1. ‫چکیده‬
‫ز٘س‬ ٚ ‫پّىب٘ی‬ ‫ثیطٚ٘ی‬ ‫ٕ٘بی‬ ‫ثب‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬‫ا‬٘ٝ‫ا‬ٜ‫ٌؿتطز‬ ‫پطاوٙسٌی‬ ‫زاضای‬ ،‫ی‬‫اؾال‬ ٖ‫رٟب‬ ‫زض‬ ‫ای‬‫ث‬ ‫ٞؿتٙس‬ ْٝ‫ثط‬ ٜٚ‫فال‬ ٝ‫عٛضیى‬
ٖ‫ایطا‬‫و‬ ‫زض‬ ،‫ٔی‬ ٜ‫زیس‬ ٝ‫ؾٛضی‬ ٚ ‫فطاق‬ ‫٘ؾیط‬ ‫كٛضٞبیی‬‫ث‬ ‫فٙبنط‬ ّٕٝ‫ر‬ ‫اظ‬ .‫قٛ٘س‬ٝ‫ٔمط٘ؽ‬ ،‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫زض‬ ٝ‫ضفت‬ ‫وبض‬‫ؾغح‬ ‫ٞبی‬
‫ز٘س‬ ‫ٕ٘بی‬ ٚ ‫ٌٙجس‬ ‫زضٚ٘ی‬‫ا‬٘ٝ‫ا‬‫ٔمط٘ؽ‬ ‫زیٍط‬ ‫ثطذالف‬ .‫اؾت‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ثیطٚ٘ی‬ ‫ٕ٘بی‬ ‫پّىب٘ی‬ ٚ ‫ی‬‫آرط‬ ٚ ‫وبقی‬ ‫اظ‬ ٜ‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ‫ٞبی‬ٝ‫و‬
‫ٔی‬ ‫ٔحؿٛة‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫زض‬ ‫اِحبلی‬ ٚ ‫تعییٙی‬ ‫فٙهطی‬٘ٛ‫ق‬‫س‬،‫ٔمط٘ؽ‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٖ‫چٙب‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ؾبذتبض‬‫ٞبی‬
‫زضٚ٘ی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٜ‫ؾبظ‬ ٝ‫رٙج‬.‫زاض٘س‬ ‫ٌٙجس‬ ‫٘ٛؿ‬ ٗ‫ای‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫وبضثطزی‬ ٚ ‫ای‬ٚ ‫رٙٛة‬ ‫زض‬ ‫تٟٙب‬ ،ٖ‫ایطا‬ ‫أطٚظی‬ ‫رغطافیبی‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬
‫ٔی‬ ٜ‫زیس‬ ٖ‫ایطا‬ ‫غطثی‬ ‫رٙٛة‬.‫قٛ٘س‬ٝ‫وتیج‬ٕ‫ؾبذت‬ ‫ثط‬ ً‫ب‬ٕٔٛ‫ف‬ ٝ‫و‬ ،‫ٔقٕبضی‬ ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ٜ‫ثبلیٕب٘س‬ ‫ٞبی‬ٜ‫آضأٍب‬ ٖ‫ب‬‫ا٘تؿبة‬ ،ٝ‫ضفت‬ ‫وبض‬ ٝ‫ث‬ ‫ٞب‬
ٖ‫آ‬‫ٞب‬( ٖ‫ِطؾتب‬ ٖ‫اتبثىب‬ ٜ‫زٚض‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬555–728‫ٔی‬ ُٕ‫ٔحت‬ )‫.ق‬ ‫ٞـ‬.‫ؾبظز‬،‫ٌٙجسٞب‬ ‫٘ٛؿ‬ ٗ‫ای‬ ‫رغطافیبیی‬ ‫پطاوٙسٌی‬ ٝ‫ٔغبِق‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫زض‬ ‫ضا‬
ٖ‫اتبثىب‬ ‫ٔحّی‬ ‫حىٛٔت‬ ٜ‫ٔحسٚز‬‫ٔی‬ ‫لطاض‬ ْ‫اؾال‬ ‫ٔیب٘ی‬ ٖٚ‫لط‬ ‫زض‬ ‫ِط‬.‫زٞس‬
:‫کلیدی‬ ‫ياژگان‬‫اؾ‬ ‫ٔقٕبضی‬ ،‫ٔمط٘ؽ‬ ،‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجس‬‫ٔی‬ ٖٚ‫لط‬ ،‫الٔی‬.‫ِط‬ ٖ‫اتبثىب‬ ،‫ب٘ی‬
‫درآمد‬
‫قبذم‬ ‫ٔرتّف‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ٔىبتت‬ ‫زض‬‫ٚرٛز‬ ‫فٙبنطی‬ ٚ ‫ٞب‬
ٜ‫وٙٙس‬ ‫تقطیف‬ ،‫ٔىتت‬ ٖ‫آ‬ ‫اٞساف‬ ‫ثیبٍ٘ط‬ ٚ ٜ‫ٕ٘بیٙس‬ ٝ‫و‬ ‫زاض٘س‬
ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ٜ‫وٙٙس‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫اقربل‬ ٚ ٖ‫ؾبذتٕب‬ ،‫ثٙب‬ ‫ٞٛیت‬
‫ٔی‬ ‫اِمبء‬ ٜ‫ثیٙٙس‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ْٟٛ‫ٔف‬ ٜ‫ٍ٘ب‬ ‫یه‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫ٞؿتٙس‬.‫ٕ٘بیٙس‬
ٝ‫قبذه‬ ‫اظ‬ ‫یىی‬‫ٞبی‬‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬ٜ‫آضأٍب‬‫ٞب‬‫ثمبؿ‬ ٚ
ٝ‫ٔتجطو‬ّٜٛ‫ر‬ ٝ‫و‬ ‫ٞؿتٙس‬ ‫ای‬‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ٚ ‫ٞٙط‬ ٜ‫ٌب‬ٝ‫ث‬
‫ٔی‬ ‫قٕبض‬‫ضٚ٘س‬ُ‫لبث‬ ‫وخطت‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫تٛر‬ ‫ثب‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبٞبی‬ .
ٗ‫زاقت‬ ‫إٞیت‬ ‫٘یع‬ ٚ ٜ‫ثبلیٕب٘س‬ ‫آحبض‬ ٝ‫تٛر‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ِحبػ‬ ٝ‫ث‬

*‫زا٘ف‬ٖ‫ثبؾتب‬ ‫اضقس‬ ‫وبضقٙبؾی‬ ٝ‫آٔٛذت‬‫قٙبؾی‬ٜ‫زا٘كٍب‬‫ٞٙط‬ٖ‫انفٟب‬
(h_sapid@yahoo.com)
**‫زا٘ك‬‫یبض‬ٜٚ‫ٌط‬ٖ‫ثبؾتب‬‫قٙبؾی‬ٜ‫زا٘كٍب‬‫ٞٙط‬ٖ‫انفٟب‬
(ahmadsalehikakhki@yahoo.com)
ٝ‫رٙج‬‫ارتٕبفی‬ ٚ ‫ٔصٞجی‬ ،‫ٞٙطی‬ ،‫تبضیری‬ ‫ٔرتّف‬ ‫ٞبی‬
ٜ‫ٚیػ‬ ٜ‫ربیٍب‬‫ٔغبِقبت‬ ‫زض‬ ‫ای‬‫اظ‬ ‫یىی‬ .‫زاض٘س‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬
ٜ‫ٚیػ‬ ٜٛ‫قى‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫ٔقٕبضی‬ ٟٓٔ ‫فٙبنط‬‫ای‬
‫ازٚا‬ ‫زض‬‫ض‬‫زض‬ ٝ‫ضیك‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ٌٙجس‬ ٜ‫ثركیس‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ٔرتّف‬
.‫زاضز‬ ْ‫اؾال‬ ‫اظ‬ ُ‫لج‬ ‫ٔقٕبضی‬‫پػٚٞف‬‫ٞب‬ٝ‫ٌطفت‬ ‫نٛضت‬ ‫ی‬
ٖ‫ایطا٘یب‬ ‫تٛؾظ‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ثبضظ‬ ‫فٙهط‬ ٗ‫ای‬ ‫ٌؿتطـ‬ ‫اظ‬ ‫حبوی‬
ٜ‫ؾس‬ ‫زض‬‫ث‬ ،ْ‫اؾال‬ ‫اظ‬ ُ‫لج‬ ‫ٞبی‬ٝ‫ذهٛل‬ٚ ‫اقىب٘ی‬ ٖ‫زٚضا‬ ‫اظ‬
ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ؾبؾب٘ی‬‫تٙٛؿ‬ ‫اظ‬ ‫اؾالٔی‬ ٖ‫زٚضا‬ ‫عی‬
‫(ثعضٌٕٟطی‬ ‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ‫ثطذٛضزاض‬ ‫ظیبزی‬0785:5ٝ‫و‬ )
‫ٔی‬‫ٌٙجسٞبی‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫تٛا‬،‫ؾطٚن‬ ،ٗ‫تطوی‬ ،‫ضن‬ ،‫٘بض‬ٜ‫وٕجیع‬
.‫وطز‬ ٜ‫اقبض‬‫ٔرتّفی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫ضٚی‬ ‫ثط‬ ‫ٌٙجس‬ ‫اؾالٔی‬ ٖ‫زٚضا‬ ‫زض‬
ٚ ‫ٔؿبرس‬ ٖٛ‫ٕٞچ‬ٜ‫آضأٍب‬‫ٞب‬‫ٔرتّف‬ ‫فٙبنط‬ ‫ثب‬ ٚ ٝ‫ؾبذت‬‫ی‬
‫سپیدوامه‬ ‫حسیه‬
‫ي‬‫کاخکی‬ ‫صالحی‬ ‫احمد‬

2. ‫ٔمط٘ؽ‬ ‫٘ؾیط‬ٗ‫تعیی‬ )‫ٌچ‬ ٚ ‫آرط‬ ،‫وبقی‬ ‫(ثب‬‫قس‬‫ثٙبٞبی‬ ٝ‫ث‬ ٚ
‫رٙٛة‬ ٚ ‫رٙٛة‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ‫زض‬ .‫ثركیس‬ ‫ذبنی‬ ٜٛ‫قى‬ ٜ‫زٚض‬ ٗ‫ای‬
‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ثب‬ ٜ‫آضأٍب‬ ‫ظیبزی‬ ‫تقساز‬ ،ٖ‫ایطا‬ ‫غطثی‬
ٝ٘‫(ز٘سا‬ٚ ٜ‫ثیٙٙس‬ ‫ٞط‬ ٝ‫تٛر‬ ٝ‫و‬ ‫زاضز‬ ‫ٚرٛز‬ )‫پّىب٘ی‬ ،‫زاض‬
‫ٔی‬ ‫رّت‬ ‫ذٛز‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫ٔحممی‬ُ‫تحّی‬ ٚ ‫ثطضؾی‬ .‫ٕ٘بیس‬
ٖ‫ثبؾتب‬‫چ‬ ‫قٙبذتی‬‫ؾجه‬ ‫ثب‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ٗ‫ٙی‬
‫تبضیری‬ َٛ‫تح‬ ‫ؾیط‬ ‫اظ‬ ‫ثٟتط‬ ‫زضن‬ ‫ؾجت‬ ،‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬
ٖ‫ایطا‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫ثٙبٞب‬ ‫٘ٛؿ‬ ٗ‫ای‬‫عٛض‬ ٝ‫ث‬ٚ ‫ذبل‬
ْ‫اؾال‬ ٖ‫رٟب‬‫عٛض‬ ٝ‫ث‬ٗ‫ٕٞچٙی‬ ٝ‫ٔغبِق‬ ٗ‫ای‬ .‫قس‬ ‫ذٛاٞس‬ ْ‫فب‬
ُ‫تىٕی‬ ٚ ‫تهحیح‬ ‫زض‬ٝ‫ربشث‬ ‫ایزبز‬ ٚ ‫ثٙبٞب‬ ‫تبضیرٍصاضی‬‫ٞبی‬
‫ٌطزقٍطی‬‫ثٛز‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫ٔٛحط‬ )‫(ٔصٞجی‬ٜ‫فٕس‬ ُ‫زالی‬ ‫اظ‬ ‫یىی‬ .
ٝ‫ث‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫ثطذی‬ ‫ا٘تؿبة‬ ،‫تحمیك‬ ‫ٔٛضٛؿ‬ ‫ا٘تربة‬
‫اؾت‬ ‫ؾّزٛلی‬ ٜ‫زٚض‬‫(آظازی‬0778:190‫ٔٛؾٛی‬ ‫؛‬‫٘ػاز‬‫ؾٛق‬
0775:177).
‫تٟٙب‬ ٖٛٙ‫تبو‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ثب‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫ذهٛل‬ ‫زض‬
‫ثٙبٞبی‬ ‫ثطضؾی‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫ذٛظؾتب‬ ‫تبضیری‬ ‫ثٙبٞبی‬ ٚ ‫آحبض‬ ‫وتبة‬ ‫زض‬
ٖ‫ایطا‬ ٜ‫ٌؿتط‬ ‫زض‬ ‫ٔصوٛض‬ٝ‫پطزاذت‬ ‫وٙٛ٘ی‬ٜ‫قس‬‫اؾت‬‫(نٕسی‬
0785ٜ‫اقبض‬ ٍٝ٘ٛ‫ٞیچ‬ ‫ٔصوٛض‬ ‫ثطضؾی‬ ‫زض‬ .)ٗ‫چٙی‬ ٝ‫ث‬ ‫ای‬
‫نٛضتی‬ ‫زض‬ ‫اؾت‬ ٜ‫ٍ٘طزیس‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫زض‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبٞبی‬
‫ٔی‬ ‫ثٙبٞبیی‬ ٗ‫چٙی‬ ٝ‫ٔغبِق‬‫تٛرٟی‬ ‫ربِت‬ ‫٘تبیذ‬ ٝ‫ث‬ ‫تٛا٘س‬
‫٘یع‬ ‫زیٍطی‬ ‫پػٚٞف‬ .‫ٌطزز‬ ‫ٔٙزط‬‫ثیف‬‫تط‬ٗ‫چٙی‬ ‫ثط‬ ‫تأویس‬ ‫ثب‬
‫ا٘ز‬ ٖ‫ایطا‬ ‫اظ‬ ٖٚ‫ثیط‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ ‫ؾجه‬‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ْ‫ب‬(Tabba
1985.)‫ای‬ ‫زض‬ٕٗ‫ض‬ ‫تب‬ ‫ٌطزیس‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫ؾقی‬ ‫پػٚٞف‬ ٗ
‫رٙٛة‬ ٚ ‫رٙٛة‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ‫تحٛالت‬ ٝ‫ث‬ ٗ‫پطزاذت‬‫زض‬ ٖ‫ایطا‬ ‫غطثی‬
،‫ٔقٕبضی‬ ‫ؾبذتبض‬ ،ٝ‫تؿٕی‬ ٝ‫ٚر‬ ،ْ‫اؾال‬ ‫ٔیب٘ی‬ ٖٚ‫لط‬
‫ؾجه‬ ‫٘ؿجی‬ ‫تبضیرٍصاضی‬ ‫ٟ٘بیت‬ ‫زض‬ ٚ ‫رغطافیبیی‬ ‫پطاوٙسٌی‬
‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫ٔقٕبضی‬‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبٞبی‬
ٖ‫ایطا‬.‫ٌیط٘س‬ ‫لطاض‬ ٝ‫ٔغبِق‬ ٚ ‫ثطضؾی‬ ‫ٔٛضز‬
‫تسمیه‬ ‫يجه‬
‫زض‬ ٖٛٙ‫تبو‬‫پػٚٞف‬‫ٞب‬‫ی‬‫ی‬‫ذهٛل‬ ‫زض‬ ٖ‫ٔحممب‬ ‫تٛؾظ‬ ٝ‫و‬
ْ‫ا٘زب‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ ‫ؾجه‬ٜ‫قس‬ٖٛ‫چ‬ ‫ٔتقسزی‬ ‫انغالحبت‬ ‫اظ‬
‫ٔمط٘ؿی‬ ‫ٌٙجس‬(Tabba 1985)‫ٔضطؼ‬ ُ‫ٔی‬‫(نٕسی‬
0785ٗ‫ُضچی‬‫ا‬ ‫ٌٙجس‬ ٚ )‫(ثعضٌٕٟطی‬0785:072ٗ‫ای‬ ‫ثطای‬ )
‫اؾ‬ .‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ ‫ؾجه‬‫ٌٙجس‬ ٜ‫ٚاغ‬ َ‫تقٕب‬
ٗ‫چٙی‬ ‫ثطای‬ ‫ٔمط٘ؿی‬‫٘بزضؾت‬ ‫٘ؾط‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ ‫ؾجه‬
‫اؾت‬‫ظیطا‬ ‫؛‬ٝ‫آ٘ى‬ ‫٘رؿت‬‫ٌٙجسٞبی‬ ٝ‫ث‬ ‫ثهطی‬ ّٜٛ‫ر‬ ٝ‫آ٘چ‬
‫ٕ٘بی‬ ٜ‫ثركیس‬ ٝ‫ٔغبِق‬ ‫ٔٛضز‬‫ثیطٚ٘ی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫ؾت‬
ٝ٘‫ز٘سا‬‫ٔمط٘ؽ‬ ٝ٘ ٚ ٝ‫یبفت‬ ٗ‫تعیی‬ ‫پّىب٘ی‬ ٚ ‫زاض‬‫زاذّی‬ ‫ٞبی‬.
