X: “ สิ ท ธิ ใ นการตาย ”
¥ แบ่งอย่างกว้างๆ ได้ 2 ประเภท
¥ (1) การทำาให้ผู้ป่วยตายโดยสงบ
หรือ “การุณยฆาต” (Mercy
Killing หรือ Euthanasia เป็น
ภาษากรีก แปลว่า “การตาย
อย่างเป็นสุข” หรือเรียกว่าเป็น
Assisted Suicide)
¥ (2) สิทธิในการปฏิเสธการรักษา
(Right to refuse medical
treatment) บุคคลมีสิทธิแสดง

35. E X: “ สิ ท ธิ ใ นการตาย ”
¥ การแสดงเจตนาเพื่อขอใช้สทธิ ิ
ตามข้อ (1) และ (2) ย่อมจะ
ทำาได้ด้วยการเขียนหนังสือแสดง
เจตจำานงเอาไว้ล่วงหน้า หรือที่
เรียกว่า “พินัยกรรมชีวิต”
(Living Will)

36. E X: “ สิ ท ธิ ใ นการตาย ”
¥ ในปัจจุบันยังคงไม่มรฐธรรมนูญของ
ี ั
ประเทศใดที่บญญัตเกี่ยวกับสิทธิใน
ั ิ
การตายเอาไว้ และมีเพียง 4
ประเทศ เท่านันที่ได้ออกกฎหมาย
้
รับรองสิทธิการตายประเภท (1)
แล้ว โดยอนุญาตให้มการทำาการุณย
ี
ฆาตได้ แต่ทั้งนี้ จะต้องเป็นไปภาย
ใต้เงื่อนไขต่างๆ ตามที่กฎหมายได้
กำาหนดไว้ ได้แก่ เนเธอร์แลนด์
เบลเยี่ยม (ตังแต่ปี 2002) ลักเซม
้
เบิรก และสหรัฐอเมริกา แต่เฉพาะใน
์
2 มลรัฐ คือ โอเรกอน กับ วอชิงตัน

37. http://www.euthanasia.com

38. http://www.youtube.com/watch?v=dVRnG1MddAM

39. E X: Ramon Sampedro
(1943-1998)
¥ ในสเปน นายราโมน แซมเปโดร
ประสบอุบัตเหตุระหว่างการดำานำ้า
ิ
ส่งผลให้เขากลายเป็นอัมพาต
ตังแต่คอลงมา ตั้งแต่อายุได้ 25
้
ปี หลังจากนัน เขาก็ไม่อยากจะมี
้
ชีวิตอยูอีกต่อไป แม้มีหลายคน
่
คอยให้กำาลังใจ และยังได้รับเงิน
ช่วยเหลือจากรัฐบาล เขา
พยายามวินวอนให้คนรอบข้าง
ฆ่าเขาเสีย ซึ่งถือเป็นสิ่งผิด

40. E X: Ramon Sampedro
(1943-1998)นศาล เรียกร้องให้
¥ เขาต่อสูในชั้
้
อนุญาติให้เขาตายโดยสงบ ใน
ทีสุด ศาลก็พิจารณาอนุญาติให้
่
เขาตายได้ใน ค.ศ. 1998 เมื่อ
มีอายุ 50 ปีเศษ ซึ่งเท่ากับว่าเขา
เรียกร้องในเรื่องนีมายาวนานก
้
ว่า 30 ปีเต็ม

41. http://www.youtube.com/watch?v=cki55BM42kw

42. E X: Terri Schiavo
(1963-2005) กา นางเทอร์รี เชีย
¥ ในสหรัฐอเมริ
โว หญิงผู้ป่วยสมองพิการวัย 41
ปี ผูซึ่ง 15 ปีก่อนหน้าเกิดการ
้
แพ้อาหาร จนเป็นเหตุให้เป็นลม
และล้มวูบลงที่บ้านพัก เธอได้รับ
การช่วยจนรอดชีวิต แต่ทว่า
สมองที่ขาดเลือดและออกซิเจน
เลียงเป็นเวลานาน ทำาให้เกิด
้
ความพิการทางสมอง และ
ร่างกายส่วนอื่นๆ อย่างถาวร จน

