1. Kabanata 17 Mga Kasawian sa Madrid (1890-91)
Di Pagkakamitng Hustisyapara sa
Pamilya
Mga hiningian ng tulong ni
Rizal para makamtan ang
katarungan ng mga inaaping
kababayan at kanyang
pamilya sa kawalang
katarungan ni Heneral
Valeriano Weyler at mga
Dominikong taga-Calamba
:
 Asociacion Hispano-
Filipina (Ang Kalihim
na si Dr. Dominador
Gomez)
 Mga pahayagang
liberal sa Espanya
(La Justicia, El
Globo, La Republica,
El Resumen, atbp.)
 M.H. del Pilar
(abogado niya)
 Seńior Fabie
(Ministro ng mga
Kolonya)
o Ibinalita ni Saturnina sa
kanyang liham na
ipinatapon sina Paciano
(Rizal), Antonio (Lopez),
Silverte (Ubaldo), Teong
(Mateo Elejorde) at
Dandoy (kamag-anak ni
Rizal) sa Mindoro, sila’y
dinakip sa Calamba at
pinaalis ng Maynila
noong Setyembre 6,
1890.
o Humingi din siya ng
tulong sa dating
miyembro ng Ministeryo
na sina Becerra at Maura
ngunit ang tangi lang
nilang maibibigay ay ang
kanilang simpatiya.
Parangal ni RizalkayPanganiban
Si Jose Ma. Panganiban, 27
taong gulang (Bayaning
Bikolano) na isa sa kanyang
kaibigan na kasama sa
Kilusang Propaganda ay
namatay sa Barcelona
noong Agosto 19, 1890 dahil
sa matagal nang sakit.
Feliciano Gonzales
Barcelona (namatay 1890) –
kasabay ng pagkamatay ni
Panganiban
Naudlotna DuelookayAntonio
Luna
Agosto 1890 – dumalo si
Rizal ng isang salu-salo ng
mga Pilipino sa Madrid.
Antonio Luna – (Drunk A.
Luna) Sawi sa kanyang
sinisinta at sa sobrang
kalasingan nakapagsabi siya
ng masasama tungkol kay
Nellie Bousted kaya hindi
gusto at hinamon siya ni
Rizal. Sa kabutihang palad,
nahimasmasan si Luna at
hindi na natuloy ang kanilang
duelo bagkus sila’y naging
magkaibigan ulit.
HinamonniRizal si Retana sa Duelo
Wenceslao E. Retana
(Karibal niya sa panulat) –
isang matalinong eskolar ng
Espanyol at ahente sa
pahayagan ng mga prayle.
Dahilan upang bigyan ng
paghamon ni Rizal:
Nainsulto si Rizal sa
artikulong lumabas sa La
Epoca na tungkol sa
kanyang pamilya at kaibigan.
Batay sa artikulo, napaalis
ang mga ito dahil hindi
nagbabayad ng renta.
Bakit hindi natuloy ang
kanilang duelo?
- Binalaan kasi siya na
wala siyang kalaban-
laban kay Rizal dahil
mahusay siya sa baril
at espada.
- Tumigil si Retana ng
pagsusulat laban kay
Rizal bagkus nabuo
ang kanyang
paghanga kay Rizal.
Pagtataksilni Leonor Rivera
Noong taglagas ng 1890,
malungkot na malungkot si
Rizal sa kabiguan niya sa
Madrid. Habang pinapanuod
niya ang Teatro Apolo
nawala niya ang gintong
relos na may laket na
kinalalagyan ng larawan ni
Leonor Rivera (kanyang
kasintahan)
 Pagsapit ng Disyembre
1890, nakatanggap siya
ng liham mula kay
Leonor Rivera.
Agsasabing ikakasal na
siya sa isang Ingles
(pinili ng kanyang ina)
kaya humihingi siya ng
tawad kay Rizal.

2. Pebrero 15, 1891 – sinagot
ni Blumentritt ang huling
liham ni Rizal tungkol sa
kanyang kasawian.
HidwaanninaRizaat Del Pilar
 Pagkatapos ng 1890,
nagkaroon ng
hidwaan sa
pamumuno sina Rizal
at Del Pilar.
 Si Del Pilar ay
matapang na
abogado at
mamahayag at
nakilala sa Madrid
dahil sa kanyang
matatapang na
editoryal sa La
Solidaridad, na naging
pag-aari pa niya. Binili
niya ang pahayagang
ito mula kay Pablo
Riazares, unang may-
ari at pinalitan si
Graciano Lopez
Jaena bilang
patnugot.
Idealismo ni Rizal: Makuha
ang paggalang ng mga
Espanyol at magkaroon ng
prestihiyo ang Kilusang
Propaganda
٥ Mataas na
panuntunan sa
moralidad,
dignidad, at diwa
ng pagdurusa.
٥ Ilang taga-suporta
ni Rizal ay lumipat
kay Pilar. Sa
kadahilanang, mas
mahalaga sa
kanila ang alak,
babae at sugal.
٥ Hindi sinang-
ayunan ni Rizal
ang pangangasiwa
ni Del Pilar at ilang
malapit niyang
kaibigan ang
patakarang
editoryal ng
pahayagan dahil
taliwas ito sa
kanyang pananaw
pangpolitikal.
Enero 1, 1891 (Araw ng
Bagong Taon) – nagkaroon
ng pagtitipon upang
mapagkasundo sina Del
Pilar at Rizal. Upang
mapaigting ang kanyang
kampanya para sa
pagbabago sa patakarang
editoryal ng pahayagan.
Binitawanni Rizal ang pamumuno
Pebrero 1891 - Ang elekyson
ay itinakda ni Rizal at nahati
ang mga Pilipino sa
dalawang magkasalungat na
pangkat (Rizalista at
Pilarista). Sa unang botohan,
si Rizal ang nanalo, ngunit
hindi niya makamit ang
dalawang-katlong boto para
maiproklama siyang
Responsable.
o Nanguna si Rizal sa
dalawang araw ng
botohan
o Mariano Ponce –
Buong puso na
nanawagan sa mga
kababayan upang
iboto si Rizal. Ang
kanyang panawagan
ay pinakakinggan at
nananalo si Rizal.
o Ngunit tinggihan ni
Rizal ang inaasam-
asam na posisyon.
Siya ay may
karangalan, dignidad
at mataas ang
kanyang delikadesa,
isang bagay na wala
ang maraming politiko
ng bayan sa laht ng
panahon. Kaya
minabuti niyang hindi
maging pinuno ng
isang hating
kababayan.
Adios, Madrid
 Sumulat si Rizal
ng maikling liham
ng pasasalamat sa
mga kababayang
bumoto sa kanya
bilang
Responsible.
Malungkot siyang
nag-empake,
binayaran ang
mgapagkakautang
, at lumulan sa
tren patungong
Biarritz.
 Noong una niyang
pagbisita (1882-
1885) ngunit
naging malungkot
sa ikalawang
pagpunta (1890-
1891). Ito ang
huling
pagkakataong
makikita niya ang
Madrid.
Inulat ni:
Sheena E. Bernal
3rd
Year / BEEd - SpEd