‫ٌٙجس‬ ‫٘ٛؿ‬ ٗ‫ای‬ ‫پّىب٘ی‬ ‫ٕ٘بی‬ ٝ‫و‬ ‫ٌفت‬ ‫ثبیس‬،‫ٔح‬ ‫ٔمط٘ؽ‬‫ؿٛة‬
‫ٕ٘ی‬‫ظیطا‬ ‫قٛز‬«‫اظ‬ ٜ‫قس‬ ُ‫تكىی‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ؾمفی‬ ‫ٔمط٘ؽ‬
‫چٙسضّقی‬‫اظ‬ ْ‫ٞطوسا‬ ‫ضّـ‬ ٝ‫و‬ ‫ٞبیی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫زض‬ ‫ٔزبٚض‬ ‫ضّـ‬ ‫ثب‬
‫تمبعـ‬ ٝ‫ظاٚی‬ ٝ‫و‬ ‫عٛضی‬ ٝ‫ث‬ ٜ‫ٌطزیس‬ ‫ٔتمبعـ‬ ‫ٚؾظ‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫یب‬
‫اظ‬ ‫غیط‬ ‫یب‬ ٚ ٖ‫آ‬ ‫٘هف‬ ٚ ٕٝ‫لبئ‬ ‫یه‬ ‫ٔزٕٛؿ‬ ‫یب‬ ٚ ٕٝ‫لبئ‬ ‫٘هف‬
ٖ‫آ‬‫ـ‬‫ثطؾس‬ ‫٘ؾط‬ ٝ‫ث‬ ٕٝ‫لبئ‬ ٚ‫ز‬ ٝ‫و‬ ‫عٛضی‬ ٝ‫ث‬‫ـ‬‫ثبقس‬»‫(وبقب٘ی‬
0733:77ٝ‫آٚیرت‬ ‫ؾمف‬ ‫اظ‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ .)‫ٔی‬ٗ‫ٕٞی‬ ٝ‫ث‬ ٚ ‫قٛز‬
‫چفس‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫ث‬ ُ‫زِی‬‫ٔی‬ ٓٞ ‫آٚیع‬‫ٌٛیٙس‬‫(ثعضٌٕٟطی‬0785:
79ٚ ‫لغبضثٙسی‬ َ‫اقىب‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ٔقتمس‬ ‫٘یع‬ ٜ‫ِطظاز‬ )
‫ٔب٘ٙس‬ ُ‫لٙسی‬ ‫آٚیعٞبی‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫قىّی‬ ‫٘طزثب٘ی‬
‫ٔی‬ ٝ‫ؾبذت‬ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٜ‫ٕ٘ٛز‬ ٝ‫تكجی‬ ٛٞ‫آ‬ ٜ‫پٛظ‬ ٝ‫ث‬ ‫آ٘طا‬ ٚ ‫قٛز‬
‫ٔی‬ٖ‫تٛا‬ٖ‫آ‬‫ؾمف‬ ‫ٌیّٛیی‬ ‫ثط‬ ‫ضا‬‫٘یٕىبض‬ ٚ ٝ‫وتیج‬ ،‫ظیطٌٙجس‬ ،‫ٞب‬
‫وطز‬ ‫ارطا‬‫(ضئیؽ‬‫ٔفیس‬ ٚ ٜ‫ظاز‬0781:75).ٛ‫ت‬ ‫ثب‬ٝ‫ث‬ ٝ‫ر‬
‫ٔمط٘ؽ‬ ‫اظ‬ ٜ‫قس‬ ٝ‫اضائ‬ ‫تقبضیف‬‫آٚیعٞبی‬ ٖٛ‫چ‬ ‫ٔٛاضزی‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬
‫ٚوبضثطز‬ ُ‫قى‬ ُ‫لٙسی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫زاضز‬ ٜ‫اقبض‬ ‫ثٙبٞب‬ ‫ؾمف‬ ‫زض‬‫اٌط‬
‫قجبٞت‬ ‫ؽبٞط‬ ‫زض‬ ٝ‫چ‬‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ثب‬ ‫ٞبیی‬‫٘ٛؿ‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ‫وبضی‬
‫ٚرٛز‬ ‫ٌٙجسٞب‬‫فضبی‬ ‫ٚرٛز‬ ْ‫فس‬ ٖٛ‫چ‬ ‫ٔٛاضزی‬ ٗ‫ِیى‬ ‫زاضز‬
ٜٛ‫٘ح‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬ ٚ ‫ٌٙجسٞب‬ ‫٘ٛؿ‬ ٗ‫ای‬ ‫ٕ٘بی‬ ‫پكت‬ ‫زض‬ ‫ٔزٛف‬
ٜٛ‫قی‬ ٖ‫آ‬ ‫ثطفىؽ‬ ‫٘ٛفی‬ ٝ‫ث‬ ،‫ارطا‬ ‫زض‬ ٖ‫چیسٔب‬‫ا‬‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ی‬
‫ٔمط٘ؽ‬.‫اؾت‬ ‫ضایذ‬ ‫وبضی‬ٗ‫ثٙبثطای‬‫ٔی‬ٖ‫تٛا‬‫ٕ٘بی‬ ٝ‫و‬ ‫ٌفت‬
‫پّىب٘ی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ٕ٘ی‬ ‫ٔحؿٛة‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ْٚ‫ز‬ .‫قٛز‬٘‫آ‬ٝ‫ى‬‫اٌط‬
‫ٔمط٘ؽ‬ ٗ‫زاقت‬ ‫نطف‬ ٝ‫ث‬ ٓ‫ثرٛاٞی‬‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫زضٚ٘ی‬ ‫ٞبی‬
ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫اظ‬ ‫ثؿیبضی‬ ٝ‫و‬ ‫ٌفت‬ ‫ثبیس‬ ٓ‫ثسا٘ی‬ ‫ٔمط٘ؿی‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫ضا‬
‫ٌٙجس‬ ،‫قٛقتط‬ ‫فجساهلل‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ٌٙجس‬ ٖٛ‫ٕٞچ‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬
َ‫رال‬ ‫ؾیس‬ ‫ٌٙجس‬ ٚ ‫قٛـ‬ ‫٘جی‬ َ‫زا٘یب‬‫زاضای‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ٗ‫اِسی‬
‫٘یؿتٙس‬ ‫ٌٙجسی‬ ‫ثٙبی‬ ٖٚ‫زض‬ ‫ٔمط٘ؿی‬ ‫٘ٛؿ‬ ‫ٞیچ‬.‫انغالح‬
‫ذهٛل‬ ‫زض‬ ٖ‫اضٚپبئیب‬ ‫تٛؾظ‬ ٝ‫و‬ ‫٘یع‬ ُ‫ٔی‬‫ؾجه‬ ٗ‫چٙی‬
‫ضا‬ ٖ‫آ‬ ‫٘یع‬ ‫ایطا٘ی‬ ٖ‫پػٚٞكٍطا‬ ٚ ٜ‫قس‬ ٜ‫ثطز‬ ‫وبض‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬
ٜ‫ثطز‬ ‫وبض‬ ٝ‫ث‬ ‫نٛضت‬ ٖ‫ٕٞب‬ ٝ‫ث‬‫ٔی‬ ‫٘بزضؾت‬ ‫ا٘س‬‫ٕ٘بی‬‫س‬‫ظیطا‬
ُ‫ٔی‬‫ثطد‬ ٖ‫ٕٞب‬ ‫ٞب‬‫ؾط‬ ‫ثط‬ ٝ‫و‬ ‫ٞؿتٙس‬ ‫آرطی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫یب‬ ‫ٞب‬
ٜ‫ضا‬ٜ‫ثٛز‬ ‫ٚالـ‬ ‫ٞب‬‫اظ‬ ٚ ‫ا٘س‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ذجط‬ ْ‫افال‬ ،‫یبثی‬ ٜ‫ضا‬ ‫ثطای‬
‫ٔی‬ ٜ‫اؾتفبز‬ )‫ذجط‬ ‫(آتف‬ٜ‫وطز‬‫ا٘س‬‫(قٕؽ‬0779:017).
ُ‫ٔی‬‫ث‬ ٚ ٗ‫ظٔی‬ ٖ‫ایطا‬ ‫ؾطاؾط‬ ‫زض‬ ‫ضإٞٙبیی‬ ‫ٞبی‬ٝ‫زض‬ ‫ذهٛل‬
‫ثیب‬ٖ‫ثب‬‫ٞب‬ٍُٙ‫ر‬ ٚٓ‫الری‬ ٚ ‫ضؾىت‬ ،ٖ‫ضازوب‬ ٖٛ‫ٕٞچ‬ ‫ٞب‬
،ٜ‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ٖ‫ٔؿبفطا‬ ٖ‫آؾٛز‬ ‫یب‬ ‫ضإٞٙبیی‬ ‫ثطای‬ ‫٘رؿت‬

3. ‫ثعضٌی‬ ‫یب‬ ‫ذٛز‬ ‫ثب٘ی‬ ٜ‫آضأٍب‬ ٝ‫ث‬ ُ‫تجسی‬ ‫ٌبٞی‬ ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬ ‫ِٚی‬
ٜ‫قس‬ ،ٝ‫زضٌصقت‬ ‫ؾفط‬ ٗ‫حی‬ ‫زض‬ ‫یب‬ ‫٘عزیه‬ ٖ‫آ‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬‫ا٘س‬
ٕٞ‫٘یكبثٛض‬ ٜ‫لسٍٔب‬ ‫ب٘ٙس‬ٗ‫اث‬ ‫فّی‬ ‫حضطت‬ ٝ‫آ٘ى‬ ‫اظ‬ ‫پیف‬ ٝ‫و‬
‫ٔٛؾی‬‫ضإٞٙبیی‬ ُ‫ٔی‬ ‫قٛز‬ ‫فطٔب‬ ‫تكطیف‬ ‫عٛؼ‬ ٝ‫ث‬ )‫(ؿ‬ ‫اِطضب‬
‫ارتٕبؿ‬ ‫یبز‬ ٝ‫ث‬ ٚ ‫حضطت‬ ٖ‫آ‬ ‫ٔؿبفطت‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬ ‫ِٚی‬ ‫٘جٛز‬ ‫ثیف‬
‫پیغٕجط‬ ٖ‫ذب٘سا‬ ٖ‫زٚؾتساضا‬ ٚ ٖ‫پیطٚا‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫فؾیٕی‬ ٚ ‫پطقٛض‬
‫پبی‬ ‫ثط‬ ٖ‫آ‬ ٖٚ‫ثیط‬ ‫زض‬ )‫(ل‬‫قس‬‫انغالح‬ ٝ‫ث‬ ‫یب‬ ٜ‫لسٍٔب‬ ْ‫٘ب‬
‫أطٚظ‬‫ثقسٞب‬ ‫ٔٙبؾجت‬ ٗ‫ٕٞی‬ ٝ‫ث‬ ٚ ٝ‫ٌطفت‬ ‫ذٛز‬ ٝ‫ث‬ ‫یبزثٛز‬ ‫ثٙبی‬
ٛ‫ای‬ ٚ ٝ‫یبفت‬ ‫ٌؿتطـ‬ ٖ‫ایطا‬ ‫قیقی‬ ٖ‫قبٞب‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬ٖ‫ا‬‫ٞب‬ٚ
ٝ‫نف‬‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫افعٚز‬ ٖ‫آ‬ ‫ثط‬ ‫ٞب‬‫(پیط٘یب‬0777:229-275).
