Pemilihan Pasangan, Perkahwinan dan Pembujangan (Untuk tujuan pendidikan sahaja)

1. Pemilihan Pasangan, Perkahwinan dan
Pembujangan
Dinamika Keluarga
©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga (12 Mac 2013).

2. Pemilihan Pasangan
SKPW 2163
2©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

3. Pemilihan Pasangan
 Pilihan Ibu Bapa
 Pilihan Sendiri
◦ Teori Pertukaran Sosial
◦ Teori Rangsangan-Nilai-Peranan
 Telangkai
 Bagaimana pekerja sosial boleh
membantu?
3©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

4. Faktor Pemilihan Pasangan
 Cinta
 Peranan gender
 Pasaran perkahwinan
 Tarikan fizikal
 Kaum/etnik
 Agama
 Status sosioekonomi
 Umur
 Ciri personaliti
 Propinquity atau kedudukan geografi
 Budaya
 Adat resam
 Pengaruh ibu bapa
4©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

5. Pemilihan Pasangan dari Perspektif Islam
 Dinikahi wanita kerana 4 perkara:
◦ Kecantikan
◦ Keturunan
◦ Kekayaan
◦ Agama
 Kufu/Kafaah
 Agama dan akhlak – asas pemilihan pasangan
 Menjauhi lelaki yang fasik
 Merisik
 Istiharah dan musyawarah
5©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

6. Homogami Lwn Complementary
 Homogami
◦ Kufu/kafaah (kesamaan taraf)
◦ Latarbelakang etnik, pendidikan, status
sosioekonomi, agama dan nilai yang sama
 Saling-melengkapi (complementary)
◦ Kahwin campur
◦ Penyesuaian perkahwinan lebih sukar
6©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

7. Teori Jaringan (Kerchhoff & Davis, 1962)
7
Semua pasangan yang sesuai untuk dating
Jaringan Propinquity
Individu yang dikenali
Jaringan latarbelakang sosial
Individu yang mempunyai latarbelakang sama
Jaringan tarikan
Pasangan yang tertarik antara satu sama
lain
Jaringan kesesuaian
Personaliti kesesuaian
Jaringan
keseimbangan
Komitmen
antara
pasangan
©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

8. Teori Rangsangan-Nilai-Peranan (Murstein, 1980)
 Didorong oleh Teori Pertukaran Sosial
 Apabila setiap tahap memenuhi faedah yang dikehendaki,
individu akan meneruskan pada tahap yangg lebih tinggi
 Tahap
◦ Rangsangan
 Saling tertarik kerana kualiti fizikal dan sosial
 Seimbang dalam banyak perkara seperti paras rupa, personaliti,
kemahiran sosial
◦ Nilai
 Keseimbangan dan keseuaian nilai agama, falsafah kehidupan, ideologi
politik, jangkaan perkahwinan dan impian membentuk keserasian
◦ Peranan
 Keserasian peranan antara diri dan pasangan
 Penterjemahan nilai kepada perlakuan
 Keserasian pada tahap ini mendorong kepada perkahwinan
8©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

9. Peranan Gender
 Tradisional
◦ Lelaki menawarkan status, stabiliti ekonomi dan
penjagaan
◦ Rupa paras menarik, keupayaan melahirkan dan
menjaga anak menjadi tukaran wanita bagi
mendapatkan status dan keselamatan ekonomi
 Moden
◦ Wanita berkerjaya mencapai kebebasan ekonomi dan
status
◦ Kestabilan ekonomi lelaki tidak lagi dianggap kriteria
utama pemilihan pasangan
 Semakin usia wanita bertambah,‘pasarannya’
semakin berkurang?
9©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

10. Penyempitan dan Kecerunan Perkahwinan
 Kesempitan perkahwinan
◦ Bilangan kaum lelaki dan wanita tidak seimbang
◦ Peluang monogami adalah terhad
 Kecerunan perkahwinan
◦ Kebiasaannya, wanita berkahwin dengan lelaki yang
mempunyai latarbelakang sosio-ekonomi lebih tinggi
◦ Era moden, perkahwinan antara pasangan yang hampir
sama latarbelakang sosio-ekonomi atau isteri yang
berkedudukan lebih tinggi dari suami
10©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

11. Dating
 Aktiviti rekreasi
 Diperkenalkan di Amerika dan negara Eropah
 Diharamkan di Mesir,Arab Saudi, Iran, Libya
dan beberapa negara Islam
 Sistem tawar menawar
 Tujuan
◦ Mendapatkan keseronokan
◦ Eksplorasi seksual
◦ Mendapatkan status dan pengiktirafan
11©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

