Rozbudowa komputerów PC

IDZ DO
PRZYK£ADOWY ROZDZIA£

SPIS TRE CI Rozbudowa
komputerów PC
KATALOG KSI¥¯EK
Autor: Kyle MacRae
KATALOG ONLINE Tłumaczenie: Michał Dadan
ISBN: 83-7361-575-X
ZAMÓW DRUKOWANY KATALOG Tytu³ orygina³u: Computer Manual
Format: 205×275, stron: 176

TWÓJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
Twój PC siê starzeje? Rozbuduj go!
• Poznaj architekturê swojego komputera
CENNIK I INFORMACJE • Wymieñ komponenty na nowe
• Za³ó¿ domow¹ sieæ komputerow¹
• Uporz¹dkuj dyski
ZAMÓW INFORMACJE
O NOWO CIACH Dla wielu z nas komputer to nie tylko przydatne w domu i w pracy narzêdzie, ale tak¿e
urz¹dzenie, które b³yskawicznie siê starzeje i prawie nigdy nie spe³nia minimalnych
ZAMÓW CENNIK wymagañ sprzêtowych okre lanych przez producentów najnowszego oprogramowania.
Oczywi cie, najlepszym rozwi¹zaniem wszelkich problemów zwi¹zanych z wiekiem
i zbyt ma³¹ wydajno ci¹ sprzêtu jest wymiana na nowy. Niestety, nie wszyscy dysponuj¹
CZYTELNIA niezbêdnymi do tego zasobami finansowymi. W tej sytuacji nale¿y wykorzystaæ inne
mo¿liwo ci — wymieniæ jedynie najbardziej newralgiczne komponenty i usprawniæ
FRAGMENTY KSI¥¯EK ONLINE dzia³anie innych.
Ksi¹¿ka „Rozbudowa komputerów PC” przeznaczona jest dla wszystkich u¿ytkowników
komputerów, którzy chc¹ rozbudowaæ swój sprzêt, nie inwestuj¹c w to bajoñskich sum,
wykorzystaæ wszystkie mo¿liwo ci swojej maszyny i nie wg³êbiaæ siê zanadto
w techniczny ¿argon, który nie ka¿dego musi interesowaæ. W ka¿dym rozdziale
przedstawione s¹ sposoby modernizowania, ulepszania i rozbudowywania komputera
oraz radzenia sobie z problemami i unikania awarii. Wszystkie te zagadnienia opisane
s¹ prostym i zrozumia³ym jêzykiem.
• Podstawowe komponenty ka¿dego peceta
• P³yta g³ówna, pamiêæ i procesor
• Wymiana i konfiguracja dysków twardych oraz napêdów CD i DVD
Wydawnictwo Helion • Karty graficzne i d wiêkowe
ul. Chopina 6 • Z³¹cza USB i FireWire
44-100 Gliwice • Konfigurowanie domowej sieci komputerowej
tel. (32)230-98-63 • Konserwacja komputera
e-mail: helion@helion.pl • Metody rozwi¹zywania problemów ze sprzêtem i oprogramowaniem
Nie mo¿emy obiecaæ, ¿e dowiesz siê z tej ksi¹¿ki, jak zmieniæ przez jedn¹ noc swojego
peceta w superkomputer, ale na pewno przeczytasz w niej, jak go ulepszyæ i wyd³u¿yæ
okres, przez jaki bêdzie on zdatny do u¿ytku.

Spis treści
ROZBUDOWA KOMPUTERÓW PC

Wstęp 6
5 Urządzenia peryferyjne 89

1
Wymiana monitora 90
Poznawanie peceta 9
Wymiana klawiatury 95
Krótka historia komputerów osobistych 10
Wymiana myszy 98
Dlaczego warto modernizować komputer? 14
Wymiana głośników 100
Komputer widziany z zewnątrz 16
Wymiana drukarki 102
Komputer widziany od środka 18
Wymiana skanera 108
Urządzenia peryferyjne 20
Inwentaryzacja
Środki ostrożności
22
24 6 Domowa sieć komputerowa
Podstawowe informacje na temat sieci
113
114
Narzędzia,których będziesz potrzebował 29 Prosta sieć oparta na kablu skrosowanym 116
Zaglądamy „pod maskę” 31 Kreator sieci domowej 117

2 Prosto w serce
Architektura płyty głównej
33
34
7
Dalsza rozbudowa sieci

Konserwacja pecetów
119

121
Modernizacja pamięci 36 Programy narzędziowe systemu Windows 122
Wymiana procesora 40 Inne programy narzędziowe 128

3 Instalacja nowego napędu
Kilka słów o kanałach
45
46
Wirusy – przypadek szczególny
Środki ostrożności
Czyszczenie komputera
130
132
136
Dlaczego warto wymienić dysk twardy? 48
Wymiana napędu CD-ROM
Instalacja napędu DVD
56
62 8 Rozwiązywanie problemów
Ogólne metody postępowania
141
142
Wymiana stacji dyskietek 66 Rozwiązywanie konkretnych problemów 144
Napędy zewnętrzne 68 Windows XP lekiem na całe zło? 148

4 Karty rozszerzeń
Kilka słów o architekturze
71
72 9 Dodatki
Dodatek A Ograniczenia rozbudowy
151
152
Wymiana karty graficznej 74 Dodatek B BIOS i CMOS 153
Wymiana karty dźwiękowej 78 Dodatek C Partycjonowanie dysku twardego 155
Wymiana modemu 82 Dodatek D Wtyczki i gniazda 158
Dodanie portów USB i FireWire 85 Dodatek E Składanie własnego peceta 159
Dodatek F Słowniczek 165

Skorowidz 171

5

3 Instalacja nowego napędu
ROZBUDOWA KOMPUTERÓW PC

ROZDZIAŁ

Kilka słów o kanałach 46
Dlaczego warto wymienić dysk twardy? 48
Wymiana napędu CD-ROM 56
Instalacja napędu DVD 64
Wymiana stacji dyskietek 66
Napędy zewnętrzne 68

Jak zdążyłeś się już przekonać, za pomocą dość
radykalnych zabiegów można tchnąć w starzejącego się
peceta nowe życie. Nie zawsze jednak trzeba wprowadzać
aż tak duże zmiany. Niektóre z rozwiązań, które opiszę
w tym rozdziale, służą zwiększeniu wydajności komputera.
Inne pozwalają wydłużyć okres, przez jaki będzie on
przydatny. Ale wszystkie mają jedną cechę wspólną
– zwiększają możliwości peceta i (lub) czynią z niego
jeszcze fajniejszą zabawkę.

45

3 Kilka słów o kanałach
INSTALACJA NOWEGO NAPĘDU

ROZDZIAŁ
Przed zainstalowaniem nowego dysku twardego,
lub w ogóle jakiegokolwiek wewnętrznego napędu
takiego jak CD-ROM czy DVD, musisz przede wszystkim
odpowiedzieć sobie na pytanie, w jaki sposób chcesz
połączyć go z komputerem. Będzie Ci potrzebny jakiś
interfejs i właśnie dlatego zapoznam Cię teraz z tak
zwanymi kanałami.
Kanał jest swego rodzaju bramą na płycie głównej,
dzięki której napęd może wymieniać się danymi
z pozostałymi podzespołami komputera. Istnieją (a jakże
by inaczej) dwa rodzaje złączy, za pośrednictwem których
można podłączać napędy do wybranego kanału.

IDE (Integrated Drive Electronics)
Ten najpopularniejszy interfejs dla dysków twardych i napędów CD
ukrywa się pod kilkoma różnymi nazwami (patrz kącik techniczny
na następnej stronie). Niemal wszystkie płyty główne mają
wbudowane jedno lub dwa złącza IDE. W większości przypadków
do jednego kontrolera podłącza się dysk twardy, a do drugiego
Złącza IDE powinny być wyraźnie
napęd CD-ROM. Robi się to za pomocą płaskich kabli złożonych
z cienkich przewodów. Istnieje duże prawdopodobieństwo, zaznaczone na płycie głównej. Jeśli
że w środku Twojego kabla znajduje się niewykorzystywana nie są, to na pewno od razu rzucają
wtyczka. Została ona tam umieszczona dlatego, że każdy kanał IDE się w oczy