ٝ‫زاقت‬ ُ‫ٔی‬ ‫وبضثطز‬ ‫اثتسا‬ ‫اظ‬ ‫ثٙبٞب‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫و‬ ْٟٛ‫ٔف‬ ٗ‫ثسی‬‫ا٘س‬
‫فطاظ‬ ‫ثط‬ ٝ‫و‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫اضتفبؿ‬ ٗ‫ِیى‬ٜ‫آضأٍب‬‫ٞب‬ٔ‫اؾال‬ ‫ی‬‫ی‬
‫ٔی‬‫ثطای‬ ‫ضا‬ ُ‫ٔی‬ ‫وبضثطز‬ ٓ‫ثتٛا٘ی‬ ٝ‫و‬ ‫٘یؿت‬ ٖ‫چٙب‬ ٖ‫آ‬ ٓ‫ثیٙی‬
ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ؾجه‬ ٗ‫چٙی‬ ‫ثطای‬ ‫اثتسا‬ ‫اظ‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ٚ ٓ‫قٛی‬ ‫ٔتهٛض‬
ٜ‫آضأٍب‬ٜ‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ‫ؾبظی‬ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬ ‫تٕبیع‬ ‫ثبفج‬ ٝ‫آ٘چ‬ .‫ا٘س‬
‫ٔی‬ ٖ‫آ‬ ‫ثهطی‬ ّٜٛ‫ر‬ ٚ ‫ٔقٕبضی‬‫ز٘س‬ ُ‫قى‬ ‫ٌطزز‬ٝ٘‫ا‬‫ا‬ٚ ‫ی‬
ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬ ‫رٟت‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌبٞی‬ .‫اؾت‬ ٖ‫آ‬ ‫ثیطٚ٘ی‬ ‫ٕ٘بی‬ ‫پّىب٘ی‬
‫پّىب‬‫اظ‬ ‫٘ی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٝ‫ث‬«ٗ‫ُضچی‬‫ا‬ ‫ٌٙجس‬»‫ٔی‬ ‫یبز‬‫قٛز‬
‫(ثعضٌٕٟطی‬0785:027).‫تب‬ ٗ‫ُضچی‬‫ا‬ ٜ‫ٚاغ‬ ‫ا٘تربة‬ ٝ‫ٌطچ‬
‫ٔی‬ ‫زضؾت‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ ‫ؾجه‬ ٗ‫چٙی‬ ‫ثطای‬ ‫حسٚزی‬‫ٕ٘بیس‬
‫پی‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫ٌٙجسی‬ ْ‫فط‬ ٗ‫چٙی‬ ‫ٔٙكأ‬ ٝ‫ایٙى‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫تٛر‬ ‫ثب‬ ٗ‫ِیى‬
‫فطاق‬ ٚ ٝ‫ؾٛضی‬ ‫آٔس‬ ‫ذٛاٞس‬ٝ‫زا٘ؿت‬ )ٖ‫ظثب‬ ‫فطة‬ ‫(وكٛضٞبی‬
‫ٔی‬‫ث‬ ٗ‫ثٙبثطای‬ ،‫قٛز‬ٝ‫ربؾت‬‫زض‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬ ‫ثطای‬
،‫ٔضطؼ‬ ‫انغالح‬ ‫اظ‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬‫ز٘س‬ ‫یقٙی‬ٝ٘‫ا‬‫ا‬‫ی‬
‫ثبفج‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجس‬ ٜ‫ٚاغ‬ َ‫اؾتقٕب‬ .‫ٌطزز‬ ٜ‫اؾتفبز‬
ٖ‫یىؿب‬‫ؾبظی‬‫وبض‬ ٝ‫ث‬‫ٌیطی‬‫ؾجه‬ ٗ‫چٙی‬ ‫ثطای‬ ٜ‫ٚاغ‬ ٗ‫ای‬
.‫قس‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬
‫معماری‬ ‫ساختار‬
‫ٔكر‬ ‫زاضای‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ٝ‫ه‬‫اظ‬ ٚ ‫ٞؿتٙس‬ ‫ذبنی‬ ‫ٞبی‬
‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫زیٍط‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫ثب‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ؾبذتبض‬ ‫ِحبػ‬
‫ٌٙجسٞبی‬ ‫آرطی‬ ‫٘ٛؿ‬ ٗ‫ؾبذت‬ ‫عطظ‬ .‫زاض٘س‬ ‫تٕبیعاتی‬ ‫اؾالٔی‬
ُ‫قى‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ْ‫ثب‬ ‫ثبالی‬ ‫٘رؿت‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٜ‫ثٛز‬ ٗ‫چٙی‬ ‫ٔضطؼ‬
‫لبِت‬ ‫چٛة‬ ‫ثب‬ ‫ٔرطٚط‬‫ٔی‬ ‫ثٙسی‬‫پكت‬ ‫زض‬ ‫ؾپؽ‬ ٚ ‫ا٘س‬ ٜ‫وطز‬
‫آرط‬ ،‫ثٛز‬ ‫انّی‬ ٜ‫لبفس‬ ٝ‫و‬ ‫ٌٙجس‬ ‫زضٚ٘ی‬ ٜ‫لبفس‬ ‫ضٚی‬ ‫اظ‬ ‫لبِت‬
‫ٔی‬ٜ‫چیس‬ٚ ‫ا٘س‬ٖ‫زِرٛاٞكب‬ ٝ‫و‬ ‫٘حٛی‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫ثیطٚ٘ی‬ ٜ‫لبفس‬
‫ٔی‬ ‫وخیطاالضالؿ‬ ‫یب‬ ‫وٛوجی‬ ،ٜ‫ثٛز‬ٝ‫ؾبذت‬ٛ‫٘ح‬ ٗ‫ٕٞی‬ ٝ‫ث‬ ٚ ‫ا٘س‬
‫ٔی‬ ‫ثبال‬ ‫ضا‬ ‫ٌٙجس‬ ،ٝ‫عجم‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫عجم‬ ،‫لبِت‬ ٝ‫ث‬ ‫اتىبء‬ ‫ثب‬ٜ‫ثطز‬‫وبض‬ .‫ا٘س‬
‫لبِت‬ ‫ضٚی‬ ‫ثط‬ ٖ‫وطز‬ٖ‫ؾبظ٘سٌب‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌٙجس‬ ‫حفؼ‬ ‫ثط‬ ٜٚ‫فال‬
‫ٔی‬ ٖ‫أىب‬‫زاز‬‫تب‬ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ٌٙجس‬ ٗ‫تعیی‬ ‫ثطای‬ ‫ٔرتّف‬ ‫فٙبنط‬ ‫اظ‬
‫ثی‬ ‫وٙٙس‬ٕٝ‫ِغ‬ ‫ثٙب‬ ٖ‫تٛاظ‬ ‫یب‬ ٚ ‫تٕبٔیت‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫آ٘ى‬‫ا‬‫آیس‬ ‫ٚاضز‬ ‫ی‬
‫(نٕسی‬0785:757).‫ثب‬ ٝ‫عجم‬ ٗ‫اِٚی‬ ٝ‫٘مك‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬
‫وٛچه‬ ‫اثقبز‬‫ٔی‬ ‫تىطاض‬ ‫لسض‬ ٖ‫آ‬ ‫تط‬ْ‫ثب‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫ٞطٔی‬ ‫تب‬ ‫قٛز‬
ٗ‫آذطی‬ ‫فطاظ‬ ‫ثط‬ ٚ ‫ثطؾس‬ ٖ‫پبیب‬ ٝ‫ث‬ ٜ‫قس‬ ‫آغبظ‬ ‫ؾبذتٙف‬ ٜ‫آضأٍب‬
ٝ‫لج‬ ٝ‫عجم‬‫ٔی‬ ‫لطاض‬ ‫وٛچه‬ ‫ای‬ٝ‫ث‬ ٝ‫لج‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫و‬ ‫ٌیطز‬‫حفؼ‬
‫قب‬ ‫وٕه‬ ‫ٌٙجس‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ َ‫تقبز‬‫ٔی‬ ‫یب٘ی‬‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ .‫وٙس‬
‫لؿٕت‬ ‫زض‬‫پؽ‬ ،‫فٛلب٘ی‬ ‫ٞبی‬ٗ‫٘كی‬‫ضٚی‬ ‫یىٙٛاذت‬ ‫ٞبی‬
‫لؿٕت‬‫ٔی‬ ‫لطاض‬ ‫تحتب٘ی‬ ‫ٞبی‬‫ٌیط‬٘ٗ‫ای‬ ‫اضتفبؿ‬ ً‫ال‬ٕٛ‫ٔق‬ ٚ ‫س‬
‫ٌٙجسٞب‬ ‫ؾبیط‬ ‫اظ‬ ‫ٌٙجس‬‫ثیف‬‫تط‬‫اؾت‬‫(ظٔطقیسی‬0738:
232‫ٔی‬ ٝ‫پٙساقت‬ ٗ‫چٙی‬ ٖٛٙ‫تبو‬ .)ُ‫تٛئی‬ ‫ٌٙجس‬ ‫تٟٙب‬ ٝ‫و‬ ‫قس‬
‫اظ‬ ‫ثغساز‬ٝ‫و‬ ‫نٛضتی‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ًٙ‫ؾ‬‫ٔهبِح‬‫تٕبٔی‬
ٝ‫ؾبذت‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫زض‬ ‫ٔقٕبضی‬ ٜٛ‫قی‬ ٗ‫ای‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬ ‫ٌٙجسٞبیی‬
ٜ‫قس‬‫ا‬‫٘س‬‫اظ‬‫ٌچ‬ ٚ ًٙ‫ؾ‬.‫اؾت‬‫ٌٙجسٞبی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ٝ‫آ٘چ‬
‫ٔی‬ ٜ‫زیس‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ٗ‫ای‬ ‫ٔضطؼ‬ٗ‫ثی‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫اضتجبعی‬ ‫قٛز‬
‫ٔمط٘ؽ‬ٖ‫آ‬ ‫ثیطٚ٘ی‬ ‫ٕ٘بی‬ ‫پّىب٘ی‬ ٗ‫تعیی‬ ‫ثب‬ ‫ٌٙجس‬ ‫زضٚ٘ی‬ ‫ٞبی‬
‫ٔی‬ ٜ‫زیس‬‫ٌٙجسٞبی‬ ‫زض‬ .‫قٛز‬ٝ‫ؾبذت‬ ًٙ‫ؾ‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ٗ‫ای‬
ٜ‫قس‬ًٙ‫ؾ‬ ‫ا٘س‬‫عٛضی‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ ‫زض‬ ،‫ٞب‬‫وبض‬ ٝ‫ث‬ٝ‫ضفت‬ٝ‫و‬ ‫ا٘س‬
‫ظزٌی‬ ٖٚ‫ثیط‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٝ‫الی‬ ‫ثب‬ ‫تٟٙب‬ ‫ثیطٚ٘ی‬ ‫ٕ٘بی‬ ‫زض‬‫ٌچ‬ ‫اظ‬ ‫ای‬
‫ٌٙجس‬ ‫ثیطٚ٘ی‬ ‫ؾغح‬ ٝ‫ث‬ ‫ذبنی‬ ‫ٕ٘بی‬ ٚ ٜ‫ٌطزیس‬ ‫آؾتط‬
‫ٔی‬‫ٔمط٘ؽ‬ ٗ‫ثٙبثطای‬ .‫ثركس‬‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫ظ٘جٛضی‬ ٝ٘‫ال‬ ‫ٞبی‬
‫ٌط‬‫تعییٙی‬ ‫فٙهطی‬ ٝ‫چ‬‫ا‬‫٘س‬‫تفبٚت‬ ٗ‫ِیى‬ٜ‫فٕس‬‫زض‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٗ‫ای‬
ٚ ‫ؾبذتبض‬ ‫رعء‬ ٚ ٜ‫٘جٛز‬ ‫اِحبلی‬ ‫تعییٙبت‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬
ٖ‫اؾترٛا‬‫ٔی‬ ‫قٕبض‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌٙجس‬ ‫پٛقف‬ ‫ذٛز‬ ‫ثٙسی‬ٚ‫ض‬‫٘س‬.
‫ٔمط٘ؽ‬ ٗ‫تعیی‬ ‫ٕٞبٍٞٙی‬‫پّى‬ ‫ثب‬ ‫زاذّی‬ ‫ٞبی‬‫ب‬ٖ‫ٞب‬‫ٕ٘بی‬ ‫ی‬
‫ثیطٚ٘ی‬(ّٗ‫ٞی‬‫ثطا٘س‬0773:795.‫ٔسفبؾت‬ ٗ‫ای‬ ‫ثط‬ ‫زِیّی‬ )
‫ث‬ ٝ‫٘ىت‬ ٗ‫ای‬ٜٝ‫زیس‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫زض‬ ‫ذٛثی‬
‫ٔی‬‫ٞفت‬ ُ‫ٞبثی‬ ‫قید‬ )‫(ؿ‬ ‫یحیی‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ثٙبی‬ ‫زض‬ ٚ ‫قٛز‬
‫ظیط‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ضزیف‬‫ث‬ ‫ذبضری‬ ‫ٕ٘بی‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجس‬ٝ‫ٞفت‬ ‫نٛضت‬
ٜ‫قس‬ ‫ٚالـ‬ ٖ‫آ‬ ‫ضّـ‬ ‫ٞكت‬ ‫ضٚی‬ ‫ثط‬ ٝ‫و‬ ّٝ‫پ‬‫اؾت‬ ٖ‫ٕ٘بیب‬ ‫ا٘س‬
‫آظازی‬ ٚ ‫(لعِجبـ‬0790‫ٔمط٘ؽ‬ ٝ‫و‬ ‫حبِیؿت‬ ‫زض‬ ٗ‫ای‬ .)‫ٞبی‬
‫ٔٛاضز‬ ‫اوخط‬ ‫زض‬ ،‫ٌٙجس‬ ‫ظیط‬ ‫تعییٙبت‬ ‫زض‬ َٕٛ‫ٔق‬‫زاضای‬‫پٛقف‬
‫ٔزعا‬ٜ‫ثٛز‬.‫ٞؿتٙس‬ ‫ٌٙجس‬ ٜ‫ؾبظ‬ ٝ‫ث‬ ٜ‫قس‬ ‫اِحبق‬ ٚ
‫قطٚؿ‬ ،‫ٔقٕبضی‬ ‫فٙبنط‬ ‫ؾبیط‬ ‫ٔب٘ٙس‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬
ٜ‫ٕ٘ٛز‬ ‫پیسا‬ ٝ‫تٛؾق‬ ُٔ‫تىب‬ ‫رٟت‬ ‫زض‬ ٚ ٜ‫وطز‬ َٛ‫تح‬ ٝ‫ث‬.‫ا٘س‬ٚ‫ز‬

4. ‫زض‬ ‫ُض‬‫ز‬ ْ‫أب‬ ‫یىی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫ثطضؾی‬ ُ‫لبث‬ ٜ‫آضأٍب‬
( ‫ؾبٔطا‬ ‫٘عزیىی‬131ٜ.‫ق‬.‫ؾیت‬ ٜ‫ٔمجط‬ ‫زیٍطی‬ ٚ ))ٜ‫(ؾیس‬
( ‫ثغساز‬ ‫زض‬ ٜ‫ظثیس‬570‫ٜ.ق‬.)ٜ‫ؾبز‬ ٖ‫پال‬ ‫زاضای‬ٝ‫و‬ ‫ٞؿتٙس‬ ‫ای‬
‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫زض‬ ٝ‫تٛر‬ ٖ‫قبیب‬ ‫تحِٛی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٝ‫ٌطفت‬ ‫نٛضت‬
‫اؾ‬( ‫ضزیفی‬ ‫پٙذ‬ ‫ضّقی‬ ‫ٞكت‬ ‫یه‬ ‫ثبالی‬ ‫ثط‬ .‫ت‬‫یب‬ ٚ )‫ُض‬‫ز‬ ْ‫أب‬
ُ٘ٝ‫ضزیفی‬(ٜ‫ظثیس‬ ٜ‫ؾیس‬)ٝ‫تبلچ‬ ‫اظ‬ً‫ال‬ٔ‫وب‬ ٝ‫لج‬ ‫یه‬ ٝ‫ث‬ ‫ٞب‬
‫ٔی‬ ُ‫ٔته‬ ‫وٛچه‬‫ٔمط٘ؽ‬ ‫اظ‬ ‫٘ٛفی‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌٙجس‬ ٚ ‫قٛز‬
‫اظ‬ ‫ثٙب‬ ٚ‫ز‬ ٗ‫ای‬ .‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ُ‫تجسی‬ ‫ٔرطٚعی‬‫ثب‬ ‫رعئیبت‬ ‫٘ؾط‬
‫ثغساز‬ ٜ‫آضأٍب‬ ‫ؾبذت‬ .‫زاض٘س‬ ‫اؾبؾی‬ ‫تفبٚت‬ ‫یىسیٍط‬
‫ذكه‬‫ٔٙغمی‬ ٚ ‫تط‬‫ز‬ ٚ ‫اؾت‬ ‫ُض‬‫ز‬ ْ‫أب‬ ٜ‫آضأٍب‬ ‫اظ‬ ‫تط‬ٜ‫آضأٍب‬ ‫ض‬
ٜ‫پیچیس‬ ‫تطویت‬ ‫ُض‬‫ز‬ ْ‫أب‬‫ث‬ ،‫ٞٙسؾی‬ َ‫اقىب‬ ‫اظ‬ ‫ای‬ٝ‫ذهٛل‬
ٜ‫زیس‬ ُ‫زاذ‬ ‫زض‬‫ٔی‬‫قٛز‬‫اظ‬ ‫انّی‬ ُ‫حم‬ ،‫ٌٙجس‬ ٚ‫ز‬ ‫ٞط‬ ‫زض‬ ‫ِٚی‬
‫ٔقٕب‬ ‫ٔٙكأ‬ ‫ثب‬ ‫ثقسی‬ ٝ‫ؾ‬ ‫ٚاحسٞبی‬ ‫ٞٙسؾی‬ ‫افعایف‬‫ضی‬
‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ُ‫حبن‬‫ٌطاثط‬ ٚ ٖ‫(اتیٍٟٙبٚظ‬0777:3-155).
‫ثعضي‬ َ‫اقىب‬ ‫اظ‬ ‫یىی‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫ٕ٘بؾبظی‬
ٜ‫لبفس‬ ‫ثب‬‫عجمبت‬ ٝ‫ٔٙفطر‬ ‫رب٘جی‬ ‫ظٚایبی‬ ٝ‫و‬ ‫آ٘ؿت‬ ‫وٛوجی‬
ٝ‫و‬ ‫آٔس‬ ‫زضذٛاٞٙس‬ ٜ‫حبز‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ‫ٟ٘بیی‬ ‫عجمبت‬ ‫زض‬ ٗ‫اِٚی‬
‫قبث‬ ٚ ‫ٕٔؿٙی‬ ‫قیطٔطز‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫زض‬ٜ‫قب‬ ٓ‫ٛاِمبؾ‬َٛ‫زظف‬ ‫آثبز‬
‫نٛضت‬ ٗ‫ثسی‬ٜٛ‫قی‬ ٗ‫ای‬ ٖ‫ٔقٕبضا‬ .‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زیس‬
َ‫ضٚا‬ ٖ‫ظز‬ ٓٞ‫ثط‬ ‫ثب‬ ‫ذبضن‬ ‫ٔیطٔحٕس‬ ‫ٌٙجس‬ ‫زض‬ ،‫ٌٙجسؾبظی‬
‫وٛوجی‬ ‫اضالؿ‬ ‫تقساز‬ ‫اظ‬ ٗ‫وبؾت‬ ٚ ْٚ‫ز‬ ٝ‫عجم‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجس‬ ٜ‫لبفس‬
ٜ‫آٔس‬ ‫فبئك‬ ُ‫ٔكى‬ ‫ثط‬ٜ‫ظثیس‬ ٖ‫ؾّغب‬ ‫ٌٙجس‬ ‫زض‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬ .‫ا٘س‬
‫یه‬ ‫٘یع‬ ‫ثغساز‬ٝ‫عجم‬ ‫زض‬ ‫ثبض‬‫ثب‬ ٓ‫ٞكت‬ ٝ‫عجم‬ ‫زض‬ ‫یىجبض‬ ٚ ٓ‫پٙز‬
‫ٞطٔی‬ ٓ‫٘ی‬ ‫ظٚائس‬ ٗ‫ؾبذت‬ٝ‫وبؾت‬ ‫ٌٙجس‬ ٜ‫لبفس‬ ‫اضالؿ‬ ‫اظ‬‫ا٘س‬
‫(نٕسی‬0785:35-759.)
