SlideShare a Scribd company logo
1 of 34
MANAGEMENT SCHOOL:
ECONOMICS
MARJON VD WETERING, JASPER SONDAG, PAWAN SINGH, STEFAN
VRIELINK, CLIFF WILLEMS, LUUD VD BROEK, MITCH IJPELAAR, JAIMIE
JONGBLOETS
Inhoud
1. Inleiding economie
- Schaarste, keuze en alternatieve kosten
2. Micro economie
- Vraag & Aanbod
3. Macro economie
- Economie kringloop
4. Verdiepende stof
- Comparatief voordeel
- Rule of 72
5. Samenvatting
Economie
• Een sociologisch verschijnsel.
• De keuze van mensen tussen de alternatieven die beschikbaar
zijn.
• Drie pijlers binnen de economie; schaarste, keuze en
alternatieve kosten
• Als ABC’er ga je vaak opzoek naar het gat tussen vraag en
aanbod
Pijler 1: Schaarste
• Mensen willen altijd meer
• Grondstoffen zijn niet oneindig, vraag van mensen is oneindig.
Dit zorgt voor schaarste.
• Alles is schaars (behalve zwaartekracht)
• Als ABC’er probeer je een schaarste te vervullen of te creeren
door concepten te bedenken en uit te werken.
Pijler 2: Keuze
• Mensen worden door schaarste gedwongen keuzes te maken.
• Bijv: Stuk land kan maar 1 keer gebruikt worden.
• 3 centrale vragen:
• Wat moet er geproduceerd worden?
• Hoe moet dit geproduceerd worden?
• Voor wie moet dit geproduceerd worden?
Micro economie
- Individuen
- De invloed op vraag en aanbod van goederen en/of diensten.
Vraag & aanbod
Relevantie voor ABC:
- Bedrijfsleven (eigen onderneming)
- Projecten (Afstudeer onderzoek)
- Het achterhalen van een tekort of teveel van de vraag & het
aanbod en de factoren die hier invloed op hebben.
Vraag & aanbod
Invloedsfactoren vraag:
- Prijs
- Persoonlijke voorkeuren
- Inkomen
- Demografisch
- Verwachtingen van de koper
Vraag & aanbod
Demand schedule & Demand Curve
Vraag & aanbod
Verschuiving van de curve
Vraag & aanbod
Complements & substitutes
Vraag & aanbod
Benoem enkele voorbeelden van complements en substitutes en
de invloed die zij hebben op de vraag?
Vraag en aanbod
Invloedsfactoren aanbod:
- Prijs
- Productie kosten
- Technologie
- Verwachtingen van de klant
- Natuur
- Verkoopcijfers
Vraag en aanbod
Supply schedule & supply curve
Vraag en aanbod
Vraag en aanbod
Opdracht Vraag & Aanbod
Doel:
Het kunnen omzetten van de gegeven gegevens in een ‘demand
and supply curve’ en het berekenen van het tekort of overschot
van het aanbod en het break-even point.
Macro economie
• Economische systemen & samenhangen
• Oorzaken en gevolgen van korte termijnschommelingen in het
nationaal inkomen begrijpen.
• De lange termijndeterminanten van de economische groei
begrijpen.
• Economische kringloop
• Gesloten- en open economie
Economische Kringloop
Sectoren
• 4 sectoren
• Household sector
• Business Sector
• Financial Sector
• Foreign Sector
3 Markets
• Product Markets
• Business
• Financial Markets
• Banken
• Resource Markets
• Werk
• Kapitaal
• Ondernemerschap
• Land
Lek & Injecties
• Sparen, belastingen en import is een lek in het
bestedingspatroon.
• Investeringen, overheidsaankopen en exports zijn injecties
voor het bestedingspatroon.
• Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat de economie in balans is.
Als de economie uit balans is dan groeit of krimpt de economie.
Comparatief voordeel
Relevantie voor ABC:
- Meer afzet genereren door specialisatie van producten.
- Ontwikkelingen van specialisatie binnen diensten (het laag
houden van het kosten plaatje)
- Een specialisatie kan snel, effectief en innovatief ingezet
worden.