12. Sebab Dating (Eshleman, 2000 & Cox, 1996)
 Rekreasi
◦ Memenuhi masa antara baligh dan perkahwinan
◦ Mendapatkan keseronokan
 Sosialisasi
◦ Berinteraksi antara dua jantina
◦ Berlatih memegang rol orang dewasa (anticipatory socialization)
 Status
◦ Mendapat status sosial berdasarkan siapa dan bagaimana
seseorang dating.
 Pemilihan pasangan
◦ Membawa kepada pemilihan pasangan
 Peningkatan diri
◦ Memenuhi kehendak ego dan kepuasan diri
12©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

13. Dating
 Semasa muda untuk keseronokan
 Apabila meningkat usia menjurus kepada
pemilihan pasangan
 Masalah dalam dating
◦ Kewangan
◦ Kepura-puraan (mahu kelihatan sentiasa
sempurna di depan pasangan)
◦ Cemburu
◦ Konflik nilai
◦ Keganasan terhadap pasangan
◦ Hubungan seksual
13©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

14. Persoalan
 Adakah dating sesuai diamalkan dalam
budaya Malaysia?
14©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

15. Cinta dan Perkahwinan
 Cinta sebelum berkahwin vs
 Cinta selepas berkahwin
15©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

16. Model Segi Tiga Cinta
 Kemesraan
◦ Perasaan erat yang mementingkan kebajikan
pasangan
◦ Saling memahami dan mendapatkan sokongan
 Keghairahan
◦ Ciri romantik, tarikan fizikal dan seksual
 Komitmen
◦ Pembuatan keputusan untuk saling bercinta
dan mengekalkan percintaan
16©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

17. Lapan Bentuk Cinta
 Suka  Kemesraan sahaja
 Romantik  Kemesraan + Keghairahan
 Asyik (Infatuation)  Keghairahan
 Mabuk (Fatuous)  Keghairahan + Komitmen
 Kosong (Empty)  Komitmen sahaja
 Persahabatan (Companionate)  Kemesraan +
Komitmen
 Sempurna (Consummate)  Kemesraan +
Keghairahan + Komiten)
 Bukan Cinta (Nonlove)  Tiada sebarang
komponen cinta
17©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

18. Persediaan Perkahwinan
 Kerohanian
◦ Mengetahui dan memahami hukum-hukum yang berkaitan perkahwinan, hak dan
tanggungjawab,cara peradaban dan pembentukan akhlak suami-isteri yang baik
 Fizikal
◦ Pemeriksaan kesihatan mental dan fizikal bagi mengesan penyakit dan pemeriksaan
kesuburan
 Sosiobudaya
◦ Persediaan majlis perkahwinan (walimah)
◦ Berkenal-kenalan dengan rakan-rakan bakal pasangan
◦ Mengetahui persekitaran pekerjaan pasangan
 Sosio-emosi
◦ Mementingkan elemen kasih-sayang dan adab dalam hubungan seksual, dinamik
perkahwinan, keibubapaan dan dinamik keluarga.
 Sosioekonomi
◦ Menyediakan kemudahan fizikal seperti tempat tinggal, jaminan kewagan untuk menyara
keluarga serta persediaan kewangan untuk majlis nikah dan perkahwinan
18©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

19. Pertunangan
 Proses pra-perkahwinan
 Perjanjian di antara seorang lelaki dan wanita untuk
berkahwin
 Siapakah wanita yang boleh dipinang?
 Membolehkan individu dan keluarga saling mengenal
supaya wujud keserasian dalam perkahwinan
 Fungsi pertunangan (Carmody, 1992):
◦ Mencerminkan komitmen terhadap perkahwinan
◦ Mendefinisikan objektif kepada hubungan perkahwinan
◦ Menyediakan pasangan secara mental, emosional, fizikal dan
spiritual tentang kehidupan seharian dalam tempoh
perkahwinan yang bakal dihadapi
◦ Memberi masa kepada diri untuk merapatkan hubungan
◦ Waktu untuk mengenali satu sama lain
19©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

20. Perkahwinan
SKPW 2163
20©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

21. Kualiti Perkahwinan
 Kestabilan perkahwinan
◦ jangkamasa perkahwinan
 Jangkaan perkahwinan
◦ Saling memenuhi jangkaan
◦ Jangkaan tidak realistik menimbulkan konflik
 Saling memenuhi keperluan
◦ Keperluan psikologi (kasih-sayang, kemesraan,
pengiktirafan dan pengukuhan peranan)
◦ Keperluan sosial (persahabatan, teman dan
pengalaman baru)
◦ Keperluan seksual (secara fizikal dan psikik)
◦ Keperluan kebendaan (tempat tinggal, makanan,
pakaian dan perkhidmatan)
21©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