‫ٔی‬ ‫٘ؾط‬ ٝ‫ث‬‫ضؾس‬‫رٙٛة‬ ٚ ‫غطة‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ٓ‫الّی‬ٖ‫ایطا‬
‫ثبض٘سٌی‬ ٚ ‫ٞٛا‬ ‫ٌطٔبی‬ ُ‫ثسِی‬ْٛ‫ٔطؾ‬ ‫ؾجت‬ ‫قسیس‬ ً‫ب‬‫٘ؿجت‬ ‫ٞبی‬
ٜ‫ٌطزیس‬ ‫ٌٙجسی‬ ٜٛ‫قی‬ ٗ‫ای‬ ٖ‫قس‬ٌٝ٘ٛ ٝ‫ث‬‫ای‬‫ثطذی‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬
‫فب‬ ‫ٌٙجسی‬ ‫پٛقف‬ ٖ‫ٔیب‬ ‫زض‬ ‫ٔٛاضز‬ّٝ‫ن‬‫اؾت‬ ‫ٞبیی‬‫اظ‬ ٝ‫و‬
ٚ ‫ثٙب‬ ُ‫زاذ‬‫ققبؿ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ظیط‬ٝ٘‫ضٚظ‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫فجٛضی‬ ‫٘ٛض‬ ‫ٞبی‬‫ٞب‬
‫ضا‬‫ٔی‬ٖ‫تٛا‬ٝ٘‫ضٚظ‬ ‫اظ‬ ‫ٞٛا‬ ‫ثبز‬ ‫ٚظـ‬ ‫ثب‬ ٚ ‫زیس‬‫عطف‬ ‫یه‬ ‫ٞبی‬
‫ذبضد‬ ‫زیٍط‬ ‫عطف‬ ‫اظ‬ ٚ ٜ‫قس‬ ‫ٚاضز‬‫ٔی‬‫قٛز‬‫زض‬ ٚ‫ٞٛای‬ ٝ‫٘تیز‬
‫ٔی‬ ‫ذٙه‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ظیط‬. ‫قٛز‬٘ ‫چٙس‬ ‫ٞط‬‫ٕی‬ٖ‫تٛا‬‫قطایظ‬ ‫تأحیط‬
ُ‫قى‬ ‫زض‬ ‫ضا‬ ‫الّیٕی‬ٜ‫٘بزیس‬ ‫ٔرتّف‬ ‫ٔٙبعك‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ٌیطی‬
‫اٍ٘بقت‬ٗ‫ِیى‬‫ثؿتٍی‬ ‫ٌٙجس‬ ‫زض‬ َ‫تقبز‬ ‫انّی‬ ‫قطایظ‬ ‫اظ‬ ‫یىی‬
‫زاضز‬ ‫ثطآیٙس‬ ‫قیت‬ ٝ‫ث‬.‫٘یطٚی‬ ‫قیت‬ ٝ‫چ‬ ‫ٞط‬R0
‫ثیف‬‫تط‬‫ثبقس‬
‫٘عزیه‬ َ‫تقبز‬ ‫حبِت‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌٙجس‬ٝ‫ایٙى‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫تٛر‬ ‫ثب‬ ٚ ‫اؾت‬ ‫تط‬
‫ٔرطٚط‬ ‫یه‬ ‫زض‬ ‫ٔحبط‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫اوخط‬‫ٞؿتٙس‬ٝ‫ث‬
‫ٌٙجس‬ ‫ایؿتبیی‬ ‫ِحبػ‬ ٗ‫ٕٞی‬‫ثیف‬‫تط‬.‫ثٛز‬ ‫ذٛاٞس‬‫اظ‬‫آ٘زبیی‬
ٝ‫و‬‫ث‬ُٝ‫زالی‬‫الّیٕی‬ٚ‫تىٙیىی‬‫زض‬‫رٙٛة‬ٖ‫ایطا‬ٚ
ٗ‫ثی‬)ٝ‫ؾٛضی‬ ٚ ‫(فطاق‬ ٗ‫اِٟٙطی‬ٜ‫اؾتفبز‬‫اظ‬‫ذكت‬ْ‫ذب‬‫أطی‬
َٕٛ‫ٔق‬،ٜ‫ثٛز‬‫ضفیـ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫ؾبذت‬‫(ا‬ٝ٘‫ؾتٛا‬‫ٞبی‬‫آرطی‬
‫ثطای‬ٝ‫پبی‬‫ٌٙجس‬‫ثطای‬ )ٖ‫ٔقٕبضا‬‫ٔمسٚض‬ٜ‫٘جٛز‬‫ِٚی‬‫زض‬‫فٛو‬
‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬‫ٔی‬‫تٛا٘ؿتٙس‬‫تٙبؾت‬‫ذیّی‬‫ثّٙستطی‬
‫٘ؿجت‬ٝ‫ث‬‫ٌٙجسٞبی‬‫ضن‬‫ٔطوعی‬ ‫فالت‬ ‫زض‬ ٝ‫(و‬َٕٛ‫ٔق‬ ٖ‫ایطا‬
)‫اؾت‬ ٜ‫ثٛز‬‫ثبقٙس‬ ٝ‫زاقت‬ٚ‫ضفیـ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫ارطای‬ ‫لبثّیت‬
‫ضن‬ ٜٛ‫قی‬ ٝ‫ث‬‫ثیف‬‫تط‬ٝ‫تٛر‬ ‫ثب‬ ‫٘یع‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ .‫اؾت‬
ٝ‫تٛر‬ ‫ٔٛضز‬ ‫زاقتٙس‬ ‫اضتفبؿ‬ ‫افعایف‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫لبثّیتی‬ ٝ‫ث‬
ٖ‫رٟب‬ ‫اظ‬ ‫ٚؾیقی‬ ٜ‫ٔحسٚز‬ ‫زض‬ ٚ ٝ‫ٌطفت‬ ‫لطاض‬ ‫اؾالٔی‬ ٖ‫ٔقٕبضا‬
.‫قس٘س‬ ٝ‫ؾبذت‬ ٖ‫ٔقٕبضا‬ ‫زؾت‬ ٝ‫ث‬ ْ‫اؾال‬
‫مضرس‬ ‫گىبدهای‬‫ایران‬ ‫معماری‬ ‫در‬
‫ٔغ‬ ‫ثطای‬ ‫قه‬ ٖٚ‫ثس‬ٜ‫پسیس‬ ‫ٞط‬ ٝ‫بِق‬ٝ‫ضیك‬ ٝ‫ث‬ ‫ثبیؿتی‬ ‫ای‬‫ٞبی‬
‫ٌٙجسٞبی‬ .‫وطز‬ ٝ‫تٛر‬ ٜ‫پسیس‬ ٖ‫آ‬ ٝ‫اقبف‬ ٜٛ‫٘ح‬ ٚ ‫پیسایف‬
ٜ‫ٌؿتطز‬ ‫رغطافیبیی‬ ‫پطاوٙسٌی‬ ‫زاضای‬ ٝ‫و‬ ‫ٔضطؼ‬‫زض‬ ‫ای‬
ٝ‫ٌطفت‬ ٕٝ‫ؾطچك‬ ‫ٔىب٘ی‬ ‫اظ‬ ‫٘یع‬ ‫ٞؿتٙس‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬‫ا٘س‬
‫لسیٕی‬ ‫زض‬ ٝ‫ٔغبِق‬ ٝ‫و‬‫تعیی‬ ٚ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫٘ٛؿ‬ ٗ‫تطی‬‫ث‬ ‫ٙبت‬ٝ
‫زض‬ ٝ‫ضفت‬ ‫وبض‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ٔی‬ ٖٕٛٙٞ‫ض‬ ٟٓٔ ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫ٔب‬.‫ؾبظز‬ٝ‫آ٘چ‬
‫ٔب‬ ‫قٙبذت‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫فٛأّی‬ ‫ثطضؾی‬ ‫آٔس‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫پی‬ ‫زض‬‫اظ‬
‫رغطافیبیی‬ ‫پطاوٙسٌی‬ ،ٜ‫ذبؾتٍب‬‫٘ؿجی‬ ‫تبضیرٍصاضی‬ ٖٚ‫آ‬‫ٞب‬
ٕ‫ٔق‬ ‫زض‬.‫وطز‬ ‫ذٛاٞس‬ ‫قبیب٘ی‬ ‫وٕه‬ ٖ‫ایطا‬ ‫بضی‬ٜٛ‫قی‬
‫زاضای‬ ْ‫اؾال‬ ٖ‫رٟب‬ ‫زض‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ؾجه‬ ‫ثب‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬
‫پطاوٙس‬ٜ‫ٌؿتطز‬ ‫ٌی‬‫پیف‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ .‫اؾت‬ ‫ای‬ٚ ‫فطاق‬ ‫زض‬ ‫تط‬
ٜ‫قس‬ ٜ‫زیس‬ ٝ‫ؾٛضی‬‫اؾت‬‫ٔی‬ ٝ‫و‬ٗ‫٘ٛضاِسی‬ ٜ‫آضأٍب‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫تٛا‬
‫زٔكك‬ٝ‫(٘مك‬0)،ُ‫ز‬ ْ‫أب‬ ‫لطیف‬ ٗ‫ث‬ ّٓ‫ٔؿ‬ ٜ‫آضأٍب‬‫ؾبٔطا‬ ‫ض‬
ٝ‫(٘مك‬2)،ٜ‫ظثیس‬ ‫ٌٙجس‬ ،ٝ‫وطذ‬ ٖ‫ایٛا‬ ُ‫تٛئی‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ٌٙجس‬
‫وطز‬ ٜ‫اقبض‬ ‫ثغساز‬ ‫ؾٟطٚضزی‬ ‫فٕط‬ ‫قید‬ ‫ٌٙجس‬ ،‫ثغساز‬
(ّٗ‫ٞی‬‫ثطا٘س‬0773:795.)
0-‫ؾغح‬ ٝ‫ث‬ ‫ٌٙجسی‬ ‫حبِت‬ ‫اظ‬ ٖ‫قس‬ ‫ثبظ‬ ‫رٟت‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجس‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ضا٘كی‬ ‫٘یطٚی‬
‫ٔی‬ ‫ٚاضز‬ ٝ‫ِج‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫قس‬‫ترت‬ ‫ٌٙجس‬ ٝ‫چ‬ ‫ٞط‬ ٚ ‫وٙس‬‫ثیف‬ ٚ‫٘یط‬ ٗ‫ای‬ ‫ثبقس‬ ‫تط‬ٚ ‫اؾت‬ ‫تط‬
‫ؾرت‬ ٖ‫آ‬ ‫ٟٔبض‬‫ذب‬ ٝ‫ث‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫زض‬ .‫تط‬ٖ‫آ‬ ‫ٔرطٚعی‬ ‫حبِت‬ ‫عط‬ٗ‫ای‬ ،‫ٞب‬
. ‫اؾت‬ ‫تط‬ ‫ضاحت‬ ٖ‫آ‬ َ‫وٙتط‬ ٚ ‫آیس‬ ‫ٔی‬ ‫زض‬ ‫فٕٛزی‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ ً‫ب‬‫تمطیج‬ ٚ‫٘یط‬

5. ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ظیبز‬ ‫ذیّی‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫تقساز‬ ٖ‫ایطا‬ ‫زض‬
‫ٔی‬َ‫زا٘یب‬ ‫ٌٙجس‬ ‫اظ‬ ٖ‫تٛا‬‫٘جی‬‫فجساهلل‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ٌٙجس‬ ،‫قٛـ‬
‫قیطٔطز‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ،‫ذبضن‬ ‫ٔیطٔحٕس‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ٌٙجس‬ ،‫قٛقتط‬
ٜ‫قب‬ ٓ‫قبثٛاِمبؾ‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ،‫ٕٔؿٙی‬ٖ‫ؾّیٕب‬ ‫ٌٙجس‬ ،َٛ‫زظف‬ ‫آثبز‬
‫ثٙسض‬ ‫فّی‬ ٗ‫ث‬ٞ ُ‫ذّی‬ ٓ‫اثطاٞی‬ ٝ‫ثمق‬ ،ٜٚ‫ٌٙب‬‫ذضط‬ ‫ٌٙجس‬ ،ٜ‫ٛیع‬
‫٘جی‬‫(نٕسی‬ ‫ثطز‬ ْ‫٘ب‬ ‫قٛقتط‬ ‫اهلل‬0785:758ٖ‫ِطؾتب‬ ‫زض‬ .)
:‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ‫قٙبؾبیی‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ٕٝ٘ٛ٘ ٝ‫ؾ‬ ‫٘یع‬ ْ‫ایال‬ ٚ
‫نالح‬ ‫ؾیس‬ ‫ٌٙجس‬ ،ٜ‫ثسض‬ ‫ربثط‬ ‫ٌٙجس‬‫ٌٙجس‬ ٚ ٖ‫آثسا٘ب‬ ٗ‫اِسی‬
‫ٔقٕبضی‬ ‫فٙبنط‬ ‫اظ‬ .‫ثطٚرطز‬ ‫رقفط‬ ٜ‫أبٔعاز‬‫وبض‬ ٝ‫ث‬‫زض‬ ٝ‫ضفت‬
‫ثٙبٞب‬ ٗ‫ای‬‫ٔی‬ٖ‫تٛا‬‫ٔمط٘ؽ‬ ٝ‫ث‬‫زض‬ ‫ٞبی‬ٜ‫ثسض‬ ‫ربثط‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ٚ٘ی‬
‫وطز‬ ٜ‫اقبض‬ٜ‫(ایعزپٙب‬0783:127‫ثٛیطاحٕس‬ ٚ ٝ‫زضوٍٟیّٛی‬ .)