Comparatief voordeel
- Een stijging van de welvaart door specialisatie.
- Handel drijven met andere landen is altijd voordelig
- Landen verschillen in klimaat, technologisch
niveau, werkgelegenheid, loon, enz.
- Van belang is de verhouding tussen deze verschillende
productiefactoren
- Specialisatie op comparatief voordeel
- Kritiek: kapitaal en arbeid (outsourcing) zijn mobiel geworden
Comparatief voordeel
Voorbeeld Case
• Nederland heeft 2 mln. arbeidsuren en Japan 1 mln.
arbeidsuren beschikbaar voor de productie
• In onderstaande tabel staat hoeveel uren arbeid beide landen
nodig hebben om een eenheid product zelf te maken.
aantal uren arbeid
per eenheid product
Nederland Japan
computer 25 10
voedsel 50 40
Comparatief voordeel
opofferingskosten Nederland Japan
computer
Wanneer men in Nederland 1 computer
wil produceren, zijn daar 25 uur voor
nodig. In diezelfde tijd kan men in
Nederland 0,5 eenheid voedsel
produceren.
De opofferingskosten voor 1 computer =
0,5 eenheid voedsel
Wanneer men in Japan 1 computer wil
maken, zijn daar 10 uur voor nodig. In
diezelfde tijd kan men in Japan 0,25 eenheid
voedsel produceren.
De opofferingskosten voor 1 computer =
0,25 eenheid voedsel
voedsel
Wanneer men in Nederland 1 eenheid
voedsel wil produceren, zijn daar 50 uur
voor nodig. In die tijd kan men ook 2
computers maken.
De opofferingskosten voor 1 eenheid
voedsel =
2 computers
Wanneer men in Japan 1 eenheid voedsel wil
produceren, zijn daar 40 uur voor nodig. In
die tijd kan men ook 4 computers maken.
De opofferingskosten voor 1 eenheid voedsel
=
4 computers
Toelichting
Comparatief voordeel
Autarkie
(arbeid wordt 50-50 verdeeld over
beide producten)
Specialisatie en Handel
(arbeid volledig ingezet voor product
met comparatieve voordeel)
Nederland Japan Totaal Nederland Japan Totaal
computer
1 mln. uren
=
40.000
500.000 uren
=
50.000 90.000 0
1 mln. uren
=
100.000 100.000
voedsel
1 mln. uren
=
20.000
500.000 uren
=
12.500 32.500
2 mln. uren
=
40.000 0 40.000
Gevolg  specialisatie
Comparatief voordeel
Voorbeeld:
• ABC studenten willen binnen 2 maanden een auto laten
bouwen. Wat kan een comperatief voordeel zijn met betrekking
tot dit vraagstuk?
• Welke landen zijn gespecialiseerd?
Rule of 72
Relevantie
- Financiële inschatting (verdubbeling investering)
- Projecten
- Afstuderen
- Belegging
Rule of 72
‘Het is een formule om te berekenen hoelang het gaat duren
voordat een investering zich heeft verdubbeld’
Filmpje
https://www.youtube.com/watch?v=5zg6MV1BPvU
Rule of 72
• Formule: geschatte aantal jaren dat een investering verdubbeld
= 72 / jaarlijks groeipercentage (in procenten)
• Bijvoorbeeld: wanneer je 100 euro investeert/belegd en het
heeft een jaarlijkse groei van 10% procent. Dan zou het 72/10=
7,2 jaar duren voordat de investering is verdubbeld.
• Kleine procentuele groeiverschillen geven grote daadwerkelijke
verschillen
Nadelen van rule of 72
De nadelen van deze formule bij meten van maatschappelijke
welvaart:
• De verdeling van de inkomsten wordt niet meegerekend
• De kwaliteit van het leven kan niet worden gemeten d.m.v.
deze formule
• Er wordt geen rekening gehouden met vrije tijd/leisure
• De externe factoren worden niet meegerekend
Samenvatting
• Welke onderwerpen kwamen aan bod?
Micro economie (vraag & aanbod), Macro economie (Economie
kringloop), comparatief voordeel, rule of 72)
• Wat was de relevantie voor ABC?
• Wat hebben we geleerd?