43. E X: Terri Schiavo
(1963-2005)
¥ เธอต้องเจาะคอ เพื่อช่วยหายใจและ
ดูดเสมหะ ต้องให้อาหารผ่านทางท่อ
ทีเจาะบริเวณหน้าท้อง ต้องคาท่อ
่
สวนปัสสาวะไว้ในกระเพาะปัสสาวะ
ให้ถ่ายปัสสาวะได้
¥ เธอตกอยู่ในสภาพดังกล่าวนานร่วม
15 ปี
¥ ในที่สุดสามีของเธอ คือ นายไมเคิล
เชียโว ได้ยื่นคำาร้องขอสิทธิในการ
ตายต่อศาลให้แก่ภรรยา โดยอ้างถึง
ถ้อยคำาทีเธอเคยสั่งเสียไว้ก่อนหน้า
่

44. E X: Terri Schiavo
(1963-2005) เกิดขึน ฝ่ายหนึ่ง
¥ ความขัดแย้ง ้
ต้องการทีจะ ‘หยุด’ ชีวิต กับอีก
่
ฝ่ายหนึงทีต้องการจะ ‘ต่อ’ ชีวิต
่ ่
ของเธอนำาไปสู่การต่อสู้ทางศาล
ระหว่างสามีกับบุพการี
¥ ศาลชันต้นของรัฐฟลอริดามีคำา
้
พิพากษาให้คณะแพทย์ถอดสาย
ยางส่งอาหาร และคาดว่าเธอจะ
ค่อยๆ หมดลมหายใจภายใน 2
สัปดาห์

45. E X: Terri Schiavo
(1963-2005)ประเด็นระดับชาติขึ้น
¥ เมื่อกลายเป็น
มา ประธานาธิบดี จอร์จ ดับเบิลยู
บุช ตัดสินใจลงนามในร่างกฎหมาย
ฉบับพิเศษ เพื่อต่อชีวิตของเธอ ด้วย
เหตุผลว่า ศาลควรเห็นชอบให้ความ
สำาคัญในชีวิตคนไว้ก่อน แต่ก็ไม่เป็น
ผล เพราะสุดท้ายแล้ว ผู้พิพากษา
ศาลอุทธรณ์ได้มคำาพิพากษายืนคำา
ี
ตัดสินของศาลชันต้นไม่ให้ตอสาย
้ ่
ยางท่อส่งอาหารให้เธอ เพื่อผู้ป่วยจะ
ได้สิ้นลมอย่างสงบ จวบจนกระทัง ่
เวลาผ่านไป 2 สัปดาห์ หลังจากการ

46. พระราชบั ญ ญั ต ิ ส ุ ข ภาพแห่ ง
ชาติ พ . ศ .2550
หมวด 1 สิ ท ธิ แ ละหน้ า ที ่ ด ้ า น
สุ ข ภาพ มาตรา 12
“บุ ค คลมี ส ิ ท ธิ ท ำ า หนั ง สื อ แสดง
เจตนาไม่ ป ระสงค์ จ ะรั บ บริ ก าร
สาธารณสุ ข ที ่ เ ป็ น ไปเพี ย งเพื ่ อ ยื ด
การตายในวาระสุ ด ท้ า ยของชี ว ิ ต
ตน หรื อ เพื ่ อ ยุ ต ิ ก ารทรมานจาก
การเจ็ บ ป่ ว ยได้
การดำ า เนิ น การตามหนั ง สื อ แสดง
เจตนาตามวรรคหนึ ่ ง ให้ เ ป็ น ไป
ตามหลั ก เกณฑ์ แ ละวิ ธ ี ก ารที ่