46

może obsługiwać dwa niezależne urządzenia, z których jedno Ten spośród przewodów kabla IDE,
pełni rolę urządzenia głównego (ang. master – nadrzędnego), który należy podłączyć do pierwszego
a drugie pomocniczego (ang. slave – podrzędnego). Oznacza pinu złącza na płycie głównej,
to, że do płyty głównej możesz podłączyć do czterech napędów. oznaczany jest innym kolorem
Określenia „urządzenie nadrzędne” i „podrzędne” są raczej
mylące, ponieważ tak naprawdę chodzi jedynie o to, który napęd
jest traktowany przez Windows jako pierwszy, a który jako drugi
(napęd „master” otrzymuje oznaczenie C:, a napęd „slave” – lub,
gdy go nie ma, drugi napęd „master” – oznaczenie D:).
Jeżeli taśma IDE dostarczona razem z Twoim komputerem
nie ma wolnej wtyczki, przed zainstalowaniem nowego napędu
będziesz musiał ją wymienić. Często, choć nie zawsze,
odpowiednią taśmę znajdziesz w pudełku z nowym napędem.
Karta kontrolera SCSI zwiększa
Jeśli jej tam nie ma, spraw sobie 40-żyłową, 80-pinową taśmę
możliwości rozbudowy peceta
z trzema wtyczkami.
Zwróć uwagę na jedną bardzo ważną rzecz: jedna z krawędzi o nowe rodzaje napędów,
taśmy IDE jest oznaczona na czerwono lub na różowo. Odpowiada ale w przypadku zwykłych
ona pierwszemu pinowi gniazda na płycie głównej. Dzięki takiemu domowych komputerów
oznaczeniu trudno jest podłączyć kabel odwrotnie niż trzeba. jest ona raczej kosztownym
Zawsze zwracaj na to uwagę, a jeśli sposób podłączenia nie jest kaprysem
dla Ciebie oczywisty, zajrzyj do instrukcji.
Interfejs IDE ma swoje zalety. Przede wszystkim wszystko,
czego potrzebujesz, znajduje się już w Twoim komputerze.
Możesz po prostu podpiąć do komputera większość napędów
dostępnych na rynku i od razu zacząć pracę. O kilku sprawach
powinieneś jednak wiedzieć.

SCSI
(Small Computer System Interface)
SCSI jest rozwiązaniem konkurencyjnym wobec interfejsu
IDE i ma nad nim jedną, zasadniczą przewagę. Do jednego
kontrolera SCSI można podpiąć wiele różnych urządzeń.
Podczas gdy kontroler IDE jest w stanie obsłużyć maksymalnie
4 urządzenia, do komputerów wyposażonych w interfejs
SCSI można podłączyć ich 7, 15, a nawet więcej (jeśli tylko
dysponujesz drugim kontrolerem). Każde kolejne urządzenie
łączy się w tym przypadku z poprzednim, tworząc swego
rodzaju „łańcuszek”. Należy też zauważyć, że napędy SCSI
są z reguły znacznie szybsze od swych odpowiedników
współpracujących z interfejsem IDE. KĄCIK TECHNICZNY
SCSI ma też jednak pewne wady. Jedną z nich są wysokie IDE ATA-1
Standardy IDE. Czy spodziewałeś
koszty. Po prostu decydując się kupić urządzenie SCSI, zapłacimy
się, że istnieje tylko jedna odmiana EIDE Fast ATA-2
więcej za taką samą pojemność. Po drugie, płyty główne nie są
standardu IDE? To by dopiero
zazwyczaj wyposażone w kontrolery SCSI, co oznacza, że trzeba EIDE Ultra33 ATA/33
było! Wymienię teraz pokrótce
je dokupić. Samo zainstalowanie takiej karty w komputerze
najważniejsze wersje tej specyfikacji EIDE Ultra66 ATA/66
jest stosunkowo proste, ale wiąże się z kolejnym wydatkiem,
w kolejności, w jakiej się pojawiały.
koniecznością rozkręcania komputera i zajęciem jednego EIDE Ultra100 ATA/100
Tak naprawdę nie musisz w ogóle
ze slotów rozszerzeń. EIDE Ultra133 ATA/133
przejmować się tym, jak się one
Poza tym w normalnej pracy różnica wydajności między
napędami IDE i SCSI jest praktycznie niezauważalna, nazywają, kiedy powstały i co tak ATAPI Standard IDE
a na obsłudze wielu urządzeń skorzystają tak naprawdę naprawdę oznaczają. Po prostu stworzony z myślą
wyłącznie serwery. Dlatego w dalszej części książki zakładam, upewnij się, że napęd, który chcesz o obsłudze urządzeń
że zdecydowałeś się pozostać przy interfejsie IDE. kupić, jest zgodny z tą odmianą niebędących dyskami
interfejsu IDE, którą obsługuje twardymi, takich jak
Twoja płyta główna (a to sprawdzisz napędy CD-ROM i DVD
w podręczniku użytkownika). Możesz
też obejrzeć etykiety już posiadanych
napędów i kupić taki sam.

47

3 Dlaczego warto

ROZDZIAŁ

wymienić dysk twardy?
To zabawne, ale niezależnie od tego, po co kupowałeś
swój obecny komputer, jestem prawie pewny, że teraz
wykorzystujesz go do czegoś zupełnie innego. W miarę
jak stajemy się coraz bardziej obeznani z komputerami
i nabieramy pewności siebie w posługiwaniu się nimi,
zdajemy sobie sprawę z tego, co tak naprawdę jest
w stanie zrobić dla nas odpowiednie oprogramowanie
i sprzęt. Dlatego nikogo nie powinno dziwić to,
że komputer kupiony do prowadzenia księgowości
został zaprzęgnięty do edycji cyfrowego wideo,
a pecet mający jedynie dawać dostęp do internetu
zmienił się w rozbudowane centrum domowej rozrywki.
To właśnie z tych względów modernizacja komputera
najczęściej jest czymś, co odbieramy bardzo pozytywnie.
Jednym z podzespołów, który najszybciej przestaje nam
wystarczać, jest dysk twardy. To niesamowite, w jak krótkim
czasie można zapełnić z pozoru nieograniczonej pojemności
dysk. To prawda, że na jednym megabajcie może się zmieścić
cała powieść, ale z drugiej strony w takiej przestrzeni można
zachować jedynie sześć sekund nieskompresowanego nagrania
muzycznego. Dorzuć do tego kilka zdjęć o wysokiej rozdzielczości,
parę filmów, kilka nowoczesnych aplikacji i sam system
operacyjny, a przekonasz się, że wolne miejsce na dysku skończy
się znacznie wcześniej, niż przewidywałeś. Właśnie wtedy nasze
myśli zaczynają krążyć wokół wymiany dysku twardego na nowszy
model.

Gdy Twój dysk twardy nie nadąża za Twoimi Zewnętrzne dyski twarde są przenośne,
potrzebami, pora pomyśleć o wymianie praktyczne i… kosztowne

48

Jak wymienić dysk twardy...
Modernizując komputer, masz do wyboru dwa rozwiązania.
Możesz albo wymienić istniejący dysk twardy na nowy,
albo dokupić do niego drugi napęd. Wymiana może wyglądać
bardzo kusząco, ale ma tę wadę, że wiąże się z koniecznością
ponownego zainstalowania systemu operacyjnego i znalezienia
sposobu na przeniesienie danych ze starego dysku na nowy.
Zagadnieniem tym zajmiemy się na stronie 54. Oczywiście jeśli
Twój stary dysk uległ awarii, co zdarza się bardzo rzadko,
Jeżeli chcesz wykonać kopię zapasową
ale jest możliwe, będzie to jedyna opcja.
100 lub 250 MB danych, napęd Zip Trzecim rozwiązaniem jest zakup dysku zewnętrznego,
będzie idealnym rozwiązaniem z tym że tego rodzaju napędy są z reguły droższe, a niektóre
z nich wymagają dodatkowo dokupienia specjalnego kontrolera.
Ponadto, jeśli kupisz dysk podłączany do powolnego interfejsu
równoległego lub USB, będzie on działał znacznie wolniej niż
dysk znajdujący się w komputerze. Warto jednak zauważyć,
że zewnętrzne dyski SCSI i FireWire potrafią być szybsze od
standardowych napędów IDE. Poza tym taki dysk można
wszędzie ze sobą zabrać i podpiąć do dowolnego komputera,
do którego akurat ma się dostęp. Czy znasz lepszy sposób
na przeniesienie 20 GB danych?

…i jak tego nie robić?
Jeżeli rozważasz wymianę dysku twardego jedynie ze względu
na to, że kończy Ci się na nim wolne miejsce, zastanów się
raczej nad jakimś napędem na nośniki wymienne. Na przykład
W przypadku dużej ilości danych nic wszystkie stare foldery mógłbyś zgrać na płyty CD, odzyskując
nie może równać się ze streamerem nieco miejsca na dysku twardym. Możesz też kupić napęd Zip
(250 MB na dyskietkę), Jaz (2 GB na kartridż) lub jakiś streamer
(w tym przypadku na jednej kasecie zmieścisz z powodzeniem
60 GB danych).
System Windows również oferuje kilka narzędzi,
które pozwalają przyspieszyć dysk twardy i oczyścić go
z niewykorzystywanych plików. Dlatego nie wydawaj ani grosza
na programy tego typu, dopóki nie przeczytasz rozdziału 7.

