1. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Η εξέλιξη της απασχόλησης στην
Περιφέρεια της Κρήτης µε την οπτική του φύλου,
(1993-2012)
Απρίλιος 2013
Γιώργος Κρητικίδης
Ζιζή Σαλίµπα

2. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Η εξέλιξη της απασχόλησης στην Περιφέρεια της Κρήτης, (1993-2012)
Στο πλαίσιο του Έργου «Προώθηση και Ενίσχυση της Συµµετοχής των Γυναικών στα Όργανα
Εκπροσώπησης των Συνδικαλιστικών Οργανώσεων των Εργαζοµένων», που υλοποιεί η Γ.Σ.Ε.Ε.
και το Ινστιτούτο Εργασίας της Γ.Σ.Ε.Ε. µε την ίδρυση της Κεντρικής ∆οµής Ισότητας των Φύλων
και 11 ∆οµών Ισότητας των φύλων σε δευτεροβάθµιες οργανώσεις της χώρας, µία εκ των οποίων
στο Εργατικό Κέντρο του Ηρακλείου θεωρήθηκε απαραίτητο να απεικονισθεί η εξέλιξη της
απασχόλησης στην Κρήτη, προκειµένου να αναλυθούν τα τεκµήρια και να προσδιοριστούν οι
πολιτικές και οι δράσεις για την προσέλκυση και τη συµµετοχή όλων των πολιτών που θεωρούν
την εργασία ως βασικό κοινωνικό αγαθό και πιστεύουν στο θεσµό της συλλογικής εκπροσώπησης.
Η µελέτη για την εξέλιξη της απασχόλησης στην Περιφέρεια της Κρήτης, µε βάση τα
στοιχεία που δίνει η Ελληνική Στατιστική αρχή, απεικονίζει το τοπίο της αγοράς εργασίας και των
εργασιακών σχέσεων. Η δραµατική επιδείνωση της ελληνικής οικονοµίας είχε άµεσο αντίκτυπο
στην απασχόληση κυρίως στον ιδιωτικό τοµέα. Η Κρήτη, µια από τις ισχυρότερες οικονοµικές
περιφέρειες της Ελλάδας υφίσταται και αυτή τις ολέθριες συνέπειες της οικονοµικής κρίσης. Η
οικονοµική αυτάρκεια του νησιού, που βρίσκεται στο νοτιότερο σηµείο της χώρας, οφείλεται στη
µεγάλη παραγωγή αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, στην προσφορά τουριστικών
υπηρεσιών καθώς και στην παραγωγή ανανεώσιµων πηγών ενέργειας.
Απασχόληση – Α.Ε.Π. – Αδήλωτη Εργασία- Οικονοµική Μετανάστευση
Ο συνολικός πληθυσµός της Περιφέρειας της Κρήτης, που το 1993 ανερχόταν σε 500.394, και
φθάνει τα 591.380 άτοµα το 2012, αυξάνεται σηµαντικά και περισσότερο από τον εθνικό µέσο όρο.
Είναι προφανές ότι η Κρήτη προσελκύει πληθυσµούς από άλλες περιοχές εντός και εκτός χώρας.

3. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (Α.Ε.Π.) κατά περιφέρεια και νοµό στην Κρήτη,
έτσι όπως καταγράφεται στον Πίνακα 1 δείχνει ότι παρουσιάζεται µια σηµαντική πτώση, σε όλη
την περιφέρεια της Κρήτης κατά 10,7% κατά το διάστηµα 2008-2010 σε σχέση µε το προηγούµενο
χρόνο, το 2007. Κατά το ίδιο ποσοστό ακριβώς µειώνεται το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εγχώριο
προϊόν σε ολόκληρη τη χώρα. Από τον ίδιο Πίνακα προκύπτει ότι ο πλουσιότερος νοµός της
Κρήτης, είναι ο νοµός Λασιθίου, προφανώς λόγω της παραγωγής αγροτικών προϊόντων και της
µεγάλης τουριστικής ανάπτυξης.
Πίνακας 1
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ, κατά περιφέρεια και νοµό, Κρήτη (Τρέχουσες τιµές, Σε ευρώ)
Περιφέρειες και νοµοί 2005 2006 2007 2008* 2009* 2010* 2008*- 2010* (%)
Σύνολο Ελλάδας 17.386 18.713 19.938 20.753 20.481 19.646 -2.347 -10,7
Κρήτης 16.196 17.348 18.111 18.885 18.656 17.881 -2.133 -10,7
Ηρακλείου 15.794 17.149 17.888 19.087 18.150 17.678 -2.550 -12,6
Λασιθίου 16.130 17.193 18.840 18.071 19.880 18.986 -166 -0,9
Ρεθύµνου 17.781 17.245 17.466 18.295 18.646 17.197 -2.192 -11,3
Χανίων 16.176 17.876 18.534 19.207 19.060 18.107 -2.249 -11,0
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ ,Περιφερειακοί Λογαριασµοί, 2013
*Προσωρινά στοιχεία,
Μεταβολές σε σταθερές τιµές 2010 (∆ΤΚ), ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ, (Γ. Κρητικίδης)
Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, έχει αντίκτυπο στο φαινόµενο της αδήλωτης εργασίας. Αν λάβουµε
υπόψη τους ελέγχους του Σώµατος Επιθεώρησης Εργασίας, στη χώρα µας η αδήλωτη εργασία
ανήλθε σε ποσοστό 30% το 2011, ενώ εκτιµάται ότι στην Περιφέρεια της Κρήτης θα πρέπει να
ξεπερνά το 40%.
Στην Ελλάδα καταγράφεται πιο έντονα, συγκριτικά µε άλλες χώρες, η ανάπτυξη µιας
δευτερεύουσας αγοράς εργασίας µε αντίστοιχα χαρακτηριστικά όπως της επίσηµης, στην οποία
όµως είναι ιδιαίτερα διαδεδοµένο το φαινόµενο της αδήλωτης εργασίας. Η αγορά εργασίας στην
Κρήτη διαθέτει ευνοϊκές συνθήκες για την αδήλωτη εργασία, η οποία συνδέεται άµεσα µε την
ανάπτυξη της παραοικονοµίας, καθώς όπως θα δούµε στη συνέχεια, υπάρχουν υψηλά ποσοστά

4. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
ανεργίας, αυτοαπασχόλησης, σηµαντικές µεταναστευτικές ροές, επικράτηση των οικογενειακών
επιχειρήσεων, και των υπηρεσιών σίτισης και τουρισµού. Η αδήλωτη εργασία είναι περισσότερο
εκτεταµένη στις γυναίκες. Κατά συνέπεια το κατά κεφαλήν περιφερειακό εισόδηµα της
Περιφέρειας Κρήτης που περιλαµβάνει και την αδήλωτη εργασία άρα θα είναι αυξηµένο κατά το
αντίστοιχο ποσοστό, δηλαδή 40%.
Η παρουσία οικονοµικών µεταναστών επηρεάζει σηµαντικά την αυξητική πορεία του συνολικού
πληθυσµού της Κρήτης και την απασχόληση. Οι µετανάστες αυτοί απασχολούνται κυρίως στη
γεωργία, στις κατασκευές και στις βοηθητικές υπηρεσίες. Το 2011 στην Κρήτη εγκαταστάθηκαν
για εργασία 25.376 µετανάστες (14.938 άνδρες και 10.438 γυναίκες) και από αυτούς ένα µεγάλο
ποσοστό 90% τελικά εργάσθηκε.
∆ιάγραµµα 1
Απασχόληση ανά Υπηκοότητα
0
50.000
100.000
150.000
200.000
250.000
300.000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 2005-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
0
2
4
6
8
10
12
Συµµετοχή(%)
Ελληνική Ξένη Ξένη (%)
Ελληνική 244.283 242.724 229.688 221.536 220.606 195.675
Ξένη 16.149 18.457 25.421 26.604 23.799 15.126
Ξένη (%) 6,2 7,1 10,0 10,7 9,7 7,2
2005 2008 2009 2010 2011 2012

5. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Στο ∆ιάγραµµα 1, παρατηρούµε ότι µέχρι το 2009 ο αριθµός των µεταναστών που εργάζονταν
στην Περιφέρεια της Κρήτης αυξανόταν συνεχώς. Από το 2010 και µετά παρουσιάζει µια µείωση,
η οποία προφανώς οφείλεται στη µείωση των θέσεων εργασίας στην Κρήτη.
Απασχόληση –Εργατικό ∆υναµικό
Η επιδείνωση της ελληνικής οικονοµίας, που είχε άµεσο αντίκτυπο στην απασχόληση και στην
αποδιάρθρωση των εργασιακών σχέσεων εκφράζεται µε δραµατικό τρόπο µέσα από την εικόνα που
µας δίνουν τα στοιχεία από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ.). Οι βασικοί συντελεστές
που δείχνουν τις µεταβολές και τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας όπως το Εργατικό ∆υναµικό, η
µείωση των απασχολούµενων, η διόγκωση του αριθµού των ανέργων, οι µακροχρόνια άνεργοι
ξεπερνούν και τις πλέον απαισιόδοξες προβλέψεις για το µέλλον της ελληνικής οικονοµίας.
Η ραγδαία µείωση της απασχόλησης λόγω της οικονοµικής κρίσης και της πολιτικής του
µνηµονίου απεικονίζεται στην εξέλιξη του εργατικού δυναµικού. Το ∆ιάγραµµα 2 καταγράφει την
εξέλιξη του εργατικού δυναµικού. Ο συνολικός αριθµός του εργατικού δυναµικού το 2012 είναι
272.256 άτοµα, εκ των οποίων 155.281 άνδρες και 116.975 γυναίκες. Παρατηρούµε ότι το
µεγαλύτερο ποσοστό του εργατικού δυναµικού είναι άνδρες 57%. Οι γυναίκες αποτελούν το 43 %.

6. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
∆ιάγραµµα 2
Εξέλιξη Εργατικού ∆υναµικού κατά φύλο, Κρήτη
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
140 000
160 000
180 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
38,5
39,0
39,5
40,0
40,5
41,0
41,5
42,0
42,5
43,0
43,5
ΣυµµετοχήΓυναικών(%)
Άνδρες 132 495 133 604 155 642 160 653 164 874 163 180 161 249 163 289 155 281
Γυναίκες 89 973 95 580 112 243 116 695 110 405 114 018 117 671 118 903 116 975
Γυναίκες (%) 40,4 41,7 41,9 42,1 40,1 41,1 42,2 42,1 43,0
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012
Ο συνολικός αριθµός του εργατικού δυναµικού µειώνεται το 2012 κατά ποσοστό 3,52% σε σχέση
µε το προηγούµενο έτος. Η µείωση είναι µεγαλύτερη στους άνδρες που αγγίζει το 4,90 %, σε σχέση
µε τις γυναίκες που είναι µόλις 1,62%. Ειδικότερα το εργατικό δυναµικό των ανδρών άνω των 30
µειώνεται κατά ποσοστό 6,36% επί του συνόλου του εργατικού δυναµικού των ανδρών. Όσον
αφορά τη διαχρονική εξέλιξη του εργατικού δυναµικού των γυναικών, παρατηρούµε ότι το 2008,
µε τη θέσπιση του νοµοθετικού πλαισίου για τις συντάξεις το ποσοστό των απασχολουµένων
γυναικών µειώνεται δραµατικά, αγγίζει το 10,98%.
Από τα διαθέσιµα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, για το εργατικό δυναµικό, είναι φανερό ότι η κρίση
πλήττει τους άνδρες περισσότερο. Αν λάβουµε υπόψη µας ότι το εργατικό δυναµικό είναι το
άθροισµα των απασχολούµενων και αυτών που µπορούν και επιθυµούν να εργαστούν, από τον
πίνακα προκύπτει ότι ένα ποσοστό φεύγει οριστικά από την αγορά εργασίας. Συγκεκριµένα, η
µείωση του εργατικού δυναµικού ενδέχεται να οφείλεται σε διάφορους λόγους, όχι µόνο

7. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
οικονοµικούς αλλά και ψυχολογικούς, όπως στη σηµαντική άνοδο του πλήθους των ατόµων που
ενώ βρέθηκαν χωρίς απασχόληση, αποθαρρύνονται από την αποτυχία εύρεσης εργασίας και
σταµατούν την αναζήτηση είτε στην αυξηµένη αποχώρηση λόγω συνταξιοδότησης.
Όλοι γνωρίζουµε ότι η εργασία αποτελεί ένα κοινωνικό αγαθό που δίνει στόχους και νόηµα στη
ζωή µας ενώ καθορίζει και τη θέση µας στην κοινωνία. Όταν κάποιος χάνει τη δουλειά του και δεν
µπορεί να βρει σε σύντοµο χρονικό διάστηµα άλλη δουλειά, τότε υπόκειται σε σηµαντικές ψυχικές
αλλαγές, χάνει τη µάχη για την επιβίωση, χάνει τον αυτοσεβασµό, την αυτοεκτίµηση και τέλος την
αξιοπρέπειά του. Αυτό το άτοµο, που χαρακτηρίζεται ως µακροχρόνια άνεργος, είναι δύσκολο να
«σηκωθεί από τον καναπέ του σπιτιού του». Και όπως φαίνεται από τα στοιχεία, η ανεργία των
ανδρών, είναι ένα φαινόµενο που ακυρώνει το ρόλο τους µέσα στην οικογένεια, γεγονός που
µπορεί να πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις βίας εντός της οικογένειας.
∆ιάγραµµα 3
Εξέλιξη Απασχόλησης κατά φύλο, Κρήτη
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
140 000
160 000
180 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
38,0
38,5
39,0
39,5
40,0
40,5
41,0
ΣυµµετοχήΓυναικών(%)
Άνδρες 129 188 130 319 150 556 155 189 159 643 153 608 147 903 145 456 125 264
Γυναίκες 84 637 88 705 97 637 105 243 101 538 101 502 100 237 98 949 85 537
Γυναίκες (%) 39,6 40,5 39,3 40,4 38,9 39,8 40,4 40,5 40,6
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012

8. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Εξετάζοντας τις µεταβολές στον αριθµό των απασχολούµενων, οι οποίοι κατά το έτος
2011-2012 ανέρχονται σε 210.801 άτοµα, καταγράφονται 125.264 άνδρες (59,4%) και 85.537
γυναίκες, (40,6%), φαίνεται ότι η µείωση αφορά τους άνδρες. Αν συγκρίνουµε τον αριθµό των
απασχολούµενων µε το εργατικό δυναµικό (∆ιάγραµµα 2), που περιλαµβάνει απασχολούµενους και
ανέργους βλέπουµε ότι ένα µεγάλο µέρος έχει περάσει στην ανεργία, αφού το 2012 µόνο το 55%
του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας έχει εξασφαλίσει εργασία. Από το διάγραµµα παρατηρούµε
µείωση του αριθµού των απασχολουµένων γυναικών, πιθανόν να οφείλεται στις αλλαγές του
νοµοθετικού πλαισίου που αφορά τις συντάξεις. Επισηµαίνεται, ότι τα µεγαλύτερα ποσοστά της
µείωσης σηµειώνονται στους νέους και των δύο φύλων µέχρι 29 ετών, είναι 16,55%. Είναι
προφανές ότι οι θέσεις εργασίας για τους νέους εργαζόµενους, µειώνονται σηµαντικά. Είναι
ενδιαφέρον να σηµειωθεί ότι από το σύνολο των απασχολούµενων γυναικών, οι νέες γυναίκες
φαίνεται ότι το 2012 οδηγούνται έξω από την αγορά εργασίας σε ποσοστό ρεκόρ που αγγίζει το
27,23% σε σχέση µε όλη την υπόλοιπη δεκαετία 1993-2012. Θα µπορούσαµε να αναζητήσουµε τα
αίτια της µείωση της απασχόλησης στις νέες γυναίκες, αν λάβουµε υπόψη µας το υψηλό µορφωτικό
επίπεδο του εργατικού δυναµικού στην Κρήτη και το γεγονός ότι στα χρόνια πριν από την κρίση
πολλές γυναίκες εύρισκαν απασχόληση στο ∆ηµόσιο Τοµέα, ενώ σήµερα ο ∆ηµόσιος Τοµέας λόγω
των µέτρων, δεν πραγµατοποιεί προσλήψεις.
Μισθωτοί – Αυτοαπασχολούµενοι
Η αναλογία µισθωτών προς αυτοαπασχολούµενους, παρουσιάζει µια αύξηση διαχρονικά.

9. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
∆ιάγραµµα 4
Κατανοµή της Απασχόλησης: Μισθωτοί - Αυτοαπασχολούµενοι
Συµµετοχή Γυναικών, Κρήτη
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
140 000
160 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
ΣυµµετοχήΓυναικών(%)
Αυτοαπασχολούµενοι 71 758 75 989 76 185 67 025 59 394 59 885 63 181 63 940 62 649
Μισθωτοί 84 985 88 035 114 634 148 941 151 301 150 621 138 327 136 020 114 280
Αυτοαπασχολούµενες (%) 25,4 25,3 26,8 33,6 32,1 32,8 34,2 34,1 30,6
Μισθωτές (%) 37,1 40,6 40,8 41,9 40,5 42,4 43,8 45,0 45,8
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012
Στο ∆ιάγραµµα 4 παρατηρούµε ότι ο αριθµός των µισθωτών αυξάνεται σε σχέση µε τον αριθµό
των απασχολούµενων. Όπως και η αναλογία των γυναικών που απασχολούνται µε καθεστώς
µισθωτής εργασίας αυξάνεται σε σχέση µε το σύνολο των ατόµων που απασχολούνται ως
µισθωτοί.
Επισηµαίνεται, ότι κρίνεται σκόπιµο να ληφθούν µέτρα από τους κοινωνικούς και οικονοµικούς
φορείς για τη στήριξη των γυναικών που ζουν σε ορεινές και αποµακρυσµένες περιοχές, και κυρίως
για τις γυναίκες µεγαλύτερης ηλικίας, που εργάζονται ως αυτοαπασχολούµενες στη γεωργία, ή
είναι γυναίκες αρχηγοί µονογονεϊκών οικογενειών.
Η αύξηση των µισθωτών σε σχέση µε τους αυτοαπασχολούµενους, είναι ένα σηµείο που αξίζει να
εστιάσει την προσοχή του το συνδικαλιστικό κίνηµα, για την ενεργό ανάµιξη των ανθρώπων αυτών

10. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
στα συνδικάτα, για την προστασία τους, και την αύξηση της συνδικαλιστικής πυκνότητας
γενικότερα.
Απασχόληση κατά τοµέα παραγωγής
Η κατανοµή της απασχόλησης στους τοµείς παραγωγής: πρωτογενή, βιοµηχανία και τριτογενή
(υπηρεσίες), κατά φύλο, απεικονίζεται στα ∆ιαγράµµατα 5 και 6.
∆ιάγραµµα 5
Κατανοµή της ανδρικής απασχόλησης κατά τοµέα παραγωγής, Κρήτη
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
80 000
90 000
100 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
ΣυµµετοχήΑνδρών(%)
Α΄γενής 41 013 44 535 43 109 28 477 23 674 23 770 28 306 31 245 27 945
Βιοµηχανία 12 530 10 830 12 913 14 909 15 467 15 638 13 016 12 222 13 572
Γ΄γενής 60 098 61 144 76 466 87 439 92 042 83 603 80 119 83 052 73 648
Α΄γενής (%) 52,7 54,2 55,6 53,1 58,1 58,6 56,8 60,1 61,8
Βιοµηχανία (%) 79,4 79,8 79,2 77,0 72,3 74,3 80,4 83,5 75,2
Γ΄γενής(%) 57,6 56,1 56,2 53,9 54,2 51,5 51,8 52,6 53,6
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012

11. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
∆ιάγραµµα 6
Κατανοµή της γυναικείας απασχόλησης κατά τοµέα παραγωγής, Κρήτη
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
80 000
90 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
0
10
20
30
40
50
60
ΣυµµετοχήΓυναικών(%)
Α΄γενής 36 778 37 599 34 433 25 185 17 095 16 816 21 492 20 756 17 281
Βιοµηχανία 3 249 2 737 3 401 4 461 5 924 5 401 3 176 2 417 3 362
Γ΄γενής 44 262 47 881 59 612 74 924 77 816 78 580 74 570 74 887 63 863
Α΄γενής (%) 47,3 45,8 44,4 46,9 41,9 41,4 43,2 39,9 38,2
Βιοµηχανία (%) 20,6 20,2 20,8 23,0 27,7 25,7 19,6 16,5 24,8
Γ΄γενής(%) 42,4 43,9 43,8 46,1 45,8 48,5 48,2 47,4 46,4
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012
Η σηµαντικότερη τάση που προκύπτει από τα ∆ιαγράµµατα είναι η συνεχής αύξηση από το 1993
έως το 2012 της συµµετοχής των ανδρών στον πρωτογενή τοµέα σε σχέση µε τις γυναίκες.
Ο τριτογενής τοµέας της οικονοµίας, συγκεντρώνει τα µεγαλύτερα ποσοστά ανδρών και
γυναικών, και υπερτερεί έναντι του πρωτογενούς τοµέα και του δευτερογενούς τοµέα, δηλαδή της
βιοµηχανίας-βιοτεχνίας. Το 2012, απασχολούνται 137.511 άτοµα, εκ των οποίων 73.648 άνδρες και
63.863 γυναίκες, δηλαδή σε ποσοστά, 53,56% και 46,44% αντίστοιχα.
Ο τουρισµός είναι ο κυριότερος κλάδος του τριτογενή τοµέα, ο οποίος έχει δηµιουργήσει όµως και
µεγάλες ανισότητες µεταξύ της ενδοχώρας και των παραλίων ακτών του νησιού, ανάµεσα στο
βόρειο τµήµα του νησιού και στο νότιο. Στο νότιο τµήµα του νησιού, βεβαίως, παρατηρούνται
µικρές εστίες που συγκεντρώνουν τουριστική κίνηση. Ο τουρισµός δηµιουργεί θέσεις εποχιακής

12. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
απασχόλησης καθώς υπάρχει έντονη εποχικότητα. Στο σηµείο αυτό, θα ήθελα να επισηµάνω ότι ο
τουρισµός µε κανένα τρόπο δεν αποτελεί τη «βαριά βιοµηχανία» γιατί είναι µια εποχιακή
δραστηριότητα η οποία επηρεάζεται και από εξωτερικές συνθήκες, οι οποίες δεν είναι ελεγχόµενες,
όπως π.χ. ακραία φυσικά φαινόµενα και από πολεµικά ή έκτακτα πολιτικά γεγονότα, ή από
οικονοµικές και κοινωνικές κρίσεις συστηµικού χαρακτήρα. Άρα, πρόκειται για έναν ευάλωτο
κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας. Αν η οικονοµική κρίση εξαπλωθεί και σε άλλες χώρες της
Ευρώπης, είναι πολύ αµφίβολο αν θα εξακολουθήσει η ζήτηση για υπηρεσίες που αφορούν το
µαζικό τουρισµό. Θεωρώ ότι οι σηµαντικές επενδύσεις σε ξενοδοχειακές µονάδες, οι οποίες έχουν
αποδώσει µε ποιοτική αναβάθµιση της ξενοδοχειακής υποδοµής θα πρέπει να συνεχιστούν, µε
στόχο την ανάπτυξη του «πολυτελούς τουρισµού».
Στον τριτογενή τοµέα, επίσης, υπάγονται οι διοικητικές, εκπαιδευτικές και χρηµατοοικονοµικές
υπηρεσίες, όπως και οι µεταφορές. Ειδικά στον τοµέα των µεταφορών δηµιουργήθηκαν θέσεις
εργασίας σε µεταφορικές και ναυτιλιακές εταιρείες. Μετά το 1980, ιδρύθηκαν Πανεπιστήµια,
Πολυτεχνικές Σχολές, Τεχνολογικά Ιδρύµατα και σηµαντικά Ερευνητικά Κέντρα. Ο νοµός
Ηρακλείου συγκεντρώνει τις ερευνητικές δραστηριότητες και σε µικρότερο βαθµό τα Χανιά και το
Ρέθυµνο.
Κατά την εικοσαετία που εξετάζουµε, όπως και στην κατηγορία των µισθωτών έτσι και στον
τοµέα υπηρεσιών, το 1998 σηµειώθηκε απότοµη αύξηση σε σχέση µε την προηγούµενη χρονιά, που
έφθασε το ποσοστό 24,81%. Προφανώς η διόγκωση των ποσοστών οφείλεται σε διορισµούς και
προσλήψεις που έγιναν εκείνο το χρονικό διάστηµα, µε το νόµο 2643/1998. Στο διάστηµα 2011-
2012 ο αριθµός των απασχολουµένων στις υπηρεσίες µειώθηκε κατά 12,93%. Οι αριθµοί
αποδεικνύουν οι γυναίκες εργαζόµενες στις υπηρεσίες µειώθηκαν αισθητά και περισσότερο από
τους άνδρες σε ποσοστά, 14,72% κατά το διάστηµα 2011-2012, στην πλειοψηφία τους από 30 ετών
και άνω.
Ο πρωτογενής τοµέας της οικονοµίας, όπως και το µεγαλύτερο µέρος της χώρας µας,
χαρακτηρίζεται από τη µικρή και διάσπαρτη ιδιοκτησία, από την εξάρτηση από παραδοσιακά

13. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
πρότυπα και καλλιέργειες. Ελιά και αµπέλι: αυτά είναι τα φυτά που συναντάµε στα εδάφη που
βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα. Οι αρδεύσιµες εκτάσεις στην Κρήτη είναι πολύ κάτω του
αντίστοιχου µέσου όρου της χώρας µας, γεγονός το οποίο δηµιουργεί προβλήµατα. Για να
ερµηνεύσουµε την πτώση που σηµειώνεται στο γεωργικό τοµέα θα πρέπει να λάβουµε υπόψη µας
σηµαντικούς παράγοντες. Καταρχάς σηµειώνεται µια εγκατάλειψη ορισµένων καλλιεργειών που
είναι επίπονες και απαιτούν χρόνο για να αποδώσουν όπως είναι η αµπελοκαλλιέργεια. Το κρασί,
επίσης, είναι θέµα γούστου και τα γούστα των ανθρώπων αλλάζουν, άρα και οι
αµπελοκαλλιεργητές θα πρέπει να αλλάζουν τις ποικιλίες για να τις προσαρµόζουν στα γούστα των
ανθρώπων. Η εκτεταµένη καλλιέργεια της ελιάς σε ολόκληρη την υδρόγειο από την Ισπανία, την
Καλιφόρνια, την Αυστραλία έως και τη Νέα Ζηλανδία οδήγησε σε υπερπροσφορά στην αγορά του
λαδιού. Υπάρχουν χώρες, όπως π.χ., η Ιταλία, οι οποίες κατέχουν ένα µεγάλο µερίδιο στην αγορά
του λαδιού, –παραγωγή, δίκτυα πωλήσεων, τιµολογιακή πολιτική, διεθνή πελατεία– και απ’ ότι
φαίνεται δεν πρόκειται να αφήσουν άλλες χώρες να διεκδικήσουν µερίδιο. Τα τελευταία χρόνια
πολλοί από τους ελαιοκαλλιεργητές έχουν αρχίσει και ξεριζώνουν τις ελιές και βάζουν άλλες
καλλιέργειες όπως αβοκαντιές, που είναι πιο κερδοφόρες. Ένα άλλο γεγονός που παίζει ρόλο στην
πτώση των παραδοσιακών καλλιεργειών είναι η υφιστάµενη συµπληρωµατικότητα στην
απασχόληση. Οι νοµοί στους οποίους παρουσιάζεται πτώση στη γεωργία είναι εκείνοι που
αποκοµίζουν τα µεγαλύτερα οφέλη από τον τουρισµό.
Ο µαζικός τουρισµός ευθύνεται για τη δηµιουργία πολλών ανισορροπιών στην οικονοµία του
νησιού κυρίως µεταξύ ενδοχώρας και παράλιων περιοχών, οι οποίες αναπτύσσονται χάριν του
µαζικού τουρισµού και εις βάρος της ενδοχώρας.
Για να εξετάσουµε τα χαρακτηριστικά του δευτερογενή τοµέα, είναι σκόπιµο να δούµε τα
διαρθρωτικά προβλήµατα που αφορούν το µικρό κατά κανόνα µέγεθος και την οικογενειακή µορφή
των επιχειρήσεων.
Ο αριθµός των απασχολουµένων στη βιοµηχανία βιοτεχνία από το 2009 µέχρι σήµερα µειώνεται,
κατά το 2010 το ποσοστό µείωσης αγγίζει το 23,04% σε σχέση µε το 2009. Η κρίση βαθαίνει όλο

14. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
και πιο πολύ. Οι εργαζόµενοι στη βιοµηχανία είναι 13.572 άτοµα, εκ των οποίων 10.210 άνδρες
στη συντριπτική τους πλειοψηφία άνω των 30 ετών, και 5.924 γυναίκες. Οι βιοµηχανικές-
βιοτεχνικές µονάδες που λειτουργούν συνδέονται µε την επεξεργασία προϊόντων του πρωτογενή
τοµέα, τρόφιµα και ποτά και µε τον κατασκευαστικό, ιδιαίτερα µε τον τοµέα πλαστικών. Η
επεξεργασία των γεωργικών προϊόντων παρουσιάζει προβλήµατα οργάνωσης και τυποποίησης.
Υπάρχουν σηµαντικές δυσκολίες ως προς το σχηµατισµό και τη λειτουργία δικτύων πωλήσεων, τα
οποία µπορούν να εξασφαλίσουν και θέσεις εργασίας σε νέους και καταρτισµένους οικονοµικά
ανθρώπους.
Η απασχόληση σε επιχειρήσεις µέχρι 10 άτοµα
Το 2012, ένα µεγάλο ποσοστό, που ξεπερνά το 66% του συνόλου των απασχολούµενων, δηλαδή
142.718 άτοµα, εργάζονται σε επιχειρήσεις µέχρι 10 άτοµα.
Η κρίση έχει αφήσει και εδώ τα ίχνη της γιατί µέσα σ’ ένα χρόνο από το 2011 έως και το 2012 οι
απασχολούµενοι σε επιχειρήσεις µέχρι 10 εργαζόµενους έχουν µειωθεί κατά 14,43% επί του
συνόλου των απασχολούµενων. Από το ∆ιάγραµµα 7 προκύπτει ότι στις µικρές επιχειρήσεις είναι
περισσότεροι άνδρες από γυναίκες. Όσον αφορά τις γυναίκες και εδώ βλέπουµε ότι το 2008, η
γυναικεία απασχόληση µειώθηκε απότοµα, προφανώς για τους λόγους που εξηγήσαµε παραπάνω,
και στη συνέχεια αυξανόταν για ένα έτος. Από το 2009 και ύστερα ο αριθµός των γυναικών
µειώνεται συνεχώς.

15. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
∆ιάγραµµα 7
Απασχολούµενοι σε επιχειρήσεις µέχρι 10 άτοµα, Κρήτη
20 000
40 000
60 000
80 000
100 000
120 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
36,5
37,0
37,5
38,0
38,5
39,0
39,5
40,0
40,5
Συµµετοχή(%)
Άνδρες 99 661 102 112 105 108 107 108 102 87 776
Γυναίκες 66 422 68 263 72 185 69 606 65 969 70 860 71 087 63 967 54 942
Γυναίκες (%) 40,0 39,9 39,1 39,7 37,9 39,7 39,5 38,4 38,5
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012
Είναι φανερό, ότι πολλές επιχειρήσεις λιανικού εµπορίου κατέβασαν τα ρολά και έβαλαν
«λουκέτο» τα δύο τελευταία χρόνια στις µεγάλες πόλεις της Κρήτης. Πολλοί εµποροϋπάλληλοι
οδηγήθηκαν στην ανεργία. Καθώς το πραγµατικό εισόδηµα των νοικοκυριών συρρικνώνεται και η
αγοραστική δύναµη µειώνεται όλο και περισσότερο µέρα µε τη µέρα, ο τζίρος των καταστηµάτων
συρρικνώνεται, µε αποτέλεσµα οι ιδιοκτήτες να αδυνατούν να καλύψουν τα λειτουργικά έξοδά
τους, ακόµη και αν µεταφέρουν τα µαγαζιά τους σε περιοχές µε χαµηλότερα ενοίκια, και τότε
αναγκαστικά κλείνουν. ς προς τον κατά φύλο καταµερισµό τα ποσοστά στις µικρές επιχειρήσεις
που απασχολούν µέχρι δέκα άτοµα το 2012 τα ποσοστά είναι 61,50% για τους άνδρες και 38,5%
για τις γυναίκες. Τα ποσοστά στις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από δέκα άτοµα είναι 56%
για τους άνδρες και 45% για τις γυναίκες. Βεβαίως, είναι φανερό ότι τα πραγµατικά ποσοστά για

16. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
τις γυναίκες πρέπει να είναι πολύ µεγαλύτερα, γιατί εδώ κρύβεται ένας µεγάλος αριθµός γυναικών
που ανήκουν είτε στην αδήλωτη είτε στη µαύρη εργασία. Πρόκειται για συγγενείς κόρες, σύζυγοι,
µητέρες που εργάζονται στη µικρή επιχείρηση και δεν δηλώνονται ως εργαζόµενοι στις αρµόδιες
υπηρεσίες ή ακόµα µπορεί και να µην πληρώνονται σύµφωνα µε τα οριζόµενα από τις συλλογικές
συµβάσεις εργασίας.
Μερική Απασχόληση – Προσωρινή ή εποχιακή απασχόληση
Με το καθεστώς µερικής απασχόλησης, σύµφωνα µε τα διαθέσιµα ποσοτικά στοιχεία
απασχολείται µόνο ένα ποσοστό 6% επί του συνόλου των απασχολουµένων. Κατά την εποχή της
κρίσης αυξάνεται ο αριθµός τους. Το 2012 οι µερικά απασχολούµενοι φθάνουν τα 23.546 άτοµα εκ
των οποίων 10.033 άνδρες και 13.513 γυναίκες. Οι γυναίκες στο καθεστώς µερικής απασχόλησης
το 2012, σαφώς υπερτερούν των ανδρών κατά ποσοστό 57,4%.
∆ιάγραµµα 8
Απασχολούµενοι µε µερική απασχόληση, Κρήτη
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
ΣυµµετοχήΓυναικών(%)
Άνδρες 5 279 6 145 9 282 5 761 4 797 6 266 8 420 11 128 10 033
Γυναίκες 7 599 9 430 12 012 12 157 10 738 8 218 11 483 11 633 13 513
Γυναίκες (%) 59,0 60,5 56,4 67,8 69,1 56,7 57,7 51,1 57,4
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012

17. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Στα χρόνια της κρίσης οι άνθρωποι δεν επιλέγουν να εργαστούν µε το καθεστώς της µερικής
απασχόλησης, αλλά υποχρεώνονται.
Η προσωρινή, ή εποχιακή απασχόληση, παρά το γεγονός ότι πρέπει να είναι εκτεταµένη στο νησί,
λόγω της ανάπτυξης και του τουρισµού αλλά και ορισµένων καλλιεργειών, φαίνεται ότι σε µεγάλο
βαθµό διαφεύγει από τις στατιστικές.
∆ιάγραµµα 9
Απασχολούµενοι µε προσωρινή απασχόληση, Κρήτη
2 000
4 000
6 000
8 000
10 000
12 000
14 000
16 000
18 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
0
10
20
30
40
50
60
ΣυµµετοχήΓυναικών(%)
Άνδρες 6 439 7 909 13 137 14 592 14 077 13 192 14 784 15 135 14 142
Γυναίκες 4 815 7 362 14 484 15 973 16 011 14 814 14 140 13 629 13 742
Γυναίκες (%) 42,8 48,2 52,4 52,3 53,2 52,9 48,9 47,4 49,3
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012
Με το καθεστώς εποχιακής απασχόλησης, το 2012, εργάζονται 27.884 εργαζόµενοι ή το 13,8% των
συνολικά απασχολουµένων, εκ των οποίων 13.742 γυναίκες και 14.142 άνδρες, δηλαδή σε
ποσοστά, 49,28% και 50,72% αντίστοιχα. Η πλειοψηφία των εποχιακά απασχολουµένων είναι
ηλικίας άνω των 30 ετών, σε ποσοστά 77%. Από το ∆ιάγραµµα 9 προκύπτει ότι από το 2009 και
µετά, όλο και περισσότεροι άνδρες επιλέγουν να εργασθούν ως εποχιακά απασχολούµενοι. Γι’ αυτό
και µειώνονται τα αντίστοιχα ποσοστά των γυναικών.

18. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Ανεργία
Για ολόκληρη τη χώρα το µέσο ετήσιο ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε δραµατικά κατά την τελευταία
διετία ανερχόµενο σε 17,7% το 2011, και σε 24,2% το 2012, υψηλότερο κατά 6,5 µονάδες.
Στην Κρήτη τα πράγµατα είναι ελάχιστα καλύτερα από της υπόλοιπης χώρας ως προς την αυξητική
µεταβολή της ανεργίας, αφού το 2011 η ανεργία έφθασε το 15,4% και το β τρίµηνο 2012 το 21,8%,
ενώ κατά το τελευταίο τρίµηνο του 2012 η ανεργία φτάνει το 23%, όταν στην υπόλοιπη χώρα η
ανεργία είναι 26%. Από τους τέσσερις νοµούς της Κρήτης ο νοµός Χανίων έχει τα µεγαλύτερα
ποσοστά ανεργίας, για το β τρίµηνο του 2012 µε ποσοστά 23,1%, ακολουθεί ο νοµός Ηρακλείου
µε ποσοστά 23%. Εξετάζοντας την ανεργία αυτό που έχει µεγάλη σηµασία είναι ο αριθµός των
µακροχρόνια ανέργων, αυτών δηλαδή που είναι άνεργοι για διάστηµα µεγαλύτερο των 12 µηνών.
∆ιάγραµµα 10
Άνεργοι και Ποσοστό ανεργίας
5 000
10 000
15 000
20 000
25 000
30 000
35 000
Πηγή: Γ.Γ. ΕΛΣΤΑΤ, ΕΕ∆ 1993-1997 ετήσιες, 1998-2012 Β΄Τριµήνου
Επεξεργασία: ΙΝΕ/ΓΣΕΕ-Α∆Ε∆Υ (Γ. Κρητικίδης)
0
5
10
15
20
25
30
ΠοσοστόΑνεργίας
Άνδρες Γυναίκες Άνδρες (%) Γυναίκες (%)
Άνδρες 3 307 3 285 5 086 5 464 5 231 9 572 13 346 17 833 30 017
Γυναίκες 5 336 6 875 14 606 11 452 8 867 12 516 17 434 19 954 31 438
Άνδρες (%) 2,5 2,5 3,3 3,4 3,2 5,9 8,3 10,9 19,3
Γυναίκες (%) 5,9 7,2 13,0 9,8 8,0 11,0 14,8 16,8 26,9
1993 1997 1998 2005 2008 2009 2010 2011 2012
Πραγµατικά, στην Κρήτη τα ποσοστά των µακροχρόνια ανέργων για το 2012 αγγίζουν το 52,6%
επί του συνόλου, δηλαδή, οι περισσότεροι από τους µισούς ανέργους έχουν να δουλέψουν πάνω

19. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
από ένα χρόνο. Αυτό καταδεικνύει ότι η οικονοµική κρίση καθιστά ολοένα δυσκολότερη τη
µετάβαση από την ανεργία στην αγορά εργασίας.
Από το ∆ιάγραµµα 10, προκύπτει ότι ο αριθµός των ανέργων γυναικών σε σχέση µε τις
απασχολούµενες αυξάνει δραµατικά. Αυτό όµως δείχνει και µια αλλαγή στη νοοτροπία των
γυναικών. Οι γυναίκες δεν βρίσκουν εργασία και δεν δηλώνουν νοικοκυρές, αλλά άνεργες. Οι
γυναίκες προτιµούν την κοινωνική ταυτότητα της άνεργης από εκείνη της νοικοκυράς.
Σε ποσοστά έχουµε για το 2012, επί του συνόλου των ανέργων έχουµε 51% άνεργους άνδρες και
49% άνεργες γυναίκες. Τα ποσοστά των νέων ανέργων µέχρι 30 ετών φθάνουν τα 40%.
Τα τελευταία διαθέσιµα στοιχεία που διαθέτουµε για την ανεργία, είναι για τον Ιανουάριο του
2013, που η ανεργία στη χώρα σηµείωσε νέο ρεκόρ, έφτασε το 27,4%. Οι άνεργοι σε αριθµούς
είναι 1.448.742 άτοµα, κάθε µέρα χάνουν τη δουλειά τους 4.350 άτοµα. Η ανεργία στους νέους
καλπάζει, είναι 59,3%. Στην Περιφέρεια της Κρήτης, η ανεργία κυµαίνεται σε χαµηλότερα
ποσοστά, δηλαδή είναι 23,2%. Αυτό πρέπει να οφείλεται σε συµπληρωµατικές απασχολήσεις
όπως γεωργία και τουριστικές επιχειρήσεις ή γεωργία και απασχόληση στον τριτογενή τοµέα που
προσφέρονται στο νησί. Τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας σηµειώθηκαν στις περιφέρειες της
Ηπείρου, και ∆υτικής Μακεδονίας, µε 29,2%, ενώ στην Αττική η ανεργία έφτασε το 28,4%.
Στην περιφέρεια της Κρήτης η ανεργία εµφανίζεται έντονα στα επαγγέλµατα παροχής προσωπικών
υπηρεσιών (κοµµωτές, µάγειροι, σερβιτόροι, οικιακοί βοηθοί, κλπ), στους ανειδίκευτους εργάτες
οικοδοµών, κατασκευών και βιοµηχανιών. Ακολουθούν οι ειδικευµένοι στις πωλήσεις και στην
εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων και οι εργαζόµενοι στον τοµέα των χρηµατοπιστωτικών
υπηρεσιών. Είναι φανερό ότι οι προοπτικές για τα τραπεζικά, ασφαλιστικά και χρηµατιστηριακά
επαγγέλµατα είναι αρνητικές. Οι προοπτικές εργασίας στον κλάδο της εκπαίδευσης των
κοινωνικών, ανθρωπιστικών, φυσικών, µαθηµατικών και νοµικών επιστηµών είναι εξίσου
αρνητικές. Η ευελιξία ως προς την αναζήτηση νέων πεδίων απασχόλησης για τους αποφοίτους των
σχολών αυτών µαζί µε την απόκτηση τεχνικών δεξιοτήτων και τη διαρκή επιµόρφωση είναι
απαραίτητη για η διεύρυνση των δυνατοτήτων απασχόλησης.

20. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Οι προοπτικές της Απασχόλησης στην Κρήτη
Τα Πανεπιστήµια και τα ΤΕΙ που λειτουργούν στην Κρήτη, καθώς και τα αξιόλογα ερευνητικά
κέντρα, παρόλα τα προβλήµατα που έχουν παρουσιαστεί λόγω της βαθιάς οικονοµικής ύφεσης,
αποτελούν µια βάση για απασχόληση προσωπικού σε εκπαιδευτικές και ερευνητικές
δραστηριότητες. Οι εφαρµογές της πληροφορικής και η τηλεµατική µπορούν να προσφέρουν νέες
θέσεις εργασίας στο νησί.
Στα παραϊατρικά επαγγέλµατα, αναµένεται να αυξηθεί η ζήτηση, κυρίως σε εξειδικευµένους
επιστήµονες, στους τοµείς της Φυσικοθεραπείας, ∆ιαιτολογίας, ∆ιατροφής, Εργοθεραπείας,
Λογοθεραπείας κ.ά.
Ιδιαίτερο βάρος, κρίνοντας από την αυξηµένη ζήτηση υπηρεσιών που συσχετίζονται µε τον
τουρισµό, πρέπει να δοθεί στην εκµάθηση ξένων γλωσσών. Εκτός από την αγγλική θα ήταν πολύ
χρήσιµη η εκµάθηση µιας άλλης ξένης γλώσσας, όπως είναι τα ρώσικα ή και τα κινέζικα. Η ζήτηση
καθηγητών ξένων γλωσσών αναµένεται να αυξηθεί.
Η πολυτελής επεξεργασία τροφίµων και αρωµατικών φυτών, είναι ένας άλλος τοµέας που
προβλέπεται ότι θα παρουσιάσει ανάπτυξη. Η Κρήτη φηµίζεται για τα εκλεκτής ποιότητας
προϊόντα της. Πολλές ευκαιρίες περαιτέρω ανάπτυξης παρουσιάζονται στα γεωργικά προϊόντα,
µέσω της τυποποίησης, της προώθησης βιολογικών καλλιεργειών, αλλά και της αναγνώρισης της
αξίας της κρητικής δίαιτας και διατροφής. Ανάπτυξη επίσης αναµένεται να σηµειωθεί και στην
κατεργασία κτηνοτροφικών προϊόντων. Τα προϊόντα της κρητικής γης, όπως το τυρί, τα παξιµάδια,
τα χόρτα, το δίκταµο, το µέλι κ.ά. πρέπει να προωθηθούν σε όλες τις γωνιές της γης, ώστε να
δηµιουργηθούν διεθνή δίκτυα πωλήσεων. Οι παραδοσιακές τέχνες, κυρίως η υφαντική, αποτελούν
έναν άλλο υποσχόµενο κλάδο, που στοχεύει σε υψηλές εισοδηµατικές κατηγορίες.
Επίσης, ένας άλλος κλάδος που υπόσχεται θέσεις εργασίας στο µέλλον είναι η «πράσινη ανάπτυξη»
και η λειτουργία των επιχειρήσεων µε βάση τα περιβαλλοντικά πρότυπα και αρχές. Τα
επαγγέλµατα που σχετίζονται µε την πράσινη ανάπτυξη είναι ακριβοπληρωµένα και αναφέρονται
ειδικότητες όπως: Ειδικός Ανάπτυξης Συστηµάτων Αειφόρου Ανάπτυξης, ∆ιαχειριστής

21. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης
Ανανεώσιµης Ενέργειας, ∆ιαχειριστής Αποβλήτων Κλιµατολόγος-Περιβαλλοντολόγος,
Mετεωρολόγος, ∆ικηγόρος Περιβαλλοντικού ∆ικαίου κ.ά.
Είναι φανερό ότι, η εκµετάλλευση των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας µπορεί να ανακουφίσει σε
µεγάλο βαθµό από πλευράς κόστους και εξάρτησης τις βιοµηχανικές-βιοτεχνικές µονάδες από
ορυκτά καύσιµα. Τα Τεχνολογικά Ιδρύµατα και τα σηµαντικά Ερευνητικά Κέντρα (π.χ., Ίδρυµα
Τεχνολογίας και Έρευνας, ΕΛΚΕΘΕ) µπορούν να συµβάλουν θετικά για τη δηµιουργία
επενδύσεων στον τοµέα της Πράσινης Ενέργειας, και στη χρήση τεχνολογιών ανανεώσιµων πηγών
ενέργειας.
Στην παρούσα οικονοµική και κοινωνική κρίση που διανύουµε οι ανατροπές στην οικονοµία και
ιδιαίτερα στην αγορά εργασίας είναι ραγδαίες και σε αρνητική κατεύθυνση. Ο χάρτης, της Αγοράς
Εργασίας, µεταβάλλεται συνεχώς. Τα συνδικάτα δεν έχουν ευθύνη µόνο για να διασώσουν τα
εργασιακά κεκτηµένα, να εξασφαλίσουν τον οικονοµικό βιοπορισµό των εργαζοµένων, αλλά και
για να προετοιµάσουν το έδαφος για το µέλλον δηµιουργώντας µια δεξαµενή εργατικού δυναµικού
κατάλληλα εκπαιδευµένου µε δεξιότητες οι οποίες ανταποκρίνονται στις νέες θέσεις εργασίας. Τα
συνδικάτα πρέπει να δηµιουργήσουν τους κατάλληλους µηχανισµούς εκπαίδευσης και
επιµόρφωσης για να προσελκύσουν τους πολίτες κοντά τους. Οι πολίτες ανεξαρτήτως φύλου θα
πρέπει να συµµετέχουν ενεργά στα συνδικάτα για τη διάσωση αξιών όπως είναι η συλλογικότητα, η
συµµετοχικότητα και η συνεργασία.

22. ΓΣΕΕ
Ευρω παϊ κή
Έν ωσ η
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό
Ταµείο
Ελλ ηνι κ ή
∆ηµοκ ρατ ία
Με τ η συ γχρ ηµ ατο δό τ ησ η τ ης Ε λλάδ ας κ αι τ ης Ε υρ ωπαϊ κ ής Ένω σ ης