‫ارطای‬ ‫ثطای‬ ‫ٌٙجس‬ ‫٘ٛؿ‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫زاضز‬ ‫ٚرٛز‬ ‫ثٙب‬ ٗ‫چٙسی‬ ‫٘یع‬
‫پٛقف‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ثٙبٞب‬ ٗ‫ای‬ ّٕٝ‫ر‬ ‫اظ‬ .‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫اؾتفبز‬‫ٔی‬ٖ‫تٛا‬
‫ِیىه‬ ‫زض‬ ‫احٕس‬ ‫ثبثب‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ،ٖ‫زٌٚٙجسا‬ ‫زض‬ ‫ِیكتط‬ ‫ٌٙجس‬ ٝ‫ث‬
‫پیطغب‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ،‫ثٟٕئی‬‫زٞسقت‬ ‫ظی‬ٝ‫(٘مك‬7،‫تهٛیط‬0،)
‫ٔحٕٛز‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ثٙبٞبی‬‫ـ‬ٜ‫أبٔعاز‬ ٝ‫ث‬ ‫ٔحّی‬ ‫ٌٛیف‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬
‫زاضز‬ ‫قٟطت‬ ٕٛٔ ‫قید‬(‫تهبٚیط‬2ٚ7َ‫رال‬ ‫ؾیس‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ،)
ٚ ُ‫ٞبثی‬ ‫قید‬ ‫ضٚؾتبی‬ ‫یحیی‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ،‫ؾطفبضیبة‬ ٗ‫اِسی‬
ٖ‫ٔیب‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫وطز‬ ٜ‫اقبض‬ ٜ‫ِٙس‬ ‫فجبؼ‬ ٓٞ‫اثطا‬ ‫قید‬ ٜ‫أبٔعاز‬
ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫پی‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ثٙبی‬ ٝ‫ؾ‬‫طغبظی‬(‫تهٛیط‬0ٜ‫أبٔعاز‬ ،)
( ‫ٔحٕٛز‬‫تهبٚیط‬2ٚ7‫ٔمط٘ؽ‬ ‫زاضای‬ ‫ِیكتط‬ ‫ٌٙجس‬ ٚ )‫وبضی‬
.‫ٞؿتٙس‬ ‫ٌٙجسی‬ ‫ؾمف‬ ‫ظیط‬
)‫(ؿ‬ ‫یحیی‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ثٙبی‬ ٝ‫و‬ ‫ؾبذت‬ ٖ‫٘كب‬ ‫ذبعط‬ ‫ثبیس‬
‫قت‬ ‫اظ‬ ‫یىی‬ ‫زض‬َ‫ؾب‬ ٜ‫ٔب‬ ٖ‫آثب‬ ‫ٞبی‬0773‫اظ‬ ‫رٕقی‬ ‫تٛؾظ‬
ٝ‫ث‬ ‫رسیس‬ ‫ثٙبیی‬ ‫ؾبذت‬ ‫ٞسف‬ ‫ثب‬ ُ‫ٞبثی‬ ‫قید‬ ‫ضٚؾتبی‬ ‫ؾبزات‬
‫ت‬ ‫لسیٕی‬ ‫ثٙبی‬ ‫ربی‬‫اظ‬ ُ‫لج‬ ‫وبّٔی‬ ‫پػٚٞف‬ ٗ‫ِیى‬ ‫قس‬ ‫رطیت‬
َ‫ؾب‬ ٖ‫ظٔؿتب‬ ‫زض‬ ‫ثٙب‬ ‫ترطیت‬0777ٗ‫ؾبذت‬ ٗ‫ضٚق‬ ‫ٞسف‬ ‫ثب‬ ،
‫ثرف‬ ‫زض‬ ‫ثٙب‬ ‫احتٕبِی‬ ‫اِحبلبت‬ٖ‫آٚضز‬ ‫ثسؾت‬ ٚ ‫ٔرتّف‬ ‫ٞبی‬
‫٘یع‬ ٚ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ثٙبی‬ ‫انّی‬ ٖ‫پال‬ ‫ٚضقیت‬ ‫اظ‬ ٗ‫ضٚق‬ ‫زیسی‬
ٜ‫زاز‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫تٛر‬ ‫ثب‬ ،‫ثٙب‬ ‫لسٔت‬ ٗ‫تقیی‬ ‫ثطای‬ ‫وٕه‬‫ٞبی‬
ٖ‫ثبؾتب‬ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ُ‫حبن‬ ‫قٙبذتی‬‫پػٚٞف‬‫ٞب‬‫ا‬‫قس‬ ْ‫٘زب‬(‫لعِجبـ‬
‫آظازی‬ ٚ0790:53).
،ٖ‫ِطؾتب‬ ‫٘ٛاحی‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫قس‬ ٜ‫اقبض‬ ٝ‫و‬ ٍٝ٘ٛ٘‫ٕٞب‬
‫ثرف‬ ٚ ٖ‫ذٛظؾتب‬ ٚ ‫ثٛیطاحٕس‬ ٚ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ،ْ‫ایال‬‫اظ‬ ‫ٞبیی‬
‫فبضؼ‬ٜ‫قس‬ ‫ٚالـ‬ )ٖٚ‫وبظض‬ ٚ ‫(ٕٔؿٙی‬ٜ‫ؾیغط‬ ‫تحت‬ ٝ‫و‬ ‫ا٘س‬
ٖ‫اتبثىب‬ ‫ٔحّی‬ ‫حىٛٔت‬‫ِط‬(555-728‫ٜ.ق‬..‫زاقتٙس‬ ‫لطاض‬ )
‫پط‬ ‫رغطافیبی‬ ‫اظ‬ ٝ‫آ٘چ‬ٖ‫ایطا‬ ‫زض‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫اوٙسٌی‬
‫ٔی‬ ‫ثط‬ ‫وٙٛ٘ی‬ٜٛ‫قی‬ ٗ‫ای‬ ‫رغطافیبیی‬ ‫پطوٙسٌی‬ ٝ‫و‬ ‫آ٘ؿت‬ ‫آیس‬
،‫ٌٙجسؾبظی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٚ ٖ‫اتبثىب‬ ‫ٔحّی‬ ‫حىٛٔت‬ ٜ‫ٔحسٚز‬ ‫زض‬ ‫ضا‬
‫حىٕطا٘ی‬ ٜ‫حٛظ‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ٔٙغجك‬ ْ‫اؾال‬ ‫ٔیب٘ی‬ ٖٚ‫لط‬ ‫زض‬
‫ٔی‬‫ٕ٘بیس‬ٝ‫(٘مك‬1‫اظ‬ ‫ثطذی‬ ٝ‫ث‬ ‫زاضز‬ ‫ضطٚضت‬ ٗ‫ثٙبثطای‬ .)
‫ؾیبؾی‬ ‫تحٛالت‬‫ـ‬‫ر‬ ٚ ‫رٙٛة‬ ‫ارتٕبفی‬‫زض‬ ٖ‫ایطا‬ ‫غطثی‬ ‫ٙٛة‬
ْ‫اؾال‬ ‫ٔیب٘ی‬ ٖٚ‫لط‬‫اتبث‬ ٜ‫(زٚض‬‫ٔرتهط‬ ‫نٛضت‬ ٝ‫ث‬ )ٖ‫ِطؾتب‬ ٖ‫ىب‬
ٜ‫اقبض‬.‫ٌطزز‬
‫رٙٛة‬ ٚ ‫رٙٛة‬ ٗ‫ؾطظٔی‬ٖٚ‫لط‬ ُ‫اٚای‬ ‫اظ‬ ٖ‫ایطا‬ ‫غطثی‬
ْ‫اؾال‬ ‫ٔیب٘ی‬(555‫ٜ.ق‬.‫ٔحّی‬ ‫حىٛٔت‬ ‫تحت‬ )‫ثقس‬ ٝ‫ث‬
ٜ‫ازاض‬ ‫ِط‬ ٖ‫اتبثىب‬‫ٔی‬‫قس‬‫حبوٕیت‬ ٝ‫و‬ٗ‫ؾطظٔی‬‫ٞب‬‫ِط‬ ‫ی‬
‫زاقتٙس‬ ٜ‫فٟس‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ )‫(ثالزاِّٛض‬‫(٘م‬ٝ‫ك‬1‫اتبثىب‬ .)‫تبضید‬ ‫اظ‬ ‫ِط‬ ٖ
555‫تب‬728ٜ‫.ق‬.ٝ‫ث‬ ‫٘عزیه‬ ‫یقٙی‬288‫٘ٛاحی‬ ‫ثط‬ َ‫ؾب‬
٘‫وطز‬ ‫حىٛٔت‬ ٗ‫ِط٘كی‬‫س‬ْ‫ٔمس‬ ‫(تمٛی‬0788:73).ٜ‫٘ٛیؿٙس‬
ُ‫رج‬ ‫اظ‬ ‫وطز‬ ٜ‫ذب٘ٛاز‬ ‫نس‬ ‫ٟٔبرطت‬ ‫اظ‬ ٜ‫ٌعیس‬ ‫تبضید‬‫اِؿٕبق‬
‫اؾتمطاض‬ ٚ ْ‫قب‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ِط‬ ٗ‫ؾطظٔی‬ ‫زض‬ٓ‫پٙز‬ ٖ‫لط‬ ‫زض‬ ‫ثعضي‬
‫ٜ.ق‬.ٌ ٗ‫ای‬ ْ‫ؾطا٘زب‬ ٝ‫و‬ ٜ‫زاز‬ ‫ٌعاضـ‬‫ِط‬ ٖ‫اتبثىب‬ ّٝ‫ؾّؿ‬ ٜٚ‫ط‬
‫زیبض‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ‫عٛال٘ی‬ ‫ٔستی‬ ٚ ‫زاز٘س‬ ُ‫تكىی‬ ‫ضا‬ ‫ثعضي‬
ْ‫قب‬ ٖ‫وطزا‬ ‫اظ‬ ً‫ب‬‫انبِت‬ ٖ‫ِطؾتب‬ ٖ‫اتبثىب‬ .‫وطز٘س‬ ‫حىٕطا٘ی‬
ٜ‫ثٛز‬‫ایطا‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫آشضثبیزب‬ ٚ ٗ‫ٔیبفبضلی‬ ‫عطیك‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫ا٘س‬ٚ ٜ‫آٔس‬ ٖ
ٜ ٓ‫قك‬ ٖ‫لط‬ ‫اثتسای‬ ٖ‫ٔمبض‬‫.ق‬.ٖ‫اقتطا‬ ‫حسٚز‬ ‫زض‬ٚ ٜٛ‫و‬
ٍّٝ‫ر‬‫(ا‬ ‫ٕ٘ٛز٘س‬ ‫البٔت‬ ٖ‫آ‬ ‫قٕبِی‬ ‫ٞبی‬‫آقتیب٘ی‬ َ‫لجب‬0775:
833).‫ٔحٕس‬ ‫احفبز‬ ُ‫ذی‬ ‫زض‬ ٚ ‫آٔس٘س‬ ٖ‫ِطؾتب‬ ٝ‫ث‬ ‫ؾپؽ‬
ٜ‫زؾتٍب‬ ‫ٚاضز‬ ‫ضفیت‬ ٖ‫فٙٛا‬ ٝ‫ث‬ ،‫ثٛز٘س‬ ‫ٚظضا‬ ٝ‫و‬ ‫ذٛضقیس‬
‫قس٘س‬ ٖ‫آ٘ب‬ ‫حىٛٔتی‬‫(ٔؿتٛفی‬0779:579‫فٟس‬ ‫زض‬ .)
‫اؾف‬ ‫ٞعاض‬ ‫اتبثه‬‫ٜ.ق‬ ٓ‫قك‬ ٖ‫(لط‬.‫آثبز‬ ‫٘یع‬ ٖ‫ِطؾتب‬ ‫ّٔه‬ )
‫اثیغبِت‬ ٗ‫ث‬ ‫فّی‬ ُ‫٘ؿ‬ ‫اظ‬ ‫فمیّی‬ ٖٛ‫چ‬ ‫ٔرتّفی‬ ْ‫الٛا‬ ٚ ‫قس‬ٚ
‫عٛایف‬ ‫زیٍط‬ ٚ ‫فجسٔٙبف‬ ٗ‫ث‬ ٓ‫ٞبق‬ ُ‫٘ؿ‬ ‫اظ‬ ‫ٞبقٕی‬ ٜٚ‫ٌط‬
،‫رٛا٘ىی‬ ،‫ثرتیبضی‬ ،ٝ‫ٕٔبوٛی‬ ،‫اؾتطوی‬ ٖٛ‫چ‬ ‫ٔتفطلی‬
،‫قٛ٘س‬ ،‫ثٛاظوی‬ ،‫ثتٛ٘س‬ ،‫وٛتٛ٘س‬ ،‫فالئی‬ ،ٖ‫ظاٞسیب‬ ،ٖ‫ثیسا٘یب‬
،‫یحفٛیی‬ ،‫ٕٔٛیی‬ ،‫ِیطاٚی‬ ،‫آقىی‬ ،‫ٞبضٚ٘ی‬ ،‫ربوی‬ ،‫ظاوی‬
،ٝ‫ٔسیح‬ ،‫وؿسا٘ی‬ ،‫تٛا٘ی‬ ،‫اضّٔىی‬ ،‫ٕٔبؾٙی‬ ،‫وٕب٘ىكی‬
‫وٛال‬ ،‫اوٛضز‬‫ا٘ؿبة‬ ٝ‫و‬ ‫لجبیّی‬ ‫زیٍط‬ ٚ ‫ضز‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫٘یؿت‬ ّْٛ‫ٔق‬
ُ‫رج‬ ‫اظ‬‫ٟٔبرطت‬ ٖ‫اتبثىب‬ ‫حىٕطا٘ی‬ ٜ‫حٛظ‬ ٝ‫ث‬ ْ‫قب‬ ‫اِؿٕبق‬
‫افعٚز٘س‬ ٖ‫اتبثىب‬ ‫قٛوت‬ ٚ ‫لسضت‬ ‫ثط‬ ٚ ‫ٕ٘ٛز٘س‬(‫ٔؿتٛفی‬
0779:2-515).‫ِط‬ ٚ‫لّٕط‬ ‫زض‬ ‫اِٟبقٕی‬ ٜٚ‫ٌط‬ ‫ٚرٛز‬‫ثعضي‬
‫وبٚـ‬ ‫زض‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫ثطز‬ ْ‫٘ب‬ ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ‫ٔعثٛض‬ ٗ‫ٔت‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬‫ٞبی‬
ٖ‫ثبؾتب‬ٔ‫پیطا‬ ‫قٙبذتی‬‫زض‬ ٜ‫زٚض‬ ٗ‫ای‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثمبؿ‬ ‫اظ‬ ‫یىی‬ ٖٛ

6. ُ‫ٞبثی‬ ‫قید‬ ٜ‫(أبٔعاز‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ٜ‫ضؾیس‬ ‫احجبت‬ ٝ‫ث‬ )‫اِٟبقٕی‬
‫آظازی‬ ٚ ‫(لعِجبـ‬ ‫اؾت‬0795).ٜ‫أبٔعاز‬ ٝ‫و‬ ‫٘یؿت‬ ‫ثقیس‬
ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫ٔحٕٛز‬‫ـ‬ٝ‫ث‬ ‫ٔحّی‬ ‫ٌٛیف‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬"ٕٛٔ"‫قٟطت‬
‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫زاضای‬ ٚ ‫زاضز‬‫اؾت‬ ‫زاض‬‫ـ‬ٜٚ‫ٌط‬ ‫اظ‬
‫ٔؿتٛف‬ ‫تٛؾظ‬ ٝ‫و‬ ‫ثبقس‬ ‫ٕٔٛیی‬‫اظ‬ ‫ی‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٜ‫قس‬ ٜ‫ثطز‬ ْ‫٘ب‬
‫(ٔؿتٛفی‬ ‫اؾت‬0779:512).‫قس‬ ٝ‫ٌفت‬ ٝ‫آ٘چ‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫تٛر‬ ‫ثب‬
‫ٔی‬ٝ‫ؾٛضی‬ ‫رب٘ت‬ ‫اظ‬ ‫ٟٔبرط‬ ْ‫الٛا‬ ‫حضٛض‬ ٝ‫و‬ ‫زاز‬ َ‫احتٕب‬ ٖ‫تٛا‬
‫ٚاضز‬ ٖ‫اتبثىب‬ ‫حىٛٔتی‬ ٚ‫لّٕط‬ ٝ‫ث‬ ‫ظٔب٘ی‬ ٜ‫زٚض‬ ٚ‫ز‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬
ٔ ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬ ‫ٚضٚز‬ ‫ثب‬ ‫ٌطزیس٘س‬ٖ‫ایطا‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ٝ‫ث‬ ‫قٕبضی‬
‫ثبقس‬ ‫ٔطتجظ‬.