Napędy Jaz firmy Iomega pozwalają zapisać
na jednym kartridżu aż do 2 GB danych

49

O czym powinieneś wiedzieć?
Dysk twardy jest urządzeniem służącym do przechowywania
danych. Informacje znajdujące się w pamięci RAM mają charakter
ulotny, natomiast wszystko, co zapiszesz na dysk twardy,
zostanie dobrze zabezpieczone. Oczywiście pliki znajdujące się
na dysku mogą być w dowolnej chwili odczytywane, modyfikowane
i ponownie zapisywane, ale chodzi o to, że nie znikną one po
wyłączeniu komputera. Napęd dysku twardego to specjalny
mechanizm, który steruje pracą dysku. Składa się on z głowic
magnetycznych, które wykonują najważniejsze zadania, i samego
dysku, a całość zamknięta jest w szczelnej obudowie. Tak więc
dysk i jego napęd są praktycznie nierozłączne i dlatego w dalszej
części książki stosował będę po prostu określenie „dysk”.
Poza dokonaniem wyboru między interfejsem IDE i SCSI,
co może wymagać od Ciebie zapoznania się z takimi określeniami
jak EIDE, ATA czy DMA, powinieneś jeszcze podjąć kilka innych
ważnych decyzji, zanim udasz się na zakupy. Oto parametry
dysku, nad którymi należałoby się zastanowić:
Pojemność. Nie ma żadnej wątpliwości co do tego,
że w przypadku dysków twardych rozmiar ma znaczenie.
Współczesne dyski osiągają pojemności na poziomie 80 GB
i mogę z całą odpowiedzialnością zasugerować, że 20 GB
to w tej chwili absolutne minimum, jeśli chodzi o drugi dysk.
Szybkość po raz pierwszy. Być może na pierwszy rzut oka
nie jest to oczywiste, ale dyski twarde obracają się z różnymi
prędkościami. Z pewnością spotkasz się z napędami o prędkości
obrotowej 5400, 7200 lub 10 000 obrotów na minutę. Pamiętaj,
że warto kupić najszybszy dysk, na jaki Cię stać, ponieważ im
szybciej będzie się on obracał, tym szybciej będzie w stanie
przekazywać dane do komputera. Nie warto jednak zmieniać
dysku tylko po to, aby mieć szybszy model. Mówimy tu bowiem
o różnicach na poziomie paru milisekund.

50

Uchwyty mocujące pozwalają
zamontować dysk 3,5” we wnęce
przeznaczonej na napęd 5,25”
Szybkość po raz drugi. Jest jeszcze jeden parametr określający
szybkość dysku, który ma większe znaczenie. Ma on związek
z czymś, co nazywamy bezpośrednim dostępem do pamięci
(DMA). Chodzi o to, że tryb ten pozwala na przesyłanie danych
bezpośrednio do pamięci RAM bez udziału procesora. Szukaj
oznaczeń mówiących o przesyłaniu 33, 66, 100 bądź 133
megabajtów na sekundę. Jednak nawet gdy najszybszy dysk jest
w zasięgu Twoich możliwości finansowych, sprawdź, jaki masz
kontroler na płycie głównej. Podłączanie szybkiego dysku do
wolnej płyty nie ma sensu.
Rozmiar dysku. Wewnętrzne dyski twarde mają wielkość 3,5”.
Nie stanowi to żadnego problemu, o ile masz w obudowie wolną
wnękę dla napędów o takiej wielkości. Aby się o tym przekonać,
prawdopodobnie będziesz musiał otworzyć obudowę. Jeśli nie,
będziesz potrzebował specjalnych uchwytów mocujących,
które pozwolą Ci zamontować dysk w zatoce 5,25”. Być może
dostaniesz je razem z nowym dyskiem.
Oprogramowanie konfiguracyjne. Zanim nowy dysk będzie
gotowy do pracy, trzeba go sformatować. Do niektórych
napędów dołączane jest specjalne oprogramowanie, które
bardzo upraszcza ten proces. Sprawdź, bo może będziesz mógł
przeprowadzić tę operację szybko i przyjemnie.

Kilka słów ostrzeżenia
Jeżeli Twoja płyta główna jest naprawdę stara, możliwe,
że będziesz miał pewne problemy z BIOS-em. Może on
na przykład nie rozpoznawać dysków o pojemności
przekraczającej 504 MB. Oznacza to, że komputer nie będzie
w stanie skorzystać z nowej zabawki, którą mu zafundowałeś.
Jeżeli masz trochę nowszą płytę (ale tylko trochę),
prawdopodobnie będzie ona miała ograniczenie do 8 GB,
co również jest nie do przyjęcia. Na szczęście do wielu napędów
dołączane są sprytne programy, które pozwalają omijać tego
rodzaju ograniczenia. Zawsze też możesz uaktualnić BIOS.
Jeżeli na płycie głównej znajduje się kontroler EIDE (a nie „zwykły”
IDE), wówczas z BIOS-em na pewno jest wszystko w porządku
i nie będzie żadnego problemu.
Jest jednak jeszcze jedna kwestia, a mianowicie taka,
że jedynie BIOS-y typu „plug and play” potrafią automatycznie
rozpoznać rodzaj podłączonego dysku i wprowadzić wszystkie
wymagane informacje (takie jak liczba cylindrów, głowic
i sektorów dysku) do pamięci CMOS (patrz dodatek B ze strony
153.). Mimo iż ręczne przeprowadzenie tej operacji nie jest
specjalnie skomplikowane, początkującemu użytkownikowi
może się wydać trudne i mało intuicyjne. Poza tym nie polecamy
ręcznego modyfikowania tych ustawień, o ile nie jesteś absolutnie
pewien, że wprowadzasz prawidłowe wartości. Podsumowując,
Zanim kupisz nowy dysk twardy,
polecam Ci wymianę wewnętrznego dysku twardego tylko
zapoznaj się uważnie z jego wówczas, gdy jesteś pewien, że Twój BIOS obsługuje napędy
parametrami o dużej pojemności i potrafi automatycznie wykryć ich ustawienia.

51

3 Wymiana dysku twardego

ROZDZIAŁ

krok po kroku

1 2 3 4
Zanim zaczniesz majstrować Upewnij się, że masz Dodatkowy dysk twardy Upewnij się też, czy któryś
we wnętrzu komputera, swobodny dostęp do wnęk powinien zostać podłączony z kabli zasilających sięgnie
zapoznaj się z zasadami na napędy. W niektórych do tego samego kanału, do instalowanego napędu.
bezpieczeństwa wymienionymi przypadkach trzeba w tym celu co pierwszy napęd, a to Są to 4-żyłowe kable
na stronie 31. zdjąć przedni, plastykowy panel oznacza, że należy podpiąć zakończone białymi wtyczkami
obudowy. Sprawdź też, w jaki go do tego samego kabla. (takie same jak te, które
sposób mocuje się dysk do Zbadaj więc posiadany kabel dostarczają prąd elektryczny
obudowy. Zazwyczaj wystarczy na odcinku od płyty głównej do do głównego dysku twardego
przykręcić go z obu stron pierwszego dysku i sprawdź, i napędu CD-ROM). Jeżeli nie
śrubami, ale czasem stosuje czy znajduje się na nim jakaś masz już w obudowie żadnego
się specjalne prowadnice. wolna wtyczka wolnego kabla tego typu, kup
Umieść dysk twardy w wybranej rozgałęźnik w kształcie litery
wnęce Y, za pomocą którego możesz
rozdzielić kabel na dwie wiązki
przewodów

5 6
Gdy się przekonasz, że jesteś w stanie bez problemów Włóż dysk ponownie do
zainstalować i przykręcić dysk do obudowy, wyjmij go z wnęki komputera, podłącz do
i spójrz na jego tylnią ściankę. Znajduje się na niej kilka niego kabel IDE i delikatnie,
metalowych bolców (tak zwanych pinów), na które nałożona jest ale zdecydowanie podłącz
jedna lub dwie plastykowe „zworki”. Za ich pomocą określa się, kabel zasilający, a następnie
Rozgałęźniki rozwiązują problem
czy dysk ma pełnić w danym kanale rolę napędu podstawowego przytwierdź dysk do obudowy.
braku kabli zasilających
czy pomocniczego. Ponieważ instalowany przez nas dysk będzie Jeżeli wykorzystujesz do tego
służył jedynie jako dodatkowy magazyn na dane, skonfigurujemy śruby, zwróć uwagę, żeby nie
go jako „slave”. Sprawdź przy tym ustawienia na wszystkich przykręcać ich zbyt mocno,
urządzeniach podpiętych do tego samego kanału. Czasami ponieważ mogą one wejść
konieczne jest też poprzestawianie zworek na starym dysku, jeżeli za głęboko i dostać się do
dotychczas był on skonfigurowany jako jedyny dysk w komputerze. wnętrza dysku. Weź głęboki
Sposób prawidłowego ustawienia zworek podany jest zawsze oddech, złóż z powrotem
w instrukcji każdego napędu, a bardzo często również na jego obudowę i uruchom komputer
obudowie