22. Kepuasan perkahwinan
◦ Komitmen tinggi
◦ Pengiktirafan, saling menghormati dan kejujuran
◦ Tanggugjawab
◦ Penyesuaian, tolak-ansur dan toleransi
◦ Tidak mementingkan diri sendiri
◦ Komunikasi
◦ Empati dan kepekaan
◦ Kasih-sayang dan kemesraan
◦ Teman hidup
◦ Keupayaan mengurus krisis, konflik dan tekanan
◦ Nilai keagamaan
22©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

23. Indikasi Keutuhan Keluarga (Trivette & Deal, 1988)
 Nilai Keluarga
 Ketrampilan Keluarga
 Pola Interaksi
23©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

24. Nilai Keluarga
 Percaya dan mempunyai komitmen meningkatkan kesejahteraan dan
perkembangan ahli keluarga dan juga unit keluarga itu sendiri
 Nilai, peraturan dan sistem kepercayaan yang jelas dan
menerangkan tingkah-laku yangg boleh dan tidak boleh diterima
 Hidup dengan penuh tujuan dan matlamat sama ada pada masa
susah ataupun senang
 Berkongsi tanggungjawab
 Menghormati hak peribadi ahli keluarga
 Mempunyai ritual dan tradisi keluarga
 Mempercayai kepentingan untuk menjadi aktif dan mepelajari
perkara baru
 Mempercayai bahawa sebarang masalah boleh diselesaikan jika ahli
keluarga bekerjasama
 Mengambil kira tentang perpaduan dan kesetiaan keluarga
24©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

25. Ketrampilan Keluarga
 Mempunyai strategi daya tindak yang pelbagai bagi menangani
peristiwa kehidupan yang normal dan bukan normal
 Mengamalkan ciri fleksibel dan adaptif dalam mengenalpasti
dan mendapatkan sumber bagi memenuhi keperluan
 Ilmu dan kemahiran yang digunakan untuk menegnalpasti
keperluan dan menetapkan hasil
 Keupayaan untuk mengekalkan ciri-ciri positif dalam semua
aspek kehidupan termasuk melihat krisis dan cabaran sebagai
peluang untuk berkembang
 Keupayaan untuk menggerakkan ahli keluarga untuk
memperolehi sumber yang diperlukan
 Keupayaan mewujud dan mengekalkan hubungan harmoni di
dalam dan di luar sistem keluarga
 Keupayaan merancang dan merangka matlamat keluarga
25©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

26. Pola Interaksi
 Ahli keluarga saling bersetuju mengenai nilai dan kepentingan
menggunakan masa dan tenaga keluarga dalam menetapkan
matlamat, mengenalpasti keperluan dan melaksana fungsi
 Mengiktiraf dan menghargai sumbangan dan pencapaian besar
dan kecil ahli keluarga dan menggalakkan ahli keluarga untuk
terus berusaha memperbaikinya
 Bersatu padu dalam menjalankan aktiviti keluarga
 Berkomunikasi secara berkesan dan sentiasa menggalakkan
sumbangan idea dan kritikan bernas dari ahli
 Mengamalkan amalan mendengar secara efektif terhadap
masalah, kehendak, kekecewaan, aspirasi, ketakutan dan
harapan ahli keluarga dengan penuh sokongan
 Meluahkan pengukuhan dan sokongan terhadap dan sesama
ahli
26©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

27. Perkahwinan daripada perspektif Islam
 Definisi?
 Tujuan perkahwinan?
 Rukun nikah?
 Tanggungjawab suami?
 Tanggungjawab Isteri?
 Hubungan persemendaan?
27©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

28. Kebahagiaan pada 4 perkara:
 Kenderaan yang baik
 Rumah yang selesa
 Kerjaya yang baik & di lokasi berhampiran
 Pasangan dan anak-anak yang baik
28©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

29. Isu-isu Perkahwinan
 Hantaran
 Majlis perkahwinan
 Mas Kahwin
 Jejaka Lombok
 Kahwin Muda
 Perkahwinan Kanak-kanak
 Kahwin Campur
 Umur terbaik untuk berkahwin
 Konflik menantu-mertua
29©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

30. Pembujangan
SKPW 2163
30©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

31. Definisi
 Dewan Bahasa: Hidup dengan tidak/
belum berkahwin
 Bujang:
◦ Tidak beristeri, tidak (belum) bersuami
◦ Sudah dewasa
◦ Janda
31©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

32. Persoalan
 Mengapa pembujangan berlaku?
 Apakah permasalahan dan cabaran dalam
pembujangan?
 Apakah implikasi pembujangan terhadap
komuniti?
 Bagaimana mengatasi pembujangan dan
kesan pembujangan?
32©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.

33. Rujukan
 Rozumah Baharudin & Rumaya Juhari,
(2002). Perkahwinan dan keluarga,
Serdang: Penerbit Universiti Putra
Malaysia.
33©Jamiah Manap. Nota Kuliah Dinamika Keluarga. Mac 2013.