47. œ
Ê ¡ª
´… ¨—´
µ
Î
Ä ³ š¥
œµ¦ Á
š´Å
¦ ›¦ ¤œ¼
³
´ ¦ 
¡¦ ¦ ¨  ´· ³¡¦ ›¦ ¤œ¼
³µ ´ ˜ ¦ „ ´ ¦  ¡¦ ¦ ´ ´·
³µ  ˜ ¡ ¦ ¤ª„ ¤µ
³ ¨‘® ¥ ¡¦ ¦ ¦„®
³µ Î µ œ—
¡¦ ¦ ¦ ¤¬‘¸
³µ „ „ µ
„ ¦ š¦ ¬
‘„³ ª
¦ Á ¥ o´  … ³µ ‡Î
³¸ ¡ ¥ ¦ „´ µ É
… ‡´ ­´
‡
®ªÉ ¡¸
œn µ
¥ œ…
… ´ ´·  ´·o´ 
¡
o  ˜Á š´´ ˜ … 
¡ ‡´
¡¡‡r¦ ‡¦ ª ¡¡™
„ ¦„ ¡¡­nœšo ·
œ
É

48. กฎหมายที ่ เ กี ่ ย วข้ อ งกั บ การ
สาธารณสุ ข อื ่ น ๆ
¥ พ.ร.บ.ยา พ.ศ.2510
¥ พ.ร.บ.อาหาร พ.ศ.2522
¥ พ.ร.บ.โรคติดต่อ พ.ศ.2523
¥ พ.ร.บ.เครื่องสำาอาง พ.ศ.2535
¥ พ.ร.บ.คุมครองสุขภาพของผู้ไม่สูบ
้
บุหรี่ พ.ศ.2535
¥ พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิง่
แวดล้อมแห่งชาติ พ.ศ.2535
¥ พ.ร.บ.สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข
พ.ศ.2535

49. กฎหมายที ่ เ กี ่ ย วข้ อ งกั บ การ
สาธารณสุ ข อื ่ น ๆ
¥ พ.ร.บ.สถานพยาบาล พ.ศ.2541
¥ พ.ร.บ.กองทุนสนับสนุนการสร้าง
เสริม 2544
¥ พ.ร.บ.หลักประกันสุขภาพแห่งชาติ
พ.ศ.2545
¥ พ.ร.บ.สุขภาพจิต พ.ศ.2551
¥ พ.ร.บ.เครื่องมือแพทย์ พ.ศ.2551
¥ ฯลฯ

50. “กลไกของรัฐ” ถือเป็นเครืองมือที่สำาคัญ
่
ในการบังคับใช้กฎหมายและมีบทบาท
อย่างมากต่อการคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
หลายองค์กรมีอำานาจหน้าทีดูแลเรืองนี้
่ ่
โดยตรง ได้แก่ กระทรวงการพัฒนาสังคม
และความมันคงของมนุษย์, คณะ
่
กรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ, ผู้ตรวจ
การแผ่นดิน
หลายองค์กรมีอำานาจหน้าทีวินิจฉัยชีขาด
่ ้
คดีความในส่วนทกี่ยวข้อง ได้แก่ ศาล
รัฐธรรมนูญ, ศาลปกครอง

52. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ นายศิริมตร ทนายความร่างกายผิด
ิ
ปกติ เนืองจากเป็นโปลิโอ สมัครสอบ
่
ผู้ชวยผู้พิพากษา คณะอนุกรรมการ
่
ตรวจสอบคุณสมบัตฯ พิจารณาเห็น
ิ
ว่าเป็นกรณี มีร่างกายไม่เหมาะสม
ตาม มาตรา 26 (10) พ.ร.บ.ระเบียบ
ข้าราชการฝ่ายตุลาการ พ.ศ.2543
เห็นควร ไม่รบสมัคร ต่อมา ก.ต. ก็มี
ั
มติเห็นชอบด้วย

53. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ เขาเห็นว่ากฎหมายดังกล่าวน่าจะไม่
ชอบด้วย หลักความเสมอภาค
ตามรัฐธรรมนูญ จึงร้องต่อ ผูตรวจ
้
การแผ่นดินของรัฐสภา เพื่อเสนอ
เรื่องพร้อมความเห็นต่อ ศาล
รัฐธรรมนูญ ให้พิจารณาวินิจฉัยต่อ
ไป

54. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ ศาลรัฐธรรมนูญ โดย คำาวินิจฉัยที่
16/2545 พิจารณาตัวกฎหมายที่
เขียนลักษณะต้องห้ามของผู้สมัครฯ
ไว้ว่า “มีกาย... ไม่เหมาะสมที่จะเป็น
ข้าราชการตุลาการ” ไม่ขัดกับหลัก
ความเสมอภาค เพราะกรณีการรับ
สมัครสอบผูพิพากษามีความจำาเป็น
้
ต้องพิจารณาร่างกายของผู้สมัคร
ประกอบด้วย

55. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ จากนั้นนายศิรมตรได้สมัครสอบเข้า
ิ ิ
เป็นอัยการผู้ชวยทาง ก.อ. ก็มมติ
่ ี
ไม่รับสมัคร เนื่องจากเหตุผล
เดียวกัน คือ มีรางกายไม่เหมาะสม
่
¥ เขาจึงไปฟ้องต่อ ศาลปกครอง เพื่อ
ขอเพิกถอนมตินี้ ระหว่างพิจารณา
คดี ศิรมตรได้รองขอให้ ศาล
ิ ิ ้
ปกครอง ส่งเรืองให้ ศาลรัฐธรรมนูญ
่
พิจารณา (อีกครั้ง) ว่า มาตรา 33
(11) พ.ร.บ.ระเบียบข้าราชการฝ่าย
อัยการ พ.ศ.2521 ขัดหรือแย้งต่อ

56. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ ต่อมา ศาลรัฐธรรมนูญ ใน คำา
วินจฉัยที 44/2545 ก็ยืนยันว่า “
ิ ่
บทบัญญัตดงกล่าวไม่ถือเป็นการ
ิ ั
เลือกปฏิบัตโดยไม่เป็นธรรม... แต่
ิ
อย่างใด”

57. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ ในส่วนของมติ ก.อ. นั้น ศาล
ปกครองชั้นต้น ยกฟ้อง เขาอุทธรณ์
ต่อ ศาลปกครองสูงสุด กลับคำา
พิพากษาโดยพิพากษาให้ เพิกถอน
มติ ก.อ. ดังกล่าว ด้วยเหตุผล “ถึง
แม้สภาพกายของผู้ฟ้องคดีจะพิการ
แต่ความแตกต่างดังกล่าวไม่ถงขั้น
ึ
จะเป็นอุปสรรคต่อการปฏิบัตหน้าที่
ิ
ในลักษณะงานของอัยการ... จึง
เป็นการใช้ดลพินิจที่ไม่ชอบ และ
ุ
เป็นการเลือกปฏิบติทไม่เป็นธรรมต่อ
ั ี่
ผู้ฟ้องคดี...”

58. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ ระหว่างปี 2550­2552 นายศิรมตร ิ ิ
ได้สมัครสอบในตำาแหน่งผูช่วยผู้
้
พิพากษาอีกหลายครัง แต่ ้
สำานักงานศาลยุตธรรมก็แจ้งว่าเขา
ิ
ไม่มสิทธิสอบทุกครังไป ศิริมตร
ี ้ ิ
จึงนำาคดีมาฟ้อง ‘ตรง’ ต่อศาล
รัฐธรรมนูญ (ตามมาตรา 212) ศาล
รัฐธรรมนูญมีคำาสั่งที 4/2552 ไม่
่
รับคำาร้องไว้พิจารณาวินจฉัย
ิ
เนื่องจาก “คดียังอยู่ระหว่างการ
พิจารณาของศาลอุทธรณ์ และผูร้อง ้
ยังมีชองทางทีจะใช้สิทธิโดยวิธีการ
่ ่

59. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ ล่าสุด คำาวินิจฉัยศาลรัฐธรรมนูญ
ที 15/2555 ศาลรัฐธรรมนูญ มีมติ
่
เสียงข้างมากวินจฉัยว่า พ.ร.บ.
ิ
ระเบียบข้าราชการฝ่ายตุลาการศาล
ยุตธรรม พ.ศ.2543 มาตรา 26(10)
ิ
เฉพาะข้อความที่ว่า “...กาย หรือ
จิตใจไม่เหมาะสม...” มีปัญหาความ
ชอบด้วยรัฐธรรมนูญ มาตรา 30

60. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ ทังนี้คำาวินจฉัยดังกล่าวสืบเนืองมา
้ ิ ่
จากประธานผูตรวจการแผ่นดินได้
้
รับคำาร้องจากนายศิริมตร ซึงขอให้
ิ ่
ผู้ตรวจการแผ่นดิน ยื่นเรื่องพร้อม
ความเห็นให้ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัย
(ตามมาตรา 245(1))

61. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ เหตุทศาลรัฐธรรมนูญให้ เนืองจาก
ี่ ่
เห็นว่า “การกำาหนดถ้อยคำาดังกล่าว
ถือว่าเป็นการกำาหนดเกินความ
จำาเป็น เป็นการจำากัดสิทธิในการ
บรรจุเข้ารับราชการตุลาการของผู้
พิการโดยคำานึงถึงสภาพร่างกาย
หรือจิต ของผู้พิการเพียงอย่างเดียว
และเป็นการเปิดโอกาสให้คณะ
กรรมการทีมหน้าที่เกี่ยวกับการตรวจ
่ ี
สอบคุณสมบัติผู้สมัครเข้าสอบใช้
ดุลยพินจอย่างกว้างขวาง โดยมิได้
ิ
กำาหนดว่ากายหรือจิตใจลักษณะใด

62. E X: คดี “ ศิ ร ิ ม ิ ต ร บุ ญ มู ล ”
¥ ...อีกทั้งมิได้คำานึงความรู้ความ
สามารถอันเป็นภารกิจหลักของ
ตุลาการ หรือผู้พิพากษาในการ
พิจารณาพิพากษาอรรถคดี
บทบัญญัตดงกล่าว จึงขัดต่อหลัก
ิ ั
การไม่เลือกปฏิบัตตอบุคคล เพราะ
ิ ่
เหตุแห่งความแตกต่างในเรืองความ่
พิการตามรัฐธรรมนูญ”

63. E X: คดี “ ...หญิ ง มี ส ามี ให้
ใช้ ช ื ่ อ สกุ ล ของสามี ... ”
¥ พ.ร.บ.ชือบุคคล พ.ศ.2505 มาตรา
่
12 กำาหนดไว้ว่า “...หญิงมีสามี ให้
ใช้ชื่อสกุลของสามี...” อันมีความ
หมายในเชิงบังคับแก่ฝ่ายหญิง
เท่านั้น เท่ากับเป็นการลิดรอนสิทธิ
ในการเลือกใช้ชอสกุลของหญิงมี
ื่
สามี

64. E X: คดี “ ...หญิ ง มี ส ามี ให้
ใช้ต่อื ่ มา ศาลรัของสามี ... ” า
¥ ซึง
่
ช อ สกุ ล ฐธรรมนูญ ตาม คำ
วินจฉัยที 21/2546 ได้วนิจฉัยว่า
ิ ่ ิ
กฎหมายดังกล่าว ไม่ชอบด้วย
รัฐธรรมนูญ เพราะขัดหรือแย้งต่อ
รัฐธรรมนูญที่บัญญัตว่า “Éชายและ
ิ
หญิงมีสทธิเท่าเทียมกันÉ” เป็นอัน
ิ
ใช้บังคับมิได้