52

Co dalej?
KĄCIK TECHNICZNY Wszystko zależy od tego, czy Twoja płyta główna ma BIOS typu
plug and play. Jeśli tak, to masz szczęście. Komputer sam
Partycja FAT. Niezależnie od wykryje nowy dysk. Jeśli nie, będziesz musiał ręcznie wprowadzić
ewentualnych ograniczeń BIOS-u wszystkie wymagane informacje do pamięci CMOS (patrz
pierwsza edycja Windows 95 nie dodatek B) i bez wątpienia będzie Ci potrzebna dokumentacja
obsługiwała w ogóle systemu plików dołączona do dysku twardego.
FAT 32. Jego obsługa pojawiła się Wszystko to może wydawać Ci się czczą gadaniną. Bo istotnie
w wersji Windows 95 OSR2 znanej tak należałoby to nazwać. Posłuchaj jeszcze.
też pod nazwą Windows 95b,
a później w Windows 98, Millennium
Edition oraz XP. Najważniejsze Partycjonowanie
jest to, że tylko w konfiguracjach
z systemem FAT32 można i formatowanie nowego dysku
stosować dyski twarde o pojemności Dzieleniem dysku twardego na części, którymi można w łatwy
przekraczającej 2,1 GB. Jeżeli więc sposób zarządzać, zajmiemy się nieco później (patrz dodatek C
chcesz pozostać przy oryginalnej ze strony 155.). Teraz jedynie nadmienię, że zanim będziesz mógł
wersji Windows 95, wymiana dysku cokolwiek zrobić z nowo zainstalowanym dyskiem, musisz założyć
nie ma większego sensu. na nim partycje i sformatować go. Jest to jedna z tych sytuacji,
w których specjalistyczne oprogramowanie narzędziowe może
wyraźnie ułatwić życie. Założę jednak, że nie dysponujesz takimi
aplikacjami.

Kliknij Start, potem Uruchom, a następnie wpisz command
i naciśnij ENTER. Tuż po znaku zachęty wpisz polecenie fdisk
i naciśnij ENTER. Uruchomi się program, który zapyta Cię,
czy chcesz uaktywnić obsługę dużych dysków. Ponieważ jest
to coś, z czego zawsze będziesz chciał skorzystać, odpowiedz
twierdząco, naciskając T. Program fdisk wczyta się do końca
i wyświetli na ekranie menu widoczne na rysunku. Naciśnij 2, aby wybrać opcję Utwórz rozszerzoną partycję DOS.
Naciśnij 5, a następnie ENTER. Gdy to zrobisz, zostanie Naciśnij ENTER.
zaznaczony dysk fizyczny numer 2 (slave), a zaznaczenie dysku Zresetuj komputer, aby ponownie uruchomić Windows.
numer 1 (master) zostanie usunięte. Czytelników zainteresowanych bardziej szczegółowymi instrukcjami
Naciśnij 2 i naciśnij ENTER. dotyczącymi partycjonowania i formatowania dysków twardych
Naciśnij 1, aby wybrać polecenie Utwórz partycję DOS lub odsyłam do świetnego artykułu z Bazy Wiedzy Microsoftu,
logiczny dysk DOS. który znajduje się pod adresem http://support.microsoft.com/
Naciśnij ENTER. default.aspx?scid=kb;EN-US;q255867

53

Przejście z jednego dysku na drugi
Jak już wspomniałem na stronie 49., zastąpienie starego
dysku twardego nowym wiąże się z koniecznością instalowania
wszystkiego od początku. Pojawia się pytanie, czy musi tak być.
Masz przecież pełne prawo oczekiwać, że po zainstalowaniu
nowego dysku w komputerze będziesz mógł skopiować na niego
wszystkie dane z dotychczasowego napędu. No cóż. Można to
zrobić, ale tylko do pewnego stopnia. Pliki i foldery faktycznie
można kopiować i przenosić za pomocą tak prostych narzędzi,
jak Mój komputer czy Eksplorator Windows, ale z aplikacjami
nie pójdzie już tak łatwo. Problem polega na tym, że programy
komputerowe mają tendencję do umieszczania swoich części
składowych w bardzo różnych miejscach na dysku. Właśnie z tego
powodu hurtowe przeniesienie wszystkich aplikacji do nowej
lokalizacji jest prawie niemożliwe i w zasadzie jedynym
rozsądnym rozwiązaniem jest zainstalowanie wszystkiego
od początku. Być może brzmi to dla Ciebie rozsądnie,
ale pamiętaj, że w tym przypadku musisz dysponować
oryginalnymi płytami instalacyjnymi wszystkich potrzebnych
Ci programów, a ponadto będziesz je musiał ponownie
skonfigurować, tak aby wyglądały i działały tak samo jak przed
zmianą dysku. Pomnóż to sobie przez dziesięć lub dwadzieścia
aplikacji do zainstalowania, a zrozumiesz, że najbliższe godziny
czy wręcz dni upłyną Ci na nudnym dostrajaniu rozmaitych opcji.
Co gorsze, sam system operacyjny potrzebuje pewnych
kluczowych plików, których nie da się skopiować, gdy Windows
jest uruchomiony. A jeżeli go wyłączysz, nie będziesz mógł zrobić
niczego na komputerze. Przypomnij sobie, ile czasu zajęło Ci
dostosowanie tego systemu do Twoich upodobań, zainstalowanie
wszystkich łat i uaktualnień ściągniętych z internetu i generalnie
doprowadzenie komputera do stanu używalności. Instalując nowy
dysk, wracasz do punktu wyjścia.

Istnieją specjalne programy
narzędziowe, które ułatwiają
przeprowadzkę z jednego dysku
twardego na drugi i pozwalają
przenieść na niego wszystkie dane,
w tym system operacyjny

54

Programy narzędziowe
W każdym razie tak by było, gdyby nie istniały pewne
cudowne programy narzędziowe. Generalnie modernizując lub
„konserwując” jakiś komputer, staram się ograniczać wydatki
do minimum, ale w pewnych sytuacjach naprawdę przydaje się
pomocna dłoń. Właśnie omawiamy jedną z nich.
Programy do „klonowania” dysków twardych, takie jak Drive
Image firmy PowerQuest czy Norton Ghost, pozwalają wykonać
kopię zapasową całego dysku twardego na wymiennych
nośnikach danych, takich jak płyty CD-R. Pliki z takimi kopiami
można następnie wyeksportować na nowy dysk i wszystko
powinno (przynajmniej teoretycznie) działać dokładnie tak
jak na oryginalnym dysku.
Alternatywnym (i moim zdaniem lepszym) rozwiązaniem jest
zastosowanie dedykowanego oprogramowania do przenoszenia
danych z jednego dysku na drugi, takiego jak DriveCopy firmy
PowerQuest. W tym przypadku instalujesz nowy dysk na tym
samym kanale IDE co stary, ustawiasz prawidłowo zworki,
tak aby pełnił on rolę urządzenia pomocniczego, i uruchamiasz
ponownie komputer. W tym momencie do akcji wkracza DriveCopy
(jeszcze przed wczytaniem systemu Windows), które zaczyna
kopiować wszystkie dane ze starego dysku na nowy, włącznie
z systemem operacyjnym. Po tej operacji musisz jedynie
pozamieniać zworki, tak aby nowy dysk otrzymał oznaczenie
C:. Stary napęd może pełnić rolę napędu, na którym będą
wykonywane kopie zapasowe, lub zostać po prostu wyjęty
z komputera.
Pamiętaj jednak, że czasem przydaje się możliwość
uruchomienia komputera z „czystym” systemem operacyjnym.
Twoja aktualna kopia Windows może na przykład uszkodzić się
w taki sposób, że nie będzie dało się jej naprawić. Możesz też
złapać jakiegoś złośliwego wirusa.

Programy do klonowania dysków i kopiowania
ich zawartości bardzo ułatwiają instalowanie
nowych napędów

55

3 Wymiana napędu CD-ROM

ROZDZIAŁ
Istnieją trzy powody, dla których warto zastanowić się
nad wymianą CD-ROM-u na nowszy model (oczywiście
poza awarią sprzętową): chęć szybszego instalowania
oprogramowania, zapewnienia sobie bardziej płynnej
obsługi gier komputerowych bądź skorzystania z nowych
możliwości technologicznych.
Podobnie jak w przypadku wszystkich innych urządzeń
standardy opisujące napędy CD-ROM szybko ewoluują i dzisiejsze
napędy są znacznie szybsze od tych, które sprzedawano
dosłownie wczoraj. To, że szybszy napęd przesyła do komputera
dane w znacznie krótszym czasie niż wolniejszy, jest oczywiste.
Różnicę zauważysz przy instalacji dowolnego większego
programu, takiego jak na przykład pakiet biurowy. Ale z drugiej
strony nie robi się tego często. Czy jesteś gotów wydać sporo
pieniędzy po to, aby skrócić o pięć czy dziesięć minut czas
trwania operacji, którą wykonujesz raz lub dwa razy w roku?
Podejrzewam, że nie.
Większość współczesnych trójwymiarowych gier akcji projektuje
się w taki sposób, aby działały płynnie z napędami 4x (czasem
8x). Mimo iż nie zaszkodzi mieć lepszy napęd, każda dobra gra
skorzysta znacznie bardziej na wymianie karty graficznej
i procesora niż CD-ROM-u.
Tak naprawdę jedyny dobry powód na wyrzucenie z komputera
sprawnego napędu CD-ROM to chęć zwiększenia funkcjonalności
całego peceta. Właśnie temu zagadnieniu zamierzam poświęcić
ten podrozdział. Opiszę tu wymianę CD-ROM-u na napęd CD-R,
na którym można nagrywać własne płyty CD.