‫و‬ ‫زیٍطی‬ ٝ‫٘ىت‬‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ثب‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫زض‬ ٝ
‫ٔی‬ ٜ‫زیس‬ٝ‫وتیج‬ ‫قٛز‬‫ث‬ ‫ٞبی‬ٝ‫اظ‬ ٜ‫ٔب٘س‬ ‫رب‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٖٛٙ‫تبو‬ .‫ؾت‬
ٖ‫ایطا‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ ‫ؾجه‬ ٗ‫چٙی‬ ‫ثب‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبی‬ ‫پٙذ‬ ‫زض‬
ٝ‫وتیج‬‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫زیس‬ ‫ٞبیی‬.‫أبٔعا‬ٝ‫و‬ ‫قٛقتط‬ ‫فجساهلل‬ ٜ‫ز‬
‫تبضید‬329ٜ‫.ق‬.ٝ‫وتیج‬ ‫زض‬‫ا‬‫٘مط‬ ‫ٚضٚزی‬ ‫زض‬ ‫پیكب٘ی‬ ‫ثط‬ ‫ی‬
‫ذبض‬ ‫ٔیطٔحٕس‬ ،ٝ‫ٌكت‬‫تبضید‬ ٝ‫و‬ ‫ن‬877‫ٜ.ق‬.ٜ‫أبٔعاز‬ ،‫زاضز‬
‫تبضید‬ ٝ‫و‬ ‫ثطٚرطز‬ ‫رقفط‬808‫ٜ.ق‬.‫زاضز‬‫(نٕسی‬0785:
732).‫احط‬ ‫ثط‬ ‫ثبض‬ ٗ‫چٙسی‬ ‫٘یع‬ ‫قٛـ‬ ‫زض‬ َ‫زا٘یب‬ ٝ‫ثمق‬ ‫ٌٙجس‬
ٝ‫و‬ ‫ثبضی‬ ٗ‫آذطی‬ ٚ ٜ‫قس‬ ‫تقٕیط‬ ً‫ا‬‫ٔزسز‬ ٚ ٝ‫ضفت‬ ٗ‫ثی‬ ‫اظ‬ ُ‫ؾی‬
‫اظ‬ ‫ثقس‬ َ‫ؾب‬ ٝ‫ؾ‬ ٚ ‫ثیؿت‬ ً‫ب‬‫تمطیج‬ ‫قس‬ ْ‫ٟٔٙس‬ ُ‫ؾی‬ ‫احط‬ ‫زض‬
‫یق‬ ‫قٛـ‬ ٝ‫ث‬ ‫الیبضز‬ ‫ٔؿبفطت‬َ‫ؾب‬ ‫زض‬ ‫ٙی‬0287‫ٜ.ق‬.‫زض‬
‫زض‬ ‫ٔصوٛض‬ ٝ‫ثمق‬ .‫اؾت‬ ٜ‫ثٛز‬ ٜ‫قب‬ ٗ‫٘بنطاِسی‬ ‫ؾّغٙت‬ ٖ‫ظٔب‬
‫تٛؾظ‬ َ‫ؾب‬ ٖ‫ٕٞب‬«‫ح‬‫قٛقتطی‬ ‫رقفط‬ ‫قید‬ ‫بد‬»ٛ٘ ‫اظ‬
‫(أیطی‬ ‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ‫٘ٛؾبظی‬ ٚ ‫احساث‬0780:092).‫ٌٙجس‬
ٝ‫وتیج‬ ‫تٟٙب‬ ‫٘یع‬ ‫ربثط‬‫وّٕبت‬ ‫ثب‬ ‫ای‬"‫ٔحٕس‬"ٚ"‫اهلل‬ ‫اال‬ ِٝ‫ا‬ ‫ال‬"
‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٝ‫٘ٛقت‬ ٝ‫ثطرؿت‬ ‫عٛض‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫زاضز‬ٜ‫(ایعزپٙب‬0783
:128‫ذٛنم‬ ‫زض‬ ‫اعالفبتی‬ ٌٝ٘ٛ ‫ٞیچ‬ ٚ )ٝ‫اضائ‬ ‫ثٙب‬ ‫تبضید‬
‫ٕ٘ی‬‫زاضای‬ ٝ‫و‬ ‫زاضز‬ ‫ٚرٛز‬ ‫ثٙب‬ ٚ‫ز‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫زض‬ .‫زٞس‬
‫تبضید‬‫ثٙبٞبی‬ ‫زیٍط‬ ‫ثب‬ ‫ظٔب٘ی‬ ‫ِحبػ‬ ٝ‫ث‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬ ‫ٞؿتٙس‬ ‫ٞبیی‬
‫تبضید‬‫لطاض‬ ‫ظٔب٘ی‬ ٝٞ‫ثط‬ ‫یه‬ ‫زض‬ ٖ‫ایطا‬ ‫٘مبط‬ ‫زیٍط‬ ‫زض‬ ٖ‫ایطا‬ ‫زاض‬
‫ٔی‬.‫ٌیط٘س‬‫رقفط‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ٌٙجس‬(‫پیط‬‫ثط‬ ٝ‫و‬ ‫زٞسقت‬ )‫غبظی‬
‫حّج‬ ‫ذظ‬ ٝ‫ث‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫زض‬ ‫چٛثی‬ ‫ؾغح‬ ‫ثط‬ َٛ‫زذ‬ ٖ‫اش‬ ٝ‫ِٛح‬
‫تبضید‬853‫ٜ.ق‬.ٝ‫ٌكت‬ ‫٘مط‬‫(ٔٛؾٛی‬ ‫ثٛز‬‫ؾٛق‬ ‫٘ػاز‬0775:
253ٔ‫ا‬ ٝ‫و‬ )ٜ‫ٕ٘ب٘س‬ ‫ثطربی‬ ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ‫احطی‬ ٜ‫طٚظ‬ًٙ‫ؾ‬ ‫زیٍطی‬ ٚ
‫ثٙبی‬ ‫زیٛاضٞبی‬ ‫اظ‬ ‫یىی‬ ‫زض‬ ‫لسیٕی‬ ‫ٌٛضی‬)‫(ؿ‬ ‫یحیی‬ ٜ‫أبٔعاز‬
‫ؾجـ‬ ‫تبضید‬ ٝ‫و‬ٝ‫اضثق‬ ٚ ٗ‫ٔأتی‬(815‫ٜ.ق‬.ٗ‫ث‬ ‫فّی‬ ْ‫٘ب‬ ٚ )
ٗ‫حؿ‬ٚ ‫زیٛاض‬ ‫ترطیت‬ ‫اظ‬ ‫پؽ‬ ٚ ٝ‫زاقت‬ ‫ذٛز‬ ‫ثط‬ ‫اِٟبقٕی‬
‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ‫آقىبض‬ ٖ‫آ‬ ُ‫زاذ‬ ‫اظ‬ ًٙ‫ؾ‬ ٖ‫آٚضز‬ ٖٚ‫ثیط‬‫(لعِجبـ‬
‫آظازی‬ ٚ0790:33).ٍٝ٘ٛ٘‫ٕٞب‬ٝ‫و‬‫پیف‬ٜٚ‫ٌط‬ ‫قس‬ ٜ‫اقبض‬ ‫تط‬
ٜٚ‫ٌط‬ ‫اظ‬ ‫یه‬ ‫ٞبقٕی‬‫ِط‬ ٖ‫اتبثىب‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٜ‫ثٛز‬ ‫ٞبیی‬
‫ٌٛض‬ ًٙ‫ؾ‬ ٚ ‫ٕ٘ٛز٘س‬ ‫ٟٔبرطت‬ ‫ثعضي‬ ‫ِط‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ٝ‫ث‬‫ثسؾت‬
‫یحیی‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ثٙبی‬ ‫اظ‬ ٜ‫آٔس‬ٗ‫ای‬ ‫ٚرٛز‬ ‫ثط‬ )‫(ؿ‬ٝٞ‫ثط‬ ‫زض‬ ٜٚ‫ٌط‬
‫فٛق‬ ‫ظٔب٘ی‬)‫ِط‬ ٖ‫(اتبثىب‬‫ٔی‬ ٝ‫نح‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫زض‬‫ٌصاضز‬.
ٝ‫وتیج‬ ٝ‫ٔغبِق‬ٗ‫ای‬ ‫ؾبذت‬ ‫ضٚاد‬ ‫ثط‬ ٜ‫ٔب٘س‬ ‫ربی‬ ‫ثط‬ ‫تٛاضید‬ ٚ ‫ٞب‬
ٜ‫ؾس‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجس‬ ‫٘ٛؿ‬‫ٜ.ق‬ ٓ‫ٞكت‬ ٚ ٓ‫ٞفت‬ ‫ٞبی‬٘ ‫زض‬ .‫غطثی‬ ‫ٛاحی‬
.‫زاضز‬ ‫زالِت‬ ٖ‫ایطا‬ ‫رٙٛثی‬ ٚ
‫فٙه‬ ٗ‫ثبضظتطی‬‫تعییٙی‬ ‫ط‬‫وبض‬ ٝ‫ث‬‫ٌٙجسٞبی‬ ‫زض‬ ٝ‫ضفت‬
‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ٔضطؼ‬‫ٌٙجس‬ ‫زضٚ٘ی‬ ‫ٞبی‬‫اؾت‬ٜ‫اؾتفبز‬ ‫قه‬ ٖٚ‫ثس‬ .
،‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ ‫اظ‬ٝ‫اِٚی‬ ٖٚ‫لط‬ ‫اٚاذط‬ ‫زض‬
ٕٝ٘ٛ٘ ٗ‫اِٚی‬ ٚ ٜ‫قس‬ ٝ‫قٙبذت‬ ‫اؾالٔی‬‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ٞبی‬‫زض‬ ‫ؾبظی‬
ٜ‫زیس‬ ‫لبثٛؼ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ٞالِی‬ ‫تبق‬ ٖٚ‫زض‬ ‫زض‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ثٙبٞبی‬
‫اؾت‬ ٜ‫قس‬‫(ویب٘ی‬077515).ٗ‫ٕٞچٙی‬ٝ‫ٌٛق‬ ‫ٞط‬ ‫زض‬
‫پیٛ٘س‬ ٝ‫٘مغ‬ ،ٓ‫تی‬ ‫زض‬ ‫فغب‬ ‫فطة‬ ٜ‫آضأٍب‬ ‫ضّقی‬ ‫ٞكت‬ ‫ثٙبی‬
‫فٕٛزی‬ٝ‫ؾ‬ ‫یب‬ ٝ‫تى‬ ٝ‫ؾ‬ ‫تبق‬ ‫اظ‬ ٜ‫اؾتفبز‬ ‫ثب‬ ‫تط‬ٜ‫ٌطزیس‬ ٝ‫اضائ‬ ‫وٙذ‬
ٝ‫ٔٙغم‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ثط‬ ‫ؾّزٛلی‬ ٖ‫زٚضا‬ ‫زض‬ ‫تٛا٘ؿت‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬
‫یبثس‬ ‫تؿّظ‬ ٖ‫انفٟب‬ّٗ‫(ٞی‬‫ثطا٘س‬0773:757).ٝ‫ٌطچ‬
‫لسیٕی‬ٕٝ٘ٛ٘ ٗ‫تطی‬‫ٞبی‬‫وبض‬ ٝ‫ث‬‫ثٙبٞب‬ ‫زض‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ٌیطی‬‫ی‬
‫اؾبؼ‬ ‫ثط‬ ٗ‫ِیى‬ ٜ‫قس‬ ‫قٙبؾبیی‬ ٖ‫ایطا‬ ‫اؾالٔی‬‫پػٚٞف‬‫ٞب‬‫ی‬
‫ٔمط٘ؽ‬ ٝ‫ٌطفت‬ ‫نٛضت‬ٝ‫و‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ ‫ؾجه‬ ٗ‫ای‬ ‫زضٚ٘ی‬ ‫ٞبی‬
‫ٜ.ق‬ ٓ‫پٙز‬ ٖ‫لط‬ ٝ‫ث‬ ‫ٔتقّك‬ ،‫ٞؿتٙس‬ ‫ٌچی‬ ً‫ب‬‫فٕست‬.ٜ‫ثٛز‬‫اظ‬ ٚ
ٝ‫ٌطفت‬ ٕٝ‫ؾطچك‬ ‫ثغساز‬ٚ ٝ‫ؾٛضی‬ ‫ؾٛی‬ ٝ‫ث‬ ‫ؾطفت‬ ٝ‫ث‬ ٚ ‫ا٘س‬
ٜ‫وطز‬ ‫پیسا‬ ٝ‫اقبف‬ ‫آفطیمب‬‫ا‬‫٘س‬‫تسفیٙی‬ ‫آحبض‬ ‫زض‬ ‫اثتسا‬ ٚ
(ٜ‫آضأٍب‬ٞ‫ب‬‫وبخ‬ ‫زض‬ ‫حتی‬ ٚ ‫ٔؿبرس‬ ‫زض‬ ‫ؾپؽ‬ ٚ )‫ٞب‬ٜ‫اؾتفبز‬
ٜ‫قس‬‫ا٘س‬‫لسیٕی‬ .‫ز‬ ٖ‫آ‬ ٕٝ٘ٛ٘ ٗ‫تطی‬ْ‫أب‬ ٜ‫آضأٍب‬ ‫ض‬( ‫اِسٚض‬189
‫ٜ.ق‬.)( ‫فبؼ‬ ٗ‫لطٚیی‬ ‫ٔؿزس‬ ‫زض‬ ‫ؾپؽ‬ ٚ572ٜ‫.ق‬.‫زض‬ ٚ )
( ‫زٔكك‬ ٗ‫٘ٛضاِسی‬539‫ٜ.ق‬.‫ٔمط٘ؽ‬ ٗ‫چٙی‬ )ٜ‫زیس‬ ‫ٌچی‬ ‫ٞبی‬
ٜ‫قس‬‫تأ‬ ‫ٍٕٞی‬ ٝ‫و‬ ‫ا٘س‬‫ٕ٘بیف‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫ثغساز‬ ٓ‫ٔؿتمی‬ ‫حیط‬
‫ٔی‬‫اوخط‬ .‫ٌصاض٘س‬‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ثب‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫یت‬‫زضٚ٘ی‬ ‫ٞبی‬
‫ٜ.ق‬ ٓ‫قك‬ ٖ‫لط‬ ٝ‫ث‬.ٜ‫قس‬ ‫تبضیرٍصاضی‬ َٛ‫ٔغ‬ ّٕٝ‫ح‬ ‫تب‬‫ا٘س‬.‫یه‬
‫فقبِیت‬ ٜ‫زٚض‬ٖ‫ؾبذتٕب‬ ٜ‫ٌؿتطز‬ ‫ٞبی‬ٝ‫قج‬ ٚ ‫فطاق‬ ‫زض‬ ‫ؾبظی‬
ٜ‫رعیط‬(Tabba 1985: 65).‫ٌطفت‬ ‫نٛضت‬ّٗ‫ٞی‬‫ثطا٘س‬‫٘یع‬
‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ٗ‫چٙی‬ ْ‫اِٟب‬ ‫ٔٙجـ‬‫ٔب٘ٙس‬ ،ٝ‫ؾٛضی‬ ‫زض‬ ‫زاضی‬
‫٘ٛضاِس‬ ٜ‫ٔمجط‬ ‫ٌٙجس‬ٗ‫ی‬( ‫زٔكك‬539ٜ‫.ق‬.‫یبزٔب٘ی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫ضا‬ )
‫ٔی‬ ‫فطاق‬ٕٝ٘ٛ٘ ‫ٚی‬ .‫زا٘س‬‫فطاق‬ ‫زض‬ ‫ضا‬ ‫ثٙبٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫ٞبی‬ٜ‫ٔمجط‬ ‫زض‬

7. ُ‫ز‬ ْ‫أب‬ ‫زض‬ ‫لطیف‬ ٗ‫ث‬ ّٓ‫ٔؿ‬‫ض‬(189ٜ‫.ق‬.‫ٔی‬ ‫شوط‬ )ٝ‫ث‬ ٝ‫و‬ ‫وٙس‬
‫ضا‬ ٜ‫ظثیس‬ )ٜ‫ؾیس‬ ‫یب‬ ٛ٘‫(ثب‬ ‫ؾیت‬ ٚ ‫ؾٟطٚضزی‬ ‫ٔمبثط‬ ‫ذٛز‬ ٝ‫٘ٛث‬
‫ٔی‬ ‫ٚرٛز‬ ٝ‫ث‬ٓٞ ‫ثبظ‬ ٚ ‫ٞؿتٙس‬ ‫ثغساز‬ ‫زض‬ ٚ‫ز‬ ‫ٞط‬ ٝ‫و‬ ‫آٚض٘س‬
ٕٝ٘ٛ٘‫ٞب‬‫ٔطثٛط‬ ‫ٍٕٞی‬ ٝ‫و‬ ‫فطاق‬ ‫رٙٛة‬ ‫زض‬ ‫زیٍطی‬ ‫ٔتقسز‬ ‫ی‬
‫ٜ.ق‬ ٓ‫ٞفت‬ ٖ‫لط‬ ٝ‫ث‬.‫ٞؿتٙس‬ّٗ‫(ٞی‬‫ثطا٘س‬0773:795).
ُ‫لٙسی‬ٖ‫ایطا‬ ‫زض‬ ‫ِط‬ ٖ‫اتبثىب‬ ٖ‫ٕٞعٔب‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫زض‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ٞبی‬
ٝ‫ؾبذت‬ ‫آرط‬ ‫اظ‬ ‫زیٍط‬ ٖ‫زٚضا‬ ٗ‫ای‬ ‫زض‬ ‫٘یع‬ )ٖ‫(ایّرب٘یب‬
‫ٕ٘ی‬‫تبق‬ ‫اظ‬ ٚ ٜ‫قس‬ ٝ‫ؾبذت‬ ‫ٌچ‬ ‫اظ‬ ٝ‫ثّى‬ ‫قس٘س‬‫زیٛاضٞب‬ ‫یب‬ ‫ٞب‬
ٖ‫آٚیعا‬‫ٔی‬‫ٌكتٙس‬ّْٛ‫ث‬ ٚ ‫(ثّط‬0770:05).‫ٔمط٘ؽ‬‫ٞبی‬
ٚ ٝ‫ٌطفت‬ ‫لطاض‬ ٖ‫ٔقٕبضا‬ ٝ‫تٛر‬ ‫ٔٛضز‬ ‫ایّرب٘ی‬ ٖ‫زٚضا‬ ‫زض‬ ‫ٌچی‬
‫ٌچجطی‬ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ‫ظثب٘عز‬ ٜ‫زٚض‬ ٗ‫ای‬ ‫غٙی‬ ‫ٞبی‬‫ٔی‬ٖ‫تٛا‬ٝ‫ث‬
‫ٌچجطی‬ٜ‫ٔمجط‬ ٚ ٖ‫اقتطرب‬ ‫ایٛا٘ی‬ ٚ‫ز‬ ‫ٔؿزس‬ ‫غٙی‬ ‫ٞبی‬
‫ؾغح‬ ‫زض‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ .‫وطز‬ ٜ‫اقبض‬ ‫٘غٙع‬ ‫انفٟب٘ی‬ ‫فجساِهٕس‬
ٜ‫زٚض‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ‫زضٚ٘ی‬‫ز‬ ‫ثقسی‬ ‫ٞبی‬‫اؾالٔی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫ض‬‫وبض‬ ٝ‫ث‬
‫فٙهط‬ ٗ‫ای‬ ‫ثب‬ ‫ثؿیبضی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ٖ‫تیٕٛضیب‬ ٜ‫زٚض‬ ‫زض‬ ٚ ‫ضفت‬
‫ٔی‬ ٝ‫و‬ ‫ٌكتٙس‬ ٗ‫تعیی‬ ‫ٔقٕبضی‬ُ‫قى‬ ‫ٔطثـ‬ ‫اتبق‬ ٝ‫ث‬ ٖ‫تٛا‬
ٖ‫لعالؿتب‬ ٖ‫تطوؿتب‬ ‫قٟط‬ ‫زض‬ ‫ٚالـ‬ ‫یؿٛی‬ ‫احٕس‬ ٜ‫آضأٍب‬
‫ٚضٚزی‬ ٖ‫ایٛا‬ ‫اضتفبؿ‬ ٝ‫ث‬ ‫زاضی‬ ‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ثب‬ ٝ‫و‬ ‫وطز‬ ٜ‫اقبض‬
‫اؾت‬ ٜ‫قس‬ ٜ‫پٛقیس‬(ّْٛ‫ث‬ ٚ ‫ثّط‬0770:97).ٗ‫ثٙبثطای‬
‫ثطاؾبؼ‬‫پػٚٞف‬‫ٞب‬‫ٔٙكب‬ ،ٜ‫قس‬ ْ‫ا٘زب‬ ‫ی‬‫ٔمط٘ؽ‬ ‫ء‬‫ٌچی‬ ‫ٞبی‬
‫و‬ ٜ‫قس‬ ٝ‫زا٘ؿت‬ ‫فطاق‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫زضٚ٘ی‬‫ؾٛی‬ ٝ‫ث‬ ٝ
‫ا‬ ْ‫اؾال‬ ٖ‫رٟب‬ ‫ٔٙبعك‬ ‫زیٍط‬‫٘تك‬‫ب‬‫اؾت‬ ٝ‫یبفت‬ ‫ض‬.
ٜ‫ؾس‬ ‫اظ‬ ‫ٔیٙیبتٛض‬ ٚ‫ز‬‫ٜ.ق‬ ٓٞ‫ز‬ ٚ ٟٓ٘ ‫ٞبی‬.ٝٙ‫نح‬‫اظ‬ ‫ٞبیی‬
‫ٔی‬ ٖ‫ٕ٘بیب‬ ‫ذٛثی‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬‫اظ‬ ‫یىی‬ .‫ؾبظ٘س‬
ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ث‬ ٝٙ‫نح‬َ‫ؾب‬ ٝ‫ث‬ ‫ثغساز‬ ‫زض‬ ‫ضا‬ ُ‫ؾی‬ ‫طٚظ‬787‫ٜ.ق‬.
(‫تهٛیط‬1)‫اِف‬‫ٔی‬ ٖ‫٘كب‬.‫زٞس‬‫ٔتطالچی‬ ‫تٛؾظ‬ ‫زیٍطی‬0
‫زض‬
‫تبضید‬ ٝ‫ث‬ ‫لب٘ٛ٘ی‬ ٖ‫ؾّیٕب‬ ٖ‫ؾّغب‬ ٖ‫ظٔب‬911‫ٜ.ق‬.ٜ‫وكیس‬
ٜ‫قس‬(‫تهٛیط‬1‫لسیٕی‬ ‫ایٟٙب‬ .‫اؾت‬ )‫ة‬ٜ‫زٚض‬ ‫اظ‬ ‫اؾٙبز‬ ٗ‫تطی‬
‫اؾالٔی‬‫ٌٙجس‬ ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬ ‫ؾبذت‬ ‫ضٚاد‬ ٝ‫و‬ ‫ٞؿتٙس‬‫زض‬ ‫ضا‬
‫ذ‬ ٝ‫ث‬ ‫ثغساز‬ ٚ ‫فطاق‬ ‫ٔقٕبضی‬‫ٔی‬ ٖ‫ٕ٘بیب‬ ‫ٛثی‬‫٘ؾط‬ ٝ‫ث‬ .‫ؾبظ٘س‬
‫ٔی‬ٝٙ‫پیكی‬ ‫زاضای‬ ‫ٔقٕبضی‬ ٜٛ‫قی‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫و‬ ‫ضؾس‬‫ای‬ٟٗ‫و‬‫تط‬‫زض‬
‫ٔقٕبضی‬ٗ‫ثی‬ٖ‫ثبؾتب‬ ٗ‫اِٟٙطی‬‫ثبقس‬ ٜ‫ثٛز‬ )ٝ‫ؾٛضی‬ ٚ ‫(فطاق‬
0-‫(ٚفبت‬ ‫ٔتطالچی‬ ‫ؾالحی‬ ‫٘هٛح‬980‫ٜ.ق‬.‫تهٛیطٌط‬ ٚ ‫٘ؿبخ‬ ،ٜ‫٘ٛیؿٙس‬ )
‫ثٛؾٙیبیی‬‫تب‬ ٖ‫فخٕب٘یب‬ ٜ‫زضثبض‬ ‫تبضیری‬ ٝ‫و‬ ‫ثٛز‬ ‫فخٕب٘ی‬ ُ‫االن‬957‫ٜ.ق‬.ٚ ‫٘ٛقت‬
‫تهٛیطٞبیی‬ ‫ثب‬ ‫ضا‬ ٖ‫آ‬ ‫اظ‬ ‫رّس‬ ٝ‫ؾ‬ ٓ‫و‬ ‫زؾت‬ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫رّس‬ ‫یه‬ ‫تٟٙب‬ .‫ؾبذت‬ ‫ٔهٛض‬
‫ِكىطوكی‬ ٜ‫زضثبض‬ ٝ‫ٔزٕٛف‬َ‫ؾب‬ ‫ٞبی‬‫ٞبی‬912-915‫ٜ.ق‬.‫فطاق‬ ٚ ٖ‫ایطا‬ ‫زض‬
‫ثب‬ ٜ‫ٕٞطا‬027‫تهٛیط‬،.‫زاضز‬ ‫ذٛز‬ ‫ثط‬ ‫ضا‬ ٚ‫ا‬ ‫أضبی‬
‫رٙٛة‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ظیطا‬ٗ‫ثی‬ ٚ ٖ‫ایطا‬ ‫غطة‬ْٛ‫ؾ‬ ٜ‫ٞعاض‬ ‫اظ‬ ٗ‫اِٟٙطی‬
ْ.‫ق‬.ٝ‫پیكطفت‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زاضای‬‫ثطاؾبؼ‬ ٚ ‫اؾت‬ ٜ‫ثٛز‬ ‫ای‬
‫ایالٔی‬ ‫ٟٔطٞبی‬ ‫٘مٛـ‬ ‫ثطضؾی‬‫تبضیری‬ ‫آغبظ‬ ٖ‫زٚضا‬ ‫زض‬ ،
َٕٛ‫ٔق‬ ‫ٌٙجسی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫ؾبذت‬‫اؾت‬ ٜ‫ثٛز‬‫(حهبضی‬ٚ
‫ایطٚا٘ی‬0795:75-029)ّ‫ز‬‫ض‬ ٖ‫ثتٛا‬ ‫قبیس‬ ٜٚٛ‫قی‬ ٗ‫ای‬
‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫ضا‬ ‫ٌٙجسؾبظی‬ٗ‫ثی‬.‫وطز‬ ‫پیٍیطی‬ ٗ‫اِٟٙطی‬
‫برآیىد‬
ٖٛٙ‫تبو‬ٜ‫آضأٍب‬‫ٞب‬ٖ‫ایطا‬ ‫زض‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجس‬ ‫ثب‬ ‫ظیبزی‬ ‫ی‬ٝ‫ؾٛضی‬ ،
ٜ‫قس‬ ‫قٙبؾبیی‬ ‫فطاق‬ ٚٗ‫ٔحممی‬ .‫ا٘س‬‫ؾجه‬ ٗ‫ای‬ ‫ایطا٘ی‬
ٜ‫ٔمجط‬ٝ‫زا٘ؿت‬ ٖ‫ایطا‬ ‫رٙٛة‬ ٝ‫ث‬ ‫ٔتقّك‬ ‫ضا‬ ‫ؾبظی‬‫ا٘س‬‫(نٕسی‬
0785‫ٚضربٚ٘س‬ ‫؛‬0717)،‫پیسایف‬ ‫اظ‬ ُ‫لج‬ ٝ‫و‬ ‫نٛضتی‬ ‫زض‬
‫ف‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫زض‬ ٖ‫ایطا‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجسی‬ ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬‫طاق‬
ٓ‫قك‬ ٚ ٓ‫پٙز‬ ٖٚ‫لط‬ ‫زض‬ ٝ‫ؾٛضی‬ ٚ‫ٜ.ق‬.‫ثط‬ ‫ٌٙجسی‬ ْ‫فط‬ ٗ‫ای‬
ٝ‫ث‬ ‫زٔكك‬ ٗ‫٘ٛضاِسی‬ ٚ ‫ثغساز‬ ٜ‫ظثیس‬ ‫ثٙبٞبی‬ ‫ضٚی‬ٝ‫و‬ ٝ‫ضفت‬ ‫وبض‬
‫ؾٙت‬ ‫اظ‬ ‫اٌٍِٛیطی‬ ‫یب‬ ٚ ْٚ‫تسا‬ ‫اظ‬ ‫حبوی‬‫لسیٕی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ٞبی‬
‫ٌٙجسٞب‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫ظیبزی‬ ‫تقساز‬ ٖ‫ایطا‬ ‫زض‬ .‫اؾت‬ ٜ‫ثٛز‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ٗ‫ای‬
ٖ‫٘كب‬ ‫ضا‬ ‫ٔقٕبضی‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫ٔؿتمیٕی‬ ‫تأحیط‬ ٝ‫و‬ ‫زاض٘س‬ ‫ٚرٛز‬
‫ٔی‬‫٘ٛؿ‬ ‫ٞیچ‬ ‫زاضای‬ ‫ٌٙجسٞب‬ ٚ ‫ٔمبثط‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫ثؿیبضی‬ .‫زٞٙس‬
ٝ‫وتیج‬ ٚ ‫تعییٙبت‬ٖ‫ثتٛا‬ ٝ‫و‬ ‫٘یؿتٙس‬ ‫ای‬ٗ‫ای‬ ‫تبضیرٍصاضی‬ ٝ‫ث‬
ٗ‫ِیى‬ ‫آٔس‬ ُ‫٘بئ‬ ‫ثٙبٞب‬‫تقساز‬‫ثب‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبٞبی‬ ٗ‫ای‬ ‫اظ‬ ‫ا٘سوی‬
‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬(‫ٔیطٔحٕس‬ ،‫قٛقتط‬ ‫فجساهلل‬ ٜ‫أبٔعاز‬
‫ثط‬ ‫رقفط‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ،‫ذبضن‬‫زض‬ ‫پیغٕجط‬ َ‫زا٘یب‬ ‫ٌٙجس‬ ،‫ٚرطز‬
‫قٛـ‬‫رقفط‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ٚ‫(پیط‬ٜ‫أبٔعاز‬ ٚ )‫زٞسقت‬ ‫غبظی‬
‫یحیی‬‫وت‬ ‫زاضای‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ُ‫ٞبثی‬ ‫قید‬ )‫(ؿ‬ٝ‫یج‬‫ٞؿتٙس‬ ‫ٞبیی‬
‫تقّك‬ ٝ‫و‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬‫ٔی‬ ّٓ‫ٔؿ‬ ‫ِط‬ ٖ‫اتبثىب‬ ٜ‫زٚض‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ٕٝٞ .‫ؾبظز‬
ٗ‫ای‬ٜ‫آضأٍب‬‫ٞب‬‫تبضید‬ ‫ی‬ٚ ‫غطثی‬ ‫رٙٛة‬ ،‫رٙٛة‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫زاض‬
ٜ‫قس‬ ‫ٚالـ‬ ٖ‫ایطا‬ ‫غطة‬ٝ‫وتیج‬ ‫اؾبؼ‬ ‫ثط‬ ‫ا٘س‬‫اظ‬ ٜ‫ثبلیٕب٘س‬ ‫ٞبی‬
‫ظ‬ ‫٘ؾط‬ٜ ٓ‫ٚٞكت‬ ٓ‫ٞفت‬ ٖٚ‫لط‬ ٝ‫ث‬ ‫ٔتقّك‬ ‫ٔب٘ی‬‫.ق‬.‫اظ‬ ٚ ‫ٞؿتٙس‬
‫اتب‬ ٚ‫لّٕط‬ ‫زض‬ ‫رغطافیبیی‬ ٜ‫ٌؿتط‬ ‫٘ؾط‬‫ِط‬ ٖ‫ثىب‬(728-555
‫ٜ.ق‬.ٝ‫٘ىت‬ ٗ‫ای‬ ٝ‫ث‬ ‫ضا‬ ‫ٔب‬ ‫ٔصوٛض‬ ‫ٔٛاضز‬ ٕٝٞ .‫زاض٘س‬ ‫لطاض‬ )
‫ٔی‬ ٖٕٛٙٞ‫ض‬‫ٌٙجسؾبظی‬ ‫ؾجه‬ ‫ثب‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ؾٙت‬ ٝ‫و‬ ‫ؾبظز‬
ٝ‫ؾٛضی‬ ٚ ‫فطاق‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ‫اظ‬ ٝ‫و‬ ‫اؾت‬ ٜ‫ثٛز‬ ‫ؾٙتی‬ ،‫ٔضطؼ‬
ٖٚ‫لط‬ ‫زض‬ ٝ‫و‬ ‫ٟٔبرطی‬ ْ‫الٛا‬ ‫ٚضٚز‬ ‫ثب‬ ٚ ‫اؾت‬ ٝ‫ٌطفت‬ ٕٝ‫ؾطچك‬
ْ‫اؾال‬ ‫ٔیب٘ی‬(555‫ٜ.ق‬.‫رٙٛة‬ ،‫رٙٛة‬ ٝ‫ث‬ )‫ثقس‬ ٝ‫ث‬ٚ ‫غطثی‬
ٜ‫ٕ٘ٛز‬ ‫ٟٔبرطت‬ ٖ‫ایطا‬ ‫غطة‬‫حىٕطا٘ی‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ٗ‫ای‬ ‫ثط‬ ٚ ‫ا٘س‬
‫ٕ٘ٛز٘س‬ٚ‫ِطؾ‬ ٖ‫اتبثىب‬ ْ‫٘ب‬ ‫ثب‬ ‫تبضید‬ ‫زض‬‫ـ‬‫اظ‬ ٖ‫تب‬ٖ‫آ‬‫ٞب‬ٜ‫قـس‬ ‫یبز‬

8. .‫اؾت‬ ٜ‫ٌطزیس‬ ٖ‫ایطا‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ٚاضز‬
‫سپاسگزاری‬
ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ٖ‫اؾتب‬ ‫فطٍٞٙی‬ ‫ٔیطاث‬ ٜ‫ازاض‬ ‫زض‬ ‫فعیع‬ ٖ‫زٚؾتب‬ ‫اظ‬ٚ
‫ٟٔٙسؼ‬ ٖ‫آلبیب‬ ‫ثٛیطاحٕس‬ٓ‫ضحی‬‫زازی‬،‫٘ػاز‬‫زاضیٛـ‬،‫تٛوّی‬
ّ‫ف‬‫ـ‬‫ی‬‫ان‬‫ـ‬‫غط‬‫آت‬‫ـ‬‫ف‬ ‫ف‬‫ـ‬،‫طاظ‬‫٘یه‬ ‫ٔحٕس‬،‫قفیقی‬ ‫ٔؿقٛز‬ ،َ‫الجب‬

‫مىابع‬
‫فارسی‬
‫احٕس‬ ،‫آظازی‬،0778،‫ثطضؾی‬ َٚ‫ا‬ ُ‫فه‬ ‫ٌعاضـ‬‫ٞبی‬
ٖ‫ثبؾتب‬ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ٝ‫ٔٙغم‬ ‫قٙبذتی‬،‫ثبیٍب٘ی‬ٜ‫پػٚٞكىس‬
ٖ‫ثبؾتب‬‫قٙبؾی‬(ٜ‫ٔٙتكط٘كس‬.)