65. E X: คดี “ ...หญิ ง มี ส ามี ให้
ใช้ ช ื้น พ.ร.บ.ชือบุคคล พ.ศ. 2505
¥ จากนั
่ อ สกุ ล ของสามี ... ”
่
แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 3) พ.ศ.
2548 มาตรา 12 วรรคแรก จึงได้
บัญญัติวา “คูสมรสมีสิทธิใช้ชอสกุล
่ ่ ื่
ของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งตามทีตกลงกัน
่
หรือต่างฝ่ายต่างใช้ชื่อสกุลเดิมของ
ตน”

66. E X: คดี ฟ ้ อ งโรงพยาบาล
คื นคนหนึ่งา รุบุต20 บาท 13
¥ แม่
ค่ า บำ นำา ง รชาย อายุ
เดือนเศษ ไปเข้ารับการรักษาที่ โรง
พยาบาลมาบอำามฤต จ.ชุมพร เมื่อ
วันที่ 16 กรกฎาคม 2544 หลังจากที่
รับการรักษาเรียบร้อยแล้ว เจ้าหน้าที่
ฝ่ายการเงินของโรงพยาบาลได้
เรียกเก็บค่ายาเป็นจำานวนเงิน 60
บาท พร้อมทั้งออกใบเสร็จรับเงินให้

67. E X: คดี ฟ ้ อ งโรงพยาบาล
คื น ค่้เา บำสามีทราบเรื่องจึงได้ตดต่อ
¥ เมื่อผู ป็น
า รุ ง 20 บาท ิ
กับเจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาลในวัน
เดียวกัน โดยแจ้งว่าบุตรของตนอายุ
ตำ่ากว่า 12 ปี รวมทั้งมี บัตรประกัน
สุขภาพ (สปร.) จึงควรได้รับการ
ยกเว้นไม่ต้องเสียค่ารักษาพยาบาล
เจ้าหน้าที่ฯ ชี้แจงว่าเนืองจากไม่ได้
่
แสดงบัตรประกันสุขภาพให้เจ้า
หน้าทีทราบ จึงต้องถูกเรียกเก็บค่า
่
ยาดังกล่าว

68. E X: คดี ฟ ้ อ งโรงพยาบาล
คื น ค่อโต้แย้งงา20 บาท
¥ คุณพ่
า บำ า รุ ว่ ตนได้แสดงความ
จำานงเพื่อขอมีบัตรสวัสดิการให้แก่
บุตรแล้ว เมือวันที่ 3 พฤษภาคม
่
2544 พร้อมทังยังระบุให้โรง
้
พยาบาลมาบอำามฤตเป็นหน่วย
บริการประจำาครอบครัว แต่ทผ่านมา
ี่
โรงพยาบาลยังไม่ได้ออกบัตร สปร
.ถาวรให้ แต่ให้เป็นใบแทนมาก่อน
ซึงก็ได้หมดอายุลงแล้วด้วย
่

69. E X: คดี ฟ ้ อ งโรงพยาบาล
คื น ค่ าหน้าที่ฯ ได้รบบาท ชีแจง จึง
¥ เมื่อเจ้
า บำ า รุ ง 20ั ฟังคำา ้
คืนเงิน 40 บาทให้ และได้แก้ไขใบ
เสร็จรับเงิน โดยเปลี่ยนข้อความจาก
คำาว่า “ค่ายา” จำานวน “60 บาท”
เป็น “ค่าบำารุง” จำานวน “20 บาท”
ไว้ในใบเสร็จรับเงิน และได้มอบบัตร
สปร.ของบุตรให้แก่คุณพ่อ