Napęd CD-R zwiększa możliwości
komputera w zakresie
wykonywania kopii bezpieczeństwa
i pozwala tworzyć własne płyty
audio i wideo

56

Napędy pozwalające
na zapisywanie płyt
Dzięki napędom CD-ROM możemy odczytywać dane
przechowywane na standardowych płytach CD-ROM – takich,
na których rozpowszechnia się, na przykład, programy
komputerowe. Potrafią one także odtwarzać płyty audio,
gdyż przekazują informacje o ścieżkach dźwiękowych
bezpośrednio do karty dźwiękowej komputera. Jednak za ich
pomocą nie da się nagrać na płyty żadnych nowych danych.
Do tego potrzebny jest napęd jednokrotnego (CD-R) lub
wielokrotnego (CD-RW) zapisu. Różnica między nimi sprowadza
Programy do pakietowego
się tylko do tego, że napędy CD-R wykorzystują płyty, które daje
się zapisywać tylko raz, podczas gdy napędy CD-RW obsługują
zapisu danych pozwalają
płyty, które można nagrywać wiele razy. Biorąc pod uwagę fakt,
nagrywać płyty
że napędy CD-RW obsługują również płyty CD-R i są nieznacznie
„po kawałku” droższe od napędów tego pierwszego typu, są one obecnie
zdecydowanie lepszym wyborem.
Na pojedynczej płycie kompaktowej można umieścić 650 MB
danych, czyli aż 450 razy więcej niż na dyskietce.Widać więc,
jak duży potencjał kryje się w tej technologii w zakresie
tworzenia kopii zapasowych najistotniejszych danych.Co więcej,
wykorzystując odpowiednie oprogramowanie, można tworzyć
własne składanki muzyczne, które będzie można później
odtwarzać na domowym sprzęcie audio (z płytami CD-R mają
problemy jedynie niektóre odtwarzacze samochodowe) lub
wykonywać kopie istniejących płyt, o ile nie narusza się w ten
sposób niczyich praw autorskich. Można nawet tworzyć płyty
z filmami wideo, które będą obsługiwane przez standardowe
odtwarzacze DVD podłączane do telewizorów.

Napęd Nośnik Zalety Wady
CD-ROM (tylko do odczytu) Czyta wszystkie standardowe Podstawowe wyposażenie Nie potrafi nagrywać
płyty CD-ROM i CD Audio. każdego komputera osobistego (zapisywać) danych na płytach
Odczytuje też „sfinalizowane”
płyty CD-R i może czytać płyty
CD-RW, choć nie ma na to
gwarancji

CD-R (jednokrotnego zapisu) Tak jak powyżej, z tym że Idealne rozwiązanie do Po zapełnieniu płyty CD-R nie
dodatkowo potrafi zapisywać wykonywania kopii zapasowych można na niej już nic więcej
dane na czystych płytach CD-R. i archiwizowania danych, nagrać
Można je zapisywać w kilku a także kopiowania płyt
sesjach lub „po kawałeczku” i tworzenia składanek audio
za pomocą oprogramowania i wideo
do zapisu pakietowego

CD-RW (wielokrotnego zapisu) Tak jak wyżej, z tym że potrafi Daje największą elastyczność, Płyty CD-RW z muzyką nie
zapisywać dane zarówno ponieważ pozwala korzystać zawsze chcą się odtwarzać
na czystych płytach CD-R, zarówno z płyt CD-R, na domowym sprzęcie audio.
jak i na płytach CD-RW jak i CD-RW w zależności Z odczytem danych mogą też
wielokrotnego użytku od tego, które są w danej mieć problemy starsze napędy
sytuacji lepszym wyborem CD-ROM

57

Płyty CD-R można nagrywać kilkukrotnie, z tym że po każdym
nagraniu zostaje na nich mniej wolnego miejsca i w pewnym
momencie płyta zostanie zapełniona. Ponadto każda nowa
„sesja” wiąże się z utratą dodatkowych 13 MB danych,
więc nie jest to dobre rozwiązanie dla osób, które muszą często
zapisywać duże ilości małych plików. Na szczęście powstały
programy do pakietowego zapisu danych, które pozwalają
traktować płyty CD-R i CD-RW jak gigantyczne dyskietki,
na które można nagrywać dane kawałek po kawałku, plik po pliku.
W ten sposób można na przykład wykonywać codziennie kopię
wszystkiego, co zrobiło się w danym dniu.
Dołożyć nowy napęd czy wymienić stary? Oczywiście
można zainstalować napęd CD-RW (lub CD-R) obok istniejącego
CD-ROM-u, ale nie ma to większego sensu (o ile w ogóle jakiś
ma). Po pierwsze każdy napęd CD-RW może z powodzeniem
pełnić rolę napędu CD-ROM, który na pewno będzie szybszy
od tego, który miałeś do tej pory. Po drugie, rezygnując
z dotychczasowego napędu, uwalniasz jeden kanał IDE (za chwilę
napiszę więcej na ten temat) i jedną wnękę. Ponadto, aby móc
słuchać płyt audio i korzystać np. z encyklopedii multimedialnych,
musisz podłączyć napęd do karty dźwiękowej, a wiele kart potrafi
obsługiwać prawidłowo tylko jedno urządzenie tego typu.
Krótko mówiąc, najprościej jest wymienić napęd na nowy.
W końcu czy nie o to w tym wszystkim chodzi?
Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, w której planujesz regularnie
kopiować płyty CD. W takim przypadku warto zostawić
w komputerze stary napęd, ponieważ pozwoli to na bezpośrednie
kopiowanie danych z płyty na płytę. W przeciwnym razie dane
będą musiały być najpierw odczytane z płyty źródłowej i zapisane
na dysku twardym.

Dysk
KĄCIK TECHNICZNY
Obszar danych
Nośniki optyczne. Mówiąc bardzo ogólnie, Soczewka
w systemach komputerowych wykorzystuje
się dwa rodzaje nośników danych.
Nośniki magnetyczne, takie jak dyskietki
i dyski twarde, i optyczne, takie jak płyty
kompaktowe (jednokrotnego zapisu i inne). Soczewka
Słowo „optyczne” oznacza tu tyle, że do
odczytu danych wykorzystuje się laser,
którego promień odbija się od powierzchni
płyty. W napędach potrafiących zapisywać
dane na płytach kompaktowych laser
„wypala” w specjalnej powłoce
odpowiednie rowki. Jest to nieco Komórka
Pryzmat
inny proces niż ten wykorzystywany fotoelektryczna
przy przemysłowym tłoczeniu płyt
kompaktowych, ale daje takie same
efekty. Więcej informacji na temat
płyt kompaktowych znajdziesz na
następujących stronach WWW:
http://www.cdrfaq.org/, http://www. Laser
pctechguide.com/08cd-rom.htm, http://
www.pcguide.com/ref/cd.

58

Na szczęście specyfikacje techniczne napędów CD-R(W)
nie są wcale tak pogmatwane, jak można by przypuszczać.
Najważniejsze parametry to:
Szybkość. Ta wartość mówi nam o tym, z jaką prędkością płyta
obraca się wewnątrz napędu, a tym samym jak szybko mogą być
odczytywane dane przekazywane do komputera. Tak naprawdę
jest to nieco bardziej skomplikowane, ponieważ w grę wchodzi
stała bądź zmienna prędkość kątowa i trzeba wziąć pod uwagę
czas dostępu i czas wyszukiwania danych, ale tak naprawdę nie
musisz się tym przejmować. Napędy CD-ROM pierwszej generacji
potrafiły przesyłać dane z prędkością 150 kilobajtów na sekundę.
Nazywamy je napędami 1x. W kolejnych modelach płyty obracały
się coraz szybciej – z prędkością 2x, 4x, 8x, 12x, 16x, 24x, 32x
i tak dalej. Przyjmuje się, że prędkość 16x wystarcza w zupełności
do normalnej pracy, więc nie daj się wciągnąć w bezsensowny
wyścig i nie wymieniaj napędu na model 100x.
Warto zauważyć, że określając szybkość napędów CD-RW,
trzeba podać trzy wartości: prędkość odczytu danych, zapisu
na płytach CD-R oraz zapisu na płytach CD-RW. Zazwyczaj
w specyfikacji technicznej można więc spotkać określenia
w rodzaju 24x/8x/4x. Pierwsza wartość odnosi się zawsze
do wydajności napędu w trybie CD-ROM, druga CD-R, a trzecia
CD-RW. W przypadku napędów CD-R podaje się jedynie prędkość
odczytu i zapisu danych.
Typ nośnika. Jak już pisałem, różne napędy obsługują różne
rodzaje płyt. Napędy CD-RW oferują pod tym względem największą
elastyczność, ponieważ potrafią odczytywać płyty CD-ROM i CD
Audio oraz zapisywać dane zarówno na płytach jednokrotnego
(tańszych), jak i wielokrotnego zapisu (nieco droższych). Trzeba
jednak pamiętać, że płyty CD-R są zgodne z największą liczbą
urządzeń, w związku z czym nadają się najlepiej do tworzenia
składanek z muzyką, przenoszenia danych między komputerami
i dzielenia się nimi z innymi. Czyste płyty mają z reguły pojemność
650 lub 700 MB, co odpowiada 74 lub 80 minutom nagrań
muzycznych. Na każdej płycie CD-R znajduje się informacja, z jaką
maksymalną prędkością można ją nagrywać. Ważne jest więc,
aby zawsze dobierać rodzaj nośnika do prędkości, z jaką chcemy
nagrywać dane (na przykład 12x).