More Related Content

Similar to Presentatie Economics Management School

Business model marketing presentatie 5
Business model marketing presentatie 5Business model marketing presentatie 5
Business model marketing presentatie 5John Verhoeven
 
Reshoring door automatisering (en organsatie)
Reshoring door automatisering (en organsatie)Reshoring door automatisering (en organsatie)
Reshoring door automatisering (en organsatie)Kamer van Koophandel
 
131008 innovatiefinanciering plato (kp)
131008 innovatiefinanciering plato (kp)131008 innovatiefinanciering plato (kp)
131008 innovatiefinanciering plato (kp)KurtPeys
 
ICT en Subsidies - De Breed en Partners - 24 maart 2015
ICT en Subsidies - De Breed en Partners - 24 maart 2015ICT en Subsidies - De Breed en Partners - 24 maart 2015
ICT en Subsidies - De Breed en Partners - 24 maart 2015ICT Valley
 
Auke pols welvaart zonder groei
Auke pols   welvaart zonder groeiAuke pols   welvaart zonder groei
Auke pols welvaart zonder groeidisgi
 
Ruimte en kansen voor innovatie en briljante businessmodellen
Ruimte en kansen voor innovatie en briljante businessmodellenRuimte en kansen voor innovatie en briljante businessmodellen
Ruimte en kansen voor innovatie en briljante businessmodellenKamer van Koophandel
 
VAPRO, visie op duurzaamheid als beroepsopleider van operators en technici
VAPRO, visie op duurzaamheid als beroepsopleider van operators en techniciVAPRO, visie op duurzaamheid als beroepsopleider van operators en technici
VAPRO, visie op duurzaamheid als beroepsopleider van operators en techniciduurzame verhalen
 
Heeft HNW de toekomst?
Heeft HNW de toekomst?Heeft HNW de toekomst?
Heeft HNW de toekomst?ODINNNL
 
Webinar energiesubsidies voor ondernemers
Webinar energiesubsidies voor ondernemersWebinar energiesubsidies voor ondernemers
Webinar energiesubsidies voor ondernemerswww.klimaatplein.com
 
Ipc start adminstratieve verplichtingen klein
Ipc start adminstratieve verplichtingen kleinIpc start adminstratieve verplichtingen klein
Ipc start adminstratieve verplichtingen kleinElly van Wattingen
 
Bespaar in 4 simpele stappen op uw zakelijke energiekosten
Bespaar in 4 simpele stappen op uw zakelijke energiekosten Bespaar in 4 simpele stappen op uw zakelijke energiekosten
Bespaar in 4 simpele stappen op uw zakelijke energiekosten Nuon
 
Presentatie Telewerkforum - Willem de Jager
Presentatie Telewerkforum - Willem de JagerPresentatie Telewerkforum - Willem de Jager
Presentatie Telewerkforum - Willem de JagerWerken 2.0
 
Presentatie uneto vni docentendag 28 maart 2013
Presentatie uneto vni docentendag 28 maart 2013Presentatie uneto vni docentendag 28 maart 2013
Presentatie uneto vni docentendag 28 maart 2013Rob Wierenga
 

Similar to Presentatie Economics Management School (20)

Business model marketing presentatie 5
Business model marketing presentatie 5Business model marketing presentatie 5
Business model marketing presentatie 5
 
HAN Lean-QRM symposium 11 juni, Gerlinde Oversluizen en Stef Tiggeloven, HAN
HAN Lean-QRM symposium 11 juni, Gerlinde Oversluizen en Stef Tiggeloven, HANHAN Lean-QRM symposium 11 juni, Gerlinde Oversluizen en Stef Tiggeloven, HAN
HAN Lean-QRM symposium 11 juni, Gerlinde Oversluizen en Stef Tiggeloven, HAN
 
Reshoring door automatisering (en organsatie)
Reshoring door automatisering (en organsatie)Reshoring door automatisering (en organsatie)
Reshoring door automatisering (en organsatie)
 
131008 innovatiefinanciering plato (kp)
131008 innovatiefinanciering plato (kp)131008 innovatiefinanciering plato (kp)
131008 innovatiefinanciering plato (kp)
 
Hoofdstuk 1 compleet (sdh)
Hoofdstuk 1   compleet (sdh)Hoofdstuk 1   compleet (sdh)
Hoofdstuk 1 compleet (sdh)
 
Intro MIP2 Programma 1
Intro MIP2 Programma 1Intro MIP2 Programma 1
Intro MIP2 Programma 1
 