70. E X: คดี ฟ ้ อ งโรงพยาบาล
คื น ค่ าจึงา รุ ง เรื่องมาฟ้องต่อศาล
¥ คุณพ่อ
บำ ได้นำา 20 บาท
ปกครอง ศาลพิเคราะห์ว่า “ตาม
ระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยเงิน
อุดหนุนโครงการรักษาพยาบาลผูมี ้
รายได้น้อย และ ผู้ทสังคมควรช่วย
ี่
เหลือเกื้อกูล พ.ศ.2541 ได้กำาหนด
ให้บุคคลซึงได้รบบัตรสวัสดิการ
่ ั
ประชาชนด้านการรักษาพยาบาล
ตาม ระเบียบสำานักนายก
รัฐมนตรีว่าด้วยสวัสดิการประชาชน
ด้านการรักษาพยาบาล
พ.ศ.2537É

71. E X: คดี ฟ ้ อ งโรงพยาบาล
คื น ค่ า บำ อายุง ม่เกิน 12 ปีบริบูรณ์
¥ ...และเด็ก
า รุ ไ 20 บาท
เป็นผู้มรายได้น้อย หรือผู้ที่สงคม
ี ั
ควรช่วยเหลือเกื้อกูลโดยไม่คด ิ
มูลค่า การที่โรงพยาบาลกล่าวอ้างว่า
ผู้ฟ้องคดีสมัครใจจ่าย หรือไม่แสดง
ความประสงค์ว่าจะไม่ขอจ่ายค่า
บำารุงนั้น ย่อมไม่อาจรับฟังได้ อีกทัง ้
เมื่อข้อเท็จจริง ฟังได้วา่
บุตรของผู้ฟ้องคดีเป็นผู้มบัตร
ี
สปร. และได้เข้ารับการรักษา
พยาบาลตามโรงพยาบาลทีกำาหนด ่
ไว้ในบัตร...

72. E X: คดี ฟ ้ อ งโรงพยาบาล
คื น ค่รของผูรุ ง งคดีจึงย่อมได้รับ
¥ ...บุต
า บำ า ้ฟ้อ 20 บาท
การรักษาพยาบาลจากโรงพยาบาล
ดังกล่าว โดยไม่จำาเป็นต้องเสียค่า
รักษาพยาบาลแต่อย่างใด...”

73. E X: คดี ฟ ้ อ งโรงพยาบาล
คื น คุ่ด เมืา วันที 20 บาท
¥ ในที่ส
า บำ อรุ ง ่ 19 พฤษภาคม
่
2547 ศาลปกครองกลางได้ม คำา ี
พิพากษาคดีหมายเลขแดงที่
666/2547 ตัดสินให้โรงพยาบาล
มาบอำามฤต ซึงเป็นโรงพยาบาลของ
่
รัฐ ใน จ.ชุมพร คืนเงินจำานวน 20
บาททีเรียก เก็บเป็นค่าบำารุงในการ
่
รักษาพยาบาลบุตรให้แก่ผฟ้องคดี
ู้
เนื่องจากการเรียกเก็บเงินค่าบำารุง
ซึงถือเป็นส่วนหนึ่งของค่ารักษา
่
พยาบาล เป็นการกระทำาทีไม่ชอบ
่
ด้วยกฎหมาย

74. ข้ อ ควรรู ้ เ พิ ่ ม เติ ม
¥ ปัญหาจากการบริการทางการแพทย์
มิใช่เป็นการละเมิดทีเกิดจากการใช้
่
อำานาจตามกฎหมายหรือในทาง
ปกครองของหน่วยงานทางปกครอง
หรือเจ้าหน้าที่ของรัฐ กรณีเช่นนีไม่
้
อยู่ในอำานาจของ ศาลปกครอง ผู้
เสียหายสามารถนำาเรื่องไปฟ้องเรียก
ค่าเสียหายทางแพ่งได้ที่ ศาล
ยุตธรรม
ิ

75. ขอบคุ ณ ครั บ
v it it a n o n @h
o t m a il. c o m