Riesgos asociados a las costas. Procesos de erosión y sedimentación costera. Avance y retroceso de la costa. Derumbes.

1. RISCOS ASOCIADOS Á DINÁMICA LITORAL
INUNDACIÓNS COSTEIRAS
RISCOS DERIVADOS DA EROSIÓN E
SEDIMENTACIÓN COSTEIRAS

2. Características do risco nas zonas de costa
Alta exposición debida á elevada
poboación
Intensificación dos problemas nas
épocas de afluencia de turistas
Sistema de interaccións
complexas
Alto descoñecemento da
dinámica litoral

3. Esquema dos riscos mixtos na costa

4. A erosión e sedimentación costeiras prodúcense pola acción de diversos axentes:
•Ondas
•Correntes
•Mareas

5. DEFINICIÓN
AS ONDAS
ORIXE
CARACTERÍSTICAS
ACCIÓNS DAS ONDAS

6. DEFINICIÓN DE ONDAS
Son movementos ondulatorios da auga que se propagan ata as
costas.
ORIXE DAS ONDAS
O vento en contacto coa superficie da auga é o principal xerador do movemento ondulatorio na maioría dos casos.
Tamén poder orixinarse a partir de sismos, desprendementos, meteoritos, etc.

7. Nunha onda distínguense varios movementos:
•existe un movemento circular de vaivén, que se vai contaxiando e atenuando cara abaixo.
•tamén existe outro movemento de propagación da onda, que é lateral e transmite enerxía
pero non materia.
CARACTERÍSTICAS DAS ONDAS
Preto da costa a profundidade é menor. Cando non hai altura
suficiente para manter o movemento ondulatorio, a onda
deforma e rompe.

8. O movemento do fluxo das ondas (ida) ten máis enerxía que o refluxo (volta).
Isto, que é debido á infiltración de parte da auga, favorece a deposición de sedimentos nas praias.
CARACTERÍSTICAS DAS ONDAS

9. A erosión do cantil produce o seu derrumbe.
Isto produce o retroceso da liña de costa
ACCIÓNS DAS ONDAS
Actúan sobre a base do acantilado (erosión directa, abrasión e cavitación)

10. DEFINICIÓN
AS MAREAS
ORIXE
CARACTERÍSTICAS
ACCIÓNS DAS MAREAS

11. DEFINICIÓN DE MAREA
Son cambios periódicos no nivel do mar.
ORIXE DAS MAREAS
Son producidas pola acción gravitatoria da Lúa e do Sol sobre
a gran masa oceánica.

12. A marea é un proceso cíclico que se repite cada 12 horas aproximadamente (12 horas y 24
minutos)
•cando o nivel do mar acada o máximo fálase de PREAMAR.
•cando o nivel do mar acada o mínimo fálase de BAIXAMAR.
CARACTERÍSTICAS DAS MAREAS

13. CARACTERÍSTICAS DAS MAREAS
Os niveis que acadan as preamares e as
baixamares non son iguais, xa que existen
diferentes intensidades de mareas:
• MAREAS VIVAS: a amplitude de marea
(diferenza entre ambos niveis de marea) é
moi grande.
• MAREAS MORTAS: a amplitude de marea é
pequena

14. •Modifican a zona de influenza e acción
das ondas
•Removen en transportan sedimentos
ACCIÓNS DAS MAREAS

15. DEFINICIÓN
Correntes costeiras
TIPOS
Agrupan aos diferentes movementos da auga nas zonas costeiras e son responsables
do transporte e reubicación dos sedimentos
CORRENTES DE DERIVA
CORRENTES DE RETORNO
CORRENTES DE MAREA
CORRENTES OCEÁNICAS
EFECTOS
Transporte e reubicación dos
sedimentos costeiros

16. DEFINICIÓN
Correntes costeiras:
A DERIVA LITORAL
ORIXE
Corrente que move os sedimentos de forma
paralela á costa
1) As ondas arrastran nunha dirección os sedimentos cara á costa.
2) O retroceso da onda ten unha dirección diferente (a favor de gravidade).
3) A resultante dambos movementos orixina un desprazamento paralelo á liña de costa.