ICT en Subsidies - De Breed en Partners - 24 maart 2015
ICT en Subsidies - De Breed en Partners - 24 maart 2015ICT en Subsidies - De Breed en Partners - 24 maart 2015
ICT en Subsidies - De Breed en Partners - 24 maart 2015
 
Auke pols welvaart zonder groei
Auke pols   welvaart zonder groeiAuke pols   welvaart zonder groei
Auke pols welvaart zonder groei
 
Ruimte en kansen voor innovatie en briljante businessmodellen
Ruimte en kansen voor innovatie en briljante businessmodellenRuimte en kansen voor innovatie en briljante businessmodellen
Ruimte en kansen voor innovatie en briljante businessmodellen
 
VAPRO, visie op duurzaamheid als beroepsopleider van operators en technici
VAPRO, visie op duurzaamheid als beroepsopleider van operators en techniciVAPRO, visie op duurzaamheid als beroepsopleider van operators en technici
VAPRO, visie op duurzaamheid als beroepsopleider van operators en technici
 
Heeft HNW de toekomst?
Heeft HNW de toekomst?Heeft HNW de toekomst?
Heeft HNW de toekomst?
 
Webinar energiesubsidies voor ondernemers
Webinar energiesubsidies voor ondernemersWebinar energiesubsidies voor ondernemers
Webinar energiesubsidies voor ondernemers
 
2015 horizon 2020
2015 horizon 20202015 horizon 2020
2015 horizon 2020
 
Ipc start adminstratieve verplichtingen klein
Ipc start adminstratieve verplichtingen kleinIpc start adminstratieve verplichtingen klein
Ipc start adminstratieve verplichtingen klein
 
Eco innovation subsidie
Eco innovation subsidieEco innovation subsidie
Eco innovation subsidie
 
Bespaar in 4 simpele stappen op uw zakelijke energiekosten
Bespaar in 4 simpele stappen op uw zakelijke energiekosten Bespaar in 4 simpele stappen op uw zakelijke energiekosten
Bespaar in 4 simpele stappen op uw zakelijke energiekosten
 
Presentatie Telewerkforum - Willem de Jager
Presentatie Telewerkforum - Willem de JagerPresentatie Telewerkforum - Willem de Jager
Presentatie Telewerkforum - Willem de Jager
 
Marketing
Marketing Marketing
Marketing
 
Ecabo290910
Ecabo290910Ecabo290910
Ecabo290910
 
Presentatie uneto vni docentendag 28 maart 2013
Presentatie uneto vni docentendag 28 maart 2013Presentatie uneto vni docentendag 28 maart 2013
Presentatie uneto vni docentendag 28 maart 2013
 