‫ضیچبضز‬ ،ٖ‫اتیٍٟٙبٚظ‬ٚ‫ٌطاثط‬ ًِ‫ا‬،0777،‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ٚ ‫ٞٙط‬
(0)،‫تطر‬‫آغ٘س‬ ‫یقمٛة‬ ٕٝ،:ٖ‫تٟطا‬‫ا٘تكبضات‬‫ؾٕت‬.
،‫فجبؼ‬ ،‫آقتیب٘ی‬ َ‫الجب‬0775،ْ‫اؾال‬ ‫نسض‬ ‫اظ‬ ٖ‫ایطا‬ ُ‫ٔفه‬ ‫تبضید‬
ٝ‫لبربضی‬ ‫ا٘مطاو‬ ‫تب‬‫ٔیالز‬ ‫ا٘تكبضات‬ :ٖ‫تٟطا‬ ،.
‫ٟٔطاة‬ ،‫أیطی‬،0780،‫ثٛٔی‬ ‫فكبیط‬ ٚ ‫ثرتیبضی‬ ٚ‫لّٕط‬ ‫زض‬ ‫ؾیطی‬
ٖ‫ذٛظؾتب‬،ٜ‫ٔٙتكط٘كس‬ ‫ٌعاضقبت‬‫ؾط‬ ‫اظ‬ ‫ای‬،‫الیبضز‬ ‫ٞٙطی‬ ٗ‫اٚؾت‬
،‫اؾتبن‬ٖٛ‫ٚیّؿ‬ ،‫ِیٙچ‬ ،‫ثیكٛة‬ ْ‫ٔبزا‬:ٖ‫تٟطا‬ ،‫٘كط‬‫فطٍٞٙؿطا‬.
،‫حٕیس‬ ،ٜ‫ایعزپٙب‬0783،ٖ‫ِطؾتب‬ ‫تبضیری‬ ٚ ‫ثبؾتب٘ی‬ ‫آحبض‬:ٖ‫تٟطا‬ ،
‫ّٔی‬ ‫آحبض‬ ٕٗ‫ا٘ز‬ ‫ا٘تكبضات‬.
ٜ‫ظٞط‬ ،‫ثعضٌٕٟطی‬،0785،«ٖ‫ایطا‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫ٌٙجس‬»،‫احط‬ ّٝ‫ٔز‬،
ٜ‫قٕبض‬25‫نم‬ ،07-5.
ٚ ‫قیال‬ ،‫ثّط‬ٖ‫رب٘بتب‬،ّْٛ‫ث‬0770،‫ٔقٕبضی‬ ٚ ‫ٞٙط‬
(‫اؾالٔی‬2()0255-0755).‫ؾٕت‬ :ٖ‫تٟطا‬ ،‫آغ٘س‬ ‫یقمٛة‬ ٕٝ‫تطر‬ ،
ٓ‫ٔحٕسوطی‬ ،‫پیط٘یب‬،0777،ٖ‫ایطا‬ ‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ثب‬ ‫آقٙبیی‬،
ٖ‫ٔقٕبضیب‬ ٗ‫غالٔحؿی‬ ٗ‫تسٚی‬،ٚ ّٓ‫ف‬ ٜ‫زا٘كٍب‬ ‫ا٘تكبضات‬ :ٖ‫تٟطا‬
ٖ‫ایطا‬ ‫نٙقت‬.
،‫ٔهغفی‬ ،ْ‫ٔمس‬ ‫تمٛی‬0788،ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫ؾیبؾی‬ ‫تبضید‬:ٖ‫تٟطا‬ ،
‫ا‬ ‫ٔقبنط‬ ‫تبضید‬ ‫ٔغبِقبت‬ ٝ‫ٔٛؾؿ‬ٚ ‫ٔغبِقبت‬ ٝ‫ٔٛؾؿ‬ ،ٖ‫یطا‬
‫پػٚٞف‬.‫ؾیبؾی‬ ‫ٞبی‬
ٗ‫ٔحٕسحؿ‬ٝ‫ث‬ ‫آظازی‬ ‫احٕس‬ ‫آلبی‬ ٗ‫ٕٞچٙی‬ ٚ ٖ‫اوجطیب‬
‫ضإٞٙبیی‬ ‫ذبعط‬ٖ‫پال‬ ٖ‫زاز‬ ‫لطاض‬ ‫اذتیبض‬ ‫زض‬ ‫٘یع‬ ٚ ٖ‫ٞبیكب‬
.ْ‫ؾپبؾٍعاض‬ ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫آضأٍبٞی‬ ‫ثٙبٞبی‬
،ٓ‫لسی‬ ‫ایطٚا٘ی‬ ‫ٚفطقیس‬ ‫ٔطتضی‬ ،‫حهبضی‬0795،«‫ٔقٕبضی‬ ‫ؾجه‬
‫رٙٛة‬ ‫تبضیری‬ ‫آغبظ‬ ٜ‫زٚض‬‫غطة‬ٗ‫ثی‬ ٚ ٖ‫ایطا‬‫٘مٛـ‬ ‫ثطاؾبؼ‬ ٗ‫اِٟٙطی‬
‫ُط‬ٟٔ ‫احط‬ ٚ ‫ُٟط‬ٔ»،‫ٔعزن‬ٝٔ‫٘ب‬ٜ‫قٕبض‬ ،1‫نم‬ ،078-021.
‫ضئیؽ‬‫ٔفیس‬ ٗ‫حؿی‬ ٚ ‫ٟٔٙبظ‬ ،ٜ‫ظاز‬،0781،‫زؾت‬ ‫اظ‬ ‫ٞٙطٞبی‬ ‫احیبء‬
ٜ‫ِطظاز‬ ٗ‫حؿی‬ ‫اؾتبز‬ ‫ضٚایت‬ ٝ‫ث‬ ٝ‫ضفت‬،‫ِٔٛی‬ ‫ا٘تكبضات‬ :ٖ‫تٟطا‬.
ٗ‫حؿی‬ ،‫ظٔطقیسی‬،0787،ٖ‫ایطا‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫زض‬ ‫لٛؼ‬ ٚ ‫عبق‬،
‫ا٘تكبض‬ :ٖ‫تٟطا‬ٖ‫ویٟب‬ ‫ات‬.
‫نبزق‬ ،‫قٕؽ‬،0779،ّٜٛ‫ر‬ٗ‫ظٔی‬ ٖ‫ایطا‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ٞٙط‬ ‫اظ‬ ‫ٞبیی‬،
‫زا٘ف‬ ٚ ّٓ‫ف‬ :ٖ‫تٟطا‬‫ـ‬ٝ‫پبضؾ‬ ٜ‫٘ٛآٚضا٘سا٘كٍب‬.
‫ٟٔطزاز‬ ،‫نٕسی‬،0785،«‫ٌٙجس‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ؾجه‬ ٜ‫زضثبض‬ ‫٘ؾطی‬
ٜٚ‫ٌٙب‬ ‫فّی‬ ٗ‫ث‬ ٖ‫ؾّیٕب‬»،‫رعائط‬ ٚ ُ‫ؾٛاح‬ ‫ثبؾتب٘ی‬ ‫قٟطٞبی‬ ‫آحبض‬
ٖ‫فٕب‬ ‫زضیبی‬ ٚ ‫فبضؼ‬ ‫ذّیذ‬،ٚ ‫آحبض‬ ٕٗ‫ا٘ز‬ :ٖ‫تٟطا‬‫ٔفبذط‬
‫فطٍٞٙی‬.
ٓ‫اثطاٞی‬ ،‫لعِجبـ‬ٚ‫آظازی‬ ‫احٕس‬،0790،«‫زض‬ ‫پػٚٞكی‬
‫ٞٛیت‬‫قٙب‬‫ؾ‬‫یحیی‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ثٙبی‬ ‫ی‬)‫(ؿ‬‫قید‬ ‫ضٚؾتبی‬ ،ٝ‫وٍٟیّٛی‬
ُ‫ٞبثی‬‫اِٟبقٕی‬»‫احط‬ ّٝ‫ٔز‬،ٜ‫قٕبض‬55،‫ن‬‫م‬39-55.
‫غیبث‬ ،‫وبقب٘ی‬ٗ‫اِسی‬،‫رٕكیس‬0733،‫اظد‬ ٚ ‫عبق‬ ِٝ‫ضؾب‬،ٚ ٕٝ‫تطر‬
‫ؾیس‬ ٝ‫تحكی‬‫رصثی‬ ‫فّیطضب‬،:ٖ‫تٟطا‬‫ا٘تكبضا‬‫ت‬‫ؾطٚـ‬.
،‫ٔحٕسیٛؾف‬ ،‫ویب٘ی‬0775،ٜ‫زٚض‬ ‫زض‬ ٖ‫ایطا‬ ‫ٔقٕبضی‬ ‫ٞٙط‬ ‫تبضید‬
‫اؾالٔی‬:ٖ‫تٟطا‬ ،.‫ؾٕت‬ ‫ا٘تكبضات‬
‫حٕساهلل‬ ،‫ٔؿتٛفی‬،0779،ٜ‫ٌعیس‬ ‫تبضید‬،ٖ‫تٟطا‬ٚ ‫چبح‬ ٝ‫ٔٛؾؿ‬ :
‫أیطوجیط‬ ‫ا٘تكبضات‬.

9. ‫ٔٛؾٛی‬‫فّی‬ ‫ؾیس‬ ،‫ؾٛق‬ ‫٘ػاز‬،0775،ْ‫اؾال‬ ٜ‫پطاوٙس‬ ٖ‫ؾتبضٌب‬
ٗ‫ظٔی‬،ٝٔٛ‫و‬ :ٓ‫ل‬.
ّٗ‫ٞی‬‫ضاثطت‬ ،‫ثطا٘س‬،0773،ٚ ‫فّٕىطز‬ ،ْ‫فط‬ :‫اؾالٔی‬ ‫ٔقٕبضی‬
‫ٔقٙی‬،‫تطر‬‫ـ‬‫افته‬ ‫ایطد‬ ٕٝ‫ـ‬ْ‫ب‬،ٟ‫ت‬‫ـ‬‫ق‬ :ٖ‫طا‬‫ـ‬ٔ‫ثط٘ب‬ ٚ ‫پطزاظـ‬ ‫طوت‬‫ـ‬ٝ
‫قٟطی‬ ‫ضیعی‬.
،‫پطٚیع‬ ،‫ٚضربٚ٘س‬0717،«‫ٌٙجسٞبی‬ ٜ‫زضثبض‬ ‫ثحخی‬ ٚ ‫ثٙب‬ ٚ‫ز‬ ‫ٔقطفی‬
ُ‫قى‬ ‫ٔرطٚعی‬»ٖ‫ثبؾتب‬ ّٝ‫ٔز‬ٖ‫ایطا‬ ‫ٞٙط‬ ٚ ‫قٙبؾی‬،ْٚ‫ز‬ ٜ‫قٕبض‬ ،
‫ثب‬ ُ‫و‬ ٜ‫ازاض‬ ‫ٞٙط‬ ٚ ًٙٞ‫فط‬ ‫ٚظاضت‬ ‫ا٘تكبضات‬ٚ ‫قٙبؾی‬ ٖ‫ؾتب‬
ٝٔ‫فب‬ ًٙٞ‫فط‬‫نم‬ ،75-21.
Tabbaa, Y., 1985, “The Muqarnas Dome: Its
Origin and Meaning”, Muqarnas 3: 61- 74.
‫تصايیر‬
ٝ‫٘مك‬0:‫ٌٙجس‬ ‫ٔمغـ‬ :ٗ‫٘ٛضاِسی‬ ٜ‫آضأٍب‬ٝ‫٘مك‬2‫لطیف‬ ٗ‫ث‬ ّٓ‫ٔؿ‬ ٜ‫آضأٍب‬ :،‫ٔمغـ‬ ٚ ٖ‫پال‬
ّٗ‫(ٞی‬‫ثطا٘س‬0773:378.)ّٗ‫(ٞی‬‫ثطا٘س‬0773:377.)
ٝ‫٘مك‬7،‫زٞسقت‬ ‫غبظی‬ ‫پیط‬ ٜ‫أبٔعاز‬ :‫ٔمغـ‬ ‫ثطـ‬ ٚ ٖ‫پال‬‫تهٛیط‬0:‫ٔمط٘ؽ‬‫وبضی‬ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ظیطٌٙجس‬
.)ٝ‫وٍٟیّٛی‬ ‫فطٍٞٙی‬ ‫ٔیطاث‬ ‫(ثبیٍب٘ی‬.‫زٞسقت‬ ‫پیطغبظی‬

10. ‫تهٛیط‬2:‫غطة‬ ‫اظ‬ ‫زیس‬ ،‫ٔحٕٛز‬ ٜ‫أبٔعاز‬.‫تهٛیط‬7:‫ٔمط٘ؽ‬‫ؾغ‬ ‫وبضی‬‫ٔحٕٛز‬ ٜ‫أبٔعاز‬ ‫ٌٙجس‬ ‫زضٚ٘ی‬ ‫ح‬.
ٝ‫٘مك‬1:‫ِط‬ ‫ٔرتّف‬ ‫ایالت‬ ‫تفىیىی‬ ٚ‫لّٕط‬‫(نفی‬‫٘ػاز‬0737:055).
‫تهٛیط‬1:( ‫لب٘ٛ٘ی‬ ٖ‫ؾّیٕب‬ ٖ‫ؾّغب‬ ٖ‫ظٔب‬ ‫زض‬ ‫ٔضطؼ‬ ‫ٌٙجسٞبی‬ ‫اظ‬ ‫ٔٙبؽطی‬Tabba 1985: pls. 4 & 5).