Czyste, zapisywalne płyty kompaktowe
są dziś tanie i niezawodne.
Jeżeli zależy Ci na maksymalnej
zgodności z istniejącymi urządzeniami,
wybierz płyty jednokrotnego zapisu

59

3 Wymiana napędu CD-ROM

ROZDZIAŁ

krok po kroku

1 2 3
Zanim zaczniesz majstrować Twój dotychczasowy napęd Napęd jest przytwierdzony do
we wnętrzu komputera, CD-ROM jest na pewno wnęki w obudowie za pomocą
przypomnij sobie zasady podłączony jednym kablem czterech krótkich śrub,
bezpieczeństwa podane do zasilacza, drugim do z których na każdą stronę
na stronie 31. kontrolera IDE na płycie przypadają po dwie. Wykręć je
głównej, a trzecim do karty i odłóż je na bok, a następnie
dźwiękowej. Odłącz wszystkie wysuwaj napęd do przodu,
te kable (od napędu, a nie od aż wyjdzie całkowicie z zatoki
płyty głównej!), ale miej wtyczki
na widoku. Za chwilę znów
będziesz ich potrzebował

Kolejne rzeczy,
o których powinieneś wiedzieć
Interfejs. Podobnie jak dysk twardy napęd CD komunikuje
się z pozostałymi elementami komputera za pośrednictwem
specjalnego kanału (patrz strona 46.). Może to być kanał IDE,
a właściwie jego specjalna odmiana znana pod nazwą ATAPI lub
SCSI. Z całą pewnością zainstalowanie napędu SCSI ma swoje
zalety, ale wiąże się z koniecznością uprzedniego zakupienia
specjalnego kontrolera (niektóre karty dźwiękowe mają wbudowany
taki kontroler przeznaczony specjalne dla napędów CD-ROM).
Dlatego w dalszej części rozdziału będę zakładał,
że korzystasz z popularniejszego interfejsu IDE (ATAPI). Nie używaj komputera w czasie
zapisu płyty, może to spowodować
Wnęka na napęd. Wszystkie napędy CD pasują do standardowych błędy w zapisie
wnęk o szerokości 5,25” (patrz strona 19.). Przy założeniu,
że w Twoim komputerze znajduje się już jakiś CD-ROM, można
śmiało powiedzieć, że musi tam być jeszcze przynajmniej jedna
wnęka umieszczona nad lub pod nim. Możliwe, że aby uzyskać
do niej dostęp, będziesz musiał wyjąć z obudowy plastykową
zaślepkę. Oczywiście ja pokażę, jak zamontować nowy napęd
w miejscu zajmowanym dotychczas przez stary. Jeżeli zależy Ci
na wygodzie i przenośności, możesz zainwestować w zewnętrzną
nagrywarkę płyt kompaktowych.Najwolniejsze są urządzenia
podłączaneod portu równoległego. Z urządzeniami USB jest
nieco lepiej, zaś modele FireWire są niemal tak samo szybkie
jak urządzenia montowane wewnątrz obudowy (choć podobnie
jak w przypadku interfejsu SCSI musisz wcześniej zaopatrzyć się
w odpowiedni kontroler).

60

4 5 6
Zanim zainstalujesz nowy napęd, sprawdź ustawienia zworek. Wsuń napęd do pustej wnęki, Twój nowy napęd powinien
Jeżeli urządzenie będzie instalowane na pomocniczym kanale IDE, przykręć go śrubkami, które od razu zacząć działać.
co jest standardowym rozwiązaniem w przypadku pojedynczego wcześniej odłożyłeś na bok, Nie wymaga on bowiem
napędu CD, powinieneś skonfigurować je jako „master”. i podłącz kabel IDE, kabel instalowania żadnych
Jeżeli jednak napęd będzie miał współdzielić kanał z dyskiem zasilający i kabel audio sterowników. Na tym etapie
twardym (to znaczy będzie połączony z płytą główną za pomocą dokładnie w taki sam sposób, powinieneś jednak zapoznać
tego samego kabla), to dysk powinien być ustawiony jako w jaki były one podłączone się z oprogramowaniem
„master”, zaś nowy napęd należy skonfigurować jako „slave”. do starego napędu. Upewnij dołączonym do napędu,
Jeżeli oba urządzenia na tym samym kanale zostaną się, że kolorowy przewód ponieważ bez niego nie
skonfigurowane w taki sam sposób (oba jako „master” taśmy IDE został podłączony będziesz mógł nagrywać płyt
lub oba jak „slave”), żadne z nich nie będzie działać. do pierwszego pinu gniazda (chyba że masz Windows XP)
Jeżeli nie jesteś pewien, jak należy ustawić zworki, zajrzyj w urządzeniu. Ostrożnie
do dokumentacji dołączonej do napędu skręć z powrotem obudowę,
weź głęboki oddech i włącz
komputer

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

Jeżeli nowy napęd nie chce odtwarzać Jeśli powtarzające się błędy
płyt z muzyką, a dla starego nie opróżnienia bufora zagrażają Twojemu
stanowiło to problemu, sprawdź, zdrowiu psychicznemu, a podstawek
czy dobrze podłączyłeś kabel audio. zrobionych z zepsutych płyt masz
Bufor. Jeżeli komputer nie będzie w stanie dostarczać do
Ma on bardzo małą wtyczkę, którą już więcej niż kubeczków, spróbuj
nagrywarki danych z taką prędkością, z jaką ona je nagrywa,
może to skończyć się niepowodzeniem. Niestety,nie może można łatwo przeoczyć. nagrywać płyty z prędkością mniejszą
ona zatrzymać płyty i poczekać, aż komputer dośle kolejne Każda nowa nagrywarka dostarczana od maksymalnej. Zazwyczaj to
pliki. Płyta zostanie po prostu uszkodzona. Problem ten jest jest z jakimś programem do pomaga. Na czas nagrywania płyty
znany jako opróżnienie bądź niedopełnienie bufora i potrafi być nagrywania płyt, ale zazwyczaj oferuje zostaw też komputer w spokoju.
naprawdę irytujący. Aby mu zapobiec, producenci nagrywarek on jedynie najbardziej podstawowe Wykonywanie kilku czynności w tym
montują w tych urządzeniach specjalne bufory pamięci, które funkcje. Być może będziesz musiał samym czasie zwiększa wymagania
mają zazwyczaj pojemność 2 lub 4 MB. kupić jedną lub dwie specjalistyczne odnośnie pamięci i może prowadzić
W napędach najnowszej generacji stosowane są rozwiązania aplikacje do tworzenia płyt audio od opróżnienia bufora.
określane wspólnie mianem technologii gwarantowanego i pakietowego zapisu danych.
zapisu (ang. burnproof), dzięki którym przy braku wymaganych Wiodącymi producentami tego rodzaju
danych w buforze nagrywarka potrafi się na chwilę zatrzymać, programów są firmy Roxio
a następnie wznowić nagrywanie od właściwego miejsca. (http://www.roxio.com) i Ahead
Jeśli masz taką możliwość, kup właśnie taki napęd. Software (http://www.nero.com).

61

3 Instalacja napędu DVD

ROZDZIAŁ
IDVD to skrót od Digital Versatile (lub Video) Disc,
co oznacza uniwersalną płytę wizyjną (bądź kompaktową).
Jest to nic innego jak kolejny optyczny nośnik informacji.
Płyty DVD wyglądają podobnie jak krążki CD, jednak są
od nich znacznie pojemniejsze, ponieważ mogą
przechowywać od 4,7 do 17 GB danych. Tak, tak! Na takiej
jednej płycie mieści się prawdopodobnie więcej informacji
niż na Twoim obecnym dysku twardym. Swą popularność
format DVD zawdzięcza głównie temu, że na jednej
płycie mieści się pełnometrażowy film fabularny zapisany
w naprawdę wysokiej jakości. Na płytach tego typu
rozpowszechnia się też niektóre programy komputerowe,
zwłaszcza encyklopedie zawierające mnóstwo filmików
i klipów dźwiękowych.
Napędy DVD-ROM (ROM, a więc mogące tylko odczytywać płyty)
obsługują też nośniki CD-ROM, CD-R i CD-RW. Na rynku pojawiły
się nawet bardzo sprytne napędy typu combo, które łączą
w sobie funkcjonalność odtwarzaczy DVD i nagrywarek CD-RW.
Zgodnie z moją zasadą maksymalnego upraszczania sobie
życia przyjmiemy teraz, że właśnie taki napęd jest najlepszym
zakupem. Po co montować w komputerze osobne napędy
CD-ROM, CD-RW i DVD, skoro można je wszystkie zastąpić
jednym urządzeniem?