Presentatie Economics Management School

  • 1. MANAGEMENT SCHOOL: ECONOMICS MARJON VD WETERING, JASPER SONDAG, PAWAN SINGH, STEFAN VRIELINK, CLIFF WILLEMS, LUUD VD BROEK, MITCH IJPELAAR, JAIMIE JONGBLOETS
  • 2. Inhoud 1. Inleiding economie - Schaarste, keuze en alternatieve kosten 2. Micro economie - Vraag & Aanbod 3. Macro economie - Economie kringloop 4. Verdiepende stof - Comparatief voordeel - Rule of 72 5. Samenvatting
  • 3. Economie • Een sociologisch verschijnsel. • De keuze van mensen tussen de alternatieven die beschikbaar zijn. • Drie pijlers binnen de economie; schaarste, keuze en alternatieve kosten • Als ABC’er ga je vaak opzoek naar het gat tussen vraag en aanbod
  • 4. Pijler 1: Schaarste • Mensen willen altijd meer • Grondstoffen zijn niet oneindig, vraag van mensen is oneindig. Dit zorgt voor schaarste. • Alles is schaars (behalve zwaartekracht) • Als ABC’er probeer je een schaarste te vervullen of te creeren door concepten te bedenken en uit te werken.
  • 5. Pijler 2: Keuze • Mensen worden door schaarste gedwongen keuzes te maken. • Bijv: Stuk land kan maar 1 keer gebruikt worden. • 3 centrale vragen: • Wat moet er geproduceerd worden? • Hoe moet dit geproduceerd worden? • Voor wie moet dit geproduceerd worden?
  • 6. Micro economie - Individuen - De invloed op vraag en aanbod van goederen en/of diensten.
  • 7. Vraag & aanbod Relevantie voor ABC: - Bedrijfsleven (eigen onderneming) - Projecten (Afstudeer onderzoek) - Het achterhalen van een tekort of teveel van de vraag & het aanbod en de factoren die hier invloed op hebben.
  • 8. Vraag & aanbod Invloedsfactoren vraag: - Prijs - Persoonlijke voorkeuren - Inkomen - Demografisch - Verwachtingen van de koper
  • 9. Vraag & aanbod Demand schedule & Demand Curve
  • 11. Vraag & aanbod Complements & substitutes
  • 12. Vraag & aanbod Benoem enkele voorbeelden van complements en substitutes en de invloed die zij hebben op de vraag?
  • 13. Vraag en aanbod Invloedsfactoren aanbod: - Prijs - Productie kosten - Technologie - Verwachtingen van de klant - Natuur - Verkoopcijfers
  • 14. Vraag en aanbod Supply schedule & supply curve
  • 17. Opdracht Vraag & Aanbod Doel: Het kunnen omzetten van de gegeven gegevens in een ‘demand and supply curve’ en het berekenen van het tekort of overschot van het aanbod en het break-even point.
  • 18. Macro economie • Economische systemen & samenhangen • Oorzaken en gevolgen van korte termijnschommelingen in het nationaal inkomen begrijpen. • De lange termijndeterminanten van de economische groei begrijpen. • Economische kringloop • Gesloten- en open economie
  • 20. Sectoren • 4 sectoren • Household sector • Business Sector • Financial Sector • Foreign Sector
  • 21. 3 Markets • Product Markets • Business • Financial Markets • Banken • Resource Markets • Werk • Kapitaal • Ondernemerschap • Land
  • 22. Lek & Injecties • Sparen, belastingen en import is een lek in het bestedingspatroon. • Investeringen, overheidsaankopen en exports zijn injecties voor het bestedingspatroon. • Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat de economie in balans is. Als de economie uit balans is dan groeit of krimpt de economie.
  • 23. Comparatief voordeel Relevantie voor ABC: - Meer afzet genereren door specialisatie van producten. - Ontwikkelingen van specialisatie binnen diensten (het laag houden van het kosten plaatje) - Een specialisatie kan snel, effectief en innovatief ingezet worden.
  • 24. Comparatief voordeel - Een stijging van de welvaart door specialisatie. - Handel drijven met andere landen is altijd voordelig - Landen verschillen in klimaat, technologisch niveau, werkgelegenheid, loon, enz. - Van belang is de verhouding tussen deze verschillende productiefactoren - Specialisatie op comparatief voordeel - Kritiek: kapitaal en arbeid (outsourcing) zijn mobiel geworden
  • 25. Comparatief voordeel Voorbeeld Case • Nederland heeft 2 mln. arbeidsuren en Japan 1 mln. arbeidsuren beschikbaar voor de productie • In onderstaande tabel staat hoeveel uren arbeid beide landen nodig hebben om een eenheid product zelf te maken. aantal uren arbeid per eenheid product Nederland Japan computer 25 10 voedsel 50 40
  • 26. Comparatief voordeel opofferingskosten Nederland Japan computer Wanneer men in Nederland 1 computer wil produceren, zijn daar 25 uur voor nodig. In diezelfde tijd kan men in Nederland 0,5 eenheid voedsel produceren. De opofferingskosten voor 1 computer = 0,5 eenheid voedsel Wanneer men in Japan 1 computer wil maken, zijn daar 10 uur voor nodig. In diezelfde tijd kan men in Japan 0,25 eenheid voedsel produceren. De opofferingskosten voor 1 computer = 0,25 eenheid voedsel voedsel Wanneer men in Nederland 1 eenheid voedsel wil produceren, zijn daar 50 uur voor nodig. In die tijd kan men ook 2 computers maken. De opofferingskosten voor 1 eenheid voedsel = 2 computers Wanneer men in Japan 1 eenheid voedsel wil produceren, zijn daar 40 uur voor nodig. In die tijd kan men ook 4 computers maken. De opofferingskosten voor 1 eenheid voedsel = 4 computers Toelichting
  • 27. Comparatief voordeel Autarkie (arbeid wordt 50-50 verdeeld over beide producten) Specialisatie en Handel (arbeid volledig ingezet voor product met comparatieve voordeel) Nederland Japan Totaal Nederland Japan Totaal computer 1 mln. uren = 40.000 500.000 uren = 50.000 90.000 0 1 mln. uren = 100.000 100.000 voedsel 1 mln. uren = 20.000 500.000 uren = 12.500 32.500 2 mln. uren = 40.000 0 40.000 Gevolg  specialisatie
  • 28. Comparatief voordeel Voorbeeld: • ABC studenten willen binnen 2 maanden een auto laten bouwen. Wat kan een comperatief voordeel zijn met betrekking tot dit vraagstuk? • Welke landen zijn gespecialiseerd?
  • 29.
  • 30. Rule of 72 Relevantie - Financiële inschatting (verdubbeling investering) - Projecten - Afstuderen - Belegging
  • 31. Rule of 72 ‘Het is een formule om te berekenen hoelang het gaat duren voordat een investering zich heeft verdubbeld’ Filmpje https://www.youtube.com/watch?v=5zg6MV1BPvU
  • 32. Rule of 72 • Formule: geschatte aantal jaren dat een investering verdubbeld = 72 / jaarlijks groeipercentage (in procenten) • Bijvoorbeeld: wanneer je 100 euro investeert/belegd en het heeft een jaarlijkse groei van 10% procent. Dan zou het 72/10= 7,2 jaar duren voordat de investering is verdubbeld. • Kleine procentuele groeiverschillen geven grote daadwerkelijke verschillen
  • 33. Nadelen van rule of 72 De nadelen van deze formule bij meten van maatschappelijke welvaart: • De verdeling van de inkomsten wordt niet meegerekend • De kwaliteit van het leven kan niet worden gemeten d.m.v. deze formule • Er wordt geen rekening gehouden met vrije tijd/leisure • De externe factoren worden niet meegerekend
  • 34. Samenvatting • Welke onderwerpen kwamen aan bod? Micro economie (vraag & aanbod), Macro economie (Economie kringloop), comparatief voordeel, rule of 72) • Wat was de relevantie voor ABC? • Wat hebben we geleerd?

Editor's Notes

  1. Complementsstaan in verbinding met elkaar, zijkunnenbijvoorbeeldsamenverkochtworden en hebbeninvloed op elkaarvraag. Substitutes zijnproducten die door elkaarvervangenzoudenkunnenworden, of ookwelalsconcurrentie van elkaargezienworden het zijnvervangers van elkaar.
  2. Voorbeeld: Complements:Eenplaystation en playstationspellen; gaat de prijs van de playstationomlaagdanverhoogt de vraag van playstationspellenookomdat de vraagnaarplaystationhierdoorooktoeneemt.Substitutes: Eenplaystation en een Xbox; verhoogt de prijs van de playstationdanwordt de vraag van naar Xbox waarschijnlijkhoger.
  3. Comparatief voordeel is relevant voor ABC studenten om meer afzet te kunnen generen door specialisatie van producten.Gezien de technologische veranderingen, kan een ABC student ook specialisatie binnen diensten ontwikkelen om zo het kostenplaatje relatief laag te kunnen houden. En kan er specialisatie snel, effectief en innovatief ingezet worden.Vernieuwendediensten online kunnengoedkopergeproduceerdworden in landenals: India en China (Azie) Bijvoorbeeld: Apps, Websites en design.
  4. De theorie van comparatieve kostenverschillen toont aan dat de welvaart van landen stijgt wanneer zij zich specialiseren en onderling gaan handelen.Een land heeft een comparatieve voordeel wanneer een land een bepaald product relatief goedkoper kan produceren dan een handelspartner, zelfs wanneer het ene land alles voordeliger kan produceren dan het andere land.
  5. Een ABC’er moet bij het maken van een financiële inschatting kunnen aantonen wanneer een investering zich heeft verdubbeld. Deze formule is hierbij het perfecte middel. Zowel voor projecten als afstuderen is het nuttig om deze formule te kennen als ABC’er. Een geniaal concept is niet toekomstbestendig zonder een degelijke financiële uitwerking.Tot slot is deze formule ook in het dagelijkse leven van een ABC’er handig, wanneer bijv. een bepaald bedrag belegd wil worden. Met deze formule is gemakkelijk te berekenen wanneer de investering zich heeft verdubbeld.