17. PRINCIPAIS FORMAS DO MODELADO COSTEIRO

18. Principais formas erosivas

19. Principales formas de sedimentación
Delta

20. Principais formas erosivas

21. Principais formas de sedimentación costeira

22. Chaira mareal
Marisma
Principais formas de sedimentación costeira

23. Costa recortada
Costa rectilínea
Evolución natural das costas

24. Rías
Transformación da liña de costa debida a unha transgresión mariña: subida do nivel do mar, a liña de costa avanza cara ao
continente.

25. Riscos derivados da erosión costeira
As construccións no bordo da liña de costa incrementan o risco de derrumbe e aceleran o retroceso do acantilado

26. Edificación que sufre un alto risco de derrumbe. A construcción nunha ubicación inadecuada acelera o proceso de
desprendemento do cantil.
Riscos derivados da erosión costeira

27. A construcción de muros na base do cantil e no bordo das praias protexe da acción das olas, limitando a erosión costeira.
Sen embargo, a enerxía de retorno das ondas é maior polo que en moitos casos prodúcese a evacuación do sedimento na base
do acantilado, desaparecendo as praias.
Riscos derivados da erosión costeira

28. 2º) Construcción dun muro de protección, de máis edificacións e dunha estrada
Estrada
Muro
1º) Situación de partida
praia ancha
Escarpe que evidencia a erosión
Estréitase a praia
Aumenta a pendente da
praia sumerxida
Un caso real na costa lusa

29. 3º) Despois de 4 anos
As ondas pasan por riba do muro nas marexadas,
danando as construccións e o propio muro
Desaparece a praia
Aumenta a pendente na praia sumerxida
4º) Despois de 10–60 anos... Construcción dun muro
máis forte e elevado
Á aumentar a profundidade as ondas impactan
contra a liña de costa con toda a enerxía
Resultado final: unha enorme urbanización veraniega preto dun enorme muro tralo que se adivina o mar.
Xa non hai praia e o fondo do acantilado está cheo de restos do antiguo muro e escombros.

30. Riscos derivados da alteración da sedimentación e a erosión nas áreas continentais
O aumento da erosión dos continentes por accións antrópicas (incendios, deforestación, prácticas agrícolas non apropiadas, etc.)
significa unha maior chegada de sedimentos á desembocadura polo tanto un aumento da sedimentación.
A maior sedimentación na desembocadura pode producir:
• o avance dos deltas (progradación)
• a destrucción dos arrecifes de coral (por excesiva
turbidez das augas)

31. Riscos derivados da alteración da sedimentación e a erosión nas áreas continentais
A construcción de encoros augas arriba producen que os
sedimentos queden depositados nas zonas altas do río, antes do
muro do encoro.
A falta de sedimentos na desembocadura pode producir o
retroceso dos deltas (retrogradación).
Así ocorre co delta do Ebro, que reduce a súa estensión de
ano en ano.
A profusión de encoros ao longo do percorrido deste río así
como a perda de caudal (uso para rega e outros
aproveitamentos) fan que cada vez cheguen menos
aportes sedimentarios ao delta, que está retrocedendo na
actualidade.

32. Riscos derivados da alteración das correntes de deriva costeira

33. Riscos derivados da alteración das correntes de deriva costeira
A construcción de espigóns e portos aumenta a sedimentación na zona anterior e activa a erosión na zona posterior

34. Unha historia real: construcción de portos deportivos en QUARTEIRA (PORTUGAL)
Situación inicial

35. Constrúese un espigón:
• Alteración do ciclo natural de erosión - sedimentación
• Pérdese area das praias próximas

36. • O problema inicial vaise resolver mediante a construcción de novos espolóns que
atrapen a area.

37. • Sen embargo a solución demóstrase insuficiente e imposible: o problema trasládase a
outros lugares e cada vez fánse maiores inversións

38. A construcción dun novo espolón máis hacia o norte, non fai máis que complicar a
situación

39. • Construcción de rompeolas, espigons e muros
• Establecemento de seguros
• Estudios da dinámica litoral: correntes de deriva, mareas, erosión e sedimentación
• Elaboración de mapas de perigosidade
• Ordenación do territorio
Medidas de predicción e prevención de riscos costeiros

40. • Bens de dominio público: terreos comprendidos entre a baixamar e os límites acadados polas ondas nas maiores tempestades
• Zona de servidumbre de protección (100 m terra adientro) con prohibición para cualquera uso
• Zona de influenza (500 m), con normas de ordenación urbanística, se permiten aparcadoiros e determinadas edificacións
Ordenación do territorio nas costas