Napęd DVD pozwala przekształcić Na płytach DVD rozpowszechnia się też
peceta w centrum kina domowego duże programy komputerowe, ponieważ
taka postać zapisu jest w ich przypadku
najwygodniejsza

62

Zanim pobiegniesz kupić napęd DVD, powinieneś zastanowić się
nad kilkoma bardzo ważnymi zagadnieniami.
Szybkość. Szybkość napędów DVD określa się tak samo jak
szybkość CD-ROM-ów, to znaczy podaje się, z jaką prędkością
wirują w nich płyty. O ile wyższe prędkości obrotowe (na poziomie
16x) przydają się przy instalacji oprogramowania, należy
pamiętać, że wszystkie filmy odtwarzane są z prędkością 1x,
a więc szybkość napędu nie ma większego znaczenia.
Interfejs. Wewnętrzne napędy DVD wykorzystują interfejs IDE
(ATAPI) lub SCSI. Zainstalowanie w komputerze jednego z nich
jest niemal tak samo proste, jak instalacja nagrywarki CD-R(W).
Niemniej jednak…
Przyspieszanie sprzętowe. Odtwarzanie filmów DVD za pomocą
komputera wymaga sporych zasobów systemowych, w związku
z czym z zadaniem tym mogą poradzić sobie jedynie niektóre
procesory z rodziny Pentium II i nowsze. Dzieje się tak dlatego,
że każdy film zapisany jest na płycie w mocno skompresowanej
postaci i musi być na bieżąco dekompresowany w trakcie
odtwarzania. Jeżeli procesor nie nadąża z dekompresowaniem
kolejnych klatek filmu, obraz zaczyna się rwać. Nie jest to
jednak sytuacja bez wyjścia, ponieważ można zainstalować
dedykowaną kartę dekodera DVD, która wyraźnie odciąża główny
procesor komputera i pozwala płynnie odtwarzać filmy nawet
na starych pecetach z procesorami Pentium. Taką kartę instaluje
się w gnieździe PCI na płycie głównej (patrz strona 72.),
więc wymaga to nieco więcej zachodu niż zamontowanie samego
napędu. Wszystkie w miarę nowoczesne karty graficzne mają już
wbudowane podzespoły wspomagające dekodowanie filmów DVD,
Jeżeli zamierzasz oglądać filmy na ekranie
a więc instalowanie niezależnych dekoderów nie ma większego
komputera, nie zapomnij zainstalować sensu nawet w przypadku starych i wolnych komputerów.
programowego odtwarzacza DVD
Dźwięk. Aby w pełni cieszyć się dźwiękiem o wysokiej jakości
zapisanym na płytach DVD, powinieneś też zaopatrzyć się
w dobrą kartę dźwiękową.
Oprogramowanie. Do oglądania filmów na ekranie komputera
będzie Ci jeszcze potrzebny jakiś programowy odtwarzacz,
ale istnieje duża szansa na to, że znajdziesz go w pudełku
razem z napędem. Jeśli nie, pamiętaj, że na rynku jest
mnóstwo aplikacji tego typu, a więc masz w czym wybierać.

63

3 Przebieg instalacji

ROZDZIAŁ
Procedura instalacji napędu bardzo przypomina montaż
nagrywarki CD (patrz strona 60.). Możesz zdecydować się
zastąpić napędem DVD istniejący CD-ROM lub dołożyć DVD
do już zainstalowanej nagrywarki CD-RW.
W tym drugim przypadku procedura jest taka sama,
z tym że będziesz potrzebował o jedną zatokę 5,25” więcej
i z pewnością będziesz musiał podłączyć jakieś dwa urządzenia
do jednego kanału IDE. Jeżeli jest to możliwe, postaraj się,
aby na jednej taśmie znalazły się napędy DVD i CD-RW.
Jest to lepsze rozwiązanie niż podłączanie któregoś z tych
napędów razem z dyskiem twardym. Następnie ustaw zworki
napędu DVD na pozycję „slave”, jeżeli współdzieli on kanał
z inny urządzeniem, bądź na pozycję „master”, jeżeli jest to
jedyne urządzenie.
Jak już pisałem, jeżeli montujesz napęd w komputerze
z procesorem słabszym niż Pentium II, będziesz musiał
dodatkowo zainstalować kartę dekodera DVD lub (lepiej)
kartę graficzną ze wspomaganiem odtwarzania filmów DVD.
Ogólny sposób instalacji kart rozszerzeń opisałem na stronie 76.

Jeżeli chce się uzyskać na monitorze
płynny obraz, niezbędna jest karta
graficzna ze wspomaganiem
odtwarzania filmów DVD

KĄCIK TECHNICZNY

Kody regionalne
To spore utrudnienie, ale każdy
film na płycie DVD ma tak
zwany kod regionalny, który ma
w założeniu chronić interesy
właścicieli praw autorskich i nie
zezwalać na odtwarzanie filmów
poza obszarem, na którym są
one legalnie rozpowszechniane.
Innymi słowy, powinieneś kupować
jedynie takie płyty, których kod
regionalny odpowiada regionowi
zadeklarowanemu dla Twojego
odtwarzacza. Obecnie stosuje się
podział na następujące regiony:

Kod Region
1 USA i Kanada
2 Europa i Japonia
3 Azja Południowo-Wschodnia
4 Ameryka Łacińska i Australia
5 Rosja, Afryka
i pozostała część Azji
6 Chiny

64

Nagrywarki DVD
Jeżeli cokolwiek w świecie komputerów można uznać za pewne, bądź jedną z nagrywarek jednokrotnego zapisu – DVD+R
to bez wątpienia tym czymś jest rychłe upowszechnienie się lub DVD-R. Standardy te dość mocno się od siebie różnią,
nagrywarek DVD. Oznacza to, że każdy z nas będzie w stanie ale jest to zbyt skomplikowane zagadnienie, aby je tu poruszać.
zapisać od 4,7 do 17 GB danych (a może nawet więcej) na jednym Nawet nie wspomnę już o standardach HD-DVD (DVD wysokiej
krążku z taką samą łatwością, z jaką dziś zapisujemy 700 MB rozdzielczości), ani DVD Audio (ten ostatni przeznaczony jest
informacji na płytach CD-R i CD-RW. Jednak nie nastąpi to jeszcze wyłącznie do zapisu muzyki).
ani dziś, ani jutro. Dlaczego? Podzielę się z Tobą natomiast dwoma spostrzeżeniami.
Z powodu powszechnej bolączki trapiącej producentów
z tej branży. Niestety, w chwili obecnej koncerny walczą ze sobą Jeżeli masz naprawdę wypchany portfel i już teraz potrzebujesz
o dominację na rynku i wypuszczają niezgodne ze sobą standardy. pojemnego nośnika danych, a przy tym nie musisz wymieniać się
Wpędza to nas w swego rodzaju paradoks. Z jednej strony nagrywanymi przez siebie płytami z innymi użytkownikami,
nagrywarki DVD nie upowszechnią się na rynku, dopóki nie będą to to, który standard wybierzesz, nie ma tak naprawdę znaczenia.
tanie, proste w użyciu i zgodne z szeroką gamą standardów Praktycznie każdy kupiony przez Ciebie napęd będzie działał
(tak aby Twoi przyjaciele mogli bez problemów oglądać na swoich prawidłowo w Twoim komputerze, oczywiście przy założeniu,
odtwarzaczach filmy, które przygotowujesz w domu), a z drugiej że będziesz karmił go właściwymi nośnikami.
nie ma na to szans, dopóki jeden ze standardów nie wysunie Jeśli chcesz wiedzieć, który format ma moim zdaniem
się na prowadzenie i nie otrzyma pokaźnego wsparcia ze strony największą szansę na wygraną, to mogę bardzo nieśmiało
producentów. Warto przy tym zauważyć, że wcale nie musi to wskazać DVD+RW. Jednak jeśli możesz, poczekaj jeszcze
być rozwiązanie najlepsze. Wystarczy przypomnieć sobie walkę rok lub dwa. Rynek się unormuje, ruszy masowa produkcja,
standardów VHS i Betamax. a ceny spadną.
Na dzień dzisiejszy, jeśli pójdziesz do sklepu i zapytasz
o nagrywarkę DVD, sprzedawca zaproponuje Ci jedno Więcej informacji na temat nagrywarek DVD znajdziesz na
z następujących urządzeń: DVD-RAM, DVD+RW lub DVD-RW stronach http://www.dvdforum.org i http://www.dvdrw.com.

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW

Podobnie jak w przypadku wysyłać maili i sprawdzać rachunków,
instalowania nowego napędu CD więc zamknij, proszę, te wszystkie
nie powinieneś napotkać żadnych niepotrzebne programy. Problemy
trudności, o ile tylko Twój BIOS mogą stwarzać też same aplikacje
i napęd DVD są zgodne ze do odtwarzania filmów, ponieważ
standardem plug and play (patrz niektóre z nich nie obsługują
strona 153.) i prawidłowo podłączyłeś wszystkich możliwych formatów
wszystkie kable. Najczęściej zapisu dźwięku. Aby dowiedzieć
zgłaszanym problemem jest kiepska się czegoś więcej na temat tej,
jakość obrazu podczas odtwarzania w dalszym ciągu dopiero wschodzącej
filmów DVD, a winę za ten stan rzeczy technologii, zajrzyj na strony: http:/
prawie zawsze ponosi niski poziom /www.pctechguide.com/10dvd.
zasobów systemowych. Uwierz mi, htm, http://www.intervideo.com,
że oglądając film, nie musisz pisać http://www.gocyberlink.com.
powieści, przeglądać stron WWW,

Nagrywarki DVD stały się faktem,
ale istnieje jeszcze problem
zapisu w ............. DVD+ i DVD-

65

3 Wymiana stacji dyskietek

ROZDZIAŁ
Ach, stara dobra stacja dyskietek! Wolna jak żółw i zdolna
do zachowania powalającej ilości 1,44 MB danych.
Mimo to jest w dalszym ciągu obowiązkowym podzespołem
niemal każdego peceta. Nie jest ona sama w sobie czymś,
co chciałbyś unowocześniać, ponieważ nie ma na rynku ani
szybszych, ani lepszych urządzeń tego typu, ale któregoś
pięknego dnia może ona po prostu ulec awarii i będziesz

1
musiał zastąpić ją sprawnym egzemplarzem. Możesz nawet
stwierdzić, że nie warto zawracać sobie tym głowy, bo i tak
rzadko kiedy z niej korzystasz, ale nawet pobieżna lektura
Zanim zaczniesz majstrowanie
informacji ze strony 24. powinna sprawić, że zmienisz we wnętrzu komputera,
zdanie. Jeżeli cokolwiek stanie się z Windows, Twoim przypomnij sobie zasady
pierwszym sprzymierzeńcem okaże się dyskietka startowa, bezpieczeństwa omówione
na stronie 33.
która bez sprawnej stacji dyskietek okaże się tak samo
przydatna, jak czekoladowa podstawka pod filiżankę.

Tak naprawdę o stacji dyskietek nie da się powiedzieć zbyt wiele
ponad to, że montuje się ją we wnęce przeznaczonej na napędy
3,5”, że ma ona własny, dedykowany kanał na płycie głównej
i że można ją dziś kupić za grosze. Tak więc przejdźmy od razu
do instalacji.

Często wyszydzana stacja dyskietek
w większości komputerów jest
w dalszym ciągu niezbędna

66

2 3
Do starej stacji dyskietek podłączony jest kabel zasilający Stacja dyskietek przymocowana jest do wnęki za pomocą czterech
i taśma łącząca ją z kontrolerem na płycie głównej, który zazwyczaj, krótkich śrub – na każdy bok przypadają po dwie.
choć nie zawsze, znajduje się obok kontrolera IDE. Zwróć uwagę Wykręć je i odłóż na bok, a następnie wysuń napęd z wnęki.
na specyficzne wydzielenie i obrócenie części kabla. Dzięki niemu Czasami istnieje możliwość zainstalowania stacji 3,5” w zatoce
komputer „wie”, któremu napędowi należy przydzielić oznaczenie 5,25”; w tym przypadku w obudowie powinny znajdować się
A:. Odłącz wszystkie kable od stacji dyskietek (ale nie od płyty jakieś dodatkowe uchwyty mocujące. Upewnij się, że wiesz,
głównej!), z tym że trzymaj wszystkie wtyczki na widoku. jak zainstalować nowy napęd
Za chwilę znów będziesz ich potrzebował. Zauważ, że wtyczka
kabla zasilającego jest mniejsza niż ta, którą podłączałeś do
napędu CD-ROM

KĄCIK TECHNICZNY

Jednym z zastępników stacji samo jak dysk twardy czy napęd CD,
dyskietek, którego zakup byłbyś może co ogranicza w pewnym stopniu
skłonny rozważyć, jest napęd LS-120 możliwość dalszej rozbudowy
SuperDisk. Krótko mówiąc, jest to komputera. Możesz mieć też
ulepszona, opatentowana wersja problemy ze zmuszeniem BIOS-u

4 5
standardowej stacji dyskietek, która do uruchamiania systemu
wykorzystuje dyskietki 120 MB, ale z dyskietki włożonej do tego napędu.
potrafi też odczytywać tradycyjne Szczegółowe informacje na temat
nośniki. Urządzenie to trzeba jednak tego produktu znajdziesz na stronie
Wsuń go do wnęki i podłącz Złóż z powrotem obudowę,
zainstalować na kanale IDE – tak http://www.imation.com.
do niego wszystkie kable uruchom komputer, włóż
dokładnie w taki sam sposób, do stacji jakąś dyskietkę
w jaki były one podpięte do i sprawdź w systemie
starej stacji dyskietek Windows, czy możesz odczytać
jej zawartość. Możesz też
spróbować uruchomić
komputer ze swojej dyskietki
startowej (patrz strona 24.),
aby mieć pewność,
że poradzisz sobie w razie
awarii.

67

3 Napędy zewnętrzne

ROZDZIAŁ
Przyjrzeliśmy się już instalacji dysków twardych,
napędów CD i stacji dyskietek. Prawie wszystkie napędy
wewnętrzne instaluje się w bardzo podobny sposób.
Jednym z popularnych urządzeń, których jeszcze
nie wymieniliśmy, jest streamer umożliwiający
profesjonalne wykonywanie kopii zapasowych.
Warto też wspomnieć o tanich i elastycznych napędach
dysków wymiennych Zip i Jaz. Tak naprawdę jedynym
czynnikiem ograniczającym możliwości rozbudowy jest
kontroler IDE na płycie głównej. Bez uciekania się do
zaawansowanych sztuczek i instalowania dodatkowego
kontrolera nie uda Ci się podłączyć więcej niż czterech
urządzeń, z których jednym będzie główny dysk twardy
komputera. Tylko najnowsze komputery mają już
standardowo cztery kanały i obsługują do ośmiu urządzeń.

Zalety i wady
Trzeba jednak pamiętać, że praktycznie każdy napęd występuje
też w wersji zewnętrznej. Takie modele są z reguły nieco droższe,
bo płaci się za obudowę, jeden lub kilka przycisków i rząd
migoczących lampek, ale mają też niezaprzeczalne zalety.
Zewnętrzny napęd jest przenośny, co oznacza, że możesz
korzystać z niego zarówno w domu, jak i w biurze i podłączać go
dosłownie do dowolnego komputera, który akurat masz pod ręką.
Jest to szczególnie fajne w przypadku urządzeń USB i FireWire,
które są widoczne w systemie natychmiast po ich podłączeniu.

68

Ponieważ wystarczy podpiąć je do portu na tylnej ściance peceta
lub koncentratora USB wbudowanego w monitor lub klawiaturę.
Trudno wyobrazić sobie łatwiejszą instalację, choć mam nadzieję,
że udało mi się pokazać, że instalowanie urządzeń wewnętrznych
również nie jest specjalnie skomplikowane.
Zawsze łatwiej jest ustalić przyczynę awarii, gdy możesz wziąć
urządzenie do ręki (i nim potrząsnąć), zwłaszcza gdy zawiodą
wbudowane mechanizmy diagnostyczne. Łatwiej jest też zanieść
wadliwy sprzęt z powrotem do sklepu.
Jeżeli zaś chodzi o wady, to… zewnętrzne napędy muszą mieć
własne źródło zasilania (niekiedy są to baterie), zajmują miejsce
na biurku i czasem trzeba zmuszać je do współdzielenia danego
portu z jakimś innym urządzeniem. Są też wolniejsze od swych
„wewnętrznych” odpowiedników i więcej kosztują. Aha, no i są
zdecydowanie bardziej narażone na zalanie kawą.

Stosując zewnętrzne napędy
można rozbudowywać peceta
praktycznie w nieskończoność
i to bez konieczności otwierania
obudowy. Co więcej, urządzenia
te można z łatwością przenosić
między różnymi komputerami

69

Rozbudowa komputerów PC

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (16)

Viewers also liked

Viewers also liked (13)

Similar to Rozbudowa komputerów PC

Similar to Rozbudowa komputerów PC (20)

More from Wydawnictwo Helion

More from Wydawnictwo Helion (20)

Rozbudowa